Ormanc›l›k Yüksekö¤retim Kurumlar›nda ‹sim
De¤ifltirme Süreçleri
Periodical Name Changes in the Higher Education Forestry Institutions of Turkey Orhan Sevgi
‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla, Orman Fakültesi, Toprak ‹lmi ve Ekoloji Anabilim Dal›, ‹stanbul
İD
Ormanc›l›kta yüksekö¤retim, 1857 y›l›ndan bafllayarak günümüze kadar devam etmifltir. Ormanc›l›k e¤itiminin ba¤l› oldu¤u kurumlara iliflkin isim de¤ifliklikleri; (1) 1857–1934 y›llar› aras›, (2) 1945–1948 y›llar› aras› ve (3) 2006–2018 y›llar› aras› olacak biçimde üç dönemde incelenmifltir. Orman Fakültesi, ilk döneminde önce Maden Bakanl›¤›na sonra Tar›m Bakanl›¤›na, Cumhuriyet dönemi ile birlikte de, 1934’te Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsüne (YZE) ba¤lanm›flt›r. Bu dönemdeki de¤iflimler kuru-mun ve mesle¤in itibar›n› art›r›c› yönde olmufltur. ‹kinci dönemde ise or-manc›l›k yüksekö¤retimi YZE’den ‹stanbul Üniversitesine ba¤lanm›flt›r. Meydana gelen bu de¤iflikliklerin karar süreçlerine, Orman Fakültesinin kurullar› ve ö¤retim üyeleri do¤rudan dâhil edilmifltir. Üçüncü dönem ise ormanc›l›k e¤itimi kurumlar›n›n ve meslek sahiplerinin sürece dahil edil-meden düzenlemelerin yap›ld›¤› dönem olarak kendisini göstermektedir. Yüksekö¤retim politikas›zl›¤›n›n bir yans›mas› olarak kurumsal isimlerin korunmad›¤› ve ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumlar›nda akademik bir gelene¤in oluflmas› geciktirilmifltir.
Anahtar sözcükler:Fakülte isimleri, ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakül-tesi, ormanc›l›k yüksekö¤retimi, Yüksek Ziraat Enstitüsü.
Forestry higher education has been offered since 1857. This study investi-gates the alterations made in the tertiary forestry institution names in Turkey under three periods: (1) between the years 1857 and 1934, (2) between the years 1945 and 1948, and (3) between the years 2006 and 2018. The Faculty of Forestry was under the Ministry of Mining during the first period, which later became a unit under the Ministry of Agriculture. In 1934, during the Republican period, it became a subdivision of Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü (Ankara Institute of Advanced Agriculture, YZE). All those changes in this period improved the reputation of the institution and the occupation. In the second period, tertiary-level forestry education was separated from YZE and incorporated into Istanbul University. The faculty members and the councils of the Faculty of Forestry were directly involved in the decision-making processes required by this change. However, the third period is marked by regulations that were made without involving any forestry education institu-tions and professionals. Due to the lack of a clear higher education policy, the names of institutions have not been preserved and the formation of an aca-demic tradition in the forestry institutions has been delayed.
Keywords: Faculty names, forestry higher education, Institute of Advanced Agriculture, Istanbul University Faculty of Forestry.
‹letiflim / Correspondence: Prof. Dr. Orhan Sevgi ‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi, Toprak ‹lmi ve
Yüksekö¤retim Dergisi / Journal of Higher Education (Turkey), 11(1), 1–9. © 2021 Deomed Gelifl tarihi / Received: Ekim / October 16, 2018; Kabul tarihi / Accepted: Eylül / September 29, 2020
Bu makalenin at›f künyesi / How to cite this article: Sevgi, O. (2021). Ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumlar›nda isim de¤ifltirme süreçleri. Yüksekö¤retim Dergisi, 11(1), 1–9. doi:10.2399/yod.19.030000
Özet Abstract
‹‹
nsanlar, orman ve ö¤elerini manevi ihtiyaçlar› aç›s›ndan de¤erlendirmifl ve kültürün temel unsuru haline getir-mifltir (Ergun, 2004; Parkin, 1997; Seeland, 1997). Gü-nümüzde orman, toplumumuzun kültürüne o kadar nüfuz et-mifltir ki, kifli isimlerine ormanl›k alanlarda yaflayan canl›lar›n isimlerinin verilmesi s›radanlaflm›flt›r. Örne¤in; Kartal, Do-¤an, Ilg›n, Ç›nar, Lale, Defne gibi isimlere rastlan›lmaktad›r. Orman›n maddi ifllevleri; orman ürünlerinin üretimi, su koru-ma ve üretimi, toprak ve verimlili¤ini korukoru-ma, iklim, toplum sa¤l›¤›, do¤a koruma, estetik, rekreasyon, istihdam ve ulusal savunma ifllevidir (Eraslan, 1973; Özdönmez vd., 1996).Ormanc›l›k yüksekö¤retiminin ana görevi; orman alanlar›-n›n korunmas› ve toplumun bu alanlardan maddi ve manevi ih-tiyaçlar›n›n sa¤lanmas›d›r. Bu amaçla; ‹stanbul Üniversitesi
Or-man Fakültesi’nin nüvesi olarak 1857’de kurulan OrOr-man Mekte-bi’nden günümüze kadar bu yüksekö¤retim görevi devam
etti-rilmifltir. Ayr›ca do¤a korumas›, çevre sorunlar›, ekoloji, canl› çeflitlili¤i konular›nda da ormanc›l›k yüksekö¤retimi, Türki-ye’nin öncüsüdür (Berkes ve K›fllal›o¤lu, 1990).
1981 y›l›na dek, toplam üniversite say›s› 19 iken, 2017 y›l›n-da ise 61 vak›f ve 114 devlet olmak üzere toplam 181 üniversite say›s›na ulafl›lm›flt›r (Günay ve Günay, 2017). 2018 y›l›nda ise
7141 say›l› Kanun kapsam›nda (baz› mevcut üniversitelerin bö-lünmesiyle) 20 yeni üniversite kurulmufltur. 1981’den sonra ku-rulan devlet üniversitelerinin önemli k›sm›, daha önceki üniver-sitelerin di¤er illerdeki baz› akademik birimleri üzerine kurul-mufltur (Kaynar ve Parlak, 2005). Orman fakülteleri de bu uy-gulamalar›n kapsam›nda kalm›flt›r. Üniversitelerde gerçekleflen bu de¤iflimlerden dolay›, birçok fakültenin ismi de de¤iflikli¤e u¤ram›flt›r. Baflta orman fakülteleri olmakla birlikte akademik birimlerin isim de¤iflikli¤inin boyutlar›, süreçleri, etkileri ve so-runlar›n çözümü üzerine s›n›rl› çal›flma bulunmaktad›r.
Bu makale, ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumlar›n›n isim de¤iflimlerine odaklanm›flt›r. ‹stanbul Üniversitesi Orman
Fakül-tesi’nin, ormanc›l›k e¤itim kurumlar› içinde tarihî ve köklü bir
de¤eri bulunmaktad›r. Dolay›s›yla ormanc›l›k yüksekö¤retim tarihinde yaflanan isim de¤ifliklikleri, ‹stanbul Üniversitesi Orman
Fakültesi merkez al›narak de¤erlendirilirken, di¤er isim
de¤i-flimleri ise mevcut orman fakültelerini içerecek flekilde de¤er-lendirilmifltir. Böylece, kurumlar›n kimliklerinde önemli bir ye-ri olan isim de¤ifliklikleye-rinin süreçleye-rinin anlafl›lmas›na katk› sa¤lanmas› düflünülmektedir.
Ormanc›l›k yüksekö¤retiminin yap›ld›¤› kurumlar, 1857’den beri çeflitli birimlere ba¤lanm›fl ve isim de¤iflikli¤ine u¤ram›flt›r. Çal›flma kapsam›nda iki soruya yan›t aranacakt›r: Kurum ismi de¤ifliklikleri nelerdir? ‹sim de¤iflikliklerinin nitelikleri nedir? Bu çal›flma kapsam›nda, ormanc›l›k e¤itim kurumlar›n›n isim de¤ifliklikleri üç dönemde incelenmifltir. (1) 1857–1934 aras› dö-nemdeki isim de¤ifliklikleri, (2) Ankara Yüksek Ziraat Enstitü-sünden ‹stanbul Üniversitesine geçifl, yani 1945–1948 y›llar›, (3) orman fakültelerinin ço¤almas› ve kapa-aç döneminin yafland›¤› 2006–2018 y›llar›. Çal›flma kapsam›nda, 1857 y›l›ndan günümü-ze kadar, konuyla ilgili ç›kar›lan yasa ve yönetmeliklerle ulafl›la-bilen kurul kararlar› kullan›lm›fl, yaklafl›mlardaki farkl›l›klar bu yaz›l› kaynaklara dayan›larak de¤erlendirilmifl ve dönemlere gö-re belirlenmifltir.
Kavramsallaflt›rma
Çal›flmam›zda yer alan kavramlar›n anlamlar› afla¤›da su-nulmufltur. Kurumlar isimleriyle bilinirler, di¤er kurumlardan ayr›l›rlar ve kimlik kazan›rlar. Üniversitelerin bünyesinde bulu-nan fakülteler isimlendirilirken “Üniversite + Fakülte” yap›s› kullan›lmaktad›r. Bu çal›flmada da fakülte ismi ifadesi bu yap›y› ifade etmektedir. Örne¤in; ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakül-tesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman FakülFakül-tesi, Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi gibi. Dolay›s›yla fakülteler bu isimleriyle varl›k bulurlar. Kurum varl›¤›n›n son bulmas› ya da
kapanmas›, kurum ismiyle do¤rudan iliflkilidir. “Kurumun ka-panmas›” kavram› kurum isminin kullan›lmamas›, geçmiflte kalmas› ve güncel resmi yaz›flmalarda bulunmamas› anlam›na gelmektedir. Kurumun kapanmas› iki farkl› yol ile olmaktad›r. Birincisi kurumun devam›n›n olmamas› fleklinde, ikincisi ise isim de¤iflikli¤i yoluyla yap›lmaktad›r. Kurumun devam› olma-mas› fleklindeki kapatmaya örnek olarak Yüksek Ziraat Enstitü-sünün kapat›lmas› verilebilir. ‹sim de¤iflikli¤ini daha da belir-ginlefltirmek için kapat›lan kurum ve aç›lan kurum fleklinde ay-r›ma gidilmifltir. Yap›lan ifllemin, kuruma katk›s› oldu¤u du-rumlarda “isim de¤iflikli¤i” kavram›n›, kuruma katk›s› olmad›¤› ya da olumsuz oldu¤u düflünüldü¤ü durumlarda ise “kapa-aç” kavram› tercih edilmifltir. Kapat›lan kurum için “‹stanbul Üni-versitesi Orman Fakültesi”, aç›lan kurum için ise “‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi” örnek verilebilir. Bu kavramsallaflt›rmay› YÖK’ün web sitesinde Orman Fakülte-leri listelendi¤inde “‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi” is-minin bulunmamas› desteklemektedir.[1|
‹sim de¤ifltirerek ku-rum kapatman›n hukuki kavram› ise “ba¤lant›s› de¤ifltirilerek” ifadesidir (7141 say›l› Kanun, 2018).
1934 Öncesi ‹sim De¤ifliklikleri
Ormanc›l›k yüksekö¤retiminin bafllang›c›, 1850’li y›llara kadar gitmektedir. “Osmanl›’n›n 1856 y›l›nda Islahat Ferman›
ç›-kar›lm›fl ve Islahat Hatt› Humayunu yay›nlanm›flt›r. Buna uyula-rak, yerli ve yabanc› uzmanlardan oluflan Meclisi Meabir kurulmufl ve bu meclise yol, kanal, demiryolu, endüstri, tar›m ve orman ifllerin-de yap›lacak ›slahat esaslar›n›n incelenmesi görevi verilmifltir. Or-manc› delege olarak bu meclise kat›lmak üzere, 1856 y›l›nda Fran-sa’dan M. Stheme ve Louis Tassy adlar›nda iki de¤erli ormanc› man getirilmifltir” (Eraslan, 1989, s. 1). Söz konusu ormanc›
uz-manlardan Louis Tassy ülkemizde ormanc›l›k e¤itiminin bafl-lang›c›n› infla eden kiflidir.
Yurt d›fl›ndan gelen Louis Tassy taraf›ndan ilk orman oku-lu 17 Kas›m 1857 tarihinde ‹stanbul’da kurulmufltur (Kutoku-luk, 1957, s. 18). Söz konusu okul 1862’de kapanm›fl[2|
daha sonra 1866 y›l›nda Tassy’nin müdürlü¤ünde ikinci defa aç›lm›flt›r (Eraslan, 1989, s. 4). 1870 ile 1879 aras›nda orman okulu Si-mon müdürlü¤ünde e¤itimine devam etmifltir (Yund, 1957, s. 24). 1880 y›l›ndan sonra ise Orman Mektebi ile Maden Mektebi birlefltirilerek Orman ve Maadin Mektebi kurulmufltur (Eraslan, 1989, s. 6). 1893 y›l›nda Orman ve Maadin Mektebi kald›r›la-rak, Ormanc›l›k Bölümü, Halkal› Ziraat Mektebi Alisi’ne ba¤-lanm›flt›r (Eraslan, 1989, s.7). Söz konusu okul 1903 y›l›nda
Halkal› Ziraat ve Ormanc›l›k Mektebi Âlisi, 1910 y›l›nda ise
Or-[1] Bkz. www.yok.gov.tr; https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10163
man Mektebi Âlisi ad›n› alm›flt›r (Pamay, Çanakç›o¤lu,
Özdön-mez, ve ‹stanbullu, 1972, s. 5–7; Eraslan, 1989, s. 7–10). 10.06.1933 kabul tarihli ve 2291 say›l› Kanun ile bir tar›m üni-versitesi niteli¤i tafl›yan, Yüksek Ziraat Enstitüsü kurulmufltur.
Orman Mektebi Âlisi 18.06.1934 tarihli ve 2524 say›l› Kanun ile Orman Fakültesi olarak Yüksek Ziraat Enstitüsü’ne dahil
edil-mifltir (Eraslan, 1989, s. 10; Pamay vd., 1972, s. 7–8). Orman Fakültesinin geçmiflinde yaflanan bu de¤iflimler, sosyal olayla-r›n yo¤un oldu¤u dönemin (19. ve 20. yüzy›l son derece hare-ketli zaman dilimleridir) birer yans›mas›d›r. Söz konusu dö-nemde di¤er e¤itim alanlar›nda da benzer de¤iflimler görül-mektedir (Gündüz, 2015; Yelkinci, 2010). Örne¤in, ordunun hekim ihtiyac›n› karfl›lamak üzere 1827’de kurulan T›phane-i ve
Cerrahhane-i Amire isimli okul, günümüz ‹stanbul T›p
Fakülte-sine dönüflmüfltür (Kazanc›gil, 2013). 1878 y›l›nda, günümüzde ‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ismini alm›fl olan Hukuk
Mektebi ise Adliye Nezareti’nin ihtiyaçlar›n› karfl›lamak için
ku-rulmufltur (Yelkinci, 2010). Daha sonra ‹stanbul Üniversitesi Eczac›l›k Fakültesine dönüflecek olan Eczac› Mekteb-i Alisi 1908’de kurulmufltur (Baytop, 1985).
Ormanc›l›k e¤itiminin Osmanl› dönemindeki isim de¤iflik-liklerinin en önemli nedeni, mesle¤in tam olarak teflekkül etme-mesinden ileri gelebilir. Çünkü bu dönemde odunun ekonomik de¤eri çok iyi bilinse de bu ürünün yetifltirilerek veya bak›mlar-la elde edilece¤i konusunda bilinç artt›kça, ormanc›l›k e¤itimi ba¤›ms›zlaflm›flt›r. Her ne kadar Cumhuriyet öncesi Orman
Mektebi olarak kurulsa da, okullar›n ba¤l› bulunduklar›
bakan-l›klar Ticaret Bakanl›¤›, Maliye Bakanl›¤›, Orman ve Maden Bakanl›¤› ve Tar›m Bakanl›¤›d›r (Gümüfl, 2012). Özellikle or-man›n madenle birlikte an›lmas›, oror-man›n da do¤al bir kaynak olarak toplanmas›, ç›kar›lmas› ve ifllenmesi olarak alg›lanmas›n-dan kaynaklanabilir. Bunu destekleyen ekonomik uygulamalar da bulunmaktad›r. Bu dönemde ülke ormanlar›ndan faydalan-ma ifllerinin ço¤u, yabanc› firfaydalan-malara ihale edilmifltir (Ça¤lar, 1979). Yabanc› firmalar ile kurulan bu birlikteli¤in, madencilik faaliyetlerinde orman ürünlerine olan ihtiyaçtan dolay› olmas› da muhtemeldir. Uzun süre ormanc›l›kta en önemli ürünlerden birisi, maden dire¤i olmufltur.
Osmanl› döneminde karar vericilerin orman konusunda k›-sa sürede artan bilincine ba¤l› olarak, ormanc›l›k yüksekö¤reti-mi maden yerine tar›mla birlikte an›lmaya bafllanm›flt›r. Örne-¤in 1893 y›l›nda Avrupa’daki orman okullar› ile Orman ve
Ma-den Mektebi karfl›laflt›r›lm›fl ve baz› olumsuzluklar görülmüfltür
(Keskin, 2013). Bu durum 1893 y›l›nda Ormanc›l›k Bölümü-nün Halkal› Ziraat Mektebi Alisi’ne ba¤lanmas›yla somutlaflm›fl-t›r. Orman›n tar›m gibi bir arazi kullan›m flekli oldu¤unun bi-linmesinin sonucu olarak okulun ismi 1903 y›l›nda Halkal›
Zi-raat ve Ormanc›l›k Mektebi Âlisi olarak de¤ifltirilmifltir. Halkal› Ziraat ve Ormanc›l›k Mektebi Âlisi’nde ormanc›l›k
uygulamala-r›n›n yeterli ölçüde yap›lamamas› sonucunda, 1906 y›l› sonla-r›nda Bahçeköy’de müstakil bir Orman Mektebi kurulmas› için çal›flmalara bafllanm›flt›r (Keskin, 2013). 1910 y›l›nda ise or-manc›l›k e¤itimi ba¤›ms›z bir adla yani Orman Mektebi Âlisi ad›yla kurumsallaflm›flt›r. Cumhuriyetin kurulmas›ndan sonra ise Orman Mektebi Âlisi, Orman Fakültesi ad›yla ba¤›ms›z bir birim olarak Tar›m Bakanl›¤› bünyesinde bulunan Yüksek Zi-raat Enstitüsüne ba¤lanm›flt›r.
Ormanc›l›k yüksekö¤retimine, kuruluflundan (17 Kas›m 1857) I. Dünya Savafl›’na kadar Frans›zlar katk› sa¤larken, daha sonra Almanlar›n katk›lar› olmufltur (Y›ld›r›m, Erol ve fiahin, 2013). Ayr›ca ormanc›l›k yüksekö¤retimine damgas›n› vurmufl olan; Ord. Prof. Mazhar Diker (1917–1919), Ord. Prof. Dr. Esat Muhlis Oksal (1910–1916), Ord. Prof. Dr. Asaf Irmak (1929–1934), Prof. Dr. fieref Nuri ‹lkmen (1930–1933), Prof. Dr. Fehim F›rat (1934–1937), Prof. Dr. Fikret Saatçio¤lu (1931–1935), Prof. Dr. Adnan Berkel (1929–1933), Prof. Dr. Abdülgafur Acatay (1931–1936), Prof. Dr. Hayrettin Kayac›k (1935–1940), Prof. Dr. Savni Hufl (1935–1940) ve Prof. Dr. Refik Erdem (1935–1941), Almanya’da lisansüstü e¤itim yap-m›fllard›r (Y›ld›r›m vd., 2013). Dolay›s›yla ormanc›l›k yükse-kö¤retiminin ne oldu¤u, hangi kurumlarda yap›laca¤› konu-sunda birikim oluflturulmufl ve 1948’de yaflanacak de¤iflimin bi-limsel alt yap›s› oluflmufltur.
Ormanc›l›k yüksekö¤retiminde 1934’e kadar olan isim de-¤iflikliklerinde yaflanan bu dalgalanmalar›n esas›, orman alanla-r›n›n iflletilerek ekonomiye dâhil edilmesi (Keskin, 2013) ve toplumun ormandan ihtiyaç ile taleplerinin karfl›lanmas› için insan yetifltirilmesinin aray›fl›d›r. Ormanc›l›k yüksekö¤retimi-nin kurulufl aflamas›nda yaflanan bu aray›fllar k›sa süre içinde okulun ba¤land›¤› kurumlar›n ve dolay›s›yla isimlerinin de¤ifl-mesine neden olmufltur. Bu kapsamda kurulan ormanc›l›k yük-sekö¤retim tarihi kurumlar› ve birimlerinin de¤iflimi TTTTablo 1’de verilmifltir. Orman Mektebi ile bafllayan ormanc›l›k yükse-kö¤retim kurumu evrilerek en son ‹stanbul
Üniversitesi-Cerrah-pafla Orman Fakültesi’ne dönüflmüfltür.
1945–1948 Y›llar› Aras›nda ‹stanbul
Üniversitesine Ba¤lanmas›
Darülfünunun kapat›lmas› ve ‹stanbul Üniversitesinin ku-rulmas› 1933 Üniversite reformuyla gerçeklefltirilmifltir. Anka-ra Yüksek ZiAnka-raat Enstitüsü Üniversiteler Kanunu kapsam› d›-fl›nda kalm›flt›r. Bundan dolay› Enstitü ö¤retim üyeleri Üniver-siteler Kanunu kapsam›nda üniversiteye dönüflüm için giriflim-lerde bulunmufllard›r. Ayr›ca Baflbakan Hasan Saka’n›n 22.12.1947 tarihli Yüksek Ziraat Enstitüleri Kanun Tasar›-s›’n›n gerekçesinde “14.VIII.1946 tarihinde okunan ve
Ensti-tüleri de Üniversiteler Kanunu’nun flümulü içine al›nacakt›r» flek-linde ifade edilmifltir.” (Komisyon Raporlar›, 1947) cümlelerine
yer vererek iktidar›n konuya verdi¤i önemi ortaya koymufltur. Yüksekö¤retim faaliyetlerinin yap›ld›¤›, Yüksek Ziraat Ens-titüsünün Üniversiteler Kanunu’na dâhil edilmesi kapsam›nda önerilen kanun taslaklar›, Orman Fakültesinin Meclisinde tar-t›fl›lm›fl, al›nan karar ve görüfller Yüksek Ziraat Enstitüsü Diva-n›na gönderilmifltir (Belge, 1945). Söz konusu Enstitünün üni-versiteye dönüfltürülmesinde haz›rlanan taslaklarda isim olarak; “Ankara ‹nönü Toprak Kültürü Üniversitesi Kanunu Tasar›s›” oldu¤u tahmin[3|
edilmektedir. Daha sonra ise söz konusu isim “Ankara Tar›m Üniversitesine” dönüflmüfltür (Meclis Görüfl-meleri, 1948).
Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsünün Üniversiteler Kanu-nu’na dâhil edilme konusunda, dönemin Milli fiefi, üniversite yetkililerinin yan›nda Enstitü Rektörü Halit Civeleko¤lu ile gö-rüflmüfl ve “Arkadafllar›n›z üzülmesinler. Üniversiteler Kanunu’nun
bütün faydalar›ndan faydalanacaklard›r, onlara söyleyiniz.” demifltir
(Belge, 1946). Ayr›ca Rektör taraf›ndan verilen yaz›l› bilgiler okunmufl ve sözlü olarak da konuyla ilgili geliflmeler izah edil-mifltir (Belge, 1946). Yöntem ise: “…enstitüye ba¤l› fakülte
meclis-lerinde görüflmelerden mülhem olarak tasar›n›n haz›rlanmas› için her fakülteden bir üye seçilerek teflkili Yüksek Divanca kararlaflt›r›lm›fl-t›r.” (Belge, 1946) fleklinde ortaya konulmufltur. Böylece
Üni-versiteler Kanun Tasar›s› Fakültelerden bafllayarak Rektörlü¤e oradan hükümete ve en son da TBMM’ye sunulmaktad›r. Siya-set – Rektörlük (YZE) – Orman Fakültesi aras›ndaki yaz›flmalar; 1940’l› y›llarda ve Orman Fakültesinin ‹stanbul’da, YZE’nin Ankara’da olma koflullar›nda gerçeklefltirilmifltir.
Bu süreçte Milli E¤itim Bakanl›¤› da çeflitli taslaklar haz›r-lamaktayd› ve daha sonra bu taslaklar Ankara Yüksek Ziraat
Enstitüsünün Fakültelerine gönderilerek, taslaklar›n tart›fl›lma-s› ve olgunlaflmatart›fl›lma-s› sa¤lan›rd›. Tart›fl›lan taslaklar›n d›fl›nda yeni öneriler olursa, bu öneriler de yine Fakültelerle paylafl›lmak-tayd›. YZE Orman Fakültesi’nin Meclisinde 07.01.1947 tarihin-de afla¤›daki tarihin-de¤erlendirmeler yap›lm›flt›r:
“YZE Divan›n›n 11/12/1946 oturumunda Orman Fakültesi Dekan ve Senatörü evvelce haz›rlanm›fl olan tasar›daki Fakülte mümessilinin görüflüne uymak ve bu tasar›n›n ruhuna sad›k kal-mak sureti ile Tar›m Üniversitesi teflkili hususunda al›nan karara ifltirak etmifllerdir. ...Say›n Tar›m Bakan› Faik Kurdo¤lu’nun 1/1/1947 Çarflamba günü Fakültemizi teflriflerinde Fakülte ilim üyeleriyle yapm›fl oldu¤u görüflmede Ankara Yüksek Ziraat Ensti-tüsünün 4936 say›l› Üniversiteler Kanunu’nun flümulüne girmesi flekli hakk›nda Fakültenin görüflünün bildirilmesini istemesi üzeri-ne Fakülte Meclisi 2/1/1947 Perflembe ve 3/1/1947 Cuma ve 6/1/1947 Pazartesi günleri toplanarak bu meseleyi yeniden incele-mifl ve oy birli¤iyle afla¤›daki hususlar› tespit etincele-mifltir.” (Belge,
1947a). Metinde günümüzle ilgili afla¤›daki hususlar öne ç›k-maktad›r:
“...Fakülte bu görevini memleket ihtiyaçlar›na en uygun bir fle-kilde ifa edebilmesi için tedrisat›nda Mühendislik disiplinlerine genifl ölçüde yer vermifl bulunmaktad›r. Bu fiili zaruret karfl›s›nda Orman Fakültesinin en çok faydalanaca¤› ve ifl birli¤i yapabilece¤i ilim mü-essesi Teknik Üniversitedir. Esasen Geodezi, Orman Yol ve Köprü-leri, Dekovil Hatlar›, Su Nakliyat tesisKöprü-leri, Havai Hatlar ‹fletme ‹s-kân tesisleri, Sel Yataklar›n›n Islah› velhas›l ormanc›l›¤›m›z›n dü-zenlendirilmesini icap ettiren sahalardaki bütün ilmi çal›flmalar Teknik Üniversite ile organik ve siyantifik ba¤l›l›¤› meydana getir-mektedir.” (Belge, 1947a). Ayr›ca metinde, ormanc›l›k
yükse-kö¤retiminin uygulama alan› olan Belgrad Orman›’na dikkat çekilmifltir (Belge, 1947a). Bu durum, 2018 y›l›nda Orman
Fa-TTTTablo 1.Ormanc›l›k yüksekö¤retiminin tarihi kurumlar›n›n isimleri, aç›l›fl ve kapan›fl y›llar› ile var olma süreleri.
‹simler Aç›l›fl y›l› Kapan›fl y›l› Varolma süresi
Orman Mektebi 1857 1862 5
Orman Mektebi 1866 1880 14
Orman ve Maadin Mektebi 1880 1893 13
Halkal› Ziraat Mektebi Alisi Ormanc›l›k Bölümü 1893 1903 10
Halkal› Ziraat ve Ormanc›l›k Mektebi Âlisi 1903 1910 7
Orman Mektebi Âlisi 1910 1934 24
YZE Orman Fakültesi 1934 1948 14
‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi 1948 2018 70
‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi* 2018 -
-*Makalenin haz›rland›¤› tarihte.
kültesi Akademik Kurul kararlar›nda da belirtilmifltir (Fakülte Akademik Kurulu Kararlar›, 2018).
Yine ayn› metinde 4936 say›l› ve 13.06.1946 tarihli Ka-nun’a ek kanun tasar›s›n›n 1’inci maddesinde ‹stanbul Teknik Üniversitesine ba¤l› olmak üzere yeni bir Orman Fakültesi-nin kurulmas›na itiraz edilmifltir (Belge, 1947a). Çünkü 1857’den beri e¤itim veren YZE Orman Fakültesi’nin kapat›-l›p ‹stanbul Teknik Üniversitesinde hiçbir binas› ve kadrosu olmayan yeni Orman Fakültesinin aç›lmas›n›n son derece yanl›fl oldu¤u izah edilmifltir. Söz konusu Orman Fakültesi Meclisinin itirazlar›, daha tasar› TBMM’ye gelmeden siyasi-ler taraf›ndan kabul görmüfl ve tasar›dan ç›kar›larak Meclis görüflmelerine sunulmufltur (Meclis Görüflmeleri, 1948). Ka-pat›lacak YZE Orman Fakültesi’nin ‹stanbul Teknik Üniversi-tesine mi yoksa ‹stanbul ÜniversiÜniversi-tesine mi kat›laca¤› konu-sunda tart›flma olmufltur (Meclis Görüflmeleri, 1948). Döne-min Milli E¤itim Bakan› Tahsin Banguo¤lu konuflmas›nda, Orman Fakültesi ö¤rencilerinin e¤itim program›ndan örnek-ler vererek ormanc›l›k e¤itimi konusundaki bilgisini göster-mifltir (Meclis Görüflmeleri, 1948). Benzer flekilde bir di¤er siyasetçi ve ayn› zamanda Orman Fakültesi hocalar›ndan Mil-letvekili olan Prof. Dr. Ali Kemal Yi¤ito¤lu, Meclis görüflme-lerinde fikirlerini beyan etmifltir (Meclis Görüflmeleri, 1948). Bu durum dönemin siyasilerinin ve bürokratlar›n›n demokra-tik yaklafl›mlar›n›n yan› s›ra ormanc›l›k sektör ve mesle¤i ko-nusundaki bilgileriyle aç›klanabilir.
Orman Fakültesi Meclisinde 07.01.1947 tarihinde al›nan kararlar Ankara YZE Divan›n›n 06–07.02.1947 tarihli toplant›-s›nda “Orman Fakültesi Dekanl›¤›ndan Ankara Yüksek Ziraat
Enstitüsü 4936 say›l› Üniversiteler Kanunu’nun flümulüne girmesi flekli hakk›ndaki Fakülte Meclisi görüflünü bildirmek üzere 7/1/1947 gün ve 43 say›l› yaz› ba¤l› olarak sunulan 7/1/1947 gün-lü karar›n okunmas›na gün-lüzum olmad›¤›na oy birli¤iyle karar veril-di.” ifadelerine yer verilmifltir. Ayr›ca Divanda Enstitünün
Ta-r›m Üniversitesine dönüflmesi konusuna hükümet beyanname-sinde yer vermelerinden dolay› dönemin Baflbakan› Recep Pe-ker’e ve bizzat Enstitüye gelerek konuyla ilgili olarak Divan üyeleriyle fikir al›flveriflinde bulunan dönemin Milli E¤itim Ba-kan› Reflat fiemsettin Sirer’e teflekkür edilmifltir (Belge, 1947b). Tar›m Üniversitesinin kurulma aflamalar›na Orman Fakültesi-ni temsilen kat›lan Orman Fakültesi ö¤retim üyesi Prof. Dr. Fikret Saatçio¤lu, çal›flmalarla ilgili olarak 21.01.1948 tarihin-de Orman Fakülte Meclisine bilgi vermifltir (Belge, 1948a). Dolay›s›yla dönemin siyasilerinin, yüksekö¤retimin önemi ko-nusunda son derece duyarl› olduklar› gibi, siyasi
uygulamala-r›nda ise daha ilk aflamas›ndan itibaren kat›l›mc› ve iletiflime aç›k bir tutum sergiledikleri anlafl›lmaktad›r.
Her ne kadar Milli E¤itim Bakanl›¤›n›n üniversite tasla¤›n-da yer almas›na ve Orman Fakülte Meclisinde bu yönde olum-lu görüfller belirtilmifl olsa da, Orman Fakültesinin ‹stanbul Teknik Üniversitesine ba¤lanmas› gerçekleflmemifltir. ‹stanbul
Üniversitesi Orman Fakültesi’nin arflivinde bütün kay›tlar›n
bu-lunmamas› dolay›s›yla bu yönde al›nan muhtemel kararlara ula-fl›lamam›flt›r. Bununla birlikte, dönemin tan›klar›yla 14.05. 2018 tarihinde yap›lan görüflmede[4|
Orman Fakültesinde han-gi üniversiteye ba¤lanmas› gerekti¤i tart›flmalar›n›n oldu¤u, genç ö¤retim üyelerinin ‹stanbul Teknik Üniversitesine, yafll› hocalar›n ise ‹stanbul Üniversitesine ba¤lanmas›n› istedikleri belirtilmifltir. Bu konuda Prof. Dr. Nuri ‹lkmen’in, 1973’te be-lirtti¤ine göre; “Orman Fakültesinin gerek bulundu¤u mevki ve
gerekse üzerinde durdu¤u temel bilimler bak›m›nda biyolojik ve eko-nomik bilim dallar›n›n a¤›r basmas› nedeniyle Teknik Üniversiteye de¤il de, ‹stanbul Üniversitesine ba¤lanmas› uygun görülmüfltür.”
(‹lkmen, 1974). Ayr›ca dönemin etkili hocalar›ndan Ord. Pro-fesör Mazhar Diker, 21.08.1946 ile 14.08.1948 tarihleri aras›n-da Ankara’aras›n-da Orman Genel Müdürü olarak görev yapm›flt›r (Özdönmez, 1974, s. 14). Benzer flekilde Ord. Prof. Esat Muh-lis Oksal ise YZE’nin Rektörü olarak görev yapm›fllard›r (Ano-nim, 1971, s. 6). Her iki hocan›n da söz konusu geçiflte etkile-rinin oldu¤u düflünülmektedir.
YZE Ankara’da bulunurken ona ba¤l› olan Orman Fakülte-si 1910 tarihinden beri Bahçeköy’de e¤itim-ö¤retim faaliyetle-rine devam etmektedir (Gümüfl, 2016). Orman Fakültesinin YZE’den ayr›lmas› ve ‹stanbul Üniversitesine ba¤lanmas›yla idari birimler aras›ndaki mesafe azalm›flt›r. Böylece Orman Fa-kültesinin e¤itimine katk›s› olmufltur. Ayr›ca, di¤er fakültelerle daha iyi iflbirli¤i yap›lmas›ndan yaz›flmalara kadar çeflitli sorun-lar›n çözümü kolaylaflm›flt›r.
Aktarmada yaflanan baz› sorunlarla ilgili al›nan örnek karar-lar afla¤›da sunulmufltur. YZE Orman Fakültesi’nin kapan›fl› ön-cesi yurt d›fl›na ç›kan personel dönüflte kurumlar aras› yaz›flma-lar sonucunda birimlerini bulabilmifllerdir. Bu konuda Necmi Sanyer’in durumuyla ilgili Profesörler Kurulunun ald›¤› karar örnek verilebilir (Belge, 1948b). Bir di¤er örnek ise: 30.06.1948 tarihli 5234 say›l› Üniversiteler Kanunu’na ek kanun ile ‹stanbul Üniversitesine kat›lm›fl olan Orman Fakültesinin 1947–1948 ders y›l› yaz ve güz dönemi s›navlar›na girmeyen veya girip de baflar› gösteremeyen ö¤rencilerin durumlar› ile ilgili Profesörler Kurulu karar›nca intikal devresine özgü olarak s›nav hakk› 23.11.1948 tarihinde verilmifltir (Belge, 1948c).
[4] Prof. Dr. ‹lhan Gülen, Prof. Dr. Metin Özdönmez, Prof. Dr. Selçuk Bayo¤lu, Prof. Dr. Hüseyin Aksoy ve Prof. Dr. Turgay Aykut ile görüflme, Prof. Dr. Sultan Bekiro¤lu, Prof. Dr. Orhan Sevgi, Doç. Dr. Taner Okan ve Orman Müh. Saliha Yadigar taraf›ndan gerçeklefltirilmifltir.
Orman Fakültelerinin Ço¤almas› ve
‹sim De¤ifliklikleri
Orman Mektebi 1857’de kurulmufl ve 1948 y›l›nda ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ismini alm›flt›r (TTTTablo 1).
‹stan-bul Üniversitesi Orman Fakültesi, 1963’te Karadeniz Teknik Üni-versitesi Orman Fakültesi kurulana (1971–72 y›l›nda e¤itime
bafllayana) kadar ormanc›l›k yüksekö¤retiminin tek kurumu-dur. Ülkemizde, toplam 19 üniversitenin bünyesinde çeflitli dö-nemlerde orman fakülteleri yer alm›flt›r (TTTTablo 2). Söz ko-nusu orman fakültelerinin kurulufl y›llar›, geliflimleri ve dönü-flümleri çeflitli çal›flmalara konu edilmifltir (Akkemik ve Okan, 2013; Sak›c› ve Ayan, 2013). Günümüzde üniversitelerde 12 adet orman fakültesi bulunmaktad›r. Söz konusu 12 orman fa-kültesinin 7’si 2006–2018 y›llar› aras›nda isim de¤ifltirme iflle-mine maruz kalm›flt›r (TTTTablo 2).
Bu dönemi daha önceki dönemlerden ay›ran iki özellik bu-lunmaktad›r. Bunlardan ilki, orman fakültelerinin önemli k›s-m›na uygulanm›fl olmas›, ikincisi ise, yap›lan de¤iflikli¤in kuru-ma yapt›¤› katk›lar›n yönüdür. 2006–2018 y›llar› aras›nda isim de¤ifltirmelerin yo¤un yaflanmas› ve etkileri aç›s›ndan kapa-aç dönemi olarak isimlendirilebilir. Bu dönemde Ankara
Üniversi-tesi Orman FakülÜniversi-tesi, Abant ‹zzet Baysal ÜniversiÜniversi-tesi Orman Fa-kültesi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Orman FaFa-kültesi, Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi ve Kafkas Üniversitesi Orman Fakül-tesi için yap›lan isim de¤ifltirme ifllemleri, Rektörlükle
Fakülte-nin ayr› illerde oldu¤u yüksekö¤retim kurumlar›nda yap›lm›flt›r (TTTTablo 2). Oysa ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ve
Sü-leyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi’ne uygulanan isim
de¤ifltirme ifllemi, Rektörlük ve Fakültenin ayn› ilde olmas›na ra¤men yap›lm›flt›r.
Kapa-aç döneminde 2018 y›l›nda yap›lan uygulama sonu-cunda kurum isminin yaz›l›fl› ve okunuflunda ‹stanbul
Üniversi-tesi ile Cerrahpafla Orman FakülÜniversi-tesi ayr› olarak
alg›lanabilmekte-dir. Yani Cerrahpafla ifadesi bu flekliyle Orman Fakültesi’ne ait-mifl gibi durmaktad›r. ‹sim konusunda sorunlar, sadece ‹stanbul
Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi’nde yaflanmamakta
di-¤er fakültelerde de yaflamaktad›r. Örne¤in; Cerrahpafla T›p
Fa-kültesi’nin 2018 y›l›ndan sonraki resmi ad› ‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Üniversitesi-Cerrahpafla T›p Fakültesi olmufltur. ‹simde
Cerrah-pafla iki defa geçmektedir. Ormanc›l›k yüksekö¤retimi ve mes-le¤inin yaz›l› ve sözlü gelene¤inde hiçbir dönemde Orman Fa-kültesinin önüne gelen bir ifade kullan›lmam›flt›r. ‹stanbul
Üni-versitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi ormanc›l›k camias›nda
fa-külte ismi aç›s›ndan anlafl›lmaz oldu¤u gibi ormanc›l›k kurum-lar›yla ilgisi düflük olan kiflilerde de yanl›fl alg›lara neden
olabi-lecek niteliktedir. Mevcut ismin kullan›ld›¤› resmi yaz›flmalar›n incelenmesi bu konuda yap›lan de¤erlendirmelere katk› sa¤la-yabilir. Orman fakültelerinin içinde Bart›n Orman Fakültesi belki bunun tek istisnas› olabilir. YÖK’ün web sitesinde Bart›n
Üniversitesi Bart›n Orman Fakültesi olarak geçmektedir.
Yaflanan isim de¤iflikli¤iyle ilgili Kanun Tasar›s›’na (‹stan-bul Üniversitesinin bölünece¤i) dair ilk bilgiler 20 Nisan 2018 tarihli çeflitli gazetelerin haberlerinden ö¤renilmifltir ve tasar›-n›n ‹stanbul Üniversitesinin hangi kurullar›nda tart›fl›ld›¤› ve ne tür kararlar al›nd›¤› halen bilinmemektedir (Komisyon Gö-rüflmeleri, 2018; Meclis GöGö-rüflmeleri, 2018a, 2018b, 2018c). Bu bölünmeden etkilenen Orman Fakültesinin tarihinde yafla-nan isim de¤iflikliklerinde oluflan kurum kültürü, siyasiler tara-f›ndan dikkate al›nmam›flt›r. Orman Fakültesinin isim de¤iflik-li¤i deneyimi en son 70 y›l önce yaflanm›fl ve üniversitenin ge-nel kültürü gere¤i akademik kurullar›n çal›flt›r›lmamas›, akade-mik alanda kabul görmemifltir. Bunun bir yans›mas› olan ku-rumsal bir varl›k olarak ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi 26.04.2018 tarihinde akademik kurulunda ald›¤› kararlar› ka-muoyuyla paylaflm›flt›r (Fakülte Akademik Kurulu Kararlar›, 2018). Ayr›ca ormanc›l›k sivil toplumlar›n›n ve meslek kamu-oyunun görüflleri[5]
karar vericiler taraf›ndan görmezlikten ge-linmifltir.
Böylece ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumlar›n›n (özellikle Üniversite Kanunu’ndan sonra) ilki ve kökeni olan ‹stanbul
Üniversitesi Orman Fakültesi kapat›lm›fl yerine ‹stanbul Üniversi-tesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi aç›lm›flt›r. Oysa söz konusu
fa-külte, baflta Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi ol-mak üzere farkl› düzeylerde de olsa yeni kurulan orman fakül-telerine e¤itim-ö¤retim için do¤rudan destek vermifltir. Ayr›ca
‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi (Orman Mühendisli¤i ve
Orman Endüstri Mühendisli¤i bölümleri olarak) üniversitenin mühendislik alan›nda ilk akreditasyonunu alma özelli¤inin ya-n› s›ra orman fakülteleri içinde de ilk akredite olan kurumdur. Ülke ormanc›l›k politikas›n›n belirlenmesi, uygulanmas› ve denetlenmesini sa¤layan orman mühendisleri yetifltirmenin ya-n›nda ormanc›l›k alaya-n›nda kuramsal ve uygulama çal›flmalar›n› do¤rudan gerçeklefltiren ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi bu emeklerinin karfl›l›¤›nda devleti yönetenlerden e¤itim-ö¤re-tim niteli¤inin daha da art›r›lmas› için teflvik beklerken, kurum-sal varl›¤›n› kaybetmifltir. Ayr›ca bu de¤iflimin olumsuz etkileri hem ulusal hem de uluslararas› ölçektedir. Örne¤in ulusal öl-çekte; bu kapa-aç uygulamas› 70 y›ll›k mezunlar›n›n kurumsal iliflkisini ve aidiyet duygular›n› zedelemifltir. Uluslararas›
ölçek-[5] Türkiye Ormanc›lar Derne¤i Marmara fiubesi’nin 24.04.2018 tarihli bas›n duyurusu (http://www.todmarmara.org.tr/icerik.asp?ID=2465 - Eriflim tarihi: 26.04.2018); TMMOB Orman
Mühendisleri Odas›’n›n 24.04.2018 tarihli bas›n duyurusu (http://eski.ormuh.org.tr/bas%C4%B1n_duyurusu_turkiyenin_en_eski_orman_fakultesi!_1156.html - Eriflim tarihi:
26.04.2018); TMMOB Peyzaj Mimarlar› Odas›’n›n 24.04.2018 tarihli bas›n duyurusu, (http://www.peyzaj.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=7914&tipi=3&sube=0 - Eriflim tarihi: 27.04.2018); ORFAMDER’in 29.04.2018 tarihli bas›n duyurusu (http://www.orfamder.org - Eriflim tarihi: 30.04.2018).
te ise ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ö¤retim üyelerinin 2018 y›l›na kadar yapt›¤› yay›nlar›na yap›lan at›flardan ‹stanbul
Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi olarak
yararlanamama-s›na ba¤l› olarak itibar kayb›d›r.
‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi’nin kapat›l›p ‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi’nin aç›lmas› için öne
sürülen gerekçenin bafl›nda bölünen üniversitelerin ö¤renci sa-y›lar› bulunmaktayd› (Komisyon Görüflmeleri, 2018; Meclis Görüflmeleri, 2018a, 2018b, 2018c). 2018 y›l›nda üniversitele-rin bölünmesiyle ilgili kanun kapsam›nda ifllem yap›lanlar;
‹s-tanbul Ü. Orman Fakültesi, Karadeniz Teknik Ü. Orman Fakülte-si, Süleyman Demirel Ü. Orman Fakültesi ve Kahramanmarafl Süt-çü ‹mam Ü. Orman Fakültesi’dir. Bölünmeye u¤rayan
üniversi-telerin orman fakülüniversi-telerinin ilk üçü kendi alan›nda lisans ö¤ren-ci kontenjanlar›n› dolduran orman fakülteleridir (Atm›fl, 2013). Orman fakültelerinin e¤itim-ö¤retimiyle ilgili yap›lan bütün meslek de¤erlendirmelerinde kontenjan fazlal›¤› dile getirilmifl-tir (Atm›fl, 2013). Benzer durum, orman fakültelerinin di¤er bö-lümleri olan Orman Endüstri Mühendisli¤i ve Peyzaj Mimarl›-¤› için de geçerlidir. Üniversitelerin bölünme gerekçesi olan fazla ö¤renci say›s› (Komisyon Görüflmeleri, 2018; Meclis Gö-rüflmeleri, 2018a, 2018b, 2018c), bölünme sonunda orman fa-kültelerindeki ö¤renci say›s›n› de¤ifltirmemifltir. En son aç›lan üniversitelerdeki orman fakültelerinde 2017 y›l› kontenjan› ö¤-renci say›s› 25 iken, 161 y›ll›k ‹stanbul Üniversitesi Orman Fa-kültesinin 95, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi-nin 85 ve Süleyman Demirel Üniversitesi Orman FakültesiFakültesi-nin ise 60 olarak belirtilmifltir. Söz konusu rakamlara çeflitli
flekiller-de yap›lan geçifller ve yabanc› ö¤renciler dahil flekiller-de¤ildir. Kald› ki bu fakültelerin d›fl›ndaki orman fakültelerinin hem ö¤renci kontenjan› düflüktür (TTTTablo 2) hem de kontenjanlar› dolma-maktad›r. 2018 y›l›nda üniversiteleri bölen kanunun gerekçesi olarak üniversite düzeyinde ö¤renci say›s›n›n sorun olarak gö-rülmesi yerine fakülte ve bölüm ölçe¤inde ö¤renci say›s›n›n az-l›¤› veya fazlaaz-l›¤›n›n sorun olarak görülmesi gerekmektedir.
Sonuç
Ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumlar›n›n isim de¤ifliklerinin ilk dönemi, 1857–1934 y›llar› aras›nda yaflanm›flt›r. Kurum, ku-ruldu¤u 17 Kas›m 1857’den 1910’a kadar 53 y›lda çeflitli bakan-l›klara ba¤l› akademik birim olarak e¤itim vermifltir. Ormanc›-l›k yüksekö¤retimi bu süreçte, konusunda artan birikime ba¤l› olarak ba¤›ms›zlaflm›flt›r. Orman Mektebi 1934 y›l›nda Tar›m Bakanl›¤›na ba¤l› Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsüne, Orman Fakültesi ismiyle ba¤lanm›flt›r. 77 y›ll›k bir dönemde ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumunun ismi, 6 defa de¤ifltirilmifltir. Bu dö-nemde Orman Mektebi ismi YZE Orman Fakültesi’ne dönüflmüfl-tür. Tüm bu isim de¤iflikliklerin önemli k›sm› devlet kurumla-r›nda yap›lanman›n gerçekleflti¤i dönemde olmufltur.
Ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumu, 1857 y›l›nda bafllayan e¤itimine 1948 y›l›na kadar yaklafl›k 90 y›l boyunca çeflitli ba-kanl›klara ba¤l› olarak devam etmifl ve bu sürede kurumsal kim-li¤ini pekifltirerek, birikimlerini art›rarak olgunlaflm›fl, ba¤›ms›z akademik bir yüksekö¤retim kurumu olmufltur. Bu süreçlerde ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumunun isim de¤ifliklikleri; ku-rumu ve kültürünü gelifltirici nitelikte oldu¤undan ö¤retim
üye-[6] https://www.osym.gov.tr/TR,13263/2017-osys-yuksekogretim-programlari-ve-kontenjanlari-kilavuzu.html (Eriflim tarihi: 30.06.2018).
TTTTablo 2.Üniversitelerde mevcut ve mevcut olmayan orman fakültesi kurumlar›n›n isimleri, isim verilme y›llar› ve 2017 y›l› kontenjanlar›.
‹sim ‹sim 2017
verilme y›l› Mevcut olmayanlar verilme y›l› Mevcutlar kontenjan›[6]
1948 ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi 2018 ‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Orman Fakültesi 95 1963 Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi 85 1992 Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi Orman Fakültesi 2006 Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi 40 1992 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Orman Fakültesi 2008 Bart›n Üniversitesi Orman Fakültesi 25 1992 Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi 2018 Isparta Uygulamal› Bilimler Üniversitesi Orman Fakültesi 60 2001 Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi 2006 Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi 30 1992 Kafkas Üniversitesi Orman Fakültesi 2007 Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi 25 1994 Ankara Üniversitesi Orman Fakültesi 2007 Çank›r› Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi 20 1992 Kahramanmarafl Sütçü ‹mam Üniversitesi Orman Fakültesi 30 2012 Karabük Üniversitesi Orman Fakültesi -2010 ‹zmir Katip Çelebi Üniversitesi Orman Fakültesi -2010 Bursa Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi 40
lerinin önerdi¤i ve talep etti¤i geliflmelerdir. Özellikle 1948 y›-l›nda gerçekleflen isim de¤iflikli¤i ile ilgili olarak; ö¤retim üye-leri, Orman Fakültesi, Dekanl›k ve siyasiler (hükümet) aras›nda iletiflimin ne kadar güçlü oldu¤unu destekleyen belgeler bulun-maktad›r (Belge, 1945; Belge, 1946; Belge, 1947a, 1947b; Bel-ge, 1948a). 1940’l› y›llarda üç y›ldan biraz fazla süren bu yaz›fl-malar sonucunda Tar›m Bakanl›¤›na ba¤l› olan YZE Orman
Fa-kültesi’nin ismi, ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi olarak
de-¤ifltirilmifltir.
Ormanc›l›k yüksekö¤retim kurumlar›nda 2006–2018 y›llar› aras›nda isim de¤iflikliklerinin yafland›¤› dönem bu çal›flmada, daha önceki isim de¤iflikliklerinden farkl› olarak kapa-aç döne-mi olarak isimlendirildöne-mifltir. Türkiye’de 1992 y›l›ndan sonra aç›lan orman fakültelerinin Rektörlükleri baflka illerde bulunu-yordu. Orman fakültelerinin bulundu¤u illerde 2006 y›l›ndan itibaren üniversiteler kurulunca mevcut orman fakülteleri de bu yeni üniversitelere ba¤lanm›flt›r. Söz konusu bu orman fakülte-lerinin kuruluflunda ve isim de¤iflikliklerinde ö¤retim üyeleri-nin, kurumlar›n ve sivil toplum kurulufllar›n›n görüflleri dikkate al›nmam›flt›r. Bu dönemde yaflanan di¤er isim de¤iflikli¤i ise 2018 y›l›nda gerçekleflmifltir. Bu de¤ifliklikte, Türkiye’de or-manc›l›k yüksekö¤retiminin ilk kurumu, gövdesi (1857–1972 aras› tek kurum, 1972–1992 aras› iki kurumdan biri) ve di¤er ku-rumlar›n kayna¤› olarak kabul edilen ‹stanbul Üniversitesi Orman
Fakültesi kurumsal kimli¤ini kaybetmifltir. Bu dönemde mevcut
12 orman fakültesinin 7’sinin ismi de¤ifltirilmifltir. ‹sim de¤iflik-liklerinin yo¤un yafland›¤› bu dönemin son uygulamas› olan 2018 y›l›ndaki de¤ifliklik; ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakülte-si kurullar› ve ö¤retim üyelerinin bilgiFakülte-si d›fl›nda gerçekleflmifl ve akademik kurulun, ö¤retim üyelerinin ve ormanc›l›k sivil top-lumlar›n›n görüflleri karar vericiler taraf›ndan görmezlikten ge-linmifltir.
Ormanc›l›k yüksekö¤retiminde yaflanan isim de¤ifliklikleri sorunu, sadece bu alana özgü olmay›p, yüksekö¤retimin genel sorunu niteli¤indedir. Konunun; kurum isimlerinin ifllevleri, korunmas›n›n faydalar›, isim de¤iflikliklerinin nedenleri, nas›l yap›lmas› gerekti¤i, kurum yönetim kültürüyle isim de¤ifliklik-leri aras›ndaki iliflkiler gibi çeflitli yönde¤ifliklik-leri bulunmaktad›r. Bu ça-l›flmayla söz konusu alanlarda oluflacak birikime katk› sa¤lan-mas› ümit edilmektedir.
Teflekkür
Orman Fakültesinin tarihi evraklar›n› inceleme ve bu çal›fl-mada kullanma iznini (Say›: 14306082-805.02.05 ve 11.05.2018 tarihli) veren Dekan Prof. Dr. Turgay Akbulut’a, çal›flmay› ba-fl›ndan sonuna kadar okuyan ve de¤erli elefltirilerini paylaflan Prof. Dr. Ünal Akkemik’e, Prof. Dr. H. Bar›fl Tecimen’e, Doç. Dr. Taner Okan’a, Ö¤r. Gör. ‹lker Esin’e teflekkürlerimi suna-r›m.
Fon Deste¤i / Funding: Bu çal›flma herhangi bir resmi, ticari ya da kar
amac› gütmeyen organizasyondan fon deste¤i almam›flt›r. / This work did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for-profit sectors.
Etik Standartlara Uygunluk / Compliance with Ethical Standards:
Yazar bu makalede araflt›rma ve yay›n eti¤ine ba¤l› kal›nd›¤›n›, Kiflisel Veri-lerin Korunmas› Kanunu’na ve fikir ve sanat eserleri için geçerli telif hakla-r› düzenlemelerine uyuldu¤unu ve herhangi bir ç›kar çak›flmas› bulunmad›-¤›n› belirtmifltir. / The author stated that the standards regarding research and publication ethics, the Personal Data Protection Law and the copyright regulations applicable to intellectual and artistic works are complied with and there is no con-flict of interest.
Kaynaklar
7141 Say›l› Kanun (2018, 18 May›s). Yüksekö¤retim Kanunu ‹le Baz› Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Kanun. Resmi Gazete, 30425.
Akkemik, Ü., & Okan, T. (2013). ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisli¤i Bölümü’nde e¤itim-ö¤retimin tarihsel geliflimi, bugünkü durumu ve akreditasyon süreci. 1857’den Günümüze Ormanc›l›k Çal›fltay›, 17–19 Kas›m 2013, ‹stanbul (s. 124–179). Anonim (1971). Ordinaryüs Profesor Esat Muhlis Oksal: Hayat›, hizmetleri
ve eserleri. ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri B, 21(1), 3–10.
Atm›fl, E. (2013). Türkiye’de Orman Mühendisli¤i e¤itim-ö¤retimini etki-leyen güncel politikalar›n de¤erlendirilmesi. 1857’den Günümüze Or-manc›l›k Çal›fltay›, 17–19 Kas›m 2013, ‹stanbul (s. 65–76).
Baytop, T. (1985). Eczac› Mektebi taraf›ndan kullan›lan binalar. T. Baytop (Ed.), Türk eczac›l›k tarihi, (s. 219–235). ‹stanbul: ‹. Ü. Eczac›l›k Fakültesi Yay›n no: 47.
Belge (1945, 16 Ekim). Fakülte Meclisi toplant› kararlar›. Toplant› no: 10; 7–8.03.1945.
Belge (1946, 25 Haziran). Fakülte Meclisi toplant› kararlar›. Toplant› no: 12; 25.06.1946.
Belge (1947a, 7 Ocak). Fakülte Meclisi toplant› kararlar›. Toplant› s›ra: 7; 07.01.1947.
Belge (1947b, 6–7 fiubat). Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Divan toplant› kararlar›. Toplant› say›s›: 19; 6–7.02.1947.
Belge (1948a, 21 Ocak). Fakülte Meclisi karar›, 1 sayfa, 21.01.1948. Belge (1948b, 19 Kas›m). Profesörler Kurulu karar›. Karar no: 23, 1 sayfa,
19.11.1948.
Belge (1948c, 23 Kas›m). Profesörler Kurulu karar›. Karar no: 25, 1 sayfa, 23.11.1948.
Berkes, F., & K›fllal›o¤lu, M. (1990). Ekoloji ve çevre bilimleri. ‹stanbul: Remzi Kitabevi.
Ça¤lar, Y. (1979). Türkiye’de ormanc›l›k politikas›. Ankara: Ça¤ Matbaas›. Eraslan, ‹. (1973). Türkiye’de Devlet Ormanlar›nda idare amaçlar› tesbitinin
hukuki, teori ve pratik esaslar›. ‹stanbul: ‹.Ü. Orman Fakültesi Yay›n no: 1843/194.
Eraslan, ‹. (1989). Türkiye’de ormanc›l›k ö¤retim ve e¤itim kurumlar›n›n tar-ihsel geliflimi. ‹stanbul: Ormanc›l›k E¤itim ve Kültür Vakf› Yay›n no: 1. Ergun, P. (2004). Türk Kültüründe a¤aç kültü. Ankara: Atatürk Kültür, Dil
ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yay›n›: 305. Fakülte Akademik Kurulu Kararlar› (2018). ‹.Ü. Orman Fakültesi’nin
orman.istanbul.edu.tr/tr/duyuru/26-04-2018-tarihliakademik-genel-kurul-gorusu-68003600390064006F005200390062003500700051003100 (30 Nisan 2018).
Gümüfl, C. (2012). Türkiye’de ormanc›l›k e¤itiminin tarihsel geliflimi. 5531 Say›l› Kanun’un Yüksek Ö¤retim ve E¤itime Yans›malar›n›n ‹rdelenmesi ve Hedefleri Kongresi, TMMOB Orman Mühendisleri Odas›, 23–24 Kas›m 2012, Kastamonu (s. 31–45).
Gümüfl, C. (2016). Historical development of forestry education in the context of forest resources management in Turkey. Türkiye Ormanc›l›k Dergisi, 17(1), 93–98.
Günay, D., & Günay, A. (2017). Türkiye’de yüksekö¤retimin tarihsel geliflimi ve mevcut durumu. Yüksekö¤retim ve Bilim Dergisi, 7(3), 156– 178.
Gündüz, M. (2015). Osmanl› e¤itim miras›. ‹stanbul: Do¤u Bat› Yay›nlar›. ‹lkmen, N. (1974). Prof. Dr. fieref Nuri ‹lkmen’in konuflmas›. ‹.Ü. Orman
Fakültesi Ö¤retim Üyelerinden 1973 Y›l›nda Emekliye Ayr›lanlar: Prof. Dr. fieref Nuri ‹lkmen, Prof. Dr. Abdulgafur Acatay, Prof. Dr. Selâhattin ‹nal ‹çin Düzenlenen Törende Yap›lan Konuflmalar (s. 19–35). ‹stanbul: Sermet Matbaas›.
Kaynar, M., & Parlak, ‹. (2005). Her ‘il’e bir üniversite: Türkiye’de yüksek ö¤retim sisteminin çöküflü. Ankara: Paragraf Yay›nlar›.
Kazanc›gil, A. (2013). ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültelerinin (‹stanbul Cerrahpafla) tarihçesi. Türkiye’de ça¤dafl t›p e¤itiminin bafllang›c›. A. Kazanc›gil, H. Hatemi, & A. Vergili (Eds.), Bilim tarihi ve yaz›lar› içinde (s. 112–187). ‹stanbul: ‹flaret Yay›nlar›.
Keskin, Ö. (2013). Osmanl› ‹mporatorlu¤unda ormanc›l›k e¤itiminin geliflimi: Orman Mekteb-i Âlisi. 1857’den Günümüze Ormanc›l›k Çal›fltay›, 17–19 Kas›m 2013, ‹stanbul (s. 13–17).
Komisyon Görüflmeleri (2018). TBMM, Yüksekö¤retim Kurumlar› Teflkilat› Kanununda De¤ifliklik Yap›lmas› Hakk›nda Kanun Teklifi (2/2311). Milli E¤itim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu 25.04.2018 tarihli görüflmeleri. Yasama dönemi 26, Yasama y›l› 3, S›ra say›s›: 556. Ankara: TBMM.
Komisyon Raporlar› (1947). Yüksek Ziraat Enstitüleri Kanunu Tasar›s› ve Tar›m, Millî E¤itim ve Bütçe Komisyonlar› raporlar› (1/288). S›ra say›s›: 176, 22.121947, Ankara: TBMM.
Kutluk, H. (1957). Frans›z ormanc›lar› nas›l getirildi? Orman Mektebi kim-lerin iste¤i ile ve ne suretle aç›ld›? H. Kutluk, & H. Asmaz (Eds.), Türkiye ormanc›l›¤› 100. tedris y›l›na girerken içinde (s. 18–21). Ankara: Türkiye Ormanc›lar Cemiyeti Yay›nlar›.
Meclis Görüflmeleri (1948). Türkiye Büyük Millet Meclisi 77’inci Birleflim, 28 Haziran 1948 Pazartesi. TBMM Tutanak Dergisi, 12, 411–438. Meclis Görüflmeleri (2018a). Türkiye Büyük Millet Meclisi 94’üncü
Birleflim, 2 May›s 2018 Çarflamba. TBMM Tutanak Dergisi, 72, 308, 321, 336–413, 421–428.
Meclis Görüflmeleri (2018b). Türkiye Büyük Millet Meclisi 95’inci Birleflim, 3 May›s 2018 Perflembe 2018. TBMM Tutanak Dergisi, 72, 509–566.
Meclis Görüflmeleri (2018c). Türkiye Büyük Millet Meclisi 96’nc› Birleflim, 8 May›s 2018 Sal›. TBMM Tutanak Dergisi, 73, 123–221.
Özdenmez, M. ‹stanbullu, T., Akesen, A., & Ekizo¤lu, A. (1996). Ormanc›l›k politikas›. ‹stanbul: ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yay›n No: 3968/435.
Özdönmez, M. (1974). Doç. Dr. Metin Özdönmez’in konuflmas›. ‹.Ü. Orman Fakültesi Ö¤retim Üyelerinden 1973 Y›l›nda Emekliye Ayr›lanlar: Prof. Dr. fieref Nuri ‹lkmen, Prof. Dr. Abdulgafur Acatay, Prof. Dr. Selâhattin ‹nal ‹çin Düzenlenen Törende Yap›lan Konuflmalar (s. 12–18). ‹stanbul: Sermet Matbaas›.
Pamay, B., Çanakç›o¤lu, H., Özdönmez, M., & ‹stanbullu, T. (1972). Türkiye’de ormanc›l›k ö¤retim ve e¤itimin geliflimi ile ‹.Ü. Orman Fakültesi kürsü kurulufllar› ve çal›flmalar›. ‹stanbul: ‹stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yay›n no: 208/1886.
Parkin, R. (1997). Tree marriage in India. In K. Seeland (Ed.), Nature is cul-ture (s. 51–65). Bradford: Intermediate Techonology Publications Ltd. Sak›c›, O. E., & Ayan, S., (2013). Kastamonu’da orman mühendisli¤i e¤itim-ö¤retimin dünü, bugünü ve yar›n›. 1857’den Günümüze Ormanc›l›k Çal›fltay›, 17–19 Kas›m 2013, ‹stanbul (s. 204–213). Seeland, K. (1997). Indigenous knowledge of trees and forests in
non-European societies. In K. Seeland (Ed.), Nature is culture (s. 101–112). Bradford: Intermediate Techonology Publications Ltd.
Yelkinci, Ö. F. (2010). Türk Modernleflmesi ve II. Abdülhamid’in e¤itim ham-lesi. ‹stanbul: Kaknüs Yay›nlar›.
Y›ld›r›m, T., Erol, S. Y., & fiahin, G., (2013). Alman ormanc› bilim adamlar›n›n Türkiye ormanc›l›¤› ve ormanc›l›k e¤itimine katk›lar›. 1857’den Günümüze Ormanc›l›k Çal›fltay›, 17–19 Kas›m 2013, ‹stanbul (s. 3–12).
Yund, K. (1957). Yüz y›ll›k ormanc›l›k ö¤retimine bak›fl. H. Kutluk, & H. Asmaz (Eds.), Türkiye ormanc›l›¤› 100. tedris y›l›na girerken içinde (s. 22–29). Ankara: Türkiye Ormanc›lar Cemiyeti Yay›nlar›.
Bu makale Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported (CC BY-NC-ND 4.0) Lisans› standartlar›nda; kaynak olarak gösterilmesi kofluluyla, ticari kullan›m amac› ve içerik de¤iflikli¤i d›fl›nda kalan tüm kullan›m (çevrimiçi ba¤lant› verme, kopyalama, bask› alma, herhangi bir fiziksel ortamda ço¤altma ve da¤›tma vb.) haklar›yla aç›k eriflim olarak yay›mlanmaktad›r. / This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported (CC BY-NC-ND 4.0) License, which permits non-commercial reuse, distribution and reproduction in any medium, without any chang-ing, provided the original work is properly cited.
Yay›nc› Notu: Yay›nc› kurulufl olarak Deomed bu makalede ortaya konan görüfllere kat›lmak zorunda de¤ildir; olas› ticari ürün, marka ya da kurulufllarla ilgili ifadelerin içerikte bulunmas›
yay›nc›n›n onaylad›¤› ve güvence verdi¤i anlam›na gelmez. Yay›n›n bilimsel ve yasal sorumluluklar› yazar(lar)›na aittir. Deomed, yay›nlanan haritalar ve yazarlar›n kurumsal ba¤lant›lar› ile ilgili yarg› yetkisine iliflkin iddialar konusunda tarafs›zd›r. / Publisher’s Note: The content of this publication does not necessarily reflect the views or policies of the publisher, nor does any mention of trade names,
commercial products, or organizations imply endorsement by Deomed. Scientific and legal responsibilities of published manuscript belong to their author(s). Deomed remains neutral with regard to jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.
