Apeksifikasyon (Vaka Raporu)

Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 3, Sayı 2, 2000

APEKSiFiKASYON (Vaka Raporu)

Yrd.

ÖZET

Bu araştırma, kalsiyum hidroksitin apeksifikasyon tedavisindeki etkisinin klinik ve radyolojik olarak belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. D. Ü. Dişhekimliği fakültesi pedodonti kliniğine restoratif tedavi amacı ile başvuran 13 yaşındaki kız çocuğunun yapılan klinik ve radyolojik değerlendirmesi sonucu sağ alt ikinci premolar dişinin apeksi kapanmadan enfekte olduğu gözlenmiştir. Dişhekimliğinde geniş kullanım alanına sahip kalsiyum hidroksit, apeksifikasyon işleminde, geçici kanal dolgu patı olarak kullanılmıştır. işlem takip edilerek 2 ayaralıklarla kalsiyum hidroksit patı yenilenmiştir. Sonuçta hastanın 10 ay sonra apeksinin kapandığı, klinik ve radyolojik olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Apeksifikasyon, Kalsiyum Hidroksit.

SUMMARY

This study was pertormed to determine the clinic and ra-diographic success of calcium hydroxide in the apexification. 13 year old girl who applied to Dicle University, Dental School Department of Pedodontics was evaluated regarding clinically and radiologically. it was observed that apexification was not completed due to neglected caries in the tooth of 45 number. Calcium hydroxide which has been used commonly in the dentistry, was placed as a temporary root canal filling material every 2 to 3 months until the apex was closed for apexification. In conclusion, closure was established after 10 months as a clinically and radiologically.

Key Words: Apexification, Calcium Hydroxide

GiRİŞ

Çeşitli nedenler sonucu pulpanın enfekte ol-duğu, apeksi kapanmamış genç sürekli dişlerde te-davi için önceleri farklı tete-davi teknikleri uygulan-mıştır. Bu tedavi teknikleri, çocuklarda mekanik ve psikolojik bazı sakıncalar yaratmıştır. Bu tür vaka-larda çok ince ve açık olan apeks, kanal tedavisi esnasında klinik açıdan güçlüklere ve kran pulpa-sındaki enfeksiyonun hızla apikale yayılmasına ne-den olmaktadır. Bu nene-denle öncelikle apeks gelişi-mini sağlamak amacıyla çeşitli araştırmalarda, farklı yöntem ve materyaller denenmiştir.1,2,3

Kalsiyum hidraksitin pulpa ve periodontal do-kuya biyolojik olarak uyumlu olmasından dolayı, dişhekimliğinde özellikle endodontik tedavide ba-şarılı bir şekilde kullanılmakta olduğu bilinen bir

gerçektir. ,5 Apikal kapanmayı sağlamak amacıyla Frank, kalsiyum hidroksiti apeksifikasyon tedavisinde kullanarak, tekniğin "Frank Tekniği" olarak Iiteratürlere geçmesini sağlamıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda, kalsiyum hidroksit ile kök ucunun uyarıldığı ve sert doku oluşumunun sağlandığı gözlenmiştir.6

Heithersay, kalsiyum hidraksitin kök ucunun kapanmasını ne şekilde stimüle ettiğini belirten bir araştırma yapmıştır. Sonuçta kalsiyum hidraksitin bazik pHsı nedeniyle bir antibakteriyel etki oluştu-rarak granülasyon dokusu oluşumunu ve osteok-lastik aktiviteyi engellediğini ve bu sayede kök ucunda sert doku oluşumunu uyardığını bildirmiştir.7

Apeksifikasyon tedavisinde, çeşitli materyaller kullanılmış olmasına rağmen, günümüzde kalsiyum

*D. Ü. Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti AD.

hidraksit, daha çok tek başına ya da başka materyallerle kombine kullanılarak, apeksifikasyon tedavisinde en etkili ve en çok kullanılan materyal haline gelmiştir.5,8,9

Bu çalışma, kök ucu kapanmadan önce en-fekte olmuş ve endodontik tedavi gerektiren sağ alt ikinci premolar dişinde, kalsiyum hidraksit ile yapılan apeksifikasyonun, klinik ve radyolojik başarısını belirlemek amacıyla yapılmıştır.

VAKA TAKDiMi

Bu çalışma, D.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Pe-dodonti Anabilimdalı kliniğine başvuran 13 yaşın-daki bir kız çocuğu üzerinde gerçekleştirildi. Klinik ve radyolojik değerlendirmeler sonucunda, sağ alt ikinci premolar dişi n çürük nedeniyle apeksinin ka-panmadan enfekte olduğu tespit edildi. (Resim-1)

Resim-1 : Enfekte olmuş genç sürekli dişin, apeksi kapanmadan önceki radyografik görüntüsü

-Gerekli izolasyon sağlandıktan sonra, dişin okluzal yüzeyinden klasik giriş kavitesi açıldı. -Tüm enfekte dokuların uzaklaştırılmasına özellikle dikkat edildi.

-Çalışma boyu, radyografik olarak açık apek sin 1 mm üstünde olacak şekilde ayarlandı. -Kanal, %2.6'lık sodyum hipoklorit ile yıkana-

C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000 rak kurutuldu.

-Kanala kalsiyum hidraksit patı uygulandı ve steril bir pamuk pelet pulpa odasına yerleştirildikten sonra geçici bir restoratif materyal ile (çinkofosfat siman-Adhesor, Spofa Dental) kapatıldı.

Hasta 2-3 ay aralıklarla çağrılarak kalsiyum hidraksit patı, apeks kapanıncaya kadar yenilen-di.(Resim-2,3) 10ay sonra, apeks kapanması, klinik olarak, kanal eğesi yardımı ile dikkatli bir şekilde sondlanarak tespit edildi ve radyografik kontrollerle desteklendi. (Resim-4)

Resim-2:

Enfekte olmuş genç sürekli dişin, apeks kapanımının 4. aydaki radyografik görüntüsü

Resim-3

Enfekte olmuş genç sürekli dişin, apeks kapanımının 8. aydaki radyografik görüntüsü

Resim-4:Enfekte olmuş genç sürekli dişin, apeks kapa-nımının 10. aydaki radyografik görüntüsü

TARTIŞMA

Apeksifikasyon, cerrahi işlem olmaksızın en-dodontik tedavinin başarıyla bitirilmesine ve sert doku bariyerinin oluşumuna imkan sağlayan bir yöntemdir. Bu tedaviye yönelik değişik materyaller ve uygulama yöntemleri bulunmasına rağmen, bu çalışmada, yalnızca kalsiyum hidraksit preparatı ile apeksi tamamlanmamış nekraze bir dişte 10 ay süren bir tedavi takibi sonucu apeksifikasyon işlemi gerçekleştirilmiştir.

Travma sonucu, çocuklar ve genç erişkinlerde gelişen ön dişlere ait pulpal patolojilerin ve açık apekslerin tedavisine yönelik çalışmalarında Wis-covitch ve arkadaşları, tek seanslık bir dolgu ma-teryali olarak Super-EBA simanları önermişlerdir. Bununla beraber aynı araştırıcılar, EBA simanların, uygulama güçlüğü, kısa köklerde bazıdeza-vantajlara sahip olması ve açık apekslerden yüksek

CiLT: 3, SAYI: 2 sızma ihtimali olan ojenol içeriği gibi nedenlerle kalsiyum hidroksit karşısında bazı dezavantajlara sahip olduğunu da bildirmişlerdir.10

Russo ve arkadaşları da, köpekler üzerinde yaptıkları bir araştırmada, pulpası ekstirpe edildikten sonra çinkooksit ojenol ve çinkooksit ojenol-formokresol ile kanalların doldurulması sonucu, kök gelişimi tamamlanmamış dişlerde, gelişimin durduğunu göstermişlerdir.11

Bunlara karşın, Morse ve arkadaşları, 5 de-ğişik metot kullanarak yaptıkları bir apeksifikasyon çalışmasında, en etkili sonucu, kalsiyum hidroksitin çeşitli formulasyonlarını kullanarak yaptıkları teknikte bulmuşlardır. Bu sonuç, bizim çalışmamızla uyum içindedir.2

West ve Lieb ise; kanal tedavisini takiben yapılan bir apikal rezeksiyon vakasında, 11 yıl sonra, Frank tekniği kullanarak apekste çok iyi bir kapanım elde ettiklerini rapor etmişlerdir.12

Yine Caviellos ve Brilliand; kalsiyum hidroksit ile beraber kullanılan değişik materyallerin ba-şarısını değerlendirdikleri bir çalışmalarında, kulla-nılan ek materyale bağlı olmaksızın, kalsiyum hid-raksitin apeksifikasyondaki en ideal materyal

oldu-ğ

unu bildirmişlerdir.

Kalsiyum hidroksitin sekonder dentin yapımı üzerindeki indükleyici etkisine benzer olarak, apeks kapanımı, periapikal bölgede sert doku birikimini arttırıcı özellikleri ve kemik lezyonlarında da geri dönüşüme neden olması gibi özellikleri, değişik çalışmalarda bildirilmiştir.1,6,14 Heithersay'ın yaptığı bir çalışmada da, kalsiyum hidroksitin, kemik iyileşmesi üzerinde uygun bir etkiye sahip olduğu bildirilmiştir7

Transtad ve arkadaşları da, kalsiyum hidrok-sitin, osteoklastlar tarafından üretilen asitleri nötra-Iize ettiğini gözlemlemişlerdir.15

Bizim vakamızda, periapikal lezyon olma-makla birlikte, nekratik pulpada elde edilen iyileşme ve apikal sert doku birikimine bağlı olarak ger-çekleşen apeks kapanımı, bu çalışmalarla paralel seyretmektedir.

Ayrıca, apeksifikasyon işlemi esnasında kul-lanılan materyalin yanında, öncelikli olarak kök-ka-nal sisteminin fiziksel ve kimyasal temizliğinin en iyi şekilde yapılması gerektiği bilinmektedir.

Torneck ve arkadaşları ve Holland ve arka-daşları da, başarılı bir apikal kapanma için öncelikli olan faktörün, iyi bir kanal temizliği ile sağlanabile-ceğini önermişlerdir.16,17 _{çalışmamızda uygulanan} yöntem, bu düşünce ile uyum içerisindedir. Bununla beraber, kalsiyum hidraksit preparatı ile nekrotik dişlerde elde edilen başarılı sonuçları, materyalin antibakteriyel özelliğinin yanında temizleyici etkisi ile de açıklamak mümkündür.

C.Ü. DişHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000

Vang ve arkadaşları, Hasselgren ve arka-daşları ve Metzler ve Montgomery, değişik in vitro çalışmalarında kalsiyum hidroksitin en az sodyum hipoklorit solüsyonu kadar iyi bir eritici ve temizleyici etkisi olduğunu ifade etmişlerdir.5,18,19 Bizim çalışmamızda da, her kalsiyum hidroksit uygulama öncesinde sodyum hipoklorit irrigasyonu ile kombine bir işlem yapılması, nekrotik kanal içinde hızlıbir temizleme sağlamış olabilir.

Sonuç olarak kalsiyum hidroksit; dişhekimliği ile tanıştığı 1920'li yıllardan bu yana birçok alanda başarıyla kullanılarak özel bir değere sahip olmuş-tur. Bu çalışmada da, tek başına kullanılarak apeks kapanımında etkili bir madde olduğu, bir kez daha gözlenmiştir.

KAYNAKLAR

1- Chawia HS. Apical closure in a nonvital permanent tooth using one Ca(OH)2 dressing. J. Dent. Child 1986; 53(1): 44-47

2- Morse DR, G'Lornic J, Yeşilsoy J. Afexification: revi ew of the literatüre. Quin. int. 1990; 21 (7): 589-598

3- Saad YA. Calcium hydroxide and apexogenesis. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. 1988; 66: 499-501

4- Webber RT. Apexogenesis versus apexification. The Dental Clinics of North America 1984; 28(4): 669-697

5- Yang SF, et ai. Canal debridement: effectiveness of sodium hypochlorite and calcium hydroxide as medicaments. Joumal of Endodontics 1996; 22(10): 521-525

6- Frank AL. Therapy for the divergent pulpless tooth by continued apical formation. JADA 1966; 72: 87-89

7- Heithersay GS. Stimulation of root formation in in-completely developed pulpless teeth. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. 1970; 29: 620-630

8- Barbosa CAM, et aL. Evaluation of the antibacterial activities of calcium hydroxide, chlorhexidine, and camphorated paramonochlcrophenol as intracanal medicament. Aciinical and laboratory study. Journal of Endodontics 1997; 23(5): 297300

9- Sazak H, Gonday M, Alatli C. Effect of calcium hydroxide and combinations of ledermix and calcium hydroxide, on infiamed pulp in dog teeth. Journal of Endodontics 1996; 22(9): 447-449

10- Wiscovitch JG, Wiscovitch GJ. Surgical apical repair with Super-EBA cement: A one-visit alternetive treatment to apexification. Journal of Endodontics 1995; 21(1): 43-46

11- Russo MC, Holland R, Nery RS. Periapical tissue reactions of decidious teeth to some root canal filling materials. Rev. Fac. Odont. Aracatuba, 1976; 5(1): 163

12- West NM, Lieb RJ. Biologic root-and closure on a traumatized and surgically resected maxillary central incisor an alternative method of treatment. Endod. Dent. Traumatol 1985; 1: 146-149

13- Coviellos J, Brilliand JD. Substitute apical barries for teeth fith open apexes. J. Endod. 1979; 5: 6-13

14- Madison S, Anderson RW. Medications and tempo-raries in endodontic treatment. The Dental Clinics of North America 1992; 36(2): 343-355

15- Tronstad L.. Andreasen JO, Hasselgren G, et ai. PH changes in dental tissues after root canal filling with calcium hydroxide. J. Endod. 1981; 7: 17-21

16- Torneck CD, Smith JS, Grindall P. Biologic effects of endodontic procedures on developing incisor teeth. iV. Oral Surg. 1973; 35(4): 541,

17- Holland R, Nery MJ, deMello W et ai. Root canal treatment with calcium hydroxide, iii. effects of debris and pres sure filling. Oral Surg. 1979; 47(2): 185,

18- Hassalgren G, Olsson B, Cvek M. Effects of calcium

CiLT:3, SAYL: 2 hydroxide and sodium hypochlorite on the dissolution of necrotic porcine muscle tissue. Journal of Endodontics 1988; 13: 125-127

19- Metzler RS, Montgomery S. The effectiveness of ultrasonics and calcium hydroxide for the debridement of human mandibular molars. Journal of Endodontics 1989; 15: 373378

YAZIŞMA ADRESi:

Sema

ÇELENK

D.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti A.D. DİYARBAKIR

~