T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI
BAYAN TRİKO GİYSİ ÜRETİMİNE YÖNELİK
KALIP HAZIRLAMA, KALIP SERİLEŞTİRME
VE KALIPLARIN ANALİZİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN
Yrd. Doç. Şerife KÜÇÜKOSMANOĞLU
HAZIRLAYAN Hatice KAFTAN
044240011005
ÖNSÖZ
Gelişen teknoloji ve artan dünya nüfusuna paralel olarak ilerlemekte olan örme sanayi,özellikle son yıllarda rağbet gören bir sektör haline gelmiştir.buna bağlı olarak triko sektöründe üreticiler,müşterinin kalite ve konfor isteklerini dikkate almak durumundadır.Esnek kumaşların kullanım rahatlığı ve şekil muhafazası ,tüketici taleplerine cevap verebilmesi nedeniyle üreticiler bu alana yönelmişlerdir.
Bu çalışma, araştırma kapsamında yer alan kalıpların örneklem grubunda denenmesi sonucu deneme sonuçlarının istatistiksel bulgular haline getirilmesi, 38 beden bayanlara en uygun olan kalıbın tespit edilmesi,kalıbının vücuda uyumu konusunda ortaya çıkan yüzde yoğunluklarına göre gerekli düzenlemelerin tamamlanması ile triko kumaşa uygulanabilen ve triko sektörüne yönelik bayan triko temel beden kalıbı oluşturmak ve bu kalıbın seri çizimini hazırlamak amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.
Giriş bölümüyle başlanan araştırmanın, birinci bölümünde hazır giyimde kalıp ile ilgili temel bilgiler, kalıp hazırlama teknikleri, kalıp sistemleri,konu ile ilgili araştırmalar, araştırmanın amacı aktarılmıştır.
İkinci bölümde araştırmanın yöntemine yer verilmiştir.
Üçüncü bölümde trikonun gelişim süreci, hazır giyim sektöründeki yeri, örme çeşitleri, örme çeşitlerinin kalıp hazırlama sürecine etkileri, bayan triko giysilerin beden numaraları ve ölçü tabloları, triko sektöründeki kalıp hazırlama teknikleriyle ilgili bilgilere,araştırma kapsamında yer alan kalıpların çizimi ile biçki sistemlerinde karşılaştırmalar ve karşılaştırma sonuçlarına yer verilmiştir.
Dördüncü bölümde triko bluz üretim süreci ve süreçte kullanılan spesiyal makinelere değinilmiştir.
Beşinci bölümde tablolar ve bulgular yer almaktadır.
Altıncı bölümde sonuç ve öneriler belirtilmiştir.Sonuçta elde edilen bilgi ve bulgular doğrultusunda üretilen yeni triko beden kalıbı ve bu kalıbın seri yer almaktadır.
Bu araştırmanın planlanıp yürütülmesinde bilgi ve rehberliğini esirgemeden her zaman yanımda olan değerli danışman hocam Sayın Yrd. Doç. Şerife KÜÇÜKOSMANOĞLU’na, değerli görüşleriyle önerilerde bulunan hocam Sayın Yrd. Doç. Dr. Nurgül KILINÇ’a, çalışmanın gelişmesine önemli ölçüde katkıda bulunan Sayın Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman TOZLUCA’ya, çalışmamda bana işletmelerinin kapılarını sonuna kadar açarak, bilgilerini paylaşmaktan kaçınmayan triko işletmelerine, kalıp deneme aşamasında katkıları olan Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim ve Hazır Giyim öğretmen ve öğrencilerine, maddi ve manevi daima yanımda olan, güvenlerini hiç eksik etmeyen çok değerli aileme teşekkür ederim.
ÖZET
Son yıllarda tüketici eğilimlerindeki değişmeler nedeniyle, örgü kumaşlardan yapılan giysilerin kullanımı hızla artış göstermektedir. Bilindiği gibi örgü kumaşlardan yapılan giysiler, dokuma kumaşlardan olanlara nazaran, vücuda daha iyi uyum sağlayabildiklerinden rahat hareket imkânı sağlarlar. Son yıllarda hızla büyüme gösteren, yeniliklerin ve çeşitliliğin artmasıyla ilerlemeyi sürdüren triko sektörüne yönelik yapılan araştırmalar şüphesiz yeterli değildir.
Bu araştırmada örme çeşitleri ve örme çeşitlerinin kalıp hazırlamadaki etkilerinin belirlenmesi, triko sektöründe uygulanmakta olan kalıp hazırlama tekniklerinin incelenmesi ve sektöre yönelik yeni bir triko beden kalıbının üretilmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada yer alan kalıplar Müller biçki sistemi 38 beden standart ölçüleri ile çalışılmıştır.Bu kalıplar ile oluşturulan triko bluzlar, araştırmanın örneklem grubunu oluşturan ve tesadüfi yolla tespit edilen 38 beden 200 bayan üzerinde denenerek sonuçları kaydedilmiştir.En uygun olduğu düşünülen kalıbının vücuda uyumu konusunda ortaya çıkan yüzde yoğunluklarına göre gerekli düzenlemelerin tamamlanması ile triko kumaşa uygulanabilen ve triko sektörüne yönelik bayan triko temel beden kalıbı oluşturulmuş ve bu kalıbın seri çizimi tamamlanmıştır.
ABSTRACT
The use of clothes that are produced from knitted fabric has been increasing rapidly in recent years because of the changes in customers’ tendency. It is known that as the knitted clothes harmonize with human body better compared with the woven clothes,they enable people to move comfortably. Undoubtedly there are not enough researches carried out about the tricot sector that has been growing rapidly in recent years with new developments and increasing assortment.
This research has been planned and carried out in order to find out the effects of kinds of knitting and their effects on pattern production, to examine the pattern production tecniques that are used in tricot sector and to produce a new tricot size pattern for the sector. In this research women tricot size patterns are examined that are used by four of the companies in Konya who produce women tricot clothes.Randomly selected 200 women who have 38 size in clothes and examination concerning the research form the samples of this research.
The patterns taking part in this research have been examined with Muller pattern system 38 standard size measurement. Tricot blouses produced according to these patterns have been tried by the randomly selected 200 women who have 38 size in clothes and who are samples of this research and the results have been registered.After completing the necessary arrangements according to the percentage of the pattern which is though to be the most appropriate one corcerning its harmony with the body,main size pattern of women tricot,which can be applied to the tricot fabric and which is formed for the tricot sector,has been formed and the series drawing of this pattern has been completed.
İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖNSÖZ... i ÖZET... ii ABSTRACT ... iv İÇİNDEKİLER... v TABLOLAR LİSTESİ... xi ÇİZİMLER LİSTESİ ... xv
ŞEKİLLER LİSTESİ... xvi
GİRİŞ ... 1
BÖLÜM I HAZIR GİYİMDE KALIP İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER KAVRAM VE AÇIKLAMALAR 1.1. Hazır Giyim Tanımı ... 2
1.2. Giyim Kalıbı ... 2
1.3. Vücut Anatomisi ... 3
1.4. Giyim Kalıbını Etkileyen Faktörler... 4
1.5. Giyim Kalıbında Ölçülendirme... 4
1.5.1. Vücut Üzerinden Yapılan Ölçülendirme ... 5
1.5.2. Standart Ölçü Tabloları İle Yapılan Ölçülendirme... 5
1.5.3.Ölçü Almanın Önemi... 6
1.5.3.1.Ölçü Alırken Dikkat Edilecek Noktalar ... 6
1.5.3.2.Müller Sistemine Göre Temel Beden Kalıbında Dikkat Edilecek Noktalar ... 6
1.6. Hazır Giyim Üretiminde Kalıp Hazırlama Teknikleri ve Kalıp Sistemleri... 14
1.6.1. Hazır Giyim Üretiminde Kalıp Hazırlama Teknikleri... 14
Sayfa No
1.6.1.2. Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama... 15
1.6.1.3. Hazır Paftalarla Kalıp Hazırlama ... 15
1.6.1.4. Drapaj Tekniği İle Kalıp Hazırlama... 15
1.6.1.5. Hazır Giysi Üzerinden Kalıp Hazırlama ... 16
1.6.2. Hazır Giyim Üretiminde Kalıp Sistemleri ... 17
1.6.2.1. Müller Kalıp Sistemi ... 17
1.6.2.2. Amerikan Temel Blok Kalıp Sistemi ... 18
1.6.2.3. Metrik Kalıp Sistemi ... 18
1.6.2.4. Mercan Kalıp Sistemi... 20
1.6.3. Serileştirme Nedir? ... 20
1.6.3.1. Serileştirme Teknikleri ... 21
1.6.3.2. Serileştirme Yapılacak Şablonun Taşıması Gereken Özellikler ... 22
1.6.3.3. Seri Çizimi Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar... 22
1.6.3.4. Bilgisayarda Serileşme ... 23
1.7. Konu İle İlgili Araştırmalar ... 27
1.8. Problem Cümlesi ... 31 1.8.1. Alt Problemler ... 31 1.9. Araştırmanın Amacı ... 31 1.9.1. Alt Amaçlar ... 31 1.9.2. Denenceler... 32 1.10. Araştırmanın Önemi ... 33 BÖLÜM II YÖNTEM 2.1. Araştırmanın Yöntemi ... 35 2.2. Evren ve Örneklem... 35 2.3. Sayıltılar... 35
Sayfa No
2.4. Sınırlılıklar ... 35
2.5. Veri Toplama Tekniği ... 35
2.6.Tanımlar... 35
BÖLÜM III HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE BAYAN TRİKO GİYSİ ÜRETİMİ VE KALIP HAZIRLAMA TEKNİKLERİ 3.1. Trikonun Tanımı ve Hazır Giyim Sektöründeki Yeri ... 38
3.2. Trikonun Gelişim Süreci ve Triko Giysilerin Günümüz Modasındaki Yeri ... 39
3.2.1. Trikonun Gelişim Süreci... 39
3.2.2. Triko Giysilerin Günümüz Modasındaki Yeri ... 42
3.3. Triko Örme Çeşitleri... 42
3.3.1. Atkılı (Tek İplikli) Örgü ... 44
3.3.2. Çözgülü Örgü ... 45
3.3.3. Tek İplikli Örgülerde Temel Bağlantılar ... 46
3.3.3.1. Yüz / Ters Bağlantı...46
3.3.3.2. Yüz / Yüz Bağlantı (YY) (Ribana, lastik örgü) ...46
3.3.3.3. Ters / Ters Bağlantı (TT)...47
3.3.3.4. Yüz / Yüz / Çapraz Bağlantı (YYÇ), İnterlok ...47
3.3.4. Temel Bağlantı Türevleri... 48
3.3.4.1.Yüz / Ters Bağlantı Türevleri ... 48
3.3.4.2.Yüz/Yüz Bağlantı Türevleri... 49
3.3.4.3.Ters / Ters Bağlantı Türevleri... 51
3.3.4.4.Yüz/Yüz/Çapraz Bağlantı (İnterlok) Türevleri... 51
3.3.5. Tek İplik Örgülerin Giysi Üretiminde Kullanımı... 51
3.3.6. Çözgülü Örgülerde Temel Bağlantılar... 53
Sayfa No
3.4. Örme Kumaşlarda Kumaş Eni ... 56
3.5. Örme Kumaşlarda Doku Yönü... 57
3.6. Örme Kumaşlar Ön Yüz, Arka Yüz Tayini ... 58
3.7. Örme Kumaş Sıklığı ve Ağırlığı ... 58
3.8. Örmenin Vücuda Uyumu... 58
3.9. Örme Çeşitlerinin Triko Kalıp Hazırlama Sürecine Etkileri ... 59
3.10. Bayan Triko Giysi Üretiminde Beden Numaraları ve Ölçü Tabloları... 61
3.11. Hazır Giyim Sektöründe Bayan Triko Kalıp Hazırlama Teknikleri ... 64
3.12.Triko Sektörüne Yönelik Temel Bayan Triko Beden Kalıbı Hazırlama…….67
3.13.Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı İle Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbı, İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbı, Pensleri Yok Edilen 38 Beden Müller – Fransız Ve İngiliz Biçki Sistemi Temel Beden Kalıplarının Karşılaştırma Sonuçları... 84
3.13.1. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı – Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbı ... 84
3.13.2. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı – Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbı... 86
3.13.3. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı – Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbı ... 87
3.13.4. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı – İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbı ... 88
3.13.5. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı – İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbı ... 89
BÖLÜM IV TRİKO BLUZ ÜRETİM SÜRECİ ANALİZİ 4.1. Triko Giysi Üretimindeki Kullanılan Spesiyal Makineler... 90
Sayfa No
4.1.3. Teyel Makinesi ... 95
4.1.4. Tam Otomatik Triko Ütüsü... 96
4.1.5. İplik Aktarma Makinesi ... 96
4.1.6. Yıkama / Sıkma / Kurutma Kazanı ... 97
4.2.Bayan Triko Bluz Üretim Süreci... 98
4.3. Bayan Triko Bluz Üretim Süreci Analizi ... 99
BÖLÜM V TABLOLAR VE BULGULAR 5.1. Tablolar... 104
5.1.1. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 104
5.1.2. Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 113
5.1.3. İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 120
5.1.4. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 128
5.1.5. Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 136
5.1.6. İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 143
Sayfa No 5.2. Bulgular ... 160
BÖLÜM VI SONUÇ VE ÖNERİLER
6.1. Sonuçlar ... 162 6.1.1. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbı Denence
Sonuçları... 162 6.1.2. Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbı Denence
Sonuçları... 164 6.1.3. İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbı Denence
Sonuçları... 167 6.1.4. Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbı
Denence Sonuçları ...170 6.1.5. İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbı 38 Beden Temel
Beden Kalıbı Denence Sonuçları... 172 6.1.6. Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbı Denence
Sonuçları... 175 6.2. Öneriler ... 181 KAYNAKLAR ... 185 EKLER
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa No
Tablo 1 : Müller Kalıp Sistemine Göre Kadın Giyiminde Standart Ölçü Tablosu.... 9
Tablo 2 : Müller Kalıp Sistemine Göre Kadın Giyiminde Bolluk Tablosu ... 10
Tablo 3 : Müller Kalıp Sistemine Göre Kadın Giyiminde Ölçü Hesaplama Tablosu ... 11
Tablo 4 : Ölçü Hesaplama Tablosu ... 12
Tablo 5 : Ölçü Hesaplama Tablosu ... 13
Tablo 6 : Metrik kalıp sisteminde beden kodları ve vücut ölçüleri ... 19
Tablo 7 : Metrik kalıp sisteminde bayan giyim bolluk şeması ... 19
Tablo 8 : Müller Biçki Sistemine Göre Beden Ölçü Dizisi ve Seri Farkları Tablosu... 26
Tablo 9A : X İşletmesinin Bayan Triko Bluz Bitmiş Ürün Ölçü Tablosu ... 62
Tablo 9B : X İşletmesinin Bayan Triko Bluz Ölçü Tablosu ... 62
Tablo 10 : Y İşletmesinin Bayan Triko Bluz Ölçü Tablosu ... 63
Tablo 11 : Y İşletmesinin Bayan Triko Bluz Ölçü Tablosu ... 63
Tablo 12 : Z İşletmesinin Bayan Triko Bluz Ölçü Tablosu... 63
Tablo 13 : A İşletmesinin Bayan Triko Bluz Ölçü Tablosu ... 64
Tablo 14 : Müller Biçki 38 Beden Temel Kadın Bedeni Standart Ölçüleri Tablosu... 66
Tablo 15 : Giysilerin Ölçü Toleransları... 99
Tablo 16 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 105
Tablo 17 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 108
Sayfa No Tablo 18 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 110 Tablo 19 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 112 Tablo 20 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 113 Tablo 21 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 116 Tablo 22 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 118 Tablo 23 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 119 Tablo 24 : İngiliz Biçki, Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 121 Tablo 25 : İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 124 Tablo 26 : İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 126
Sayfa No Tablo 27 : İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 127 Tablo 28 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 129 Tablo 29 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 132 Tablo 30 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 134 Tablo 31 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 135 Tablo 32 : Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbının
Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 136 Tablo 33 : Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbının
Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 139 Tablo 34 : Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbının
Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 141 Tablo 35 : Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Kalıbının
Araştırma Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 142
Sayfa No Tablo 36 : İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum Ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 144 Tablo 37 : İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum Ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 147 Tablo 38 : İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum Ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 149 Tablo 39 : İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kalıbının Araştırma
Kapsamında Yer Alan 38 Beden Bayanlara Minimum Ve Maximum Değer Arasındaki Farkın Dağılımı ... 150 Tablo 40 : 38 Beden Bayanların Vücut Ölçülerinin İstatistiksel Sonuçları... 151 Tablo 41 : 2
χ (ki-kare) Testi Sonuçları... 160 Tablo 42 . Müller Biçki 38 Beden Temel Kadın Bedeni Triko Beden İçin
Geliştirilmiş Ölçüler ... 161 Tablo 43 : Müller Kalıp Sistemi Penssiz Bluz Kalıbında Geliştirilmiş Formüller .. 180
ÇİZİMLER LİSTESİ
Sayfa No
Çizim No 1 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Kadın Bedeni Çizimi ... 67
Çizim No 2 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Kadın Bedeni Kol Çizimi .... 68
Çizim No 3 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbında Yapılan Düzenlemeler... 69
Çizim No 4 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Kadın Bedeni Çizimi ... 70
Çizim No 5 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Kadın Bedeni Kol Çizimi .... 71
Çizim No 6 : Fransız Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbında Yapılan Düzenlemeler... 72
Çizim No 7 : Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Beden Çizimi... 73
Çizim No 8 : Müller Biçki Sistemi 36 Beden Penssiz Temel Kol Çizimi ... 74
Çizim No 9 : İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Kadın Bedeni Çizimi ... 75
Çizim No 10 : İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Kadın Bedeni Kol Çizimi ... 76
Çizim No 11 : İngiliz Biçki Sistemi 38 Beden Temel Beden Kalıbında Yapılan Düzenlemeler ... 77
Çizim No 12 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Çizimi ... 78
Çizim No 13 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Kol Çizimi... 79
Çizim No 14 : İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Çizimi ... 80
Çizim No 15 : İşletmede Kullanılan S Beden Triko Bluz Kol Çizimi ... 81
Çizim No 16 : Biçki Sistemlerinde Karşılaştırmalar (Ön-Arka Beden) ... 82
Çizim No 17 : Biçki Sistemlerinde Karşılaştırmalar (Kol)... 83
Çizim No 18 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Çizimi-Geliştirilen Biçki ... 182
Çizim No 19 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Şablon Çizimi... 183
Çizim No 20 : Müller Biçki Sistemi 38 Beden Penssiz Bluz Sıçrama noktaları... 184
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa No
Şekil 1 : Altın Kesit Oranının Bulunması... 3
Şekil 2 : Sıçrama Noktalarında Bulunan İşaretlerin Açıklaması ... 23
Şekil 3 : Tek İplikli Örgülerde Temel Kavramlar... 23
Şekil 4 : İlmek Yüzleri... 43
Şekil 5 : Tek İplikli (Atkılı) Örgü ... 44
Şekil 6 : Düz Örgü Makinesinde İlmek Oluşumu... 44
Şekil 7 : Kulir Makinesinde İlmek Oluşumu ... 45
Şekil 8 : Çok İplikli (Çözgülü) Örgü... 45
Şekil 9 : Yüz / Ters Bağlantı (YT) ... 46
Şekil 10 : Ters / Ters Bağlantı ... 46
Şekil 11 : Yüz / Yüz Çapraz (YYÇ), İnterlok... 47
Şekil 12 : Lifado Desenli Örgü ... 48
Şekil 13 : YT Pelüş Örgü... 48
Şekil 14 : YT Atlamalı Örgü... 49
Şekil 15 : YY Oluklu Örgü ... 49
Şekil 16 : Forma Göre Örülmüş Yüzeyler... 50
Şekil 17 : Yarı Forma Göre Örülmüş Yüzeyler ... 52
Şekil 18 : İlmeklerin Düzenlenişi... 52
Şekil 19 : Triko Bağlantı ... 53
Şekil 20 : Kumaş Bağlantı ... 53
Şekil 21 : Atlas Bağlantı... 53
Şekil 22 : Dantel Örgü... 54
Şekil 23 : İlmek Sırası Yönü (Atkı) - İlmek (May) Çubuğu Yönü (Çözgü) ... 54
Şekil 24 : Düz Örme Makinesi... 57
Şekil 25 : İğne Dili Pozisyonları ... 90
Şekil 26 : Örgü Tekniğinde İlmek Oluşumu ve İğne Çeşitleri ... 91
Şekil 27 : Örnek Program ... 92
Şekil 28 : Remayöz Makinesi ... 94
Şekil 29 : Tam Otomatik Triko Ütüsü... 95
GİRİŞ
Gelişen teknoloji ve artan dünya nüfusuna paralel olarak gelişmekte olan örme sanayi, özellikle son yıllarda ülke ekonomisindeki rolü nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Buna bağlı olarak örme dokularının giysi haline getirildiği triko sektörü ise Türk sanayinin yıldızı konumundadır. Örgü kumaşlar esnek olup, insan vücudunun biçimini alacak şekilde kendi biçimlerini değiştirme özelliğine sahiptirler ve esneyip çekerek insan vücudunu rahat bir şekilde sarabilmektedirler (Anand, İşgören, 1990, 171). Bir giysinin işçilik ve malzeme kalitesi ne olursa olsun, modaya uygunluğu ne kadar iyi olursa olsun, eğer vücuda oturması ya da vücuttaki duruşu doğru değil ise ve ölçülerde bir problem varsa son müşteriyi tatmin etmemektedir (Mete, 2000, 179).
Rekabet ortamının bir sonucu olarak üreticiler, müşterinin kalite ve konfor isteklerini dikkate almak durumundadır. Esnek kumaşların kullanım rahatlığı ve şekil muhafazası tüketici taleplerine cevap verebilmesi nedeniyle üreticiler bu alana yönelmişlerdir.
Giysi üretimi yapan firmalar kendi geliştirdikleri kalıplara göre çalışmaktadır. Bu itibarla da genel olarak hazır giyimin (üst giysiler) yetişkin kadınların vücut ölçülerine uygun olmadığı, estetik ve boyutsal olarak ihtiyaca cevap vermediği, bazı basit veya önemli düzeltmeler gerektirdiği bilinmektedir (Topaloğlu, 1995, 466).
Triko giysilerde kalıp hazırlama, dokuma kumaşlardan oluşturulan giysilere oranla daha pratiktir ve daha az sorunla karşılaşılmaktadır. Örgü mamulü sorunlarının giderilmesi sadece örme mamul imalatçısına da bırakılamaz. Bu noktadan hareketle trikonun gelişim süreci, örme çeşitlerinin incelenmesi, örme çeşitlerinin kalıp hazırlama sürecine etkilerinin belirlenmesi ve özellikle günümüz triko kalıp hazırlama sisteminin gözden geçirilerek, optimum düzenlemenin yapılması ve sonuçta da yeni bir bayan triko temel beden kalıbının oluşturulması triko sektörüne yeni bir bakış açısı getirecektir.
BÖLÜM I
HAZIR GİYİMDE KALIP İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1.1. Hazır Giyim Tanımı
Hazır giyim, standart ölçülere göre veya alıcının verdiği ölçülere göre seri halde yapılıp satılan giysilerin tümüne denir (Muratoğlu, Şener, 2002, 12). İstatistik verilerden yararlanılarak bulunan ortalama ölçüler esas alınarak, seri halde üretilen ve alıcının ölçülerine göre satılan giyim eşyalarının tümünü kapsamaktadır. Hazır giyim moda akımını üzerinde taşıyan kısmen ucuz ve kolay bir giyim şeklidir (Muratoğlu, Şener, 2002, 14). Hazır giyimde kalıp analizi yapmak için ürün prototipi hazırlanır. Düzeltmelerin ardından seri üretime başlanır.
1.2. Giyim Kalıbı
Giyim kalıbı,bir giysinin esasını oluşturmak amacıyla yapılan çizim işlemlerinin bütünüdür(Pamuk,2002,40).Biçki yaparken kalıp kullanmak, zamandan, kumaştan ve enerjiden ekonomi sağlar (Bayraktar, 1996, 78).
Hazır giyim sanayinde kalıp hazırlamak için bireysel ölçü alınmadığından, standart ölçü tabloları istatistiksel araştırmalarla oluşturulur. Bu tablolarda ölçüler beden numaralarına göre gruplandırılır (36, 38, 40, 42 …). Hazır giyimde hazırlanan standart kalıplar büyütülerek veya küçültülerek serisi hazırlanır, bu hazırlanan seri kalıplarla seri kesimler yapılır (İnceoğlu, 2000, 11). Serilendirmenin esası; bir ölçüdeki bedenden bedene değişimin, giysinin o ölçüyle ilgili kalıp veya kalıplarına, model özellikleri değişmeden ve bozulmadan uygulanmasıdır (Muratoğlu, Kılınç,2004, 22). Kesim yapılmadan önce pastal resmi hazırlanarak, uygulanacak kalıpların kumaşa yerleştirilmesi ve kesimi ile maliyetin düşürülmesi amaçlanmaktadır. Pastal resmi (kesim yerleşim planı) elle veya bilgisayar ortamında hazırlanarak, optimum düzenleme tespit edilir. Serileştirme ve pastal resmi işlemleri; prototip ürün çalışıp, gerekirse hazırlanan kalıp üzerinde düzeltme yapıldıktan sonra elde edilen hatasız kalıp üzerinde uygulanmaktadır. Pastal planının ardından kumaşın serim ve kesim işlemleri gerçekleştirilir. Model özelliğine göre uygulanan hazırlık işleminden sonra dikim işlemi, ütü, kalite kontrol işlemleri belli aralıklarla tekrarlanır. Son ütü ve son kalite kontrol aşaması ve paketleme ile bitmiş ürün oluşumu gerçekleşmektedir.
1.3. Vücut Anatomisi
Hazır giyim sektöründe standart vücut ölçülerini, vücut ve kalıp ölçüleri arasındaki ilişkileri ve giysilerin boyutlandırılmasını bilmeden giysi üretmek pek mümkün değildir (Mete, 1999, 1).
M.Ö. 500 yıllarında yaşayan Yunan ressam Polyklet günümüzde de kullanılan “Altın Kesit” oranını bulmuştur. Altın kesit kuralı genellikle çizgilerin geometrik olarak bölümlenmesinde bulunan bir orandır ve kullanım açısından diğer oranlara göre daha objektif sonuç vermektir (Pamuk, 2002, 49).
AB: Bölünecek doğru parçası BC: B'den çıkan dik (boyu = AB/2) BD: C merkezli yay
DE: A merkezli yay BE: /AE: AE/AB
Şekil 1: Altın kesit oranının bulunması (Pamuk,2002, 48)
Vücut yapısı ve ölçüleri giysi üretimi için temel teşkil etmektedir ve bu temeli oluşturan özellikler şu şekilde özetlenebilir:
* İnsan vücudu üç boyutludur (en, boy ve derinlik).
* İnsan vücudu beden, baş, kollar ve bacaklar olmak üzere bölümlere ayrılır. * Vücut bölümleri arasında belirli orantılar vardır.
* Statik vücut ile hareket halindeki vücut ölçüleri arasında farklılıklar vardır. * Vücutlar kadın, erkek ve çocuk olmak üzere üç gruba ayrılabilir.
* Normal vücut yapılarında tipik, bireysel farklılıklar görülebilir.
* Farklı oturuş biçimleri ve vücut deformasyonları normal yapılardan farlılıklar gösterir (Mete, 1999, 1).
1.4. Giyim Kalıbını Etkileyen Faktörler
Kalıbı etkileyen en önemli faktörlerden biri kumaştır. Burada dikkate alınması gereken konulardan biri giysi modeli ile kullanılacak kumaşın uyumudur. Kumaş kalınlığı, lif özelliği, dokusu gibi özellikler göz önünde tutularak tercih yapılmalıdır. Kumaş yapısının bireyi hava şartlarına karşı koruyucu özellikte olduğu unutulmamalıdır.
Kalıp hazırlamada yaş önemli etkenlerden biridir. Giyimi yaşlara göre gruplandırarak, bu grupların fizyolojik ve psikolojik özelliklerine göre model, kumaş ve renk seçimi yapılmalıdır.
Güzel ve yerinde giyimin yaşantımızda rolü büyüktür. Kişinin kendine yakışan giyimi, rengi, deseni, aksesuarı seçebilmesi için, vücut özelliğini ve tipini bilmesi gerekir. Kumaş, model ve renk seçerken vücudun güzel taraflarına dikkat çekip, kusurlu taraflarını saklamalıdır (Bayraktar, 1996, 9).
Sosyal çevre ya da giysinin giyileceği ortam da kalıbı etkileyen önemli faktörlerden biridir. İyi giyinmek isteyen kimse neyi, nerede ve nasıl giymesi gerektiğini bilmek zorundadır. Ayrıca moda birçok alanda olduğu gibi, giyimde de etkili unsurlardan biridir. Kişi her çıkan yeniliği uygulamaktan çok, günün modasından esinlenerek, kendine yakışacak giysileri seçmelidir.
Günümüz modern yaşamında hemen hemen tüm üretimler fabrikasyon olarak yapılmaktadır. Diğer bir deyişle insanların ihtiyaçları büyük miktarlarda seri üretimlerle karşılanmaya çalışılmaktadır. Hazır giyim sektörüne yönelik araştırmanın esasını insan vücudunun şeklinin ve ölçü standartlarının saptanması, standart vücut ölçüleri ile giysi ölçüleri arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılması yolunda yapılan çalışmalar oluşturmaktadır (Mete, 1999, 1).
1.5. Giyim Kalıbında Ölçülendirme
Giysilere yönelik beden ölçü tablolarının hazırlanmasında ilk aşama o giysiye ait bedeni belirleyen temel ölçünün bedenden bedene değişim miktarını saptamaktır. Kadın giyiminde beden numarasını belirleyen iki farklı görüş vardır. Bunlardan birincisinde, beden numarasını belirleyen ana kontrol ölçüsü olarak göğüs çevresi alınır. İkincisi ise, İngiltere’de yaygın olarak kullanılan ve kalça çevresi ölçüsünü ana kontrol
Giysinin en önemli bölgesi göğüsten omuz dikişine kadar olan kısımdır. Bu bölge ön beden bölümünün dengesini ve şeklini kontrol eder. Göğüsün gelişme durumu serileştirme yapan kimseyi belki de serileştirme işinin en güç sorunuyla karşı karşıya getirir. İlk olarak yaş grubuna, giyilen çamaşırın tipine veya çamaşır giyilememesine bağlı olarak göğüs pozisyonu oldukça farklılık gösterebilir. (Taylor, Shoben, 1995, 39)
Giysi kalıbı hazırlamada iki tür ölçülendirme uygulanır: 1. Vücut üzerinden yapılan ölçülendirme
2. Standart ölçü tabloları ile yapılan ölçülendirme
1.5.1. Vücut Üzerinden Yapılan Ölçülendirme
İlk antropometrik vücut ölçülerinin alınması, insan ve askeri teçhizat ilişkileri daha iyi ortaya koyabilmek ve askeri üniformaları toplu halde üretebilmek amacıyla silahlı kuvvetlerde başlatılmıştır. Bu alanda ilk büyük araştırma 1946 yılında Amerika’da yapılmış ve 100.000 asker ölçülmüştür. Daha sonraları bu çalışmaları diğer ülkelerde yapmıştır.
Değişik ülkelerde yapılan bu araştırmalar sonucu, birbirine oldukça benzer sonuçlar ortaya çıkmış ancak coğrafi şartlara, sosyo-ekonomik ve etnik faktörlere bağlı olarak vücut ölçülerine bazı farklılıklar olduğu görülmüştür (Mete, 1999, 3).
1.5.2. Standart Ölçü Tabloları İle Yapılan Ölçülendirme
Kalıp hazırlamada en önemli yeri beden ölçüleri almaktadır. Standart ölçü tablolarında farklı vücut oranları belirli bir sistem içerisinde gruplar halinde toplanmaktadır.İnsan vücudunun temel genişlik ve uzunluk ölçüleri yanında,yardımcı ölçüler de hesaplanarak tabloların oluşumu sağlanmaktadır.
Ölçü tabloları toplumun anatomik yapısına ve cinsiyete göre hazırlanmaktadır (Pamuk, 2002, 40). Ülkemizde hazır giyim sanayinin özel kesim atelyelerinde kullanılan ölçü standartları, tecrübeli modelistler tarafından beden ölçülerinin bir düzene konulması veya yurt dışındaki ö1çü sistemlerinin adaptasyonu ile elde edilmektedir (Topaloğlu. 1995, 466).
1.5.3. Ölçü Almanın Önemi
Bütün kalıp sistemlerinde en önemli faktörlerden biri ölçü almaktadır. Biçki çalışmak veya vücut ölçülerine göre kalıp elde etmek için ölçü almak gerekir. Her biçki sisteminin kendi özelliğine göre ölçü almak gerekir. Her biçki sisteminin kendi özelliğine göre ölçü alma tekniği vardır. Ölçü iyi alındığında, elde edilen kalıplar vücuda uygunluk gösterir (Bayraktar, 1996, 75).
1.5.3.1. Ölçü Alırken Dikkat Edilecek Noktalar a. Alınacak ölçüler, ölçü alma sırasına göre saptanmalıdır. b. Ölçü alırken gerekli malzemeler önceden hazırlanmalıdır.
c. Ölçüsü alınacak kişinin vücut yapısına göre, simetrik olmayan kısımlarda dikkate alınmalıdır.
d. Ölçüler, hazırlanacak giysiyle kullanılacak iç giyim ve gerekirse ince bir dış giyim üzerinden bolluk verilmeden alınmalıdır.
e. Alınan ölçüler ne çok sıkı, ne de çok bolluk bırakarak alınmalıdır.
f. Ölçülere giyim çeşitlerine göre bolluk tablolarındaki ilaveler yapılmalıdır. g. Bulunan ölçülere bolluk ilaveleri yapılmadan çizime başlanılmamalıdır.
Bolluk ilaveleri kumaş özelliğine ve giyim çeşidine göre ayarlanmalıdır (Komisyon, 1976, 12,19).
1.5.3.2.Temel Beden Kalıbında Dikkat Edilecek Noktalar (Müller Sistemine Göre)
Bu sisteme göre üretilecek giysilerin vücuda uyum sağlaması için esas ölçülerin tam ve doğru alınması ile başarılı kalıp elde edilir. Giyim endüstrisinde esas ölçülerin yardımcı ölçüler ile vücut oranları dikkate alınarak elde edilen ölçü tablosu kullanılır. Ölçüler iki grupta toplanır.
Esas Ölçüler: Birey üzerinden alınmalıdır. (Düzgün bir iç giyim üzerinden) Yardımcı Ölçüler: Esas ölçülere uygulanacak formüller ile elde edilir.
Not: Formül yoluyla bulunan yardımcı ölçüler istenirse birey üzerinden alınan ölçülerle karşılaştırılır.
Yardımcı ölçüler iki gruba ayrılır. a- Uzunluk Ölçüleri
b- Genişlik Ölçüleri Esas Ölçüler
Bütün Boy : Bireyin baş dahil, çıplak ayakla alınan vücut uzunluğu ölçüsüdür.
Beden : Bedenin en geniş yerinden yere paralel alınır. Bel : Bel çukurundan yere paralel alınır.
Kalça : Kalçanın en geniş kısmından yere paralel alınır.
Kol Boyu : Omuz başından kolu hafif bükerek bilek kemiğinin altına kadar alınır.
Yardımcı Ölçüler a- Uzunluk Ölçüleri:
Koltuk Derinliği : Arka yaka ortasından kol oyuntusuna kadar olan uzunluk Kalça Düşüklüğü : Arka yaka oyuntusundan kalçaya kadar olan uzunluk Elbise Boyu : Arka yaka oyuntusundan göğüsün en yüksek noktasına kadar alınır.
Göğüs Düş I : Arka yaka oyuntusu ortasından göğüsün en yüksek noktasına kadar alınır.
*Göğüs Düş. II : Göğüs düşüklüğü-arka yaka
Ön Uz. I : Arka yaka oyuntusu ortasından bele kadar olan uzunluk *Ön Uz. II : Ön uzunluk I-arka yaka
b- Genişlik Ölçüleri:
Arka genişlik : (Formül ile bulunur.) Beden 2/10 1,5 cm. Koltuk genişliği : (Formül ile bulunur) Beden 1/10 + 1 cm. Ön genişlik : (Formül ile bulunur) Beden 2/10 + 0,5 cm.
• •
Yardımcı Ölçüleri Hesaplama Formülleri
a) Uzunluk Ölçüleri
Koltuk der. : Beden 1/10 + Bütün boy 1/20 + 3 cm Arka Uz. : Bütün boy 1/4
Kalça düş : Koltuk derinliği + Arka Uzunluk Elbise boyu : Modaya ve isteğe göre değişir. Arka Yaka : Beden 1/20 + 2
Göğüs düş. 1 : Arka yaka ortasından başlayarak göğüsün en yüksek noktasına kadar alınır.
Ön Uz. I : Arka yaka ortasından başlayarak göğüs düşüklüğü geçilerek bele kadar ölçülür.
Ön Uz. II : 80 ~ 90 cm bedenlerde = Arka Uz. + 4 cm 91 ~ 100 cm bedenlerde = Arka Uz. + 4,5 cm
101 ~ 110 cm bedenlerde = Arka Uz. + 4,5 cm + Artık ölç. 1/10 111 ~ 120 cm bedenlerde = Arka Uz. + 5 cm + Artık ölç. 1/10 121 ~ 130 cm bedenlerde = Arka Uz. + 5,5 cm + Artık ölç. 1/10
131 cm’den büyük bedenlerde = Arka Uz. + 6 cm + Artık ölç. 1/10 veya ön uzunluk l - Arka yaka
b) Genişlik Ölçüleri
Arka gen : 1/8 beden + 5,5 + 0,5 Koltuk gen : Beden 1/10 + 1 Ön gen : 1/4 beden - 40 + 1,5
Artık ölçü : Ön Uz. (I ve II) Sadece 100 cm üzerindeki bedenlerde kullanılır.
Örneğin; bedeni 112 cm olan bir kimsenin 12 cm artık ölçüsü vardır. Bu ölçü, arka genişlik ve ön uzunluğun hesaplanmasında gereklidir (Komisyon, 1976, 12-13).
9
10
Tablo 3. Müller Kalıp Sistemine Göre Kadın Giyiminde Ölçü Hesaplama Tablosu (Komisyon, 1976, 20).
ÖLÇÜ HESAPLAMA TABLOSU BEDENDEN ÇIKAN ÖLÇÜLER
Beden
Ölçüleri Beden 1/10 Bedenin 1/20
Arka Yaka Bd.1/20+2 Arka Genişlik Bd.2/10+0,5 Ön Genişlik Bd.2/10+0,5 Koltuk Genişliği Bd.1/10+1 70 7 3,5 5,5 13 14,5 8 72 7,2 3,6 5,6 13,4 14,9 8,2 74 7,4 3,7 5,7 13,8 15,4 8,4 76 7,6 3,8 5,8 14,2 15,9 8,6 78 7,8 3,9 5,9 14,6 16,4 8,8 80 8 4 6 15 16,9 9 Bd.2/10./.1,5 Bd.2/10 82 8,2 4,1 6,1 14,9 16,4 9,2 84 8,4 4,2 6,2 15,3 16,8 9,4 86 8,6 4,3 6,3 15,7 17,2 9,6 88 8,8 4,4 6,4 16,1 17,6 9,8 90 9 4,5 6,5 16,5 18 10 Bd.2/10./.2 Bd.2/10./.0,5 92 9,2 4,6 6,6 16,4 18,9 10,2 94 9,4 4,7 6,7 16,8 19,3 10,4 96 9,6 4,8 6,8 17,2 19,7 10,6 98 9,8 4,9 6,9 17,6 20,1 10,8 Bd.2/10./.2 100 10 5 7 18 21 11
Yüzden fazla bedenler için Ölçünün 1/10 cm 18 cm + Artık Ölçünün 1/10 ck Bed.2/10+Artık
102 10,2 5,1 7,1 18,2 21,6 11,2 104 10,4 5,2 7,2 18,4 22,2 11,4 106 10,6 5,3 7,3 18,6 22,8 11,6 108 10,8 5,4 7,4 18,8 23,4 11,8 110 11 5,5 7,5 19 24 12 112 11,2 5,6 7,6 19,2 24,6 12,2 114 11,4 5,7 7,7 19,4 25,2 12,4 116 11,6 5,8 7,8 19,6 25,8 12,6 118 11,8 5,9 7,9 19,8 26,4 12,8 120 12 6 8 20 27 13 122 12,2 6,1 8,1 20,2 27,6 13,2 124 12,4 6,2 8,2 20,4 28,2 13,4 126 12,6 6,3 8,3 20,6 28,8 13,6 128 12,8 6,4 8,4 20,8 29,4 13,8 130 13 6,5 8,5 21 30 14 132 13,2 6,6 8,6 21,2 30,6 14,2 134 13,4 6,7 8,7 21,4 31,2 14,4 136 13,6 6,8 8,8 21,6 31,8 14,6 138 13,8 6,9 8,9 21,8 32,4 14,8 140 14 7 9 22 33 15
1.6. Hazır Giyim Üretiminde Kalıp Hazırlama Teknikleri Ve Kalıp Sistemleri
Bir giysinin modeline uygun olarak kâğıt üzerine bütün ayrıntılarıyla çizilerek hazırlanması ve parçalara ayrılıp, şablon hale gelmesine kalıp denir (İnceoğlu, 2001,12). Kalıp; kâğıt, karton vb. malzemelerden yapılan, giysinin ölçü, model ve kesim özelliklerini taşıyan, her bir bedene göre ayrı ayrı hazırlanan ve kumaşın doğru olarak kesilmesini sağlayan veya üretimde işaretleme ve düzeltme işlemlerinde yardımcı olarak kullanılan kesim kılavuzlarına giyim üretiminde verilen addır (Muratoğlu, Kılınç, 2004, 22).
Türkiye’de hazır giyim sanayinde ürün kalıplarının hazırlanmasında kullanılan ölçü standartları birbirini tutmamakta; bu nedenle üretilen giysilerin bedene uyumu ve tüketiciye uygun giysi arz etme sorunu ön plâna çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak piyasada çok çeşitli boyutlarda üretilmiş giysilere rastlanmaktadır (Muratoğlu, Kılınç, 2004). Giysilerin boyutlandırılması ya da diğer bir deyişle beden ölçülerinin belirlenmesinde kullanılan ölçülendirme sistemleri giysiden giysiye, ülkeden ülkeye, firmadan firmaya değişebildiği gibi, aynı giysi tipi ve aynı firma içinde dahi önemli değişiklikler göstermektedir (Mete, 1999, 27).
1.6.1. Hazır Giyim Üretiminde Kalıp Hazırlama Teknikleri
Giyim üretiminin temel işlemlerden biri olan kalıp hazırlama, sözlük anlamına bakıldığında, bir şeye belirli bir biçim vermek için kullanılan ve o biçimi taşıyan araç olarak tanımlanır. Giyim kalıbı ise bir giysinin esasını oluşturmak amacıyla yapılan çizim işlemlerinin bütünüdür (Pamuk, 2002, 40).
Kullanılan kalıplar, çeşitli şekillerde elde edilir. Bunlar; 1- Biçki Sistemiyle Kalıp Hazırlama
2- Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama 3- Hazır Kalıplarla Kalıp Hazırlama 4- Drapaj Tekniğiyle Kalıp Hazırlama 5- Hazır Giysi Üzerinden Kalıp Hazırlama
1.6.1.1. Biçki Sistemiyle Kalıp Hazırlama
Günümüzde çok çeşitli biçki sistemleri kullanılmaktadır. Çizim ile kalıp elde etmede gerekli olan genişlik ve uzunluk ölçüleri belirlendikten sonra temel beden kalıbı hazırlanır. Temel beden kalıp üzerine istenilen modelin uygulaması yapılır.
Çizim yöntemlerinde yardımcı ölçülerin hesaplanarak bulunmasında bazı formüllerin kullanılması, kalıp hazırlayıcısının eğitim süresini azalttığı gibi kalıbın çizim süresini de azaltmaktadır (Muratoğlu, Şener, 2002, 14).
Biçki sistemleri; Müller, Pfaff, İngiliz, Fransız sistemi gibi isimler almaktadır. Bu sistemlerin ölçü alma, hesaplama ve çizim teknikleri birbirine göre farklılık göstermektedir.
Hazır giyim üretimi yapan işletmeler kendilerine göre oluşturdukları ölçü alma teknikleri ve ölçü tablolarını kullanmaktadır (Pamuk, 2002, 55).
1.6.1.2. Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama
Bu kalıp tasarım sistemleri genel olarak, menü ve alt menülerle çalışan kalıp hazırlama ve serilendirme işlevlerini yerine getirir. Bu sistemler ilk olarak 1970’li yılların ortalarında giyim sanayinde kullanılmaya başlanmıştır. Bugün piyasada oldukça gelişmiş kalıp hazırlama, serilendirme ve pastal planı hazırlama sistemleri uzunca bir zamandan beri yaygın olarak kullanılmaktadır (Mete, 1999, 104). Kalıpta bilgisayar sistemleri genellikle, örnek kalıpların bilgisayara tanıtıldığı bir giriş programı, serilendirme, model geliştirme ve pastal programı ile kalıp ve pastalların çizildiği çizgilerden oluşmaktadır.
Günümüzde hazır giyim işletmelerinde, yerine getirdikleri işlevler açısından aynı, fakat kullanım şekilleri ve yan donanımlar açısından farklı bilgisayar teknikleri vardır. Bilgisayar destekli kalıp hazırlamada daha çok serilendirme, hatasız ve ekonomik bir çalışma yapılabilmektedir (Pamuk, 2002, 58).
1.6.1.3. Hazır Paftalarla Kalıp Hazırlama
Günümüzde yerli ve yabancı kurumlar tarafından hazırlanmış, giyim hazırlama tekniklerini pratikleştirmek amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bunlar içerisinde belirli bir sisteme göre hazırlanan hazır şablon kalıplar da yer almaktadır.
Kişi, vücut ölçülerine uygun olan beden numarasını belirleyip, hazır paftaları kullanarak kalıp çıkartabilir. Model anahtarından kalıp numara, çizgi ve rengi öğrenilerek hazır kalıplar elde edilebilir (Pamuk, 2002, 55-56).
1.6.1.4. Drapaj Tekniğiyle Kalıp Hazırlama
Drapaj doğrudan vücut veya manken üzerinde model özelliğine göre yumuşak kâğıt veya herhangi bir kumaştan bolluklara ve kuplara dikkat edilerek yapılan çalışmadır. Drape (Draper) Fransızca kelime olup, giysilere yapılan çeşitli pililer, büzgüler anlamına gelmektedir. Drapaj ise bu pili ve büzgülerin manken üzerinde şekillendirilmesidir (Muratoğlu, Şener, 2002, 13).
Drapaj genelde drapeli, asimetrik, çok kesikli model özelliği olan giysilerin kalıbını elde etmek için uygulanan bir tekniktir (İnceoğlu, 2001, 12).
1.6.1.5. Hazır Giysi Üzerinden Kalıp Hazırlama
Bitmiş bir giysi üzerinden de kalıp hazırlanabilir. Giysi masa veya manken üzerine yerleştirilir. Kalıbı alınacak kısma mülaj kağıdı veya ince bir kumaş yerleştirilip, pens ve bollukları verilerek iğnelenir. Giysinin dikiş yerlerinin işaretleri alınarak istenilen kalıp elde edilir (Bayraktar, 1996, 78).
Hazır giyim üzerinden kalıp çıkarmak için iki yöntem vardır: 1. Yöntem
- Giysinin sökülerek parçalara ayrılması, en ve boy ipliklerin düzgün bir şekilde esnetilmeden ütülenerek kopya edilmesidir.
2. Yöntem
- Giysiyi sökmeden çok net ve düzgün bir şekilde ütüleyerek, giysinin türüne göre baz kalıp çizimi dikkate alınarak, genişlik ve uzunluk ölçülerini düz ipliği doğrultusunda ölçerek çizim yapılır. Kol ve yaka oyuntuları kontrol edilir ve birleştirilerek kalıp elde edilir (İnceoğlu, 2001, 13).
1.6.2. Hazır Giyim Üretiminde Kalıp Sistemleri
Kalıp hazırlamada en sağlıklı sonuca ulaştıran teknik, sistemli kalıp çizim tekniğidir (Çağdaş, 2002,34).
Değişik ülkelerde yaşayan insanların antropometrisine göre bu sistem çeşitlendirilmiştir. Bu sistemler:
* Müller Biçki Sistemi (Alman) * İngiliz Biçki Sistemi
* Fransız Biçki Sistemi
* Temel Blok Biçki Sistemi (Amerikan) * Metrik Biçki Sistemi (İngiliz)
* Mercan Biçki Sistemi (Türkiye)
Almanya’da geliştirilen Müller biçki sistemi, İngiltere’de geliştirilen İngiliz biçki sistemi ve Amerika’da geliştirilen temel blok sistemleri geliştirdikleri ülkelerin ve diğer ülkelerin hazır giyim endüstrilerince kullanılan kalıp çizim sistemleridir (Muratoğlu, Kılınç, 2002, 14).
1.6.2.1. Müller Kalıp Sistemi
İnsan vücudunun anatomik özellikleri dikkate alınarak pratik kuralların kalıba nasıl uygulanacağının açıkladığı bu sistem Michael Müller tarafından geliştirilmiştir. Diğer sistemlere göre daha az sorun yaşanılan bu sistem, ülkemizde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bu sistemde kalıp çizimi için kullanılan ölçüler esas ve yardımcı ölçüler olmak üzere iki grupta toplanmıştır. Esas ölçüler vücut üzerinden doğrudan ölçme yolu ile alınırken, yardımcı ölçüler vücut oranlarından faydalanarak esas ölçülerin formüle edilmesiyle hesaplanan ölçülerdir (Muratoğlu, Şener, 2002,15).
Müller biçki sisteminde kadın ve erkek ölçü alma teknikleri, erkek vücut özelliğine bağlı olarak sadece birkaç ölçüde farklılık göstermektedir. Göğüs düşüklüğü ölçüsünün dışındaki ölçüler erkek ve kadınlarda aynıdır. Bazı vücut özelliklerine göre arka genişlik ölçüleri farklı noktalardan alınabilmektedir (Pamuk, 2002, 72).
Müller kalıp sisteminde yardımcı ölçülerin her beden için ayrı ayrı hesaplanması ve yardımcı çizgi sayısının fazla olması gibi dezavantajların giderilmesi amacıyla, 1984 yılında Niederhein Fachhochschule Enstitüsü, yardımcı ölçüleri standartlaştırarak bazı çizim kolaylıkları sağlamıştır.
Müller kalıp sistemi bir çok yardımcı çizgilerin dik açı altında verildiği bir sistemdir. Bununla kalıpların vücuda daha çok uyumunun sağlanması amaçlanmıştır (Muratoğlu, Şener, 2002, 15). Müller kalıp sistemi, Türkiye’de oldukça sık kullanılan bir biçki sistemidir. Türk insanının yapısına bazı noktalar dışında en uygun olan sistemdir (Pamuk, 2002, 60).
1.6.2.2. Amerikan Temel Blok Kalıp Sistemi
Müller kalıp sistemi gibi yaygın kullanılan ve hızlı sonuç veren bir diğer sistem Amerikan temel blok sistemidir. Kalıp sistemine daha sistematik bir yaklaşım yapan temel blok sisteminde vücut üzerinden alınan çok sayıda ölçü ve bir miktar da tecrübe değerleri kullanılmıştır. Ancak bu sistemde arka bedenin ön bedene ve göğüs eksenine göre dağılımı/dengesi ve ön göğüs ve bel genişlikleri tecrübe değerine göre verildiğinden kalıpların vücuda oturması tam olmamakta ya da bu tecrübe değerleri Türk kadınlarına uygulanamamaktadır. Ayrıca bu sistemde arka orta ekseninde vücudun anatomisine uygun bir oturma miktarı belirlenememiştir (Mete, 2001, 70).
1.6.2.3. Metrik Kalıp Sistemi
Yaygın bir kalıp sistemi de Metrik biçki sistemidir. İngiliz Standartlar Enstitüsü elbiseyi giyecek olan kadınların vücut beden ölçümlerini belirleme sistemi geliştirmiştir. Bu da giysiye değil, beden ölçümlerine dayandırılmıştır.
Bu yöntem, 8 bedeni yok edip beden yelpazesinde birçok serileme dilimlemesinin eşit kalmasına imkan tanımaktadır (Aldrich, 2000, 9-10).
Tablo 6’da Metrik kalıp sisteminde beden kodları ve vücut ölçüleri yer almaktadır. Vücut ölçüleri Kalça Göğüs – Beden Beden Kodları Alt sınır Üst sınır Alt sınır Üst sınır 8 83 87 78 82 10 87 91 82 86 12 91 95 86 90 14 95 99 90 94 16 100 104 95 99 18 105 109 100 104 20 110 114 105 109 22 115 119 110 114 24 120 124 115 119 26 125 129 120 124 28 130 134 125 129 30 135 139 130 134 32 140 144 135 139
Tablo 6: Metrik kalıp sisteminde beden kodları ve vücut ölçüleri (Aldrich, 2000,9) Üst bedende vücuda uyumu sağlayan en önemli unsur olan göğüs pensinin derinliği Metrik Sistemde bedenlere göre sabit verilmiştir ki bu durumda farklı göğüs büyüklüklerine uygulandığında ciddi uyumsuzluklar ile karşılaşılmaktadır. Bu sistemde omuz eğimi, pens yerlerinin ve yan dikiş ekseninin belirlenmesi gibi işlemler de tecrübeye dayalı bazı formüllerle bulunduğundan her vücut tipi için doğru sonuç elde edilmemektedir (Mete, 2001,70).
Tablo 7’de Metrik kalıp sisteminde bayan giyim bolluk şeması yer almaktadır. BOLLUK ŞEMASI
Beden Hattı Kalça Hattı
Giysi Biçimi
Elbise, bluz, gömlek Ceket (astarlı/sız) Palto (Assız) Etek, Pantolon, şort
Dar 0-2 7/8 inç (0-7.3 cm)
Tam 3-4 inç (7.5-10 cm) 3 3/4-41/4 inç (9.5-10.7 cm) 5 1/4-6 ¾ inç (13.3-17 cm) 2-3 inç (5-7.5 cm)
Yarı tam 4 1/8-5 inç (10.4-12.5 cm) 4 3/8-5 3/4 inç (11.1-14.5 cm) 6 7/8 inç (17.4-20.5 cm) 3 1/8-4 inç (7.9-10 cm)
Bol 5 1/8 inç (13-20.5 cm) 5 ¾-10 inç (14.5-25.5 cm) 8 1/8-12 inç (20.7-30.5 cm) 4 1/8-6 inç (10.4-15 cm)
Çok bol 8 inç üzeri (20.5 cm üzeri) 10 inç üzeri (25.5 cm üzeri) 12 inç üzeri (30.5 cm üzeri) 6 inç üzeri (15 cm üzeri)
1.6.2.4. Mercan Kalıp Sistemi
Mercan kalıp sistemi Türkiye’ye ait bir sistem olup, Terzilik Tekâmül Enstitüsü Müdürü Hikmet Mercan tarafından geliştirilmiştir. Bu sistemde her çizelge için ayrı bir yol yerine, değişmez merkezler meydana getirmiş, çeşitli vücutların birer esasları hazırlanmış, anormal vücutlara bu esas merkezlerinden başlanarak gidilmesi temin edilmiştir (Mercan, 1970,3).
Terzilik tekniğine yönelik olan Mercan biçki sisteminde; vücut üzerinden alınan ölçüler, bu sistem için hazırlanan normal beden ölçüleri süzgecinden geçirilerek, vücutta bulunan anormal olan kısımlar meydana çıkmış olur. Ayrıca ürünü prova ile vücuda uydurmak Mercan kalıp sisteminde oldukça önemlidir. Özellikle erkek giyimine yönelik olan bu sistem, ülkemizde pek yaygınlaşmamıştır.
1.6.3.Serileştirme Nedir?
Seri, sözlük anlamı olarak, belli bir kurala, bir ölçüte göre birbiri ardından gelen elemanların oluşturduğu bütündür. Seri çizimi, serileştirme olarak hazır giyim alanına da girmiş olan bu terim, herhangi bir modelin temel kalıbı kullanılarak modele uygun olarak diğer beden kalıplarının elde edilmesi işlemini ifade etmektedir. (Sarıoğlu, 2002, 103)
Açıkçası tekbir imalatçının tüm nüfusa yönelik imalat yapması ve bir perakendecinin böylesine geniş bir şekilde bütün bedenleri kapsayan bir stoklama yapması neredeyse imkansızdır. Seçilen giysinin tipi, gerekli beden ölçüleri sayısı üzerinde önemli bir etkendir, ayrıca kullanılan malzemenin türü de beden ölçülerinin seçiminde ekilidir. Seçenekleri sınırlandırmak için imalatçı, genellikle pazarın sınırlı bir alanını seçerek sadece bu alanda çalışır. (Taylor, Shoben, 1995,2)
Serileştirmenin esası, bir ölçüdeki bedenden bedene değişimin, giysinin o ölçüyle ilgili kalıp veya kalıplarına, model özellikleri değişmeden ve bozulmadan uygulanmasıdır. (Mete, 199,31). Bunun yapılabilmesi için yerine getirilmesi gereken üç temel unsur vardır:
* Ölçü tablosunun sağlıklı hazırlanması * Doğru serileştirme yönteminin kullanılması
1.6.3.2.Serileştirme Teknikleri
Serileştirme teknikleri günümüzde dört yöntemle yapılmaktadır. 1. Her Beden Kalıbının Tek Tek Çizimi Yöntemi
Her beden kalıbı tek tek çizildiği için kalıplar arasında farklılıklar olabilir. Endüstride bu tip çalışma tercih edilmemektedir. Çok zaman alan bir yöntemdir.
2. Sistematik Büyültme Küçültme (Gradasyon) Yöntemi
Belirli bir beden için hazırlanmış ana kalıptan diğer bedenlerin çizim yöntemi ile hazırlanmasıdır.
Gradasyonda iki yöntem uygulanır. a. İç içe geçirme yöntemi
b. Kalıpları sıçratma yöntemi a. İç İçe Geçirme Yöntemi
Bu sistem için beden serisinin en küçük ile en büyük beden kalıbına ihtiyaç vardır.
b. Kalıpları Sıçratma Yöntemi
Bu sistemde önce ana kalıp çizilir. Sistemin temeli, temel kalıp üzerindeki sıçrama noktalarının koordinatsal hareketidir. Bu koordinatsal işlem sadece yatay ve dikey hareketlerden oluşur. Bu işlem cetvel veya variatör ile yapılır.
Variatör, kalıp büyültme küçültme amacı ile kullanılan oldukça pratik bir alettir. (Lokmanoğlu, 1999,26)
3. Bilgisayarlı Kalıp Büyültme Küçültme Yöntemi
Bilgisayarda hafızaya alınan ana kalıp tespit edilen sıçrama edilen sıçrama noktalarına göre büyütülüp küçültülür.
4. Optik Büyültme Küçültme Yöntemi
Kalıplar beyaz parşömen kağıdına veya aydınger kağıdına ölçekli olarak çizildikten sonra “pantograf” yardımı ile büyütülebilir. (Göktegezer, 1994, 10)
1.6.3.3. Serileştirme Yapılacak Şablonun Taşıması Gereken Özellikler
1. Serileştirilmesi gereken kalıbın, şablon paylı olması tercih edilir.
2. Serileştirilmesi yapılacak şablonların her bakımdan hatasız olması gerekir. 3. Serisi yapılacak modele ait bütün şablonların üzerinde düz boy iplik işaretlerinin bulunması gereklidir(Sarıoğlu, 2002,106).
4. Kalıp üzerinde model numarası, beden numarası, parça numarası, parça ismi, kesim adedi ve kesilecek materyal cinsleri gibi gibiler belirtilmelidir.
1.6.3.4. Seri Çizimi Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar
1. Seri çizimi yaparken, seri farkları ölçü tablosundan değil, sıçrama oranları tablosunda alınır. (Keskin, 1998, 34)
2. Ok işaretinin yönü büyültme ve küçültme yönünü gösterir.
3. Ölçü dizesine göre temel bedende sonra iki beden küçültme, yedi beden büyültme vardır. (38 beden temel kabul edildiğinde, kadın için)
4. Ok işaretinin konduğu nokta sıçrama noktası olarak düşünülür.
5. Genellikle küçük bedenler arasındaki seri farkı daha az, büyük bedenler arasındaki seri farkı daha fazladır.
6. Seri çizimi yapılırken seri farkları mm olarak ifade edilir.
7. Kaç yerden seri yapılacaksa bedenler arasındaki seri (ölçü) farkı o sayıya bölünmelidir.
8. Sıçrama değeri olarak isimlendirilen ilerleme ve gerilme miktarlarını bulmak iki yöntemle olur.
a. Ölçü tablosundan yararlanarak sıçrama değerlerinin bulunması b. Çizim yöntemi ile sıçrama değerlerinin bulunması.
9. Çizim yöntemi ile sıçrama değeri bulunken; a. Ölçü tablosu hazırlanır;
b. Ölçü farkından yararlanarak sıçrama noktaları bulunur ve sıçrama değerleri tablosu hazırlanır.
9. Sıçrama doğruları daima sıçrama noktalarından geçer. Düz boy ipliğine dik veya paralel olarak çizilir.
10. Seri farkları ölçüm yönünde, sıçrama doğruları üzerinde sıçrama noktasından başlamak üzere alınır.
11. Seri çizimi yaparken genellikle serisi yapılan bedenin çizimi boz bedenin şablonundan yararlanılarak çizilir. ( Cetvel, riga mümkün olduğu kadar az kullanılır.)
12. Şablon üzerinde bulunan bütün yazı ve işaretlerini seri çizimi yapılan şablon üzerine aynen, beden numarası olarak ise küçülen veya büyüyen beden numarası geçirilir. (Sarıoğlu, 2002, 106)
Şekil 2: Sıçrama noktalarında kullanılan işaretlerin açıklaması (Öztoprak, 1994,75)
1.6.3.5. Bilgisayarda Serileştirme
Bugün bilgisayarla, özelliklede oldukça gelişmiş olan CAD/CAM sistemleri, tasarımda, ürün geliştirmede, üretimde, tasarlanan ve üretilen ürünlerin prezentasyonunda, pazarlanmasında ve haberleşmede çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Hazır giyim sanayinde en yaygın şekilde kullanılan bilgisayar destekli sistemlerin başında ise kalıp hazırlama, serileştirme ve pastal planı hazırlama sistemleri gelir (Mete, 199, 103) Giyim sanayi için geliştirilen sistemler iki boyutlu kalıplar ve
1x10 1x5 Sıçrama Noktası 3x15 4x10 Kere (Defa) Ölçülmesi gereken seri farkı (mm) Beden Adedi A
bazen de üç boyutlu kalıplar ile ilgili çeşitli işlevlere sahiptir. (Taylor, Shoben, 1995, 60)
Kalıp hazırlama ve serileştirme sistemlerinde yapılan işlemler en genel anlamda şu şekilde sıralanabilir:
* Elle veya farklı bir ortamda hazırlanmış kalıpların digitizer veya scanner denilen tarayıcılar yardımıyla sisteme girilmesi,
* Kalıpların sıfır olan sistemi içerisinde tasarlanması ve hazırlanması
* Dışarıdan girilen veya sistem içerisinde oluşturulmuş olan kalıplar üzerinde istenen değişiklik ve model uygulamalarının yapılması,
* Dışarıdan girilen veya sistem içerisinde oluşturulmuş olan kalıplar üzerinde istenen değişiklik ve model uygulamalarının yapılması,
* Dikiş ve diğer kıvırma paylarının otomatik olarak verilmesi veya değiştirilmesi;
* Kalıp kontrolü, ölçme ve değer kontrol işlemlerinin yapılması, * Serileştirmenin yapılması, yapılan serilen kolayca değiştirilmesi; * Seri kontrolünün yapılması,
* Hazırlanan kalıplara istenildiğinde çekme veya salma paylarının otomatik olarak verilmesi,
* Hazırlanan kalıp ve serilerin uzun süre saklanabilmesi ve tekrar tekrar kullanılabilmesi,
* Kalıpların tek tek veya serili olarak, birebir veya istenilen boyutlarda çizdirilebilmesi (Mete, 1999,105)
Elle yapıldığında oldukça zaman olan ve zahmetli olan serileştirme işlemleri, bu sistemler sayesinde çok kısa bir sürede yapılabilmekte, kolayca kontrol edilebilmekte, düzeltilebilmekte ve uzun süre saklanabilmektedir. Bilgisayar destekli olarak yapılan tüm bu işlemlerde hata miktarları da oldukça az olmaktadır. Serinin kontrol edilmesi; kalıpların iç içe görüntülenmesi ve değişik ölçüm ve karşılaştırma yöntemleri ile yapılabilir. (Mete, 1999,106)
Giyim sanayine yönelik bilgisayar destekli kalıp ve serileştirme sistemlerinin giysi tasarımı, ürün geliştirme ve üretim aşamalarında sağladığı avantajlar şu şekilde özetlenebilir:
* Verimliliğin yükseltilmesi,
* Kalıpta ve seride düzgünlüğün ve doğruluğun yükseltilmesi, * Kalıp ve seri adetlerinin artması,
* Müşteriye hızlı servis verilmesi,
* Ürün geliştirme ve koleksiyon safhasının kısaltılması,
* Kalıp hazırlama ve serileştirme aşamalarında birimler arasında ve müşteriler ile sağlıklı ve etkin haberleşmenin sağlanması (Mete, 1999,108)
MÜLLER BİÇKİ SİSTEMİNE GÖRE BEDEN ÖLÇÜ DİZİSİ VE SERİ FARKLARI
Küçültme Temel Büyültme
Beden Numarası 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 Tam Boy 160 160 160 160 160 160 160 160 160 160 Fark (mm) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Bel 64 68 70 71 75 79 83 90 97 104 Fark 40 20 10 40 40 40 70 70 70 Kalça 87 90 94 98 102 106 110 114 120 126 Fark 20 40 10 40 40 40 70 70 70 Koltuk Derinliği 18,5 18,9 19,3 19,7 20,1 20,5 20,9 21,5 22,1 22,7 Fark 4 4 4 4 4 4 6 6 6 Arka Genişlik 15,5 16 16,5 17 17,5 18 18,5 19,25 20 20,75 Fark 5 5 5 5 5 5 7,5 7,5 7,5 Koltuk Genişliği 8,5 9 9,5 10 10,5 11 11,5 12,25 13 13,75 Fark 5 5 5 5 5 5 7,5 7,5 7,5 Omuz Genişliği 11,8 12 12,2 12,4 12,6 12,8 13 13,2 13,4 13,6 Fark 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Ön Uzunluk 42,7 43,5 43,8 44,1 44,4 44,7 45 45,8 46,6 47,4 Fark 8 3 3 3 3 3 8 8 8 Ön Genişlik 16 17 18 19 20 21 22 23,5 25 26,5 Fark 10 10 10 10 10 10 15 15 15 Arka Yaka 6 6,2 6,4 6,6 6,8 7 7,2 7,5 7,8 8,1 Fark 2 2 2 2 2 2 3 3 3 Bilek Genişliği 15 1,5 16 1,6 17 17,5 18 19 20 21 Fark 5 5 5 5 5 5 10 10 10
Tablo 8. Müller Biçki Sistemine Göre Beden Ölçü Dizisi ve Seri Farkları Tablosu
1.7. Konu İle İlgili Araştırmalar
Tez için yapılan literatür taramasında konu ile ilgili çeşitli yayınlara ulaşılmıştır. Bunlar, yayın tarihi sırasına göre aşağıda belirtilmiştir.
1990. Arif Kurbak. Örme Kumaşların Sorunları ve Giderilme Çareleri, Tekstil ve Makine Dergisi, V. Tekstil Sempozyumu Özel Sayımı, İstanbul.
Bu yayında yazarın örme kumaşların önemli sorunlarından olan, boyut stabilitesinin sağlanamaması, örgü dönmesi, enine ve boyuna çizgiler oluşması konuları ve bu soruların giderilme çareleri ile ilgili teorik bilgi ve pratik çözüm yollarına yer verilmiştir. Bu çalışmada yazarın amacı evrensel olan bu sorunların pratik çözüm yollarını kullanıcıya aktarmaktır.
1990. Subhash Anand ve Erkan İşgören. Örmenin Tekstil Tekniklerine Günümüzde ve Gelecekteki Katkıları. Tekstil ve Makine Dergisi, V. Tekstil Sempozyumu Özel Sayısı, İstanbul.
Bu yayın çözgülü örme kumaşların ve bileşimlerinin en son gelişimleri ve gelecek potansiyelleri, makine ve kumaş yapıları, özellikleri, çıkan ürünlerin ileri teknolojiye uygulamaları ile ilgilidir. Çalışmada çözgülü örme kumaşlarının yüksek üretim ve geniş ende elde edilebilme imkanlarından dolayı ekonomik özelliklerine ve kullanım alanlarına yer verilmiştir.
1992. Arzu Yağcı. Moda Tarihinde Örmenin Yeri. Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi.
Bu yayında moda, insanların sosyal sınıfı, mesleği, statüsü, ekonomik durum ve kişiliğine uygun olarak kabul edilip; örme kumaşlardan yanılan giysilerin modasının tarih içindeki gelişimi ve örme giysilerin günümüz modasındaki yeri incelenmiştir.
1993. Sevil Yeşilpınar. Kadın Giysilerinde Mamul Ölçüler. Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi.
Bu yayında sipariş üzerine giysi üretiminde ölçüler hakkında detaylı bilgi bulunmadığı durumda ölçülerin nereden alınması ve giysiler üzerinde ölçü kontrollerinin nerelerde yapılması gerektiği konusunda bilgi verilmiştir. Ayrıca farklı giysilerde ölçümlerin ne şekilde yapılması gerektiği konusunda detaylı bilgiye yer verilmiştir.
1995. Arzu Yağcı Bayazıt ve Fatma Çeken. ITMA 95’te Örme Makineleri. Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi.
Bu yayında İtalya’nın Milano şehrinde düzenlenen “Uluslararası Tekstil Makineleri Fuarı”ndaki örgü teknikleri, desen hazırlama sistemleri ve örme makineleri hakkında yenilikler ve yeni teknolojilerin kullanım alanları ile ilgili farklı yaklaşımlara değinilmiştir.
Makalede düz örme makineleri, yuvarlak örme makineleri, çözgülü örme makineleri ile ilgili son yenilikler ve gelişmeler firma bazında belirtilmiştir.
1995. Emine Topaloğlu. Türk Kadın Ölçüleri Standardizasyon Çalışmaları Üzerine Bir Araştırma. Tekstli ve Konfeksiyon Dergisi.
Bu yayın, yetişkin kadınların beden ölçülerini ilçeden ilçeye farklı olup olmadığını, yaş, medeni durum ve doğum sayısının beden ölçülerine etkisinin, Ankara’nın beş ilçe merkezinde oturan yetişkin bayanlar üzerinde yapılan araştırma ve ölçümlerin değerlendirilmesi sonucu hazırlanmıştır.
1995. Patrick J. Taylor ve Martin M. Shoben. Giyim Sanayi İçin Serileştirme, Kuram ve Uygulama, MEB.
Bu yayın, kadın bedeninde ölçülendirme problemini, hazır giyim üretimi yapan imalatçıların çalışmalarını kolaylaştırmak amacı ile çözmeye yönelik teorik bilgi ve kalıp çizimleri içermektedir. Kaynakta yer alan istatistik verileri ve tablolar, İngiltere’de 1950 yılında otuz yedi ölçümün kullanıldığı 5.000 yetişkin kadını kapsayan bir araştırmaya dayanmaktadır. İngiliz araştırmasının veri ve sonuçları “Kadın Beden Ölçüleri” adı altında, W. F. F. Kemsley (HMSO 1957) tarafından yayınlanmıştır.
Bu kitapta, İngiltere’de 5.000 bayan üzerinde yapılan ölçümün veri ve sonuçları araştırmayı açıklayıcı bir şekilde yorumlanmaktadır. Ayrıca İngiliz Standardına göre, serileştirme ile ilgili bilgiler, vücut bölümlerinin incelenmesi ve her bölümde ortaya çıkan sorunların ayrıntılı bilgi ve teknik çizimleri, serileştirme teknikleri kitapta ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.
