' Adıvar
1897 yılının 14 Ekiminde İlk dene mesi yapılan « Uçak » otuzar bey girlik İki motörünün gücüyle hava lanarak üçyüz metre kadar gitmiş tir. Devlet yardıma devam etmeyin ce Ader çalışmalarından vazgeçmiş, ama ölümünden önce yazdığı kitap larda havacılığın savaştaki önemine ısrarla değinmiştir.' 1923 yılında ö- len Ader, yaratıcı zekâsı hiçe sayı lan talihsiz bir mucittir.
ADIVAR, Abdülhak Adnan (1883 ►1955) Doktor, yazar, politikacı.
Gelibolu’da doğdu, İstanbul'da eğitim
gördü. Yönetimi beğenmediği için
1905 de Tıbbiye’yi bitirince Almanya' ya kaçtı, Berlin Üniversitesi Tıp Fa kültesine asistan olarak girdi. 1908 meşrutiyetinin ilânından sonra yurda döndü’ (1909) Tıp Fakültesi Profe sörlüğüne getirildi. Mütareke yılla rında İstanbul mebusluğu yaptı. İs tanbul'un işgalinden sonra Halide E- dip Adıvar’la birlikte Anadolu’ya ge çerek Birinci Büyük Millet Meclisi Hükümetinde Sıhhiye ve Muavenet-! İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Bakanlığı yaptı. Bir yıl 'süreyle içiş leri Bakanına da vekâlet eden Dr. Adnan Adıvar kurtuluştan sonra 1926 dan 1939 yılına kadar eşi H. Edin’le birlikte yurtdışmda kaldı. Politik bir
anlaşmazlık yüzünden Türkiye’den
ayrıldığı güne kadar İstanbul jnil- letvekiliydi. Paris Doğu Dilleri Oku lunda Türkçe hocalığı, Ingiltere’dé de «Encyciopaedia Britannica» nın Ye
ni Türkiye bölümünü yazdı. Yurda
dönüşünden sonra Islâm Ansiklopedi sinin başma geçirildi. 1950-54 yılla rında Millet Meclisine bağımsız mil let vekili olarak girdi. Ingiliz Feyleso fu Bertrant Hussel’den Türkçe’ye ilk çeviriyi yaptı. İstanbul'da öldü (1 Temmuz 1955).
r Eserleri : Faust, Tabii ve Tercü mesi (939) OsmanlI Türklerinde ilim
,(2. baskı, 1943) aym kitabın
Fran-sızcası La Science Chez ies Turc.s Ottomans (1989-Paris) Tarih boyun ca ilim ve Din (2 cilt, monografi- 1944) Dur Düşün, denemeler (1950) Felsefe Meseleleri — B. Russel’dan
(1985).
ADIVAR, Halide Edip (1884-1904)
Romancı.
Ünlü Siaekll Bakkal romanının ya zarı İstanbul’da doğdu, Üsküdar A - ırıerikan Kız Kolejini bitirdi (1901) Matematikçi Salih Zeki ile evlendi,
kocasından matematik, Rıza Tev-
fik’ten de felsefe ve sosyoloji ders leri aldı. Isl.'-nbul Kız Lisesi, Kız ö ğ retmen Okulu ve Vakıf Okullarında öğretmenlik ve müfettişlik yaptı. Şam Lübnan ve Beyrut’ta Türk Kız Okul ları baş müfettişliği görevinde bulun du. Üniversitede Batı Edebiyatı ders lerini okuttu (1918). ilk aoıası Salih Zeki'den ayrıldı ve Dr. Adnan Adı- var ile evlendi (1917). 1919 da kocası ile Anadolu’ya kaçtı. Atatürk’le- bir likte hakkında idam fermam bulu nan altı kişiden biri de oydu. Halide Onbaşı fiilen katıldığı Kurtuluş Sa vaşında başçavuşluğa kadar yüksel di. Cumhuriyetten sonra eşiyıe bir likte yurttan ayrıldıktan sonra bir ara Amerika'ya giderek Ortadoğu ü- zerine muhtelif üniversitelerde bir seri konferans verdi. Columbia Üni versitesinde bir yıl misafir profesör lük yaptı. 1935 de Hindistan’a gitti Peşaver, Laıur, Benares ve Hayda- rabat Üniversiteler.nde konferanslar verdi Delhi Müslüman üniversitesin de de misafir profea-ı rlük yaptı. 1939 da Yurda döndü 1940 da tstanbul U- niversitesl Edebiyat Fakültesinde İn giliz Dili profesörlüğüne getirildi. 1950-54 yılları arasında milletvekilli
ği yaptıktan sonra tamamen sanat
çalışmaları yapmak üzere politikadan çekildi. Slnekll Bakkal romanı İle 1942 de CHP roman armağanım ka zandı. Bu kitap ülkemizde en çok sa tılan romandır (24 baskı). 9 Ocak
y-y-
S / t m
S .
1964 günü İstanbul’da ölen ve Mer- kezefendi mezarlığına gömülen Halide Edip Adıvar Türk toplumunda kadı nın erkeğe eşit yer almasında ha yatı ve eserleriyle başlıca rolü oyna mış kadınların başında gelir. 1908 yı lından itibaren Halide Salih İmzasıyla yazmağa başlayan yazar Salih Ze kiden ayrılınca İmzasını Halide E- dip olarak değiştirdi. Akşam, Tama,
Vgkit gazetelerinde Yeni Mecmua,
ve Şehbal dergilerinde hemen her
konuda yazılar yazdı, başyazarlığa kadar yükseldi. Romancı olarak aşk konularını, kadının kişisel meselele rini anlatmakla İşe başlayan Halide Edip daha sonra kendi çağını, ge lenekleri ve anlayışıyla. anlatan ro manlar yazmağa yöneldi. Sade, ger çekçi bir roman anlayışı vard'.
Eserleri : Seviye Talip (1909), Raik’in Annesi (1910), Harap Mabet ler (1911), Handan (1913, son bas kısı 1943), Yeni Turan (1912), Son Eseri (1912), Son baskısı (1944), Mevut Hüküm (1918), Dağa Çıkan Kurt (1922), Ateşten Gömlek (1922, soıı baskısı 1968), Kalp Ağrısı (1924, son baskısı : 1962), Zeyno’nun oğiu
(1928 son baskısı 1948), Shıekll
Bakkal (1936, 24üneü baskısı 1960), Yolpalas Cinayeti (1987), Tatarcık (1939, son baskısı 1948), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1954), Akile Hanımı Sokağı (1958), Türk’ ün Ateşle imtihanı (1962), Mor Sal kındı Ev (1963, son baskısı 1967),
Hayat Parçaları (1963), Romanla
rından Ateşten Gömlek, Vurun Kata- be’ye, Yolpalas Cinayeti ve Döner Ayna filme de alınmıştır.
