REPORTING SEXUAL ABUSE IN CHILDREN: THE PHYSICIAN'S DILEMMA

<;ocugun Cinsel Istismarlnda Adli Bildirim:

Hekimin

I

kilemi

Ogr. Gor. Dr. Figen ~AHiN*, Prof. Dr. Ufuk BEY AZOV A *

*

Ozet

<;ocuk istismannl11 en {jrseleyici hi(,;imlerinden hiri alan cinsel istismar dunyamn her yerinde oldu,~u gihi Tiir-kiye'de de gen,,'ekte oldugundan ~'ok daha du§uk oranlarda hildirilmektedir. Bunun nedeni konunun toplum i~'in hir Tahu olmasl ve gizlenmeye 's·alz§llmasldlr. Bu gizlil(~e ~'ogu kez aile, hekimi de ortak etmek istemektedir. Bu durum hekimi yasal olarak hildirimi zorulliu hir su's'u gizlemek ya da hildirim yaparak hastaslm toplumsal ar.;ldan zor du-rumda hlrakmak ikilemine sokmaktadlr. Ote yandan hekimin hildirecegini sezen hasta tedavidell kGl!;ahilmekte. hu da hekimi hastasl i~'in en do,~ru olam yapamadl,~l duygusuna sokmaktadlr.

Bu makalede Cazi Universitesi TIp Fakultesi <;ocuk istismanlll Onleme ve Tedavi Biriminin kQJ"§z/a§tlgl olgu-lardan yola £';'lkllarak hu ikilem tartl§llml§tlr.

Anahtar Kelimeler: <;ocuk istisman, cinsel istismar, adli hildirim.

Reporting Sexual Abuse in Children: The physician's dilemma Summary

Child sexual ahuse, which is one of the most traumatic forms of child ahuse is heing less ./i'equently reported than it actually is. hoth in Turkey and in other countries. The reason is that the suhject is a taboo in the population and it is kept as a secret. The parents most (J/ien ask the physician to share their secrecy. This demand puts the physician in a dilemma: to hide a crime which is mandatory to report or to report and put the patient in a dijjiculT social situation. When the patient undersTands that the doctor will report the case they may escape Fom the treaT-ment and then the doctor feels that he could not do the hestfor his patient.

In this article this dilemma is heing discussed with the sexual ahuse cases that had heen seen in Cazi Univer-sity Faculty of Medicine, "Prevention and Treatment of Child Ahuse" unit.

Key words: Child ahuse, sexual ahuse. reporting

Giri~

Her ytl c,;ocuklann % 1 inin ba~ma bir c,;e~it cinsel istismar geldigi tahmin edilmektedir{l)! <;:ocugun ba§ma ge-len cinsel istismar kurban ve ailesinin ofke, korku, suc,;luluk, isyan gibi glic,;1U duygularJa tepki gostermesine yol ac,;ar. Ba§lanna boyle bir olay gel en aileler bir hekimden yardlm almak isteyebilir. Hekime ba§vuruda amac,; c,;ocu-gun orselenme derecesini ogrenmek ve tedavisini yaptlrmaktJr; c,;oc,;ocu-gunlukla sw;:lunun yasal olarak cezalandmlmasl istegi daha geri planda kahr. Hatta bazen olaym duyulmasma yol ac,;arak c,;ocuga daha fazla zarar verecegi korkusu ile bundan tUmUyle kac,;mlhr. Ozellikle istismarcl aile ic,;inden biriyse, aile olaYl ortbas etmek ya da suc,;luyu kendi ic,;inde cezalandlrarak olaym c,;evrede duyulmasml onlemek ve boylece c,;ocugu korull1ak ister (2).

Hekime ba~vuruldugunda ilk soru e,;ocugun bedensel orselenme derecesi, ozellikle klZ e,;ocuklarda himenin sag-lam olup olmadlgldlr. Olgulann Ue,;te ikisinde fizik incelemede patolojik bir bulgu saptanmaz (1, 2). Bunun nedeni ya olgulann olaym lizerinden bir slire gee,;tikten soma ba§vurmasl nedeniyle yaralann iyilqmesi ya da istismann dokunma, ok§ama gibi zaten hie,; yaralanma olu§turmayacak boyutta olmasldlr. Fiziksel bulgu olmadlgmm ogrenil-mesinin ardmdan, c,;ocugun ugrayabilecegi psikolojik ylklm gUndeme gelir ve e,;ogunlukla bir c,;ocuk psikiyatristine

~ahin F. Beyazova U

ba~vurulur. BUWn bu sUre\;te aile \;ogunlukla olaym ba§ka bir makama bildirilmesini istememekte ve hekimi sir saklamaya zorlamaktadlr. <;:ocuk ciddi bi\;imde yaralamTIl§ ve ya§amsal tehlike varsa hekim adli makamlara ba~­

vurma karannda zorianmaz. ancak elinde fiziksel bir bulgu olmadlgmda, ba§mdan bir olay ge\;ip bitmi~. hatta bel-ki de olaYll1 kotUlUgUnU bile aigiiamaml§ ve §u anda iyi durumda olan bir \;ocugu, sorgulamalar, yeni muayeneler vc yargIiamalaria orselemek; aym toplumun bir bireyi olan ve benzer deger yargIian ta§lyan hekimi de ailenin kay-gIiannl payla§maya iter. Kamtl bulunmayan bir su\;lamada ba§vuru yapsa bile bir sonu\; alll1mayacagll11 da dU§Une-bilir. Ote yandan boyle yapmakla cezalandmlmaml§ ve tedavi edilmemi§ bir su\;lunun yeni su\;lar i§lemesine izin vermi§ olmak hekimi vicdanen ve yasalar kar§lsll1da zor durumda blfakabilecektir. Bu durum. \;ocuk istisman ko-l1usunda \;ali§an bir hekimin ya§ayabilecegi en zorlu ikilemdir.

Olgu Sunumu

Olgu 1: 9 ya~lllda erkek \;ocuk, Ankara'nll1 bir il\;esinde ya§IYor. Bir yIidan beri aile dostlan olan bir ailenin J 3 ya§lI1daki oglu tarafll1dan cinsel ili§kiye zoriandlgl ailesi tarafllldan yeni ogrenilmi§. Polis olan babasl olaYlll tClmCl-men gizlenmesini isterken annesinin zorlamaslyla kendi il\;elerinin dl§lllda bir ilde yer alan hastanemize psikolojik dcstek almak amaClyla ba§vurdu. Fizik incelemede istismara ili§kin bulgu yoktu. <;:ocuk psikiyatrisinde yapdan ilk giiri.i§mede dc oncmli bir psikopatoloji saptanmadl. Olayll1 yasal bildiriminin yapilmasl gerektigi soylendiginde ai-le ~iddetle kcU§1 \;Iktl. Tacizci \;ocugun ailesi ile gorU§tUklerini, 0 ailenin \;ocugu cezalandlrdlgllll, ba§ka kurumlara bildirmenin olaYlll \;evrelerinde duyulmasll1a yol a\;acagll1l, bunun kendi \;ocuklanna olaym kendisinden daha fazla zarar verecegini dU§UndUklerini bildirdiler. Babasl, "polis oldugu i\;in bu tip olaylara \;ok tamk oldllgunu. fizik mu-ayene normal oldllgll i\;in ortada kamt olmadlgl111, diger \;ocugun da ya§1 kU\;Uk oldugu i\;in ciddi bir ceza almaya-cagll1a inandlglm" belirtti. Bildirim yapIimasl halinde hem kendi \;ocugunu hem de diger \;ocugu vurup, daha sonra da intihar cdcbilcccgini soyledi. Bildirimde Israrli olunmasl Uzerine aile tedaviyi red derek hastaneyi terketti.

Olgu 2: 9 ya§lI1da erkek hasta, Ankara'da oturuyor. DU§Uk sosyoekonomik dUzeyde bir ai.lenin iki \;ocugundan bUyUk olaJ1J. Hastanemizde dikkat eksikligi hiperaktivite sendromu, hafif mental retardasyon nedeniyle izlenmekte olan hastanll1 sokakta tammachgl bir eri§kin erkek tarafll1dan kandmlarak ISSIZ bir yere golUrUldUgU ve anal ili§ki-de bulunuldugu, oiaYI anneannesine anlattlgl ve 0 gUn mahalle karakoluna ba§vurarak §ikayet\;i olduklan, adli tip kurumunda muayene edildigi ogre'nildi. Daha sonra oiaYI ogrenen anne psikolojik destek i\;in hastanemize ba§vur-du. ancak olaym ortbas edilmesini istedi, e§i dahil hi\; kimsenin haberi olmamasl gerektigini vurguladl. <;:ocuk vC annesi psikotcrapiye almdl.

Olgu 3: 6 ya~ll1da erkek hasta, Ankara'da oturuyor. Bir sUre ba~ka bir kentte oturan akrabalann111 yan111a tatile yollanan \;ocuk orada sokakta oynachgl 4 \;ocugun cinsel tacizine maruz kalml§. Bunlardan U\;U kendi ya~ltJyken bi-ri 12 ya~JJ1da ve ya~ma gore daha geli§mi§ bir \;ocukmu§. Bir hafta sonra Ankara'ya dondi.igUnde oiaYI annesine anlatml§. Yogun bir duygusal \;okUntU i\;inde olan annesi ile birlikte hastanemize ba§vurdu. Fizik incelemesinde pa-toloji saptanmadl. <;:ocuk psikiyatrisi taraf111dan izleme almdl. Anneye psikolojik destek saglandl. Aile rcsmi bildi-rimc kar§1 \;lklJ. Anne tacizci \;ocugu dovdUgUnU, yasal bildirimin olaYll1 etrafta cluyulmasma yol a\;acag1111 ve tek-rar bu akrabalann111 yanma gittiklerinde zor durumda kalacaklanl11 soyledi. <;:ocllgunun ba§111a gelcn bu olay duyu-lursa. ba~ka insanlann da onu taciz etmeye niyetlenmelerinden korktugunu belirtti.

Olgu 4: 5 ya§lI1da klz hasta, Ankara dl§l\1dan annesi ile ba§vurdu. Annesine, 19 ya§111da bir Universite ogrencisi olan daYISJJ1111 tatildc onlan ziyarete geldiginde kendisini soyup elledigini ve bo§aldlgmJ anlat~I§. Anne \;ocuga kar?! sakin ve yatl§tlncl davrandlgll11 soylcdi. Olaya ve karde§ine \;ok ofkeliydi, kardqini bir daha asia evleririe sokmayacagll11 belirtti. Tck kayglS! \;ocllgunun bu olaydan ne kadar orselendigini ve \;ocuguna yardimci olmak i\;in

cll. Anne butUn ofkesine kar§ll1 karde~i hakkll1da yasal makamlara duyuru yapilmas1l11 istemedi. OlaYlll

duyulmasl-11111 kendi klZlna ve gelecegine zarar verecegini du§unLiyordu. Israr uzerine day 111 111 psikolojik degeriendill11C ve

1.e-clavi i<;:in haslanemize ba~vurmasl sag land I.

Tarh~ma

C;:ocllkluk ya§lannda ugramlan cinsel istismar ki§inin tUm ya§am1l11 olumsuz yonde etkileyebilir. YapIian <;:all~­

malar bu ki~ilerde ki~isel ve sosyal sorunlann arttlgll1I, cinsel ya~amda gU<;:liikler ortaya <;Iktlgml ve ruh sagllgll1111

bozulabildigini gostermi~tir (3-7). Madde bag1l111IlIgi ve ozklYlm giri~imleri de dahaslkgorLilmektedir (8) Birey-sci ya da grup terapileri ve sosyal destek ile bu Ylklmlll etkileri azaitiiabilir (9),

Sagllk a<;lsll1dan boylesine uzun etkili ve ciddi sonu<;lan olmasll1a ve tedavi gereksinimine kar~1l1 e;ocukluktaki

cinsel istismarlann e;ogu hekimler tarafll1dan bilinmemektedir. Cinsel istismara ugrayan bir e;ocuk korkutuldugu. utandlgl ya da istismarclYI korumak istedigi i<;:in olaYI ailesine bile bildirrneyebilir. Bildirdiginde de aile e;ocuga

inanmayabilir, ya da toplumsal baskIiardan korkarak oiaYI gizlemeye <;:ah§abilir. Bu nedenle cinscl istismar olgula-n bir buzdagll1a beolgula-nzelilebilir. Hekim dahil hie; kimseye ba§vurrolgula-nayaolgula-n olgular suyun altll1da kalan en geni~ bijlgeyi

olu~tururlar. Aile hekime ba§vurdugunda da olgular yine su yUzune e;lkmayabilir. Adli bildirim yapdan olgular bllZ

-dagll1ll1 ancak tepesidir.

C;:ocugllnun ba§ll1a gelenleri bilen ve onun i<;:in kaygiianan aileler e;ocuklannll1 fiziksel ya da duygllsal orselcn

-mesinin derecesini anlamak ve tedavisini saglamak amaclyla hekime ba§vunnaktachrlar. Bu ba§vuruda ama<; tacizi kanttlayacak bir hekim raporu almak olabilir, ancak bazl aileler ie;in esas ama<; tacizcinin cezalandlfJlmasll1l

sagla-mak degil, <;ocuga yardlm etmektir. Hatta adli bildirim, oiaYIl1 daha <;:ok ki§i tarafll1dan duyulmasll1a neden olacagl

ie;in bu aileler bildirime kar§1 <;:lkabilmektedir. Bizim 4 olgumuzda da gorUldLigu gibi tabu olan bu konuda aileler aglr bir toplumsal bask! hissetmektedirler. Olgu 1 'in babasl olay duyulursa oglunu ve tacizciyi oldLirrneyi dU~une­

bilecek kadar aglr bir duygusal yUk altll1dadlr. Cinsel istismarlann <;:ogunda oldugu gibi farkedilme vc hekime ba~­

vuru olaydan <;:ok soma olmu§tur ve herhangi bir fizik bulgu yoktur. Ailenin hekimden temel talebi psikolojik des-tektir. Polis olan baba bu tUr olaylarda caydlflci bir ceza almamadlgma da tamk olmu§tur. Bildirim yapIllrsa kencli-ni ve oglunu bldurme tehdidi ile hekimi caydlrmaya <;:ah§ml§, Israr kar§lsmda ise hekimin korktugu ba~ma gehni~ ve aile hi<;: yardlm edilemeden saglIk kurumunu terketmi§tir. Olgu 2'nin annesi bize ba§vurmadan once adli

i~lel11-IeI' yapIldlgl halde olaym e~i larafmdan bile duyulmamasl i<;:in <;aba gosterrnektedir. C;:ogu istismar bildirimlcrinde

yabanci istismarciiar soz konusu oldugunda ~ikayete;i olundugu halde kendi haklannda laf soz olabilecegi kaygisl

ile onu bile saklamaya <;:alI§makta olup biiyLik olasIllkla daha once anneannenin yaptJgI ~ikayeti geri aldlracaklIr.

Hekimden tek lalebi <;:ocuguna psikolojik destektir. Olgu 3 de istismann Uzerinden bir sUre ge<;:tikten sonra ba~vur­ I11U~, toplumsal baskiiar ozellikle annede aglf bir psikolojik <;:okiinW yaratml~, bildirimi, ba~ka tacizcilerin daha iin-ce istismara ugraml~ e;ocuklan kurban olarak see;ebilecekleri du~Uncesi ile reddetmi~tir. Olgu 4'te ailenin kayglsL

ba~lanna gelen bu olaylann <;ocuklannm ya§amlannda bir leke olacagldlr. Ba§kalan tarafmdan etiketlendiginde klz

<;:ocugun ilerele iyi bir evlilik yapamayacagl, iyi bir gelecek kurmakta zorlanacagl' dLi§uniill11ektedir. istismarCIya-kll1 aile bireyidir. BiiyUk olasdlkla aile onun da zarar gormesini istememektedir. Ba§ka <;:ocuklann zarar gorme

ola-Sl iIgl onlan ilgilendirmemektedir. Hekim bu olguda istismarCIYl tedaviye zorlama ba~ansJnI gostenni~se de cezaslz

kalml~ olmanm ne denli caydmci olabilecegi ku~kuludur.

Bu oJgularda one <;:Ikan nedenlerin dl§Jnda, istismarcmm kurbam ya da bildireni tehdit etmesi, iSlismarcmll1

kcndini oldUITIlesinden korkma, istismarci aileyi ge<;:indiren biri ise ceza aldlgll1da e§ ve <;ocukJann YOkSlllluk vc korumaslzllk ile ba§ba§a kall11a korkusu da bildirim yaptlmamasmda etkili olur (10).

C;:ocuk istisman olgusuyla kar~t1a§anhekimin yasal olarak bunu bildirme zorunlulugu bulunmakta ise de bir<;:ok Lilkede yapiian <;:aiI?malar bu bildirimlerin olgulann tamamml kapsamadlgll1l gbstermektedir (11, 12). Hatta bir

<;:a-~ahin F, Beyazova U

h~mada doktorlarm %43 UnUn meslek ya§amlan sUresince en az 1 kez bildirilmesi gereken bir istismar olgusunu bildirmedikleri saptanml§tlr (13). Hekimlerin bildirim yapmama nedenleri e;:ok e;:e§itli olmakla birlikte e;:ocuk ve ai-lenin bu bildirimden yarar gormeyecegi inanci ba~ta gelmektedir (14, 15). Ozellikle cinsel istismarda hekim de top-lumun tepkilerini dU~UnUr, ie;:inde ya~adlgl toplumun deger yargllanm payla~lr, ve bildirim yapmama konusunda ai-leye hak verebilir. Cinsel istismarlann e;:ogunda belirgin bir fizik muayene bulgusu bulunamadlgl ie;:in tacizci hie;: ce-za gormeyebilir ya da e;:ok hafif cece-zalarla kurtulabilir. (ocuk yeterli destek gormezse itiraf1l11 geri alabilir, bUsbUtUn ic;:ine kapanabilir. Bu gibi olgularla daha once kar~Iia~ml~ olan hekimlerin e;:ogu bu nedenlerle bildirimin yaran ko-l1usuncia ku~ku duymaktadlrlar. Ote yandan bu konularda yeterli egitimleri olmayan hekimler, olaya kan§ma kor-kusu da duyabilirler. Polise ifade verme mahkemede tamklIk yapma zor gelebilir ve ailenin isteksizJi~b kar§lsll1da kolayca ikna olabilirler.

Hasta bildirmemesini istediyse hekimin sir saklama yUkUmli.ili.igU de vardlr. TUrk Ceza Kanunun 198. madde-sinde "meslegi nedeniyle bir SIITl ogrenen ki~inin gee;:erli bir nedene dayanmakslZln 0 slrn ae;:lklamasl durumunda hapis ve para cezaSll1a mahkum olacagl", tlbbi deontoloji tUzUgUnUn 4 maddesinde "hekimletin duyduklan sIrJan yasal bir zorunluluk olmadan ae;:lklamayaca~V, hasta haklan yonetmeliginin 23. maddesinde "saghk hizmeti slra-sll1da edinilen bilgilerin ae;:lklanamayacagl" belirtilmektedir. Hekimin bir diger kayglSI da 0 istemedigi halde bildi-rim yaparsa hastasll1ll1 gUvenini sarsacagl, tedaviden kae;:abilecegi, aynca hasta inkar ederse kal1lt gostermekte zor-lanacagldlr.

Ote yandan TUrk Ceza Kanununun 235. maddesine gore "bir memur gorevi SlraSll1da kamu adma soru~turmayl gereken bir sue;: i§lendigini ogrenip de bildirmede gecikme gosterirse cezalandlfllIr" Vine Ttirk Ceza Kanununun 530. maddesinde "saglIk personelinin ki§iler aleyhine i§lenmi§ bir sue;: belirtisini gosteren durumda sanatlannll1 gc-rektirdigi yardlml uyguladlktan soma durumu adliyeye bildirmemelerinin cezai yaptlflml oldugu, ancak yarclim ct-tikleri ki§i bildirim sonucunda kovu~turmaya maruz kalacaksa bu durumun gee;:erli olmadlgl" belirtilmektedir.

Y ~sal yaptlflmlarJa hastasmm talepleri e;:eli§tiginde bunlar arasmda kalan hekim ie;:in bir ikilem soz konusudur aynca adli bildirim yapIimadlgmda tacizci ceza gormeyecek, ba§ka e;:ocuklara da zarar verme fmatl bulabilecek v( tedavi olma konusunda zorlanma §ansl elden kae;:lfllabilecektir.

Sonue;: olarak en dogru yol hekimin kar~I1a~tJgI istismar olgulanm adli makamlara bildirmesidir. Hekimlerin bu nu yapabilmeleri ie;:in ya§adlklan ikilemin ortadan kaldlfllmasl gerekmektedir. Bu amae;:la yapIiabilecck i§ler §oylt ozetlenebilir:

• Vasal dUzenlemeler: ~u andaki i§leyi§te tacizcinin cezaSI fizik bulgulann varlIgma ve §iddetine bagh olmakta-(tIr. Cinsel istismar olgulannm e;:ogunda fizik bulgu olmayacagl goz onUne almarak hastanll1 duygusal orselenmesi-ni belgelcyen bilirki~i raporlan dikkate almmahdlr. Bu dUzenleme hekimleri bildirimlerinin i§e yarayacagl ve taciz-cinin kolayca aklanamayacagl konusunda umutlandlrabilir.

• "C;ocuk dostu sistemler" yaratIimasl : (ocukla ileti§im kurma konusunda ozel egitim almaml~ ki§iler tarafll1-dan yaptarafll1-dan sorgulama ve yinclenen fizik muayeneler e;:ocugu bazen olaytarafll1-dan daha fazla orselemektedir. Hekime ve adli makamlara ba§vurudan itibaren gizlilik ilkesine uyulmasl saglanmalI ve e;:ocuk sistem ie;:inde orselenmeden haklan korunmahdlr. Bu amae;:la hekimler, emniyet gorevlileri ve hukuke;:ular egitim almah, konuyla ilgili ozel bi-rimIer kurulmalIdlr. Bu sistemlerin i~ledigini gormek hekimlerde gUvenlik kurumlanyla ili~ki kurma gUe;:li.igUnU or-tadan kaldlrabilecek, e;:ocuk istisman konusunda tabm ruhu ile e;:ah§ma ah~kanhgl bildirimleri de koJayJa§tJrabiJe-cektir.

• Toplumsal onyargIiann degi§tirilmesi: (ok uzun erimli ve zor gorUnse de kitle ileti§im arae;:lan, orgUn egitim kurumlan, sivil £opIum orgtitleri araCIlIglyla toplumun e;:ocugun cinsel istismanna bakl~1 degi~tirilmeli, olanlann e;:ocugun degil tacizcinin sue;:u oldugu, sw;:lunun cezalandlfllmasmm tUm toplumun yaranna oldugu gorU§U benim-setilmelidir. Cinsel konulann bir tabu olmaktan e;:lkanlmasl ie;:in aile ie;:inde ve okulda bu konuda egitim verilmeli-dir.

I. Leder MR. Knight JR. Emans S. J. Sexual abuse: When to suspect it. how to assess for it. Contemporary Pediatrics 200 I: 18: 59-74. 2. Monteleone JA. Brodeur AE, editors Child maltreatment 2nd ed. G.W. Medical publishing 1998: 129-150.

3. Polat O. Editor. <;:ocuk ve ~iddet 1. bask I DER Yaymlan 2001:209-319.

4. Mullen PE. Martin JL, Anderson JC, Romans SE, Herbison GP. The long-term impact of the physical. emotional, and sexual abuse of children: a community study. Child Abuse Negl 1996 Jan;20(l ):7-21.

5. Mullen PE. Martin JL. Anderson JC, Romans SE. Herbison GP. Childhood sexual abuse and mental health in adult life. Br J Psychiatry 1993 Dec: 163:721-32.

6. Craine LS, Henson CE, Colliver JA, Macleon DG. Prevalence of a history of sexual abuse among female psychiatric patients in a state hospital system. Hospital and Community Psychiatry 1988; 3: 300-303.

7. Ogata S, Silk KR. Goodrich S. Lohr NE. Westen D, Hill EM. Childhood sexual and physical abuse in adult patients with borderline personality disorder. Am J Psychiatry 1990; 147: 1008-1013.

8. Romans SE. Martin JL. Anderson JC, Herbison GP, Mullen PE. Sexual abuse in childhood and deliberate self-harm. Am J Psychiatry 1995 Sep: 152(9): 1336-42.

9. Gorey KM. Richter NL. Snider E. Guilt, isolation and hopelessness among female survivors of childhood sexual abuse: effectiveness of group intervention. Child Abuse Negl 2001; 25: 347-355.

10. Morris JL. Johnson CF, Clasen M. To report or not to report: physician's attitedes toward discipline and child abuse. Am J Dis Child 1985; 139: 194-197.

1 J. Ards S. Harrell A. Reporting of child maltreatment: a secondary analysis of the national incidence survey. Child Abuse Negl 1993; 17: 337-344.

12. Smith SL, SulJivan QE, Cohen AH. Factors associated with the indication of child abuse reports. J Social Service Research 1995; 21: 15-34.

13. Van Haeringcn AR. Dadds M, Armstrong K. The child abuse lottery- wilJ the doctor suspect and report') Physician attitedes towards and reporting of suspected child abuse and neglect. Child Abuse Negl 1998; 22: 159-169.

14. Zellman GL. Report decision making patterns among mandated child abuse reporters. Child Abuse Negl 1990: 14: 325-336. IS. Zellman GL. The impact of case characteristics on child abuse reporting decisions. Child Abuse Negl 1992; 16: 57-74.

ileti~im Adresi: Dr. Figen ~ahin Oyak Sitesi 7. Blok No:7 <;:ankaya, Ankara Tel: (312) 2141000/5031 Fax: (312)2150143 e-mail: tigcns2001@yahoo.com