• Sonuç bulunamadı

KOAH'lı istirahat koşullarında ekspiratuar akım hızları ve arter kan gazı değerlerinin egzersiz performansına etkisi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "KOAH'lı istirahat koşullarında ekspiratuar akım hızları ve arter kan gazı değerlerinin egzersiz performansına etkisi"

Copied!
6
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

KOAH’ta ‹stirahat Koflullar›nda Ekspiratuar Ak›m H›zlar› ve

Arter Kan Gaz› De¤erlerinin Egzersiz Performans›na Etkisi

Mehmet Yaz›c›1, Peri Arbak2, Öner Balbay2, Emin Maden3, Mete Erbafl3, Enver Erbilen1, Sinan Albayrak1, Ramazan Akdemir1, Cihangir Uyan1

1Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi Düzce T›p Fakültesi, Kardiyoloji AD, Düzce 2Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi Düzce T›p Fakültesi, Gö¤üs Hastal›klar› AD, Düzce

3Süreyyapafla Gö¤üs, Kalp ve Damar Hastal›klar› E¤itim Hastanesi, Gö¤üs Hastal›klar› AD, ‹stanbul

Ö Z E T

Bu çal›flmada KOAH’l›larda istirahat koflullar›nda ekspiratuar ak›m h›zlar› ve kan gaz› de¤erlerinin yürüme band›nda efor testi parametreleri (treadmill exercise testing parametres: TETP) ile iliflkisi ve bunun hastal›¤›n fliddetini öngörmedeki de¤eri araflt›-r›lm›flt›r. Bu çal›flmaya 45 KOAH’l› hasta (kad›n/erkek: 9/36, yafl ortalamas›: 61±11y›l) ve 21 sa¤l›kl› birey (kad›n/erkek: 4/17, yafl ortalamas›: 60±10 y›l) al›nd›. Tüm KOAH’l› hastalar (I. grup, FEV 1%51.3±7.2) FEV 1de¤erlerine göre 3 altgruba (II. grup/hafif KOAH, FEV 1%60-79, III. grup/orta düzeyde KOAH, FEV 1%40-59, IV. grup/ileri derecede KOAH, FEV 1< % 4 0 ) ayr›ld›. Kontrol grubunda FEV 1>%80 idi. Tüm gruplara istirahat koflullar›nda spirometri ile SFT ve sonras›nda semptomla s›-n›rl› maksimum efor testi uyguland›. Toplam koflu süresi (TKS), toplam metabolik eflde¤erleri (TMET), maksimum VO 2 ( m V O2) düzeyleri ve maksimum kalp h›z› (mKH), III. grup (mV0 2: 17.6±4.9; p<0.0001, TKS: 3.8±1.1; p<0.0001, TMET: 4.8±1.3, p<0.001, mKH: 127.9±17.3 p<0.01) ve IV. grupta (mVO 2: 15.2±5.3, p<0.0001, TKS: 3.3±1.2, p<0.0001, TMET: 3.9±1.5, p<0.0001, mKH: 114.9±15.6, p<0.001) kontrollere (mVO 2: 27.3±5.9, TKS: 7.1±1.3, TMET: 8.3±2.2, mKH: 137.3±13.4) göre anlaml› farkl›l›k göstermekteydi. Ek olarak IV. grupta ventriküler erken at›m say›s› (VEAS) kontrol grubu-na göre anlaml› olarak artm›flt› (2.9±1.4’e 1.7±1.1, p<0.01). Hafif KOAH grubunun tüm de¤erleri kontrol grubugrubu-na benzerdi. F E V1ile TETP aras›nda III. grupta (mVO 2: r=0.35/p<0.005, TKS: r=0.31/p<0.01, TMET: r=0.29/p<0.01) ve IV. grupta ( m V O2: r=0.49/p<0.001, TKS: r=0.45/p<0.005, TMET: r=0.31/p<0.01, mKH: r=0.29/p<0.01, VEAS: r=0.27/p<0.05) an-laml› korelasyonlar saptand›. Ayr›ca IV. grupta PaO 2de¤erleri ile TETP aras›nda da benzer bir iliflki (mVO 2: r=0.43/p<0.005, TKS: r=0.35/p<0.01, TMET: r=0.32/p<0.02, mKH: r=0.31/p<0.03, VEAS: r=-0.29/p<0.05) bulundu. Bu çal›flmada orta-ile-ri derecede KOAH’l›larda istirahat ekspiratuar ak›m h›zlar› ve PaO 2de¤erleri ile efor testi parametreleri aras›nda yak›n bir ilifl-ki oldu¤u ve bu iliflilifl-kinin hastal›¤›n ciddiyetini öngörmede önemli bir rolü olabilece¤i sonucuna vard›k.

Anahtar sözcükler: kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›, efor testi

Toraks Dergisi, 2002; 3(3): 242-247

A B S T R A C T

Effect of Resting Expiratory Flow Rates and Arterial Blood Gas Values on Exercise Performance in COPD

The aim of this study was to examine the relationship between rest spirometry values and treadmill exercise testing parameters (TETP) in patients with COPD. We studied 45 patients with COPD (9 female and 36 male, age 61±11years) and as a control group, 21 healthy subjects (5 female and 16 male, age 60±10 years). Patients with COPD (group I) divided into three subgroup [mild (group II): FEV 1%60-79, moderate (group III): FEV 1%40-59, severe (group IV): FEV 1< 4 0 % ] according to FEV1values. Arterial blood samples were taken for blood gas and pH before spirometry. Resting pulmonary function parameters were obtained from subjects by spirometer. Symptom-limited maximal exercise testing was completed on treadmill ergometer. High correlation between FEV 1 and TETP [total treadmill time (TTT), total MET values

Yaz›flma adresi: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yaz›c› A. ‹. B. Ü. Düzce T›p Fakültesi

Kardiyoloji AD, Konuralp, Düzce Tel: (0380) 541 41 07 Faks: (0380) 541 41 05

(2)

G‹R‹fi

Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› (KOAH) pulmoner me-kaniklerde de¤ifliklikler, anormal gaz de¤iflimi, kardiyak fonksi-yonlarda bozukluk, solunum kaslar›n›n zay›fl›¤› ve beslenme bozukluklar› gibi birçok nedenin yol açt›¤› egzersiz kapasitesin-de azalma ve dispne ile karakterizedir [1]. KOAH’ta kardiyopul-moner efor testleri, egzersiz kapasitesinin belirlenmesi ve k›s›t-lanmas›na yol açan solunum patolojilerinin ortaya konulmas›, pulmoner rehabilitasyon amac›yla egzersiz e¤itiminin planlan-mas›, egzersiz tolerans›n› art›rmaya yönelik özgül tedavilerin be-lirlenmesi ve tedaviye yan›t›n de¤erlendirilmesi gibi birçok amaçla yap›labilir [2-7]. Ayr›ca egzersiz k›s›tlanmas›na yol aça-bilecek sol ventrikül disfonksiyonu veya iskemik kalp hastal›¤› gibi di¤er nedenlerin solunum patolojilerinden ay›rt edilmesine yard›mc› olabilir. Efor testleri bisiklet ergometresi ya da yürüme band› gibi cihazlarla uygulanabilir. Böylece maksimum oksijen tüketimi (mVO2), yap›labilecek egzersiz kapasitesi, istirahat

düzeyinde fark edilemeyip egzersiz s›ras›nda ortaya ç›kan arteri-yel oksijen desatürasyonu veya metabolik asidoz gibi tablolar saptanabilir. Egzersiz s›ras›nda eksternal ifl miktar›, oksijen

al›-m› ve at›l›al›-m›, kalp h›z›, kan bas›nc›, dakika ventilasyonu, tidal volüm, solunum frekans›, end-tidal PaCO2, PaO2ve PaCO2g

i-bi parametreler bak›lai-bilir [2-4]. Önceki çal›flmalarda KO-AH’ta egzersiz tolerans› üzerine olumsuz etkisi olan artm›fl ölü boflluk hacmi, azalm›fl ventilatuar rezerv, artm›fl solunum yükü ve diyafragman›n pozisyonu ile ilgili mekanik problemleri içe-ren birçok ventilatuar anormallik bildirilmifltir [8-10]. Bununla beraber istirahat solunum fonksiyon testleri (SFT) ve arteryel kan gaz› de¤erlerinin egzersiz tolerans›n›n tahminindeki de¤eri ve aralar›ndaki iliflkilerin araflt›r›ld›¤› çal›flmalarda farkl› sonuç-lar ortaya konmufltur [11-13]. Bu çal›flmada KOAH’l› hastasonuç-lar- hastalar-da istirahatteki ekspiratuar ak›m h›zlar› ve kan gaz› de¤erlerinin efor testi parametreleri ile iliflkisi ve bunun hastal›¤›n ciddiye-tini öngörmedeki de¤eri araflt›r›lm›flt›r.

GEREÇ VE YÖNTEM

A. ‹. B. Ü. Düzce T›p Fakültesi, Gö¤üs Hastal›klar› poli-klini¤ince KOAH tan›s› konmufl 81 hastadan 27’si sempto-matik kalp hastal›¤›, baflka bir akci¤er hastal›¤›, korpulmona-lesi ya da efor testini yapmaya engel sistemik veya

nöromus-(TMETs), maximal mVO2( m V O2), maximal heart rate (mHR)] were found in the patients with COPD (respectively: p<0. 01, p<0. 02, p<0.01, p<0. 01). Additionally, the lower corelation between PaO 2and TETP (mVO2, TTT, TMETs, mHR) were found (p<0. 03, p<0. 04, p<0. 045, p<0. 04, respectively). This study shows significant correllations between resting expiratory flow parameters (FEV 1values), arterial blood gas values and TETP in patients with COPD. As a result of this study, we concluded that exercise stress testing (treadmill ergometer) may have important role, to est›mate severity of disease, to follow patients and to organize exercise training especially in moderate and severe patients with COPD.

Key words: chronic obstructive pulmonary disease, excercise stress testing

Tablo I. Hastalar›n ve kontrol grubunun demografik ve laboratuvar özellikleri

Kontrol Grubu Tüm KOAH’l›lar II. GRUP III. GRUP IV. GRUP

n=21 I. Grup n:45 n=15 n=13 n=17 Yafl (Y›l) 60.3±8.7 61.2±.11.2 61.7±.9.8 60.6±.8.7 61.8±.10.8 Cinsiyet (E/K) 4/17 8/37 3/12 2/11 3/14 A¤›rl›k (kg) 69.8±8.7 67.9±8.9 68.1±7.2 67.3±8.9 66.8±9.3 Boy (cm) 171±14.6 168±17.1 169±13.4 166±11.4 167±15.1 VK‹ (kg/m2) 23.7±4.7 22.4±5.3 23.2±3.7 22.3±4.3 21.4±3.9 LVEF (%) 64.8±5.3 62.3±6.7 64.9±4.9 61.5±5.3 59.6±6.3 FVC (%) 94.7±8.5 81.7±8.6c 86.2±7.6b 82.7±12.6c 67.4±4.5a FEV1(%) 85.9±5.1 51.2±7.3a 6 6 . 4 ±6.2b 4 9 . 7 ±5.9a 3 4 . 7 ±3.9a FEV1/FVC (%) 85.7±5.6 53.7±6.7a 71.3±6.2b 51.8±6.5a 37.6±2.5a FEF%25-75 84.9±4.3 56.3±7.6a 7 9 . 8 ±7.3 5 3 . 5 .±6 . 1b 3 3 . 8 ± 5 . 1a MVV (%) 85.3±4.2 51.7±11.4a 63.7±6.9b 47.9±5.7a 33.9±4.3a PaO2(mmHg) 91.2±7.3 7 0 . 2 ±11.7b 7 8 . 3 ±8.7c 6 8 . 7 ±7.6b 6 1 . 8 ±6.7a PaCO2(mmHg) 39.8±3 . 7 38.7±3.5 38.7±4.3 36.3±5.1d 45.9±6.3c pH 7.42±0 . 0 3 7.42±0 . 0 6 7.43±0 . 0 5 7.42±0 . 0 5 7.39±0 . 0 5

VK‹: vücut kitle indeksi, PaO2: parsiyel arteriyel O2bas›nc›, PaCO2: parsiyel arteriyel CO2bas›nc›, LVEF: sol ventrikül ejeksiyon

frak-siyonu, FVC: zorlu vital kapasite, FEV1: 1. saniyedeki zorlu ekspirasyon volümü, MVV: maksimum istemli ventilasyon volümü, FEF%25-75:

ekspirasyon ortas› volümü

akontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.0001, bkontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.001, ckontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.01, dkontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.05.

(3)

küler bir hastal›¤› oldu¤undan çal›flmaya al›nmad›. Ayr›ca 6 hasta egzersiz testine girmek istemedi¤inden, 3 hasta da test öncesi çekilen 12 derivasyonlu EKG’lerinde önemli ST-T segment de¤iflikli¤i ve/veya aritmi saptand›¤›ndan çal›flma d›-fl› b›rak›ld›. Kalan 45 hasta [9’u kad›n, 36’s› erkek (ortalama yafl 61±11)] ve 21 sa¤l›kl› birey [4’ü kad›n, 17’si erkek (orta-lama yafl 60±10)] çal›flmaya al›nd›. Çal›flma gruplar›n›n de-mografik özellikleri ve laboratuvar de¤erleri Tablo I’de göste-rilmifltir. Hastalar›n hiçbiri testlerin uyguland›¤› gün çay, kahve ve sigara içmemiflti. Hastalar›n tümünde KOAH tan›-s› öykü, fizik muayene, gö¤üs röntgeni ve anormal spirometri bulgular› (British Thoracic Society [BTS] ölçütlerine göre) ile kondu. KOAH tan›s› son bir y›l içinde konmufl olup has-talar kabul edilebilir düzenli bir tedavi almakta ve stabil sey-retmekteydiler. KOAH’l› 45 hasta I. grup (FEV1% 4 8 . 3 ± 7 . 1 )

olarak al›nd›. Daha sonra hastalar› KOAH fliddetini de¤er-lendirmede BTS’nin önerdi¤i s›n›fland›rmay› kullanarak F E V1(test de¤eri/beklenen de¤erin %’si olarak ifade edilen) de¤erlerine göre üç alt gruba ay›rd›k [14]; II. grup hafif (FEV1

%60-79), KOAH’l› 15 hasta, III. grup orta derecede (FEV1 %40-59) KOAH’l› 13 hasta ve IV. grup ileri derecede (FEV1

<%40) KOAH’l› 17 hastadan olufltu.

Solunum Fonksiyon Testleri : Hasta ve kontrol

grubun-dakilerin hepsine sabah 09.00 ile 12.00 saatleri aras›nda spi-rometri yap›ld›. Hasta grubunun spispi-rometrisi k›sa etkili be-ta-2 agonist bronkodilatör ajan olan salbutamolden 2 puf (ÖD‹ ile 200 µg) inhalasyonu sonras› yap›ld›. Reversibilite 30-60 dakika sonras›nda spirometri tekrar›yla de¤erlendiril-di ve hiçbirinde ast›m tan›s›n› destekler yan›t al›nmad›. Her

olguda en az üç baflar›l› ölçüm yap›larak en iyi ölçüm de¤er-lendirmeye al›nd›. Spirometri öncesi ve sonras› arteryel kan gazlar› al›nd›. Spirometri Vitalograph Alpha cihaz› ile yap›-larak FEV1, FVC, FEV1/FVC, FEF%2 5 - 7 5, MVV de¤erleri k a y d e d i l d i .

Yürüme Band›nda Efor Testi : Çal›flmaya kat›lanlar›n

tü-müne hafif bir kahvalt›dan sonra sabah 09.00-12.00 saatlerin-de Nihon-Kohsaatlerin-den Mosaatlerin-del ECG-9320 K (gerçek zamanl› EKG ve nab›z h›z› kayd› yapan) cihazla daha önce tarif edildi¤i fle-kilde Bruce protokolüne [15] göre semptomla s›n›rl› yürüme band› efor testi (TET) yap›ld›. Egzersizden önce, egzersiz s›ra-s›nda üç dakikada bir tepe egzersiz ve normale dönüfl (reco-very) döneminde 12 derivasyonlu EKG kay›tlar› al›nd›. Tüm bireylerin efor testi öncesinde, s›ras›nda üç dakikada bir ve normale dönüfl döneminde manuel olarak arteryel tansiyon (AT) ölçümleri yap›ld›. Ayr›ca test öncesi ve sonras› parsiyel kan gaz› de¤erleri ve pH ölçümü için arteryel kan gaz› örnek-leri al›nd›. Efor testi daha önce tarif edilmifl sonland›rma öl-çütlerine göre sonland›r›ld› [16]. Hastalar›n büyük bir k›sm›n-da (34/41) sonland›rma nedeni nefes k›sm›n-darl›¤› ve fliddetli yor-gunluktu. Di¤erlerinde bafl dönmesi, atipik gö¤üs a¤r›s›, ba-caklarda kramplar ve semptom olmadan hedef kalp h›z›na ulafl›ld›¤›ndan test sonland›r›ld›. Test s›ras›nda ciddi aritmi, iskemiyi kuvvetle düflündüren ST-T de¤ifliklikleri, testi son-land›rmay› gerektirecek düzeyde arteryal tansiyon yüksekli¤i ve tipik angina pektoris olmad›. Efor testi ile eflzamanl› olarak kardiyopulmoner stres testi düzene¤i (Metalyzer 3 B-CPX Systems, Scott Medical Products, Leipzig/Germany) ile mak-simum oksijen tüketimi (mVO2) hesapland›.

Tablo II. KOAH’l›lar›n efor testi parametrelerinin kontrol grubuyla karfl›laflt›r›lmas› ve bunlar›n FEV 1de¤erleri ile iliflkisi

Efor Kontrol Grubu Tüm KOAH’l›lar II. GRUP III. GRUP IV. GRUP

testi parametreleri n= 21 I. Grup n:45 n=15 n=13 n=17

FEV1=%85.9±5.2 FEV1=%48.3±7.1 FEV1=%65.3±7.2 FEV1=%49.2±5.9 FEV1=%34.6±3.9

mVO2: 27.3±5.9 19.7±5.9b 25.9±7.5 17.6±4.9a 15.2±5.9a (ml/kg/dakika) r=0.35, p<0.05 r= 0.43, p<0.005 r=0.22, p>0.05 r=0.35, p<0.005 r=0.49, p<0.001 TKS 7.1±1.3 4.6±1.5b 6.7±1.5 3.8±1.1a 3.3±1.2a (dakika) r=0.34, p<0.05 r= 0.41, p<0.005 r=0.23, p>0.05 r=0.31, p<0.01 r=0.45, p<0.005 TMET 8.3±2.2 5.3±1.7b 7.6±1.4 4.8±1.3a 3.9±1.5a (ml/kg/dakika) r=0.33, p<0.05 r=0.38, p<0.01 r=0.21, p>0.05 r=0.29 p<0.01 r=0.31, p<0.01 mKH 137.3±13.4 126.7±19.4c 134.9±14.7 127.9±17.3c 114.9±15.6b (vuru/dakika) r=0.23, p>0.05 r=0.31, p<0.01 r=0.19, p>0.05 r=0.21, p>0.05 r=0.29, p<0.02 VEAS 1.7±1.1 2.1±1.3 1.9± 0.9 1.6±1.1 2.9±1.4c (say›/dakika) r=0.19, p>0.05 r=0.21, p>0.05 r=0.17, p>0.05 r=0.15, p>0.05 r=0.27, p<0.05 mV02; maksimum V02düzeyleri, TKS; toplam koflu süresi, TMET; toplam MET de¤erleri, mKH; ulafl›lan maksimum kalp h›z›,

VEAS; ventriküler erken at›m say›s›

akontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.0001, bkontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.001, ckontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0.01

(4)

‹statistiksel De¤erlendirme : Gruplar›n

karfl›laflt›r›lmas›n-da student-t testi kullan›ld›. Maksimum kalp h›z› (mKH), maksimum O2tüketimi (mVO2) ve toplam koflu süresi (TKS)

parametrik olarak Pearson korelasyon testi ile MET de¤erleri (metabolik eflde¤er=metabolic equivalent) ve ventriküler er-ken at›m (VEA) s›kl›¤› ise nonparametrik olarak Spearmen korelasyon testi ile de¤erlendirildi. ‹statistiksel anlaml›l›k için p <0.05 de¤eri anlaml› kabul edildi ve korelasyon katsay›s› “r” olarak al›nd›. Tüm de¤erler ±SS olarak verildi.

BULGULAR

Tüm çal›flma gruplar›n›n demografik ve laboratuvar özellik-leri Tablo I’de özetlenmifltir. Toplam koflu süresi (TKS), top-lam MET de¤erleri (TMET), maksimum VO2( m V O2)

düzey-leri ve ulafl›lan maksimum kalp h›z› (mKH), III grup (mVO2: 17.6±4.9; p<0.0001, TKS: 3.8±1.1; p<0.0001, TMET: 4.8± 1.3, p<0.001, mKH: 127.9±17.3 p<0.01) ve IV. grupta ( m V O2: 15.2±5.3; p<0.0001, TKS: 3.3±1.2, p<0.0001,

TMET: 3.9±1.5, p<0.0001, mKH: 114.9±15.6; p<0.001) kontrollere (mVO2: 27.3±5.9, TKS: 7.1±1.3, TMET: 8.3±2.2,

mKH: 137.3±13.4) göre anlaml› farkl›l›k göstermekteydi (Tablo II). Ek olarak IV. grupta ventriküler erken at›m say›s› kontrol grubuna göre anlaml› olarak artm›flt› (2.9±1.4’e 1.7±1.1, p<0.01) (Tablo II). Hafif derecede KOAH grubunun tüm de¤erleri kontrol grubuna benzemekteydi (Tablo I, II, III). F E V1ile TETP aras›nda III. ve IV. grupta (daha belirgin)

an-laml› korelasyonlar saptand› (III. grupta, mVO2; r=0.35/p<0.005, TKS; r=0.31/p<0.01, TMET; r=0.29/p<0.01, IV. grupta, mVO2; r=0.49/p<0.001, TKS; r=0.45/p<0.005, TMET; r=0.31/p<0.01, mKH; r=0.29/p<0.01, VEAS; r=-0.27, p<0.05) (Tablo II). II. ve III. gruplarda PaO2 de¤erleri ile TETP aras›nda anlaml› bir korelasyon (p>0.05)

bulunmamas›-na ra¤men IV. grupta bu iki parametre aras›nda FEV1ile TETP

aras›ndakine benzer korelasyonlar saptand› (mVO2; r=0.43/p<0.005, TKS; r=0.35/p<0.01, TMET; r=0.32/p<0.02, mKH; r=0.31/p<0.03, VEAS; r=-0.29/p<0.05) (Tablo III). Ne hasta gruplar› aras›nda ne de kontrol grubunda herhangi bir egzersiz parametresi ile PaCO2, pH de¤erleri aras›nda anlaml› iliflki saptanmad› (p>0.05).

TARTIfiMA

KOAH’l› hastalarda FEV1ve FEV1/FVC hastal›¤›n

flidde-tini de¤erlendirmede en s›k kullan›lan SFT parametreleridir. FEV1/FVC oran› hafif derecede KOAH olgular›nda duyarl›

olmakla birlikte FEV1de¤erleri orta-ileri derecede KOAH’ta daha duyarl›d›r [4]. FEV1de¤erleri genellikle büyük hava

yol-lar›ndaki de¤iflmeleri yans›tt›¤› için KOAH’›n erken dönem-lerindeki de¤ifliklikleri yans›tmayabilir [17]. Çal›flmam›zda orta-ileri derecede KOAH’l› olgu say›s›n›n daha fazla olmas› ve FEV1’e göre s›n›fland›rman›n daha yayg›n kullan›lmas›

nedeniyle hastalar› British Thoracic Society’nin önerdi¤i s›-n›fland›rmay› kullanarak (FEV1: %60-79 hafif, FEV1:

%40-59 orta, FEV1<%40 ileri derecede) üç altgruba ay›rd›k [14]. KOAH’l› hastalarda egzersiz s›ras›nda mVO2azalmakta,

dü-flük ifl yüküyle kalp h›z› art›fl› fazla olmaktad›r. Oysa bunlarda ulafl›labilen maksimum kalp h›z› azalm›flt›r veya nadiren nor-mal bulunmaktad›r [2]. Knox ve arkadafllar› yürüme testlerin-de (6-12 dakikal›k) yürüme mesafesi ile FEV1ve FVC

aras›n-da anlaml› bir iliflki oldu¤unu gösterdiler [18]. Baflka bir ça-l›flmada da semptomla s›n›rl› sikloergometer ile efor testi uy-gulanm›fl olan 81 KOAH’l› hastada mVO2ile FEV1aras›nda anlaml› korelasyon saptanm›flt›r. Ancak ayn› çal›flmada mVO2ile istirahat ve egzersiz s›ras›ndaki kan gaz› de¤erleri aras›nda anlaml› iliflki gözlenmemifltir [19].

Tablo III. KOAH’l› hastalar›n efor testi parametrelerinin PaO 2de¤erleri ile iliflkisi

Kontrol Grubu Tüm KOAH’l›lar II. GRUP III. GRUP IV. GRUP

n=21 I. Grup n:45 n=15 n=13 n=17

PaO2=91.2±7.3 PaO2=70.2±11.7 PaO2=78.3±8.7 PaO2=68.7±7.6 PaO2=61.8±6.7

mVO2 27.3±5.9 19.7±5.9 25.9±7.5 17.6±4.9 15.2±5.9 (ml/kg/dakika) r=0.23, p>0.05 r= 0.35, p<0.01 r=0.17, p>0.05 r=0.23, p>0.05 r=0.41, p<0.02 TKS 7.1±1.3 4.6±1.5 6.7±1.5 3.8±1.1 3.3±1.2 (dakika) r=0.23, p>0.05 r= 0.31, p<0.05 r=0.13, p>0.05 r=0.19, p>0.05 r=0.38, p<0.03 TMET 8.3±2.2 5.3±1.7b 7.6±1.4 4.8±1.3 3.9±1.5 (ml/kg/dakika) r=0.21, p>0.05 r=0.31, p<0.05 r=0.12, p>0.05 r=0.21, p>0.05 r=0.31, p<0.05 mKH 137.3±13.4 126.7±19.4c 134.9±14.7 127.9±17.3c 114.9±15.6b (vuru/dakika) r=0.23, p>0.05 r=0.31, p<0.01 r=0.19, p>0.05 r=0.21, p>0.05 r=0.29, p<0.02 VEAS 1.7±1.1 2.1±1.3 1.9±0.9 1.6±1.1 2.9±1.4 (say›/dakika) r=0.18, p>0.05 r=0.21, p>0.05 r=0.13, p>0.05 r=0.09, p>0.05 r=0.28, p<0.05 mV02; maksimum V02düzeyleri, TKS; toplam koflu süresi, TMET; toplam MET de¤erleri, mKH; ulafl›lan maksimum kalp h›z›, VEAS;

vent-riküler erken at›m say›s›

bkontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0. 001, ckontrol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda: p<0. 01 Efor testi parametreleri

(5)

Di¤er taraftan istirahat koflullar›nda SFT ve maksimum semptomla s›n›rl› TET parametreleri aras›ndaki korelasyon ile ilgili az say›daki yay›nlar›n da sonuçlar› birbiriyle uyumlu de¤il-dir [11-13, 20]. K›rk befl hastay› içeren çal›flma toplulu¤umuza k›yasla daha iyi durumdaki KOAH’l› hastalarda Dillard ve ar-kadafllar› yürüme band›nda efor testi sonucunda mVO2ile Dco ve FEV1aras›nda güçlü bir iliflki oldu¤unu bildirdiler [20].

Carl-son ve arkadafllar› orta ve ileri derecede KOAH’l› 119 hastada özellikle Dco, MVV ve FEV1ile mVO2aras›nda güçlü bir

ilifl-ki oldu¤unu göstermifl olmakla beraber bunun her hastada ge-çerli olamayaca¤›n› da vurgulam›fllard›r [12]. Bizim çal›flmam›-za benzer bir yöntemle Ortega ve arkadafllar› 78 KOAH’l› has-tan›n önce arteryel kan gaz› ve spirometrik ölçümlerini ard›n-dan TET ile egzersiz performanslar›n› de¤erlendirdikleri çal›fl-malar›nda; sonuç olarak FEV1de¤erleri ile mVO2aras›nda

za-y›f bir korelasyon oldu¤unu ve istirahat koflullar›nda SFT so-nuçlar›n›n özellikle fliddetli KOAH’l› hastalarda egzersiz per-formans›n› do¤ru tahmin etmede kullan›lamayaca¤›n› bildir-mifllerdir [13]. Bizim çal›flma sonuçlar›m›z konu ile ilgili bu ça-l›flmalar›n sonuçlar›ndan bir k›sm›yla çeliflmekteyken baz› yön-leriyle de uyumlu gözükmektedir. Çal›flmam›zda orta ve ileri derecede KOAH’l› hasta gruplar›nda KOAH’›n fliddetiyle pa-ralel olarak mVO2, toplam koflu süresi ve ulafl›labilen mKH’n›n

azalm›fl oldu¤u saptand›. Bu sonuç, ileri derecede KOAH’l› hastalarda hava ak›m h›z›n›n azalmas›, hava yolu direncinin ileri derecede artmas› ve hiperinflasyonun zaman içinde solu-num kaslar›n›n yorgunlu¤una neden olmas› [4], ayr›ca ileri de-recede KOAH’ta geliflen pulmoner damarlarda fonksiyonel bo-zulman›n egzersiz s›ras›nda solunum kaslar›na oksijen sunumu-nu etkilemesi, busunumu-nun da egzersiz kapasitesinde azalmaya yol aç-mas› ile k›smen aç›klanabilir [3]. Çal›flmam›zda özellikle orta-ileri derecede KOAH’l›lar kalp h›z›n›n artmas›na olanak sa¤la-yacak kadar uzun süre koflamad›lar. Bunun sonucunda mKH’la-r› düflük, ancak egzersiz toleranslamKH’la-r› ve performanslamKH’la-r›n›n ileri derecede düflük olmas›na ba¤l› olarak da submaksimum ifl ile kalp h›zlar›n›n daha erken yükseldi¤i saptand›.

Rasche ve arkadafllar› KOAH’l› 64 hastada bisiklet ergometre efor testi sonucunda istirahat koflullar›ndaki akci¤er fonksiyon testleri ve kan gaz› de¤erlerinin egzersizdeki kan gaz› de¤iflimini öngörmede iyi bir araç olabilece¤ini göstermifltir. Hastalar›n %21.9’unda egzersizde patolojik PaO2yan›t› al›nm›flt›r. ‹stirahat

koflullar›nda akci¤er fonksiyon parametrelerinden FEV1ve hava yolu direnci ile egzersiz kan gaz› de¤erleri, özellikle PaCO2a r a s ›

n-da negatif bir iliflki saptanm›flt›r [21]. KOAH’l› hastalarn-da en be-lirgin özellik hipoksemi ve baz› olgularda buna eklenen hiperkap-nidir. Hipokseminin en önemli nedeni ventilasyon/perfüzyon oran›ndaki bozulma ve alveoler hipoventilasyondur [4]. Arter ka-n›ndaki karbondioksit düzeyi do¤rudan alveoler hipoventilasyon-la iliflkilidir. KOAH’l› hastahipoventilasyon-larda alveoler ventihipoventilasyon-lasyonun metabo-lizma sonucu meydana gelen CO2 üretimini karfl›layamayacak

düzeyde azald›¤› durumlarda ve ventilasyon/perfüzyon oran›nda bozulmayla hiperkapni ve ileri dönemlerde respiratuar asidoz ge-liflir. Amfizemin hakim oldu¤u olgularda hipoksemi ileri dönem-lere kadar hafiftir ve hiperkapni de belirgin de¤ildir. Buna karfl›-l›k kronik bronflitte hava yollar› lümenindeki daralma nedeniyle ventilasyon bozulur ve ventilasyon/perfüzyon oran› belirgin ola-rak azal›r. Bunun sonucunda bronflitin hakim oldu¤u olgularda erken dönemde hipoksemi derinleflir ve hiperkapni de eklenir. M‹GET (multipl inert gaz eliminasyon tekni¤i) ile yap›lan çal›fl-malarda hafif derecede KOAH’ta dahi ventilasyon/perfüzyon oran›nda bozukluk oldu¤u ve bunun hastal›k ilerledikçe artt›¤› gösterilmifltir [22-24]. Jeffrey ve arkadafllar›n›n yapt›¤› bir çal›fl-mada kronik hiperkapni ve asidozun hastal›¤›n prognozunu belir-gin olarak etkiledi¤i gösterilmifltir [25]. Oysa bizim çal›flmam›zda yaln›zca ileri derecede KOAH’l›lar›n grubunda istirahat koflulla-r›nda PaO2, TKS, mKH ve mVO2de¤erleri ile pozitif korelasyon, VEA s›kl›¤› ile negatif korelasyon saptand›. Ancak istirahat ko-flullar›nda PaCO2 ve pH de¤erleri ile söz konusu parametreler aras›nda korelasyon saptanmad›. KOAH’l›larda belirgin pulmo-ner hipertansiyon olmay›fl› ve FEV1de¤erlerinin çok düflük oldu-¤u hastalarda bile belirgin hipoksemi ve hiperkapni görülmeyifli, hasta grubumuzda amfizemlilerin ço¤unlukta olabilece¤ini ve do-lay›s›yla KOAH’l› hastalardan amfizemli olanlar›n daha iyi egzer-siz performans›na sahip olabilece¤ini düflündürmüfltür.

KOAH nedeniyle solunum yetmezli¤i geliflen hastalarda dinlenmede kardiyak aritmilerin s›kl›¤› yap›lan yay›nlara göre %20 ile 86 aras›nda de¤iflmektedir [26-30]. KOAH’l› olgularda hipoksemi, hiperkapni, asidoz, korpulmonale, dijital kullan›m›, metilksantinler ve sempatomimetik ilaçlar›n kullan›m›n› içe-ren birçok neden aritmiye yol açmaktad›r [26-33]. Hipoksemi ve hiperkapni fliddetli KOAH gibi solunum yetmezliklerinde derin arteriyel oksijen desatürasyonu ve hemodinamik bozuk-luklarla iliflkili olarak özellikle egzersiz ve uykuda aritmiyi tetik-lemektedir [34]. Bizim çal›flmam›zda da fliddetli KOAH’l›larda VEA görülme s›kl›¤› ile PaO2bas›nc› aras›ndaki negatif

kore-lasyonu mevcuttu. Ancak PaCO2de¤erleri ile VEA s›kl›¤› ara-s›nda anlaml› iliflki saptanmad›. Bu sonuçlar hastalar›n ço¤un-lu¤unda arteryel PaCO2 bas›nçlar›n›n normale yak›n olmas›, aritmiden sorumlu mekanizmalarda hiperkapniden çok hipok-sinin rol oynamas›, ileri KOAH’ta klinik olarak semptomsuz sa¤ ve/veya sol kalp bozulmas›n›n olas› mevcudiyeti ve olgu sa-y›s›n›n az oluflu ile aç›klanabilir. Mevcut çal›flmada hastalara semptomla s›n›rl› maksimum TEST uyguland› ve hastalar›n bü-yük k›sm›nda test, dispne ve yorgunluk nedeniyle sonland›r›ld›. Hastalar›n hiçbirinde yaflam› tehdit edecek kardiyak ya da so-lunumla ilgili bir komplikasyon olmad›. Bu sonuç, Simmons ve arkadafllar›n›n KOAH’ta egzersiz k›s›tlanmas›ndan kardiyovas-küler sistemden daha çok solunum sisteminin sorumlu oldu¤u ve bu hastalara çekinmeksizin maksimum düzeyde efor testleri-nin yap›labilece¤i görüflünü desteklemektedir [35].

(6)

Çal›flmam›zda flu sonuçlara ulaflt›k:

1 . Orta-ileri derecede KOAH grubunda ekspiratuar ak›m h›zlar› (FEV1) ve TEST parametreleri aras›nda anlaml› bir

iliflki vard›r.

2. ‹stirahat koflullar›nda PaO2de¤erleri TEST parametrele

-ri ile yaln›zca ile-ri derecede KOAH’ta ve daha zay›f bir iliflki göstermektedir.

3. Egzersiz performans›n›n öngörülmesinde istirahat koflullar›ndaki FEV1de¤eri istirahat koflullar›ndaki PaO2

de¤erlerinden daha kullan›fll› ve duyarl›d›r.

4. ‹stirahat koflullar›ndaki PaO2de¤erleri ve FEV1de¤erleri

egzersizde aritmi oluflma riskinin öngörülmesinde çok du-yarl› olmasa da kullan›labilir.

5. KOAH’ta SFT sonuçlar›na bak›larak orta-ileri derecede KOAH grubunda maksimum TET yap›lmas›ndan kaç›nmamal›d›r.

Sonuç olarak orta-ileri derecede KOAH’ta hastalar›n eg-zersiz performans›n›n belirlenmesinde istirahat koflullar›nda arter kan gaz› de¤erleri ve özellikle de ekspiratuar ak›m h›zla-r›n›n önemli bir rolü olabilece¤i kan›s›na vard›k. Ayr›ca tek bafl›na istirahat koflullar›nda ekspiratuar ak›m h›zlar›n›n kar-diyopulmoner egzersiz parametreleri ile yak›n iliflkisine bak›-larak, hastalara, fiziksel egzersiz programlar›n›n yap›lmas›nda ve buna yan›t›n de¤erlendirilmesinde kullan›labilece¤i söyle-nebilir. Yine de bu sonuçlar› do¤rulay›c›, daha fazla say›da ve farkl› özellikte hasta içeren ve daha çok de¤iflkenin kullan›l-d›¤› büyük ölçekli çal›flmalara gereksinim vard›r.

KAYNAKLAR

1. Epstein SK, Celli BR. Cardiopulmonary exercise testing in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Cleve Clin J Med 1993; 60: 119-28

2. Gallagher CG. Exercise limitation and clinical exercise testing in chro-nic obstuctive pulmonery disease. Clin Chest Med 1994; 15: 305-26. 3. Marciniuk DD, Gallagher CG. Clinical exercise testing in chronic

airf-low limitation. Med Clin North Am 1996; 80: 565-87

4. Saryal S. Kronik obstrüktif Akci¤er Hastal›¤›nda Tan› Yöntemleri. In: Cavdar T, Ekim N, eds. Kronik Obstrüktif Akci¤er Hastal›¤›. ‹stanbul: Turgut Yay›nc›l›k, 2000: 63-82

5. Renzetti AD Jr, Bleecker ER, Epler GR, et al. Evaluation of impaire-ment/disability secondary to respiratory disorders. Am Rev Respir Dis 1986; 133: 1205-9.

6. Ries AL. The role of exercise testing in pulmonary diagnosis, Clin Chest Med 1987; 8: 81-9

7. Wasserman K, Whipp BJ. Exercise physiology in health and disease. Am Rev Respir Dis 1975; 112: 219-49.

8. Bye PTP, Esau SA, Levy RD, et al. Ventilatory muscle function during exercise in air and oxygen in patients with chronic air-flow limitation. Am Rev Respir Dis 1985; 132: 236-40.

9. Brown HV, Waserman K. Exercise performance in chronic obstructive pulmonary diseases. Med Clin North Am 1981; 6 5: 525-47. 10. Loke J, Mahler DA, Man SFB, et al. Exercise impairement in chronic

obstructive pulmonary disease. Clin Chest Med 1984; 5: 121-43. 11. Mathews J, Bush B, Ewald FW. Exercise responses during incremental

and high intensity and low intensity steady state exercise in patients with obstructive lung disease and control subjects. Chest 1989; 96: 1: 11-17.

12. Carlson D, Ries A, Kaplan R. Prediction of maximum exercise toleran-ce in patients with COPD. Chest 1991; 100: 307-11

13. Ortega F, Montemayor T, Sanchez A, et al. Role of cardiopulmonary exercise testing and criteria used to determine disability in patients with severe chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 1994; 150: 747-51

14. British Thoracic Society. Guidelines for measurement of respiratory function. Respir Med 1994; 88: 165-94.

15. Jones NL, Campbell EJM. Clinical Exercise Testing. 2nded. Philedelp-hia: WB Saunders Company, 1982; 94-249.

16. Fletcher GF, Balady G, Froelicher VF et al. Exercise standarts: A state-ment for healthcare profesionals from the American Heart Association Writing Group. Special Report. Circulation 1995; 91: 580-615. 17. Quanjer PH, Tammeling GJ, Cotes JE, et al. Lung volumes and forced

ventilatory flows. Eur Respir J 1993; 6(Suppl 16): 5-40.

18. Knox AJ, Morrison JF, Muers MF. Reproducibility of walking test result in chronic obstructive airway disease. Thorax 1988; 43: 388-92. 19. Czernicka-Cierpisz E. Exercise tolerans in patients with chronic

obst-ructive pulmonary disease in various stages of advanced disease. Pne-umonol Alergol Pol 1996; 64: 604-14.

20. Dillard TA, Piantadosi S, Rajagopal KR. Determinants of maximum exercise capacity in patients with chronic airflow obstruction. Chest 1989; 96: 267-71.

21. Rasche K, Bauer TT, Neumeister W, et al. Stres test blood gas analysis in chronic obstructive lung disease. Pnuemologie 1997; 51: 640-6 22. Barbera JA, Ramirez J, Roca J, et al. Lung structure and gas exchange in

mild chronic obstructive pulmonary disease. Am Rev Resp Dis 1990; 141: 895-901.

23. Rodrigez–Roisin R, Barbera JA. Structure and function correlation in chronic pulmonary disease. Eur Resp Rev 1997; 163-164

24. Wagner PD. Effects of COPD on gas exchange. In: Cherniac NS. Chro-nic Obstructive Pulmonary Disease. Philadelphia: WB Saunders Com-pany, 1991: 73-79

25. Jeffrey AA, Warren PM, Flenley DC. Acute hypercapnic respiratory fa-ilure in patients with chronic obstructive lung disease: risk factors and use of guidelines for management. Thorax 1992: 47: 34-40.

26. Shih HT, Webb CR, Conway WA, et al. Frequency and significance of cardiac arrrhytmias in chronic obstructive lung disease. Chest 1988; 94: 44-48.

27. Antonelli ‹ncalzi R, Pistelli R, Fuso L, et al. Cardiac arrrhytmias and respiratory failure from chronic obstructive pulmonary disease. Chest 1990; 5: 1092-7.

28. Tirlapur VG, Mir MA. Nocturnal hypoxemia and associated electrocar-diographic changes in patients with chronic obstructive airway disease. N Engl J Med 1982; 306: 125-30.

29. Levine PA, Klein MD. Mechanism of arrhythmias in chronic obstruc-tive lung disease. Geriatrics. 1976; 31: 47-56

30. Biggs FD, Lefrak SS, Kleiger RE, et al. Disturbance of rhythm in chro-nic obstructive lung disease. Heart Lung Disease 1977; 6: 256-61 31. Green LH, Smith TW. The use of digitalis in patients with pulmonary

disease. Ann ‹ntern Med 1977; 87: 459-65.

32. Bittar G, Friedman HS. The arrhytmogenicity of theophylline. The multivariate analysis of clinical determinants. Chest 1991; 99: 1415-20. 33. Pierson DJ, Hudson LD, Stark K, Hedgecock M. Cardiopulmonary

ef-fects of terbutaline and a bronchodilator combination in chronic obst-ructive pulmonary disease. Chest 1980; 77: 176-82.

34. Boysen PG, Block AJ, Wynne JW, et al. Nocturnal pulmonary hyper-tension in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Chest 1979; 76: 536-42.

35. Simmons DN, Berry MJ. , Hayes SI, Walschlager SA. The relationship between %HR peak and %VO2 peak in patients with chronic obstruc-tive pulmonary disease. Med Sci Sports Exerc 2000; 32: 881-6

Referanslar

Benzer Belgeler

Hasta yaşları ile istirahat kalp hızı arasında istatistiksel olarak bir korelasyon saptanmazken ileri yaş ile koroner arter hastalığı risk indeksi arasındaki fark istatistiksel

Amaç: Çal›flmam›zda a2 adrenerjik agonisti olan ve premedi- kan ajan olarak kullan›lan oral klonidinin, sevofluran aneste- zisi alt›nda orta serebral arter ak›m h›z› (Vmca)

Effects of long-term oxygen therapy on mortality and compliance of patients with severe COPD Long term oxygen therapy (LTOT) at home is one of the routi- ne treatment besides

Ayr›ca ilginç bulu- nana bir nokta ise, hafif persistan ast›m grubu ile orta persistan ast›m grubu aras›nda total IgE de¤erleri ara- s›nda istatistiksel olarak anlaml› bir

Çal›flmam›zda santral retinal ven t›kan›kl›¤› olan 20 hastan›n 20 gözü renkli doppler ultrasonografi cihaz› kul- lan›larak, santral retinal arterde pik sistolik

de; BKİ ile triseps deri kalınlığı, skinfold deri ka- lınlığı, abdominal deri kalınlığı, kol çevresi ve kol yağ doku alanı arasında iyi derecede pozitif korelasyon, BKİ

• Kanda fizyolojik olarak aktif gazların (oksijen ve karbondioksit) kısmi basınçları, pH ve hemoglobin oksijen satürasyonu ölçümleriyle gan gazı ölçümü yapılmaktadır..

Sonuç olarak uygulamadaki güçlükZere rağmen egzersiz RVg'nin erkeklerde KAH tanısı için özgüllüğü yüksek bir yöntem olduğu ve EF'da mutlak % 5 artışın