Enflasyonun muhasebeye etkisi

(1)

Mah&tu eitin

Deryisi, Sa'rI, Ataltk lgg2

ENFLASYONUN MUHASEBEYE

ETKISI

Do{. Dr. Riistem

HACIRijSTEMo6LU

MARMARA UNIVERSITESI Ikr. ve ld. Bil. Fakiilresi

_

Enflasyon, fiyatlar gencl seviyesinin yiikselmesidir. Bu ytikselme ekonomi_

de gelirdalrlunrm sabit gelirliler aleyhine bozrnakta, kaynaklann

yanl!

daErltmrna

neden oLnakta, belirsizlik yarahnakta ve yatunrlann yavaElarnastna _{yol aq,r,aktud(.}

_

Enflasyon, igletme _{dizeyinde aktiiyaprsrnm deliqirnine,}_agur_borgianmaya, finansman slkrntlslna, maliyet arttliunra, agu faiz ytikilne ve iiretinr daral,n us,na ,,. _

den olmaktadlr.

Enflasyonun muhasebeye etkisi ise, _{mali tablolara etkisi}ve i$letme sonug_

lanna etkisi geklinde ele ahnabilir. Muhascbe. illetrne ile ilgili bilg ileri ilguncii gahr_

slan planlama. denetlcme ve diler arnaglar igin yeterli, zarnanh. prarit<. _{etono,nit tn_}

yutlarda muhasebc temel ilkelcri gergevesinde verir.

.

Muhasebe temel ilkeleri; paranrD _{dlgii birimi olma, maliyet,}_sosyal sorumlu-luk, kiqilik, d<inemsellik. rurarl

ft.

karsrlEruma, tam aqrklama. obick;iflik. tahak, kuk, tr.rtuculuk ilkeleri enflasyon ddnemlcrinde bilangolann vc

_telr

rablolarrnr lro_

mojenlilini, gergeklilini, _{dogrulugunu ve}

_kari

_alrrma_yapm;_olanaErnr_o.tadan kaldrnnaktadu.

-

Enllasyonda bilangonun aktifve pasifindeki kalemlerde paranrn birbiinden farkh satlnahna giictiyle yer alnasr. krsaca parasal dcgerlerin kasa, banka, alacak. borglar vb,) giincel delerle. parasal _{olmayan delerlerin}_{(sabit krymer. dernirbag}_vb.) maliyet deleriyle bulunmasryla bilanqonun honojenlilini _{bozar ve parasal ka;ang_}

parasal kaylplar ortaya g*anr. Enflasyon& igletrne sonuelan ise maliyet kalemleri ve

has atm farkl para birimiyle anlam bulmasryla zahiri kArlan orraya _irkaflr.Boylece faaliyet sonucu yanhg bulunur, yanl$ kar dagltrlr, yanhg vergileme oiur, yersiz-iicret artulan ve yanhs illerne politikalan (iirerim, sbk, fiyar, pazarlama) rakip edilir.

.

_

- Yukalda belirledilimiz bilango ve gelir tablosu tizBrindeki enflasyon etkisi

iqletmeleri finansman srkrntrsrna sokar. sermayesini erezyona uEratr, igleme firetim giiciinii kaybeder,

verimlililini

kaybeder, yatrnn _{kararlanm yanh{ velir.}

(2)

Muhasebe uygulamalan veigi yasalan gerqevesinde

yap

maktadu.

Enflas-yonun muhasetEye elkisinin azaltrlmasl vergi sisteminin enflasyona kargl a5aldaki tinlemleriyle biraz saglanmrltr.

a) Yeniden Delerleme, (213 sayrl VUK mtikerrer md. 298)

b) Azalan Bakiyeler Usulijyle Amortisman (213 sayrh VUK miikener md.

315)

c) Alacak ve Borg Senetlerinin Reeskontu/?rekontu (213 sayh VUK md. 281

ve md. 285)

d) Sabit Krymet Yenileme Fonu (213 sayrl

vUK

md. 328)

e) Finansman Fonu

(322

sayrlt Kurumlar Vergisi Kanunu miikener md. 8) f) Gayrimenkul Satqlarmdan Dolan

Kinn

Sermayeyc llavesi (5422 sayrll KVK Gegici Md.

l0)

Yukanda sraladlEmrz yasal iinlemlerin kullanrmr d$nda ataEldaki 6nlem-ler ile enflasyondan muhascbe ve illetme korunrrraya galqtlmaktadr. Enflasyonisl

ortamda k6r dalrtmamak, dikkatli finansman politikasr. etkin alacak tahsili, borglann konsolidasyonu, tegviklerden yararlanma, lralka agrhna. finansal tablolann

diizeltil-mesi. girket evlilikleri. fason

i!

yaptrma. liiketicinin finansmanr, yeni teknolojiler, sat\ln tclvik edilmesi, mamul gelitlendirilmcsi. dU pazar aranmasl. yatrnmlann krsa dainemde gergekleltirme, slok

devi

hrzmm arthnllp asgari stokla gah{llmasl.

Ulkemizde krsa diirremde enfl asyon dijliiriilemeyecekse, stok deierlcme yiintemi olarak LIFO uygulamasrmn yasallagmasl ve enfl:tsyon muhasebesi

uygula-maslyla enflasyonun muhascbcye etkisi ortadan kaldrnlabilir. Enflasyon muhasebesi

ile ydneticiler ve iigiingij ki{ile! enflasyondan arrnmrg bilgileri. dolru bilgileri ydne-timde arag olarak kullanacaklardr. Itletnelel enflasyon muhasebesi uygularnasr ile gergek kar, gcrgek vergi diizlemine gelecekler ve faaliyetlerini devarnh kdacaklardu.

Fiansman politikalan rasyonellepcek ve muhasebenin otofinansman m0esseseleli

etkin rol oynayacaktrr.

Enflasyon muhasebcsi uygulamasr ile diizeltilmiq finansal tablolar muhase-benin geligen ekonomi ve

i!

hayatrna ayak uydunnasl saglanacaktrr.

Diizeltilmt ilnansal tablolar ile finansal ataliz daha doFu yap acak

illelrne-ler daha iyi deBerlendirilecektir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

l-

AKDOCAN, Nalan.; Eflasyon Muhasebesi, Kalite Matbaasr, Ankara, 1980.

2- ALTUd, Osman.; Maliyet Muhaseb€si, M.U. Nihad Sayar Yayrn ve Yardrm

Valfi

Yayrn No:434, lstanbul, 1989.

3- ATAMAN,

Urnil;

Muhasebe D)dnemsonu lqlemleri, Marman Universitesi Nihad

Sayar

Elitim Valdl

Istanbul, 1992.

(3)

4- Beyanname diizenleme Krlavuzu; Maliye Hesap Uzmanlad DerneEi, Istanbul, 1992.

5- COMERT, Nuan; Tadhi Maliyet Muhasebe Bilgisinin Enflasyon Dinemlerinde-ki Kusurlan, Vergi Diinyasl Sayr 84, lstanbul, 1988.

6- _{QAKICL Latif: Tiirkiye}ekonomisi Nereye Gidiyor?, Ankara Universitesi

Basrme-vi. Ankara, 1992.

7- DURMU$, A. Hayri; Mali Tablolar Tahlili, M.tf . Nihad Sayal Yayn ve Yardrm Vakfi Yayrnr, lstanbul, 1990

8- ERTUNA, l. Ozer; Enflasyon Dizeltmeli Mali Tablo Analizi. Bolaziqi

tlniversi-tesi Yayrnt. Gtizlem Matbaacrhk, Istanbul. 1980

9- lstanbul Miilkiyeliler Vakfi; Enflasyon Muhasebesi, Mi-Ka Matbaacrlft' 1990-1G KOQ-YALKIN, Yiiksel; hletrnelerde Mali Analiz Teknikleri. Ankara' 1988. 1l- PEKER, Alpaslan; Modem Ydnetim Muhascbesi, l.U lqletrne Fakiiltesi

Muhase-bc Enstitiisii Yayrn No: 53, lstanbul, 1988.

l2-

PEKINER, Kamuran; l;letme Denetimi, l.U.lgletme Fakiilresi Muhasebe Ens-tittisii Yayrn No: 55,lstanbul, 1988.

13- SAYARI, Mehrnet; Enflasyonda Gergek Sah! Kannm SaPti rmasl Ankara ITLA, Yayrn No: 146, Ankara, 1981.

14- SEVGENER. A. Sait; Yiinetim Muhasebesi, M.U. Nihad Sayar Yaym ve Yardrm Vakfr

Yayrnll3,

lstanbul. 1988

l5- ULU. Ahmet; Enflasyon Muhasebcsi. Kavram Matbaasr, lzmir' 1985.

l6- UMAN, Nuri; Etlasyon Muhasebcsi, Bo!azigi Universitesi Yaynlan, lstanbul

1919.

17- YUKSEL, Ahmet; Enflasyon Muhascbesi, Ugdal Neqriyat lstanbul, 1982.