Ankara Ecz. Fak. Der. 20, 1 - 2 (1999) J. Fac. P h a r m . Ankara 20, 1 - 2 (1999) N a r k o t i k A n a l j e z i k l e r i n G a z - S ı v ı K r o m a t o g r a f i s i İ l e A y ı r ı m ı v e M i k t a r T a y i n i T h e S e p e r a t i o n a n d Q u a n t i t a t i o n o f t h e N a r c o t i c A n a l g e s i c s U s i n g G a s - L i q u i d C h r o m a t o g r a p h y *
Ayla Tamer** Haluk S A R G I N * * *
ÖZET N a r k o t i k a n a l j e z i k i l a ç l a r ı n a n a l i z l e r i n d e k u l l a n ı ş l ı v e ç a b u k bir gaz k r o m a t o g r a f i k y ö n t e m g e l i ş t i r i l d i . B u i l a ç l a r ı n k a n t i t a t i f a n a l i z l e r i a y n ı d e n e y s e l ş a r t l a r d a y a p ı l d ı . K a l i b r a s y o n grafikleri ç ı k a r ı l d ı v e 0 . 0 1 1 m g / m l k o n s a n t r a s y o n a r a l ı ğ ı n d a d o ğ r u s a l l ı k l a r ı g ö s t e r i l d i . SUMMARY A c o n v e n i e n t a n d r a p i d g a s - c h r o m a t o g r a p h i c m e t h o d for a n a l y s i s o f n a r c o t i c a n a l g e s i c d r u g s h a s b e e n d e v e l o p e d . Q u a n t i t a t i v e a n a l y s e s o f t h e s e d r u g s h a v e b e e n p e r f o r m e d w i t h t h e s a m e i n s t r u m e n t a l s e t - u p . C a l i b r a t i o n g r a p h s w e r e e v a l u a t e d a n d s h o w e d l i n e a r i t y i n t h e c o n c e n -t r a -t i o n r a n g e 0 . 0 1 - 1 m g / m l . A n a h t a r K e l i m e l e r : N a r k o t i k a n a l j e z i k l e r i n a n a l i z l e r i , M e p e r i d i n , M e t a d o n , K o d e i n , G a z - k r o m a t o g r a f i .
Redaksiyona verildiği tarih: 25.9.1989
* Bu çalışma I I I . Kimya ve Kimya Mühendisliği Simpozyumunda sunulmuştur. 17-20 Eylül 1986 Ankara.
** Analitik Kimya Anabilim Dalı, Eczacılık Fakültesi, Hacettepe Üniversitesi, AN KARA
Narkotik analjezikler, bağımlılık y a p a n maddeler içinde yer alan ve suistimali k o l a y olan ilaçlardır. Bu nedenle özellikle forensik ilaç laboratuvarlarında analizleri ayrı bir ö n e m taşır ( 1 - 3 ) . Bu maddelerin analizleri spektrofotometrik (1,4,5), spektrofluorometrik (6,7), yüksek basınçlı sıvı kormatografisi (2,3,8-10) ve gaz kromatografisi (11-14) ile yapılmaktadır. Forensik ilaç laboratuvarlarında gaz kromatografisi tekniğinden geniş ölçüde faydalanılmaktadır (3, 15, 16).
Bu çalışmada, ilerde yapılması düşünülen fazla sayıdaki bağımlı-lık y a p a n maddelerin analizleri için güvenilir, ç a b u k ve pratik bir gaz kromatografik y ö n t e m i n kurulması amaçlandı. Bu amaçla c a m k o l o n -lardan daha dayanıklı olan, sabit faz olarak % 3 O V - 1 0 1 içeren c a m astarlanmış tubuler çelik k o l o n (Glass Lined Tubular Column S /S) kullanılarak narkotik analjeziklerden meperidin, m e t a d o n ve kodein in kalitatif ve kantitatif analizleri planlandı.
D E N E L K I S I M
Materyal
Analizlerde standart olarak kullanılan meperidin hidroklorür, m e t a d o n hidroklorür, kodein fosfat ve iç standart olarak kullanılan barbital, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddelerin K ö t ü y e Kullanıl-masını Önleme F o n u n d a n ( U N F D A C ) temin edildi. Standartların hazır-lanmasında ç ö z ü c ü olarak kromatografik saflıktaki Metanol (Merck) den faydalanıldı.
Metot
Gaz Sıvı Kromatografisi:
Analizlerde, alev iyonlaştırıcı dedektör ( F I D ) bağlanmış Perkin -Elmer, 8320 M o d e l Gaz K r o m a t o g r a f i cihazından faydalanıldı. Çalış-malarda k o l o n olarak % 3 OV-101 ile kaplı C h r o m o s o r b W H P (100-125 mesh) içeren c a m astarlanmış tubuler çelik k o l o n ( G L T S /S) ( 2 m x 3 . 2 m m ) kullanıldı. Yapılan farklı çalışmalar sonunda enjektör ve dedektör sıcaklığının 290°C taşıyıcı gaz (azot) akış hızının 4 m l / d k ve k o l o n sıcaklık programlanmasında, başlangıç sıcaklığı 180° C de 10
N a r k o t i k Analjeziklerin G a z - S ı v ı K r o m a t o g r a f i s i . 3
dk. kaldıktan sonra 240° C ye kadar 10°/dk. artış uygulanıp son sıcak-lıkta 14 dk. beklenmesinin en u y g u n koşullar olduğu saptandı. Çözel-tiler H a m i l t o n enjektörle 0 . 5 1 enjekte edildi.
Çözeltilerin hazırlanması:
Meperidin ve m e t a d o n hidroklorürün standart stok çözeltileri 1 m g / m l , kodein fosfatın ise 4 m g / m l m e t a n o l içinde hazırlandı. Bu çözeltilerden seyreltilerek çeşitli konsantrasyonlarda çözeltiler elde edildi. İç standart olarak kullanılan barbital her ml de 4 mg olacak şe-kilde hazırlandı. Kalibrasyon eğrilerinin çizilmesi için T a b l o l ' d e be-lirtilen konsantrasyonlarda m d d e ve iç standart içeren 0 . 5 1 çözelti enjekte edildi. Ağırlık oranlarına karşı pik alan oranları grafiğe geçiri-lerek kalibrasyon eğrileri çizildi.
S O N U Ç V E T A R T I Ş M A
Standart karışım halindeki narkotik analjeziklerden meperidin, m e t a d o n ve kodeinin % 3 OV-101 G L T k o l o n kullanılarak alınan gaz kromatogramları Şekil 1 de, ilgili veriler T a b l o l ' d e görülmektedir.
Şekil 1. Meperidin. metadon ve kodein'in karışım halindeki çözeltiden elde edilen gaz kroma-togramı.
T a b l o 1. Meperidin, m e t a d o n ve kodein'in Gaz Kromatografisi ile kantitatif analiz verileri.
St. m a d . A l ı k o n m a A l a n Bağıl Alk. St. ç ö z . Miktar
süresi R T süresi R R T k o n s . m g / m l n g / 0 . 5 l Barbital 3 . 3 6 1 0 . 7 2 8 7 1.00 4 . 0 0 0 0 2000 3 . 3 6 1 0 . 9 2 4 6 1.00 4 . 0 0 0 0 2000 3 . 3 4 1 1 . 1 4 2 9 1.00 4 . 0 0 0 0 2000 3.35 1 1 . 1 5 1 0 1.00 4 . 0 0 0 0 2000 3 . 3 6 1 1 . 1 6 0 2 1.00 4 . 0 0 0 0 2000 Meperidin 7.47 3.0284 2 . 2 5 0 . 2 9 0 4 1 4 5 . 2 6 0 7.48 1.0112 2 . 2 5 0 . 1 4 5 2 7 2 . 6 3 0 7.58 0 . 3 6 3 6 2 . 7 5 0 . 0 7 2 6 3 6 . 3 1 5 7.61 0 . 1 1 1 2 2 . 7 6 0 . 0 3 6 3 1 8 . 1 5 7 7.58 0 . 5 5 5 0 2 . 7 6 0 . 0 1 8 1 9 . 0 7 8 M e t a d o n 16.91 4 . 6 1 8 6 5 . 1 2 0 . 2 9 8 1 1 4 9 . 1 2 5 1 6 . 9 5 2 . 6 7 8 5 5 . 2 3 0 . 1 4 9 1 7 4 . 5 6 3 1 7 . 0 4 1.4915 5 . 2 2 0 . 0 7 4 6 3 7 . 2 8 1 1 7 . 0 0 0 . 6 9 8 2 5.21 0 . 0 3 2 2 1 8 . 6 4 5 1 6 . 9 9 0 . 2 9 7 5 5 . 2 0 0 . 0 1 8 4 9 . 3 2 0 K o d e i n 2 1 . 4 7 5 . 7 7 7 4 6 . 5 8 1.0042 502 200 2 1 . 6 1 3 . 0 1 0 9 6 . 7 0 0 . 5 0 1 3 2 5 1 . 1 0 0 2 1 . 6 2 1.5583 6 . 5 3 0 . 2 5 0 1 1 2 5 . 5 5 0 2 1 . 4 2 0 . 5 5 8 3 6 . 5 8 0 . 1 2 5 5 6 2 . 7 7 5 2 1 . 4 6 0 . 2 9 1 5 6 . 4 2 0 . 0 6 2 7 3 1 . 3 8 8
Meperidin, m e t a d o n ve kodeinin yapılan istatistiksel hesapları sonucunda elde edilen regresyon denklemleri sırası ile y = 4 . 1 3 6 2 x -0 . -0 3 2 , y = -0 . -0 1 5 + 5 . 7 1 6 5 x ve y = 2 . 1 5 9 4 x - -0 . -0 -0 1 olarak bulun muştur. Kalibrasyon eğrileri Şekil 2 de, diğer istatistiksel değerler ise T a b l o 2 de görülmektedir.
Bu çalışma sonucunda yeni bir k o l o n olan %3 OV-101 sabit fazı içeren c a m astarlanmış tubuler çelik k o l o n kullanılarak meperidin, m e t a d o n ve kodein'in nitel ve nicel analizlerinin verdiğimiz çalışma şartlarında doğru, hassas ve çabuk olarak yapılabileceği saptanmıştır. B ö y l e c e daha fazla sayıda bağımlılık yapan maddenin analizi bu yön temle yapılabilecektir.
N a r k o t i k Analjeziklerin G a z - S ı v ı K r o m a t o g r a f i s i 5
Şekil 2. Meperidin m e t a d o n ve k o d e i n i n kalibrasyon eğrileri.
T a b l o 2. Kalibrasyon eğrilerinin korelasyon ve regresyon katsayıları için yapılan istatistiksel hesapların sonuçları = 0 . 0 0 5 , n = 5 ) .
M a d d e adı b r Sr t H tT Meperidin M e t a d o n K o d e i n 4 . 1 3 6 2 5.7165 2.1594 0.9877 0 . 9 9 6 2 0 . 9 9 9 7 0 . 0 6 4 0 0 . 0 3 5 6 0.0100 15.4328 2 7 . 9 9 8 9 9 9 . 9 7 0 0 3.18 3.18 3.18 K A Y N A K L A R
1. Gill, R,, Bal, T.S., Moffat, Â.C.,The Application of Derivative UV-Visible S p e c t r o s c o p y in Forensic T o x i c o l o g y , J. Foren, Sci. Soc. 22, 165 (1982).
2. Chashman, P.,J. Thornton, J.I., Sheman, D.L., High- Pressure Liquid C h o r o m a t o g r a p h i c Seperation of Phenethylamines of Forensic Interest, J. Chromatog. Sci., 11, 7 (1973).
Metadon
Meperidin
Kodein
A l a n
oranı
Ağırlık oranı
3. Gill, R.L.B., Maffat, A . C . , H i g h P e r f o r m a n c e L i q u i d C h r o m a t o g r a p h y R e t e n t i o n D a t a for 84 Basic D r u g s of Forensic interest on a Silica C o l u m n Using a A q u e o u s M e t h a n o l E l u e n t , J. Chromatog., 301, 165 (1934).
4 . M u l e , S.J., D e t e r m i n a t i o n o f N a r c o t i c Analgesics i n H u m a n B i o l o g i c a l Materials: A p p l i -c a t i o n o f Ultraviolet S p e -c t r o p h o t o m e t r y , T h i n - L a y e r and G a s - L i q u i d C r o m a t o g r a p h y , Anal. Chem., 36, 1907 ( 1 9 6 4 ) .
5. Andres, C.N., Ultraviolet A b s o r b s i o n D a t a of P h a r m a c e u t i c a l s , Microgram., 1, 145 ( 1 9 6 8 ) . 6. Dezar, P., Canaff, R.F., Bionchi, R., Fluorimetric Characteristics of S o m e N a r c o t i c s and
D a n g e r o u s D r u g s , J. Assoc. Offic. Anal. Chem., 54, 4, ( 1 9 7 1 ) .
7. De Silva, J.A.F., D'Arcante, L., T h e use of S p e c t r o p h o t o f l u o r i m e t r y in the A n a l y s i s of drugs in B i o l o g i c a l Materials J. Foren, Sci., 14, 184 ( 1 9 6 9 ) .
8. Baker, P.B., Gough, T . A . , T h e Seperation and Q u a n t i t a t i o n of the N a r c o t i c C o m p o n e n t s of Illicit H e r o i n Using R e v e r s e d - P h a s e H i g h - P e r f o r m a n c e L i q u i d C h r o m a t o g r a p h y , J. Chro-matog. Sci., 19, 483 ( 1 9 8 1 ) .
9. Beasley, Sr. T . H . , Ziegler, H . W . , H i g h - P e r f o r m a n c e L i q u i d C h r o m a t o g r a p h i c A n a l y s i s of M e t h a d o n e H y d r o c l o r i d e Oral Solution, J. Pharm Sei., 66, 1749 ( 1 9 7 7 ) .
10. Gupta, V . D . , Ghanekar, A . G . , Quantitative D e t e r m i n a t i o n of Codein p h o s p h a t e , Guaifene-sin, Pheniramine maleate, P h e n y l p r o p a n o l a m i n e h y d r o c h l o r i d e and P y r i l a m i n e maleate in an E x p e c t o r a n t by High-Pressure L i q u i d C h r o m a t o g r a p h y , J. Pharm. Sci., 66, 895 (1977).
1 1 . Yeh, S.Y., Krebs, H . A . , T h i n - L a y e r C h r o m a t o g r a p h y and G a s - L i q u i d C h r o m a t o g r a p h y De-termination of Meperidine and its Metabolites in B i o l o g i c a l Fluids, J. Pharm. Sci. 70, 482 (1981).
1 2 . Andrey, R . E . , Moffat, A . C . , G a s - L i q u i d C h r o m a t o g r a p h i c R e t e n t i o n I n d i c e s of 1318 Subs-tances of T o x i c o l o g i c a l Interest on S E - 3 0 or O V - 1 Stationary Phase, J. Chromatog., 220, 195 (1981).
1 3 . Mule, S.J., M e t h o d s for the A n a l y s i s of M o r p h i n e and R e l a t e n Surrogates, J. Chromatog. Sci., 12, 945 (1974).
1 4 . Hartvig, P., Fagerlund, C, A Simplified M e t h o d for the G a s C h r o m a t o g r a p h i c D e t e r m i n a -tions o f Pethidine and N o r p e t h i d i n e After D e r i v a t i z a t i o n w i t h T r i c h l o r o e t h y l Chlorofor-m a t e , J. ChroChlorofor-matog. 274, 355 ( 1 9 8 3 ) .
1 5 . Gaugb, T . A . , Baker, P.B., Identification of M a j o r D r u g s of A b u s e U s i n g C h r o m a t o g r a p h y , J. Chromatog. Sci., 20, 289 ( 1 9 8 1 ) .
1 6 . Plotczyk, L.L., Larson, P., A d v a n c e s in Fused-Silica C o l u m n T e c n o l o g y for the A n a l y s i s of U n d e r i v a t i z e d D r u g s , J. Chromatog, 257, 211 ( 1 9 8 3 ) .
