Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi T›p Dergisi 2013; 53 (1)
35 ÖZET
Amaç: Bu çal›flman›n amac›, Yozgat’ta yaflayan gebelerin normal vaginal do¤um ve sezaryen sek-siyonun pelvik taban sa¤l›¤› üzerine olan etkilerini anlama düzeylerini belirlemektir.
Gereç ve Yöntemler: Klini¤imize Temmuz 2011-Ocak 2012 aras›nda baflvuran toplam 322 hasta göre bu kesitsel çal›flmaya dahil edildi. Hastalar maternal e¤itim düzeylerine göre dört gruba bölün-dü. Grup 1 hiç okula gitmeyen kad›nlardan oluflu-yordu. Grup 2’deki hastalar›n ilkö¤retim diplomas› vard›. Grup 3’teki kad›nlar›n lise diplomas› vard›. Grup 4 üniversite mezunu deneklerden olufluyor-du. Kat›lan kad›nlara yüz yüze görüflme metodu ile ayr›nt›l› bir anket uyguland›. Hem demografik bilgi-ler hem de dene¤in vaginal do¤um ya da sezaryen seksiyo sonras› pelvik taban›n durumu hakk›ndaki bilgileri de¤erlendirildi.
Bulgular: Anne e¤itim düzeyi ile gebelerin do¤um fleklinin pelvik taban üzerine olan etkileri hakk›nda-ki fark›ndal›klar› aras›ndahakk›nda-ki iliflhakk›nda-ki araflt›r›ld›. Denek-lerin e¤itim düzeyi artt›kça vaginal do¤um ya da se-zaryen seksiyonun üriner inkontinans› art›r›p art›r-mad›¤› sorular›na ‘hay›r’ yan›tlar›n›n yüzdesi de an-laml› flekilde artmaktayd› (p<0.05). ‹lginç bir flekil-de, hastalar›n %65.9’u pelvik taban kas egzersizle-rinin mesane ve/veya barsak problemlerini
azalt-maya yard›m edip etmedi¤i sorusuna ‘evet’ dedi (p<0.05).
Sonuç: Çal›flmam›za kat›lan hastalar do¤um flekli ne olursa olsun, gebelik sonras› üriner inkontinan-s›n artt›¤›n› ifade ettiler. Pelvik taban kaslar›n› kuv-vetlendirici egzersizlerin do¤um sonras› üriner ve/veya fekal inkontinans› azalt›c› etkisi oldu¤una inananlar anlaml› flekilde daha fazlayd›.
Anahtar Kelimeler: Gebelik, pelvik taban, inkonti-nans, vaginal do¤um, Kegel egzersizi
ABSTRACT
KNOWLEDGE LEVELOF PREGNANTS LIVING IN YOZGAT PROVINCE ABOUT THE EFFECTS OF BIRTH TYPE ON PELVIC FLOOR
Objective: The aim of this study is to determine the understanding level of pregnants living in Yozgat about the consquences of normal vaginal childbirth and caesarean section on pelvic flor health. Material-methods: A total 322 patients referred to our clinic between July 2011- January 2012 inclu-ded to this cross-sectional study. The patients we-re divided into the four groups according to the ma-ternal educational level. Group 1 was consist of women who never went to school. In Group 2, the patients had a certificate of elementary school. In Group 3, women had a certificate of high school.
YOZGAT ‹L‹NDE GEBELER‹N DO⁄UM fiEKL‹N‹N PELV‹K TABAN
ÜZER‹NE OLAN ETK‹LER‹ HAKKINDAK‹ B‹LG‹ DÜZEYLER‹
Mustafa KARA1
1. Bozok Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal› , Yozgat Y
Yaayy››nn ggöönnddeerriimm vvee kkaabbuull ttaarriihhii:: 12.04.201 - 03.05.2012
Group 4 was containing subjects graduated from university. A detailed questionnaire was addressed to the participating women by face-to-face intervie-wing method. Both demographic information and the subject’s knowledge about pelvic flor status af-ter vaginal birth or caesarean section were asses-sed.
Results: The association between maternal edu-cational level and the awareness of the pregnants about the outcome of the delivery type on pelvic flo-or was investigated. The percentage of ‘no’ ans-wers were getting significantly higher to the questi-ons of whether vaginal delivery or caesarean sec-tion increase the urinary incontinence while the education of subjects increased (p<0.05). Interes-tingly, 65.9% of the patients said ‘yes’ to the ques-tion of whether exercises of the muscles of pelvic area help lessen the bladder and/or bowel prob-lems (p<0.05).
Conclusion: The patients paticipated our study re-ported that urinary incontinence after pregnancy was increased independant with the birth type. The subjects believed the protective effect of pelvic muscle strengthening exercises on urinary and/or fecal incontinence were statistically more.
Key Words: Pregnancy, pelvic floor, incontinence, vaginal childbirth, Kegel’s exercise
Girifl
Üriner inkontinans yaflam kalitesini etkileyen önemli bir problemdir ve bafll›ca sebepleri aras›nda normal vaginal do¤um gelir (1, 2). Türkiye’deki stress üriner inkontinans (SÜ‹) prevalans› % 20 olarak bildirilmifltir (3) ve postpartum dönemdeki in-sidans›n›n elektif sezaryen do¤umla karfl›laflt›r›ld›-¤›nda vaginal do¤um yapanlarda daha fazla oldu-¤u tespit edilmifltir (4). Gebelik s›ras›nda yap›lan pelvik kas egzersizlerinin postpartum üriner inkon-tinans ve fekal inkoninkon-tinans s›kl›¤›n› azaltt›¤› göste-rilmifltir (5, 6). Geliflmifl ülkelerde pelvik taban kas-lar›ndaki zay›fl›¤›n SÜ‹ oluflumuna yol açt›¤› toplu-mun genifl bir kesimi taraf›ndan benimsenmifltir (7). Bununla birlikte, postpartum SÜ‹ insidans›n› azalt-maya yönelik pelvik taban kas egzersiz programla-r› halen rutine girmemifltir (8). Bu çal›flma gebelerin vaginal do¤umun pelvik taban kaslar›nda zay›fl›¤a neden oldu¤u ve gebelik döneminde yap›lacak pel-vik Kegel egzersizlerinin bu zay›fl›¤› azaltt›¤›n› bilip bilmediklerini ölçmeyi amaçlamaktad›r.
Materyal ve metod
Temmuz 2011-Ocak 2012 tarihleri aras›nda kli¤imi-ze baflvuran ve gebelikleri s›ras›nda dan›flma alan 322 kad›n kesitsel tipteki bu çal›flmaya dahil edildi. Deneklerin sosyoekonomik, demografik ve kültürel verileri 18 sorudan oluflan bir anket yap›larak elde edildi (Ek 1). Anket, deneyimli bir personel taraf›n-dan özel bir ortamda ve yüz yüze görüflme yönte-mi ile yap›ld›. Hem demografik bilgiler (maternal yafl, e¤itim düzeyi, maternal meslek, evlilik süresi, aile tipi, kazan›lan gelir düzeyi, eflin e¤itim düzeyi ve ifli, önceki do¤umlar›n say›s›, flu anki gebeli¤in durumu) hem de dene¤in vaginal do¤um ya da se-zaryen seksiyo sonras› pelvik taban›n durumu hak-k›ndaki bilgileri de¤erlendirildi.
Anketin güvenilirli¤i Cronbach alfa katsay›s› kulla-n›larak de¤erendirildi. Katsay› 0 (zay›f güvenilirlik) ile 1 (mükemmel güvenilirlik) aras›nda de¤ifliyordu. 0.7 araflt›rman›n güvenilirli¤i için eflik de¤er olarak kabul edildi. Bizim çal›flmam›zdaki katsay› 0.8 ola-rak bulundu. ‹statistiksel analizler Statistical Packa-ge for Social Sciences ( SPSS 17.00, SPSS Inc., Chicago, IL, USA) program› kullan›larak hesaplan-d›. Say›sal de¤iflkenler ortalama ± standart hata, s›n›fland›r›lm›fl de¤iflkenler ise say› ve yüzde ola-rak ifade edildi. Tüm de¤iflkenlere da¤›l›m testleri uyguland›ktan sonra ¯Ç (ki-kare) testi uyguland›. Analizler de¤erlendirilirken · anlaml›l›k düzeyi 0,05 olarak kabul edildi (p<0,05).
Sonuçlar
Hastalar›n 148’i (% 46) 25 yafl alt›nda, 106’s› (% 32,9) 25-30 yafl aras›nda, 68’i (% 21,1) ise 30 ya-fl›n üzerindeydi. Önemli bir k›sm› lise mezunuydu (% 48,4). 224 hasta (% 69,6) ev han›m› iken, çal›-flanlar›n say›s› 98’di (% 30,4). Maternal yafl, e¤itim düzeyi, meslek, evlik süresi, aile tipi, ayl›k gelir dü-zeyi, do¤um say›s›, eflin e¤itim durumu ve mesle-¤ini içeren demografik faktörler Tablo 1’de gösteril-mifltir.
‘Normal spontan do¤um üriner inkontinans› art›r›-yor mu?’ sorusuna hastalar›n 118’i (% 36,5) evet, 204’ü (% 63,5) ise hay›r yan›t› verdi (p= 0,03). ‘Se-zaryen seksiyo üriner inkontinans› art›r›yor mu?’ sorusuna 74 kifli (% 22,9) evet, 248 kifli (% 76,1) ise hay›r cevab› verdi (p= 0,05). ‘Normal spontan do¤um barsak problemlerini art›r›yor mu?’ sorusu-na s›ras›yla 94 kad›n (% 29,2) evet, 228 kad›n (% 70,8) hay›r yan›t› verdi (p= 0,01). ‘Normal spontan do¤umun cinsel yaflam üzerinde olumsuz etkisi var Yozgat ‹linde Gebelerin Do¤um fieklinin Pelvik Taban Üzerine Olan Etkileri Hakk›ndaki Bilgi Düzeyleri
m›?’ sorusu 82 denek (% 25,5) taraf›ndan ‘evet, var’, 240 denek (% 74,5) taraf›ndan ‘hay›r, yok’ fleklinde cevapland› (p= 0,04). ‘Sezaryen seksiyo-nun cinsel yaflam üzerinde olumsuz etkisi var m›?’ sorusuna s›ras›yla 84 hasta (% 26,6) evet, 238 hasta (% 73,4) hay›r yan›t› verdi (p= 0,02). ‘Pelvik taban egzersizleri mesane-barsak problemlerini azalt›r m›?’ sorusuna 212 kifli (% 65,9) evet, 110 ki-fli (% 34,1) hay›r yan›t› verdi (p= 0,03). Hastalar›n normal spontan do¤um ve sezaryen seksiyo (C/S) hakk›ndaki fark›ndal›klar›n›n e¤itim durumlar›na göre da¤›l›m› Tablo 2’de ayr›nt›l› flekilde gösteril-mifltir.
Tart›flma
Bu çal›flmadaki veriler bütün bir toplumu yans›tma-sa da Yozgat ili genelindeki kentsel ve k›ryans›tma-sal kesimi temsil etti¤i göz önünde bulundurulacak olursa po-pülasyon bazl› bir çal›flma oldu¤u söylenebilir. Bu çal›flmadaki kad›nlar›n % 63,5’i vaginal do¤umun
gelecekteki pelvik taban bozukluklar› için bir risk faktörü oldu¤unun fark›nda de¤ildi. Bu bulgular postpartum kad›nlar aras›nda pel-vik taban sa¤l›¤› ve do¤um yapma aras›n-daki iliflki ve pelvik taban egzersizlerinin ko-ruyucu etkisi hakk›nda bilgi eksi¤i oldu¤unu göstermektedir. Gebelik ve do¤um yapma ile pelvik taban bozukluklar› aras›nda do¤ru-sal bir iliflki oldu¤u göz önüne al›n›rsa anne adaylar›n› bu konuda e¤itmenin önemi ken-dili¤inden anlafl›lacakt›r.
Thom, SÜ‹ prevalans›n› %2-%55 olarak bil-dirmifltir. Prevalans›n bu kadar genifl aral›k-ta ç›kmas›n›n nedenleri aras›nda SÜ-‹ tan›m›nda ve ölçümünde, çal›flma yöntem-lerinde ve çal›fl›lan hasta gruplar›nda farkl›-l›k olmas› yer almaktad›r (9). Birçok çal›fl-mada üriner inkontinans›n (Ü‹) multiparlarda nulliparlara göre daha s›k görüldü¤ü bildiril-mifltir (3, 4). Hunskaar ve arkadafllar› vagi-nal do¤umun SÜ‹ geliflimindeki en önemli faktör oldu¤unu ileri sürmüfllerdir (10). Mel-ville ve arkadafllar› inkontinans› olan 1458 hastaya ‘Sizce niçin idrar kaç›r›yorsunuz?’ fleklinde aç›k uçlu soru sormufl ve 23 faktör aras›nda en s›k sebep olarak % 53 oran›n-da pelvik taban/mesane problemleri sorum-lu tutulmufltur (7).
Dunnbar ve arkadafllar› 205 postpartum ka-d›n için 7 soruluk bir anket düzenlemifl ve vaginal do¤umun Ü‹ oluflturmas› ile ilgili fark›ndal›k oran›n› % 71 olarak bulmufllard›r. Bizim çal›flma-m›zdaki fark›ndal›k oran› % 63,5 idi (11). Pelvik ta-ban egzersizlerinin inkontinans› azalt›p azaltmad›-¤› sorusuna Dunnbar ve ark. n›n çal›flmas›nda (% 58), Fine ve ark. n›n çal›flmas›nda (% 64) oran›nda evet yan›t› verilmifltir (11, 12). Bizim çal›flmam›zda pelvik taban egzersizlerinin Ü‹ üzerinde olumlu et-kisi oldu¤unu düflünenlerin oran› literatürdekine benzer flekilde % 65,9 olarak bulunmufltur. Hasta-lar›n NSD’nin Ü‹ üzerine olumsuz etkileri ile ilgili far-k›ndal›k oranlar› e¤itim düzeyi düflük olanlarda yük-sek olanlara k›yasla daha düflük olarak bulunmufl-tur (% 25,4 karfl› % 35,5). Pelvik taban egzersizle-rinin Ü‹ üzerindeki koruyucu etkisi ile ilgili soruya e¤itim düzeyi yüksek olanlar % 33,9 (72/212) ora-n›nda evet, % 25,4 (28/110) oraora-n›nda hay›r yan›t› vermifllerdir.
Bu çal›flman›n de¤erini azaltan baz› noktalar vard›r. Bunlar e¤itim düzeyi düflük olanlar›n anket sorula-Yozgat ‹linde Gebelerin Do¤um fieklinin Pelvik Taban Üzerine Olan Etkileri Hakk›ndaki Bilgi Düzeyleri
r›na acele yan›t vermesi ve baz› sorular›n hastalar taraf›ndan tam anlafl›lamamas› fleklinde özetlene-bilir. Bu çal›flman›n amac› gebe kad›nlar›n normal ya da sezaryen ile do¤umun pelvik taban üzerine olan etkileri konusunda bilgi düzeylerini ölçmektir. Bu s›rada farkl› sosyoekonomik düzeydeki kad›nla-r›n verdi¤i cevaplar da karfl›laflt›r›lm›flt›r. Çal›flma-n›n sonuçlar› bir bütün olarak ele al›nd›¤›nda e¤itim programlar›na ihtiyaç duyulmaktad›r. Yaz›l› ve gör-sel bas›nda pelvik taban kaslar› ile ilgili egzersiz programlar› düzenlenerek özellikle e¤itim düzeyi düflük olan kad›nlar›n bilinçlenmesi sa¤lanmal›d›r. Teflekkür
Yaz›n›n haz›rlanmas› ve veri toplama aflamalar› s›ras›nda yard›mlar›n› esirgemeyen t›bbi sekreter Gülhan Tan›r ve hemflire Özlem K›ymazaslan’a teflekkür ederiz.
Kaynaklar
1. Dean N, Wilson D, Herbison P, Gla-zener C, Aung T, and Macarthur C. Sexual function, delivery mode his-tory, pelvic floor muscle exercises and incontinence: a cross-sectional study six years post-partum. Aust N Z J Obstet Gynaecol. 2008;48(3):302-11. 2. Brubaker L, Handa VL, Bradley CS, Connolly A, Moalli P, and Brown MB et al; Pelvic Floor Disorders Network. Sexual function 6 months after first delivery. Obstet Gynecol. 2008;111(5):1040-4.
3. Maral I, Özkardefl H, Peskircio¤lu L,Bumin MA. Prevalence of stress uri-nary incontinence in both sexes at or after age 15 years: a cross-sectional study. J Urol 2001;165:408-12. 4. Eftekhar T, Hajibaratali B, Rame-zanzadeh F, Shariat M. Postpartum evaluation of stress urinary inconti-nence among primiparas. Int J Gynaecol Obstet 2006;94(2):114-8. 5. Ko PC, Liang CC, Chang SD, Lee JT, Chao AS, Cheng PJ. A randomi-zed controlled trial of antenatal pelvic floor exercises to prevent and treat urinary incontinence. Int Urogynecol J. 2011;22(1):17-22.
5. Hay-Smith J, Morkved S, Fairbrot-her KA, Herbison GP. Pelvic floor muscle training for prevention and tre-atment of urinary and faecal inconti-nence in antenatal and postnatal wo-men.Cochrane Database Syst Rev. 2008;8;(4):CD007471.
6. Melville JL, Wagner LE, Fan MY, Katon WJ, Newton KM. Women’s per-ceptions about the etiology of urinary incontinence. J Womens Health 2008;17(7):1093-8.
7. Chiarelli P, Murphy B, Cockburn J. Women’s knowledge, practises, and intentions regarding correct pelvic floor exercises. Neurourol Urodyn. 2003;22(3):246-9.
8. Thom D. Variation in estimates of urinary incontinence prevalen-ce in the community: effects of differenprevalen-ces in definition, population characteristics, and study type. J Am Geriatr Soc 1998;46:473-80. 9. Hunskaar S, Burgio K, Diokno AC, Herzog AR, Hjalmas K, Lapi-tan MC. Epidemiology and natural history of urinary incontinence (UI). In: Abrams P, Cardozo L, Khoury S, Wein A, editors. Inconti-nence. Plymouth, UK: Plymbridge Distributors Ltd; 2002. p. 165–201
10. Dunnbar A, Ernst A, Matthews C, and Viswanathan R. Unders-tanding vaginal childbirth: What do women know about the conse-quences of vaginal childbirth on pelvic floor health? J of Women’s Health Physical Therapy 2011;35(2):51-6.
11. Fi ne P, Burgio K, Borello-France D, Richter H, Whitehead W, and Weber A. Teaching and practicing of pelvic floor muscle exer-cises in primiparous women during pregnancy and the postpartum period. Am J Obstet Gynecol. 2007 Jul;197(1):107.e1-5.
Yozgat ‹linde Gebelerin Do¤um fieklinin Pelvik Taban Üzerine Olan Etkileri Hakk›ndaki Bilgi Düzeyleri
