Edirne ili ortaöğretim okullarında biyoloji öğretmenlerinin eğitim materyallerini kullanma durumları

T.C.

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EDİRNE İLİ ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİM MATERYALLERİNİ KULLANMA

DURUMLARI

SERAP ÖZTÜRK

YÜKSEK LİSANS TEZİ

MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİ

Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Nurcan ÖZKAN

ii

T.Ü. FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DOĞRULUK BEYANI

Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, tez yazım kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında, tüm verilerin bilimsel ve akademik kurallar çerçevesinde elde edildiğini, kullanılan verilerde tahrifat yapılmadığını, tezin akademik ve etik kurallara uygun olarak yazıldığını, kullanılan tüm literatür bilgilerinin bilimsel normlara uygun bir şekilde kaynak gösterilerek ilgili tezde yer aldığını ve bu tezin tamamı ya da herhangi bir bölümünün daha önceden Trakya Üniversitesi ya da farklı bir üniversitede tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim.

09/01/2019 Serap ÖZTÜRK

iv

Yüksek Lisans Tezi

Edirne İli Ortaöğretim Okullarında Biyoloji Öğretmenlerinin Eğitim Materyallerini Kullanma Durumları

T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü

Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi

ÖZET

Bu çalışmayla Edirne il sınırları içinde ortaöğretim okullarında biyoloji derslerinde biyoloji öğretmenlerinin materyal kullanımı ile ilgili kendilerine yönelik yeterlilik algıları araştırılarak, biyoloji öğretmenlerinin biyoloji derslerindeki materyal kullanımına ait görüşlerinin belirlenmesi amaçlandı.

Araştırmanın evrenini Edirne il sınırları içinde görev yapan biyoloji öğretmenlerinin tamamı (60 öğretmen) oluşturdu. Araştırma verilerini toplamak için 2010-2011 öğretim yılının birinci yarıyılında öğretmenlere uygulanmak üzere Doç. Dr. Pınar Köseoğlu tarafından oluşturulan bir anket kullanıldı.

Öğretmenlerin biyoloji dersleri kapsamında materyal kullanımı konusunda görüşlerini belirlemek amacıyla anket verilerine dayalı olarak frekans ve yüzde dağılımları, ortalama, standart sapma ve t testi uygulandı.

Araştırmaya dahil olan biyoloji öğretmenlerinin araç gereç kullanımları anketten elde edilen verilere göre kısmen olumludur. Verilerin analizi sonucu; cinsiyete, görev yılına, okul çeşitlerine ve merkez ile ilçelerde görev yapan biyoloji öğretmenleri arasında araç gereç kullanımı açısından anlamlı bir fark görülmedi. Biyoloji öğretmenleri, derse, konuya, öğrencilerin seviyesine, ortama ve hedeflere göre araç gereç belirleme, hedeflere uygun öğretim materyalleri geliştirebilme, öğrencilere materyaller konusunda gerekli bilgileri kazandırabilme, materyallerin niteliklerine göre sınıf düzeni oluşturabilme, ders öncesi kontrol ve bakımlarını sağlama ve gerekli şekilde kullanım açısından kendilerini oldukça yeterli nitelemektedirler. Öğretmenler materyallerin

v

küçük arızalarını ortadan kaldırma, materyallere her koşulda kolaylıkla erişebilme, biyoloji derslerini laboratuvarda yapma konusunda ise kendilerini kısmen yeterli olarak ifade etmektedirler. Teknik bilgi ve beceri isteyen araçları kullanma konusunda kendilerinin yeterliliğini az bulmaktadırlar. Nitekim az teknik bilgi ve beceri gerektiren materyalleri kullanmada oldukça yeterli olduklarını düşünmektedirler. Öğretmenlerin bilimdeki gelişmeleri takip durumu genelde olumlu olmuştur.

Yıl: 2019

Sayfa Sayısı: 88

vi

Master Thesis

The Situations of Using Biology Teachers' Educational Materials in Edirne Province Secondary Schools

Trakya University Institute of Natural Sciences Mathematics and Science Education

ABSTRACT

In this study, it was aimed to determine the perceptions of qualification of biology teachers about the use of materials in biology courses in secondary schools within the borders of Edirne province, and to determine the opinions of biology teachers about the material use in biology lessons.

The research consisted of all the biology teachers (60 teachers) working within the borders of Edirne province. In order to collect the research data, a questionnaire which was created by Assos. Dr. Pınar Köseoğlu was used to be applied to the teachers in the first semester of the 2010-2011 academic year.

The frequency and percentage distributions, mean, standard deviation and t test were applied based on the survey data in order to determine the opinions of the teachers on the use of materials within the scope of biology courses.

The attitudes of the biology teachers included in the study on the use of tools were partially positive compared to the data obtained from the survey. As a result of analysis of data; there was no significant difference in terms of gender, working years, types of school and biology teachers working in centers and districts. Biology teachers will be able to select the tools and materials appropriate to the level and the level of the students, the lesson, the subject and the targets, to develop the "teaching materials" suitable for the objectives, to hear the students need to know about the tools, to arrange the class environment according to the characteristics of the tools, making and using it in a proper way, and evaluating the content covered by the equipment. They find

vii

themselves partially sufficient in order to solve the simple malfunctions of the equipment, reach inside and outside the school, and bring the biology course into the laboratory. Biology teachers found themselves less able to use tools that require technical knowledge skills. If they use tools that do not require a lot of technical knowledge, they see it as sufficient. The situation of teachers following the developments in science was generally positive.

Year: 2019

Number of Pages: 88

viii

ÖNSÖZ

Öncelikle çalışmam esnasında değerli görüş ve önerileriyle destek olan, ihtiyacım olduğu her anda çalışmalarımın en iyi şekilde gerçekleşmesi için en yoğun günlerinde bile yardımını esirgemeyen, bana her zaman bilimsel tutum ve felsefesiyle ışık tutan Sayın Hocam Dr. Öğr. Üyesi Nurcan ÖZKAN’a,

Bu çalışmamın ortaya çıkmasında maddi desteklerinden dolayı Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (TÜBAP)’ne,

Çalışmamın ölçme ve değerlendirme kısmında yararlandığım anketin sahibi Prof. Dr. Pınar AKBULUT KÖSEOĞLU’na,

Verilerin istatistiklerinde yardımcı olan Dr. Öğretim Üyesi Gökhan ILGAZ’a,

Bana her koşulda her türlü desteği sağlayan aileme özellikle babam Vedat ÇALIŞKAN’a,

Sabırla motivasyonumu yükselten canım annem Embiye ÖZEV’e,

Zorlu hayat koşullarında arkamda dimdik duran kıymetli eşim Taner ÖZTÜRK’e, Varlığını öğrendiğimiz ilk andan itibaren bana hayata sımsıkı sarılma gücü veren biricik kızım Zeynep ÖZTÜRK’e,

Yanımda olduklarını her zaman hissettirmiş ve göstermiş olan kayınvalidem Kadriye ÖZTÜRK’e ve kayınpederim Zekeriya ÖZTÜRK’e,

Bugüne gelmemde pay sahibi olan tüm dostlarıma sonsuz teşekkür ederim.

Bu çalışma, Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Birimi tarafından desteklenmiştir (TÜBAP-2010-78).

Serap ÖZTÜRK Edirne, Ocak 2019

ix

İÇİNDEKİLER

ÇİZELGELER LİSTESİ ………….………..……...………...…. xiii

ŞEKİLLER LİSTESİ ………...…………...……….xv BÖLÜM I ……….1 GİRİŞ …...……….……….……...…….………...1 1.1. Problem Durumu ………..………….…….………...1 1.2. Araştırmanın Amacı ………...3 1.3. Araştırmanın Önemi ……….……...……....3 1.4. Problem Cümlesi ………...………...4

1.5. Araştırmanın Alt Problemleri ………...……….…4

1.6. Araştırmanın Varsayımları ………...……...….….5 1.7. Sınırlılıklar ……….5 1.8. Tanımlar ……….5 BÖLÜM 2 ……….7 KAYNAK ARAŞTIRMASI ………..…………...…7 2.1. Bilim ve Teknoloji …….………..….…….…...………..7 2.2. Eğitimin Önemi ………...………..8 2.3. Biyoloji Eğitimi ………...…..……….……..9

2.4. Biyoloji Öğretmenlerinin Materyal Kullanımının Faydaları ………...10

2.5. Materyal Kullanımının Ders Kalitesine Etkisi ………..………..…....12

2.6. Öğretmen Kişiliği ………...………..…...15

2.7. Eğitimde Gerçek Eşya ………...………..17

2.7.1. Gerçek Eşya Kullanmanın Avantajları ………...……….………….17

x

2.8.1. Yansıtıcısız Teknoloji ve Materyaller ……..………..……...……18

2.8.1.1. Basılı Materyaller ………...……….……….………...…..19

2.8.1.2. Tahtalar ………...……….…..20

2.8.1.3. Resimler ………...………..20

2.8.1.4. Gerçek Nesneler ………...…..…...……….……….…..20

2.8.1.5. Modeller ………...………..21

2.8.1.6. Çoklu Ortam Setleri ………..……...……….…………...…..21

2.8.1.7. Alan Gezileri ………..………...………….21

2.8.1.8. Gösteriler ………...………....…...…...21

2.8.1.9. Sergiler ………...………...….21

2.8.1.10. Ücretsiz ve Ucuz Materyaller ………...……...21

2.8.2. Yansıtıcı Teknolojileri ve Materyaller ……….………...….…22

2.8.2.1. Opak Projektörü ……….22

2.8.2.2. Film Makinesi ve Şeritleri ………...………....……….…….22

2.8.2.3. Slayt Makinesi ………...…...……….………22

2.8.2.4. Tepegöz ve Saydamlar ………..………...………...….…………..23

2.8.2.5. Projeksiyon Cihazı ………...……….….23

2.8.2.6. Mikroskop ………...………23

2.9. İlgili Araştırmalar ……….………...……….………...…24

2.9.1. Materyal Kullanımı ile İlgili Yapılan Çalışmalar ………...……..34

2.9.1.1. Yurtiçinde Yapılan Çalışmalar ………...…..…….……24

2.9.1.2. Yurtdışında Yapılan Çalışmalar ……….…………...…...……...…...30

BÖLÜM 3 ………...………33

MATERYAL VE YÖNTEM ………..………....…………33

3.1. Araştırmanın Modeli ………...…..………...…33

3.2. Evren ve Örneklem ………..…...………...………33

3.3. Veri Toplama Araçları ………..….…………...……...………...….35

3.4. Biyoloji Öğretmenlerine Materyal Kullanmaya Dayalı Anketin Uygulanması …..36

3.5. Verilerin Analizi ……….………..………...36

BÖLÜM 4 ………...38

SONUÇLAR ………...38

xi TARTIŞMA ………....63 5.1. Sonuçlar ve Tartışma ……….………...………...……63 5.2. Öneriler ………...……….68 KAYNAKLAR ………..………...………..………69 EKLER ………...………... 82

EK-1: TÜBAP-2010/78 Numaralı Projeden Üretilmiş Yayınlar Listesi ………82

EK-2: Anketi Hazırlayan Hocalardan Alınan İzin Yazısı ve Uygulanan Anketler ……83

xii

KISALTMALAR

Ed: Editör

Ekyd: Öğretmenlerin Araç ve Gereçleri Etkili Kullanımı ile İlgili Yeterlilik Durumlarını Kyd: Öğretmenlerin Araç ve Gereç Kullanımındaki Yeterlilik Durumları

f: Frekans

MEB: Millî Eğitim Bakanlığı n: Veri Sayısı

p: Anlamlılık Düzeyi Sd: Serbestlik Derecesi

SPSS: Statistical Package for the Social Sciences SS: Standart Sapma

t: t değeri (t-testi için)

YÖK: Yüksek Öğretim Kurumu : Aritmetik Ortalama

xiii

ÇİZELGELER LİSTESİ

Çizelge 3.2.1. Edirne İlinde Bulunan Biyoloji Öğretmenlerinin Cinsiyet Durumları ...34 Çizelge 3.2.2. Edirne İlinde Biyoloji Öğretmenlerinin Görev Yaptıkları Okullar İle İlgili

Bilgiler .………...………...….………34 Çizelge 3.2.3. Edirne İlinde Bulunan Biyoloji Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Okul Durumları ………34 Çizelge 3.2.4. Edirne İlinde Bulunan Biyoloji Öğretmenlerinin Kıdem Durumları ...35 Çizelge 4.1. Öğretmenlerin Araç ve Gereçleri Etkili Kullanımı ile İlgili Yeterlilik Durumlarını (ekyd) Gösteren Aritmetik Ortalamalar ve Standart Sapmalar …..………39 Çizelge 4.2. Edirne İlindeki Liselerde Biyoloji Dersinde Öğretmenlerin Materyal Kullanımına Ait Görüşlerinde Cinsiyete Göre Farklılıklar İçin t-testi Sonuçları…...…40 Çizelge 4.3. Edirne İlinde Bulunan Biyoloji Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Okul Durumları ve Araç ve Gereçleri Etkili Kullanımı ile İlgili Yeterlilik Durumları İçin t-testi Sonuçları ………...………..……40 Çizelge 4.4. Öğretmenlerin Meslekteki Kıdemleri ile Araç ve Gereçleri Etkili Kullanımının Yeterlilik Durumlarına (ekyd) Göre Farklılığının Analizi ……....…...…41 Çizelge 4.5. Edirne İlindeki Liselerde Biyoloji Dersinde Öğretmenlerin Materyal Kullanımlarının Okul Çeşitlerine Göre Dağılımının Farklılığının Analizi ………42 Çizelge 4.6. Edirne İlindeki Liselerde Biyoloji Dersinde Öğretmenlerin Materyal Kullanımlarının Merkez ve İlçelere Göre Dağılımı …………..……….…………43 Çizelge 4.7. Öğretmenlerin Araç Gereç Kullanımına Yönelik Tutumlarının Hizmet İçi Eğitim Kursuna Katılıp Katılmamalarına Göre Farklılıklar İçin t-testi Sonuçları ..…...43 Çizelge 4.8. Okulunuzda Biyoloji Dersleri İçin Kullanabileceğiniz Bir Laboratuvar Var mı? ...50 Çizelge 4.9. Biyoloji Derslerinde Kullanmak İçin Yeterli Araç Gerecinizin Olduğunu Düşünüyor musunuz? ...50 Çizelge 4.10. Biyoloji Derslerinde Materyal Kullanım Sıklığınız Nedir? ...51 Çizelge 4.11. Eğitiminiz Süresince Biyoloji Dersleri İle İlgili Alan Bilgisini Yeterince Aldığınızı Düşünüyor musunuz? ...51

xiv

Çizelge 4.12. Eğitiminiz Sırasında Araç Gereç Kullanımına İlişkin Ders Aldınız mı? .52 Çizelge 4.13. Mesleğinizde Çalışırken Araç Gereç Kullanımıyla İlgili Ders Aldınız mı

……….52

Çizelge 4.14. Araç Gereç Kullanımı İle İlgili Bir Hizmet İçi Eğitim Düzenlense Katılmayı Düşünür müsünüz? ...52

Çizelge 4.15. Bilgisayar Kullanma Sıklığınız Nasıldır? ...53

Çizelge 4.16. Bilgisayar Erişim Koşulunuz Nasıldır? ...53

Çizelge 4.17. Ne Kadar Süredir Bilgisayar Kullanıyorsunuz? ...54

Çizelge 4.18. Ailede Bilgisayar Kullanımı Nasıldır? ...54

Çizelge 4.19. Okulunuzda Hiç Bilim Şenliği Çalışması Yapıldı mı? ...55

Çizelge 4.20. Bilim Şenliği Yapılsa Öğrenci Çalıştırarak Hazırlamak İster misiniz? ...55

Çizelge 4.21. Yurt Dışı ve Yurt İçi Yarışmalara Öğrenci Çalıştırdınız mı? ...55

xv

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 2.8.1.1. Yansıtıcısız Teknoloji ve Materyaller ……….…...…...……...……18

Şekil 2.8.1.1.1. Basılı Materyaller ………...…….….…….….…...19

Şekil 4.1. Cinsiyet Durumları ……….38

Şekil 4.2. Yeterlilik Durumu Yüksek Olan Materyaller …………..………....…..44

Şekil 4.3. Oldukça Yeterli ve Çok Yeterli Olarak Değerlendirilen Materyaller ………45

Şekil 4.4. Diyagram ve Numune Materyali Kullanım Yeterlilik Durumları …………..46

Şekil 4.5. İspirto Ocağı Kullanım Yeterlilik Durumu ………....46

Şekil 4.6. Tepegöz, Opak Projektörü, Slayt Projektörü, Data Şov Materyalleri Kullanım Yeterlilik Durumları ………...………….……...………….……...…....…47

Şekil 4.7. Su Banyosu, Otoklav, Eşit Kollu Terazi ve Etüv Materyalleri Kullanım Yeterlilik Durumları ………...………....………....…48

Şekil 4.8. Kullanım Yeterliliği Düşük Olan Materyaller………..…..………49

Şekil 4.9. Araç Gereçlerin Kullanım ve Bakımı ………...………...56

Şekil 4.10. Basit Arıza Giderme Yeterlilik Durumları ………...….…...57

Şekil 4.11. Hizmet İçi Eğitim Kursları ………....…….……...58

Şekil 4.12. Araç Gereç Seçimi ile İlgili Yeterlilik Durumları ………....……58

Şekil 4.13. Materyal Geliştirme ve Materyallere Ulaşımdaki Yeterlilik Durumları …..60

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu çalışmada Edirne il sınırları içinde biyoloji öğretmenlerinin ders materyallerini kullanma ve yeterlilik durumları ve bu durumun cinsiyete, mesleki kıdeme, görev yapılan okulun türüne, merkez ile ilçelerdeki okullara, devlet ve özel okullarda çalışma ve hizmet içi eğitime katılım durumuna göre bir fark yaratıp yaratmadığı araştırılmıştır. 1.1. Problem Durumu

Çalışmamızda Edirne il sınırları içindeki ortaöğretim okullarında biyoloji derslerinde biyoloji öğretmenlerinin materyal kullanımı araştırılmış, derslerinde ki materyal kullanımına ait görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Bu bölümde araştırmanın ortaya çıkışını sağlayan problem durumu ile problem cümlesi, alt problemler ve alt problemlere ilişkin hipotezler sunulmuş, araştırmanın varsayımlarına, sınırlılıklarına, tanımlara ve kısaltmalara yer verilmiş, araştırmanın amacı belirtilerek önemi vurgulanmıştır.

Biyoloji Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerde kazandırılması amaçlanan durumlar; 1. Biyolojide yer alan yasa, teori, süreç, prensip, ilke, hipotez ve deneyler hakkında bilgi sahibi olmaları,

2. Biyoloji bilgisi ve uygulamalarını günlük hayatta kullanma becerisi kazanmaları, 3. Bilim tarihi süreci içerisinde biyoloji alanına katkı sağlayan bazı bilim insanlarını tanımaları,

4. Biyoloji ve bilimle ilgili tartışmalara etkin olarak katılmaları ve bu tartışmaları değerlendirebilmeleri,

5. Biyoloji dersinde edindikleri bilgi, beceri ve yeterlilikleri kullanarak yeni fikirler üretmeye ve özgün çalışmalar yapmaya istek duymaları,

2

6. İşlevsel projeler, kapsamlı ve özgün tasarımlar ve buluşlar yapabilmeleri

7. Canlılardan esinlenerek geliştirilen teknolojilerin farkına varmaları ve benzer yenilikler yapmak için istekli olmaları,

8. Bilim ve teknolojinin insanın ve diğer canlıların yaşamlarına olan etkilerini değerlendirebilmeleri,

9. Bilimsel çalışmalarda ve toplumsal hayatta etik değerlere sahip olmanın ve bu değerlere uygun davranmanın gerekliliğini ve önemini kavramaları,

10. Sosyobilimsel konular (bilimle ilişkili tartışmalı sosyal konular) hakkında bilinçli değerlendirmeler yapabilmeleri,

11. Araştıran, eleştirel düşünen, iş birliği yapan, etkili iletişim becerisine sahip, problem çözen, sorgulayan, üreten, hayat boyu bilim öğrenmeye istekli bireyler olmaları şeklindedir (MEB, 2018).

Üniversitelere giriş için yapılan sınavlarda biyoloji dersine ait olan sorulardaki başarısızlığın nedeni biyoloji dersinin ezbere dayalı bir ders olarak görülmesidir. Biyoloji dersinin insan yaşamı ile direkt ilişkili olması nedeniyle, biyoloji dersi öğretim yöntem ve teknikleri geliştirilmeye çalışılmaktadır.

Ders materyalleri ile ilgili en önemli özelliklerden biri de öğrencilerin ve öğretmenlerin her ortamda ve koşulda bu materyallere ulaşabilme ve kullanabilme niteliğinde olmasıdır. Biyoloji öğretmenleri ile yapılan çalışmalardan elde edilen veriler incelendiğinde öğretmenlerin materyal hazırlama ve kullanma konularında kendilerini yetersiz hissettikleri ve isteksiz oldukları görülmektedir. Alanında yetkin bilgiye sahip olan öğretmenlerin, öğrencilerin de ilgi, istek ve taleplerini göz önünde bulundurarak ders kitaplarına bağlı kalmadan, öğretim ortamında daha etkili olabilmek amacıyla, yeni kaynak ve yöntemlere yönelmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin, konuları öğrencilerinin ilgi ve yetenekleri göz önüne alınarak öğrenme biçimlerine en iyi uyum sağlayan metotlarla öğretmeleri, bunu sağlayabilmek için farklı özellikte olan öğretim yöntem ve tekniklerini araştırıp öğrenerek bu yöntemleri uygulamaları önerilmektedir (Köseoğlu & Soran, 2006).

Ders materyallerinin kullanılma amacı; öğretilmesi amaçlanan konular arasında ilişkiler oluşturarak model geliştirmek, öğrenilecek konuları basit düzeye indirgemek, konuların somutlaştırılarak kalıcılığını sağlamak, dikkati konu üstünde yoğunlaştırmak,

3

birden çok duyu organına hitap ederek öğrencinin derse karşı motivasyonunu üst düzeye çıkarmaktır. Böylece öğrenilmesi amaçlanan bilginin “tekdüze bilgi” olmaktan çıkartılıp yaşanılanlar ve yaşanılanlar sonucu elde edilen deneyimlerle daha etkili bir şekilde öğrenciye aktarılması sağlanacaktır. Aynı zamanda, kelimeler aracılığı ile yapılan etkiden daha üst düzeyde etki sağlanacaktır.

Çağın geliştirdiği en son eğitim teknolojisi ürünlerinin derslerde kullanılması konusunda yeterli bilgiyi kazanmış olan öğretmenler, çalışmalarını oldukça zengin bir duruma sokacaklardır (Şimşek, 2002). Böylece öğretmenlerin materyalleri kullanmadaki deneyimlerinin belirlenebilmesi, eksiklerin telafi edilmesi ve gereksinimlerinin sağlanabilmesi, öğretimin istenen amaçlara varılmasında zengin kazanımlar sunacaktır (Köseoğlu ve Soran, 2004).

1.2. Araştırmanın Amacı

Çalışma, Edirne İl’inde devlet okullarında ve özel okullarda görev yapan bütün ortaöğretim, lise bölümü biyoloji öğretmenlerini içermektedir. Materyallerin derslerde kullanımı son derece etkili bir eğitim ve öğretim yapılmasını sağlamaktadır. Bu nedenle yapılan çalışmada öğretmenlerin derslerde materyalleri hangi düzeyde kullandıkları saptanmaya çalışılarak elde edilen veriler ışığında önerilerde bulunmaktır.

1.3. Araştırmanın Önemi

Günümüzde biyoloji derslerinde kullanılan materyaller öğrencinin daha fazla duyu organını etkileyerek öğrencinin öğretimde aktif rol almasını gerçekleştirmektedir Biyoloji öğretiminde varlığı duyularla algılanamayan kavramlar ne kadar çok somut hale getirilerek öğrencilere aktarılırsa o kadar etkisi canlı ve bilginin geri çağrılması kuvvetli kalıcılıkta olur. Sonuçta konular öğrenciye anlatılırken araç gereçlerin kullanılması kendisine etkili bir yaşantı sunmakta dolayısıyla öğrendiklerini günlük yaşamıyla ilişkilendirmesini sağlamaktadır. Materyal kullanımıyla gerçekleşen dersler daha katılımcı biyoloji okuryazarı bireylerin yetişmesini sağlamaktadır. Araçlar yardımıyla bilgiler ezbercilikten çıkarılarak olayların oluşum sebepleri ve çözüm yollarını öğrenen öğrenciler günlük yaşamında karşılaştığı problemlere alternatif çözümler üretebilecektir. Bu sayede elde edilen bilgilerle yarınlarını düşünen, planlayan bireyler oluşacaktır.

4

21. yüzyılda bilimdeki gelişmelere paralel olarak teknoloji ivedilikle değişmektedir. Biyoloji dersleri laboratuvarda materyaller kullanılarak işlenmeli, daha fazla gözlem ve deneye yer verilmelidir. Bunun sonucunda öğrenciler laboratuvar ortamında araçlarla birebir etkileşime girecek, onları tanıyacak, el becerileri kazanacak, deneysel çalışmaları planlayarak uygulayacaktır. Genel olarak materyal kullanımının amacına ve eğitim öğretime etkisine bakmak gerekirse:

 Zamanı etkili kullanmaya yardımcı olur,  Görsel olarak etkisi fazladır,

 Konuyu basitleştirerek anlamayı kolaylaştırır,  Öğretmenin konuya hâkimiyetini arttırır,  Dersleri daha eğlenceli kılar,

 Konuyu zenginleştirir,

 Öğrencilerin ilgilerini ve dikkatlerini çeker,  Hatırlamayı arttırır.

Yukarıda sunulan maddeler materyallerin ders içeriğini oldukça zenginleştirdiğini göstermektedir (Selvi, 2008).

1.4. Problem Cümlesi

Edirne il sınırları içinde ortaöğretim okullarında biyoloji öğretiminde materyal kullanımı ile ilgili öğretmenlerin fikirleri nelerdir?

1.5. Araştırmanın Alt Problemleri

Araştırmanın amacına yönelik belirlenen alt problemler aşağıdaki gibidir.

1. Edirne İl’indeki liselerde biyoloji öğretmenlerinin, ders materyalleri ve kullanımına ait görüşleri nedir?

2. Edirne İl’indeki liselerde biyoloji dersinde öğretmenlerin materyal kullanımına ait görüşlerinde cinsiyet, mezun oldukları okullar, mesleki kıdemler, eğitim hayatları boyunca aldıkları dersler gibi değişkenler nedir?

3. Edirne İl’indeki liselerde biyoloji dersinde öğretmenlerin materyal kullanımına ait görüşlerinde görev yaptıkları okullara göre (düz, fen, Anadolu, meslek ve özel liselerde) fark var mıdır?

5

4. Edirne İl’indeki liselerde merkez ve ilçeler arasında materyal durumu ve öğretmenlerin materyalleri kullanım durumları arasında fark var mıdır?

5. Edirne İl’indeki liselerde biyoloji öğretmenlerinin, ders materyalleri ve kullanımına yönelik hizmet içi eğitim çalışmaları alma ve almamaları arasında bir fark var mıdır? 1.6. Araştırmanın Varsayımları

Bu araştırmada;

- Öğretmenlerin, tüm veri toplama araçlarına içtenlikle cevap verdikleri,

- Öğretmenlerin materyal kullanım anketine verdikleri cevapların, gerçek materyal kullanım durumlarını yansıttıkları,

- Öğretmenlerin materyal kullanım durumlarına verdikleri cevapların, onların gerçek kullanımlarını yansıttıkları varsayılmıştır.

1.7. Sınırlılıklar Yapılan bu çalışma;

1. Çalışmanın uygulaması 2010-2011 eğitim öğretim yılı ile,

2. Problemin Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaöğretimdeki devlet okulları ve özel okullar üzerinde araştırılması ile,

3. Edirne il sınırları içindeki ortaöğretim okulları ile,

4. Araştırmaya katılacak öğretmenlerin kimliklerinin gizli tutulması ile,

5. Araştırmada öğretmenlere uygulanan anket bulguları sadece Edirne ilinde mevcut olan 60 biyoloji öğretmeninden elde edilen verilerle sınırlandırılmıştır.

1.8.Tanımlar

Biyoloji okuryazarlığı: Biyoloji öğretiminde başlıca uygulamalar arasında bilimsel açıdan okur-yazarlık kazanan kişilerin yetiştirilmesi, teknolojinin değişimini ve ilerlemesini yakın olarak izleyen ve bu değişimlere kolay bir şekilde uyum sağlayabilecek kişilerin yetiştirilmesidir (Yazır & Yel, 2017).

Öğretim materyali: Öğrencilerde amaçlanan bilgi, beceri, tutum ve değerleri geliştirmede kullanılan tüm araç, gereç ve kaynaklardır (Paykoç, 1991).

6

Öğretim teknolojisi: Öğrenme öğretme esnasında verilmek istenen hedeflerin planlanmasında, kazandırılmasında ve sonuçlandırılmasında bir düzen koşuludur (Civelek, 2014).

7

BÖLÜM 2

KAYNAK ARAŞTIRMASI

Bu bölümde araştırmaya temel olan konular alt başlıklar halinde bulunmaktadır. 2.1. Bilim ve Teknoloji

İçinde bulunduğumuz dönemde pek çok alanda olduğu gibi bilim ve teknolojide de yoğun bilgi patlaması olmaktadır. Bilim adamları dahi mevcut bilgi birikimindeki bu hızlı ve sürekli gelişim ve değişimlere ayak uydurup takip etmekte güçlük yaşamaktadırlar (Köseoğlu, Yılmaz, Gerçek & Soran, 2007). Günümüz koşullarında hayatımızın çok kısa süren döneminde dahi çok fazla değişme ve gelişme ile karşı karşıya kalınmaktadır. İnsanların bilim ve teknolojideki bu devam eden gelişmelere uyum sağlamaları, kendi yararlarına çevirmeleri ve kullanmaları hayati değere sahiptir. Bu konuda fen öğretiminin de görevleri artmaktadır (Seferoğlu, 2015).

Teknolojik değişimlerin yaygın şekilde yaşandığı ve bu değişimlerle iç içe olduğumuz yaşamımızda toplumların ve bireylerin gelişimine katkıda bulunan eğitim sistemimizi de teknolojiden uzak tutmak neredeyse imkansızdır. Bu nedenle öğrencide bilgi birikimi oluşturacak olan eğitim sisteminde geniş kapsamda eğitim teknolojisinin kullanılması gerekmektedir (Seferoğlu, 2015; Uzunboylu, 1995; Yenice, 2003).

Yaşadığımız çağın gereği olarak araştıran, soruşturan, inceleyen, fen konuları ile günlük yaşamını ilişkilendirmede başarılı olan, yaşamın birçok alanında yüzleştiği sorunları ele almada bilimsel yöntemi kullanan, dünyaya bilim adamının gözüyle bakabilmeyi amaç edinen insanların yetişmesini sağlamak, modern fen öğretiminin ana hedeflerindendir. Bu kapsamda, fen öğrenmek demek; araştırmanın yol ve yöntemlerini öğrenmek anlamına gelmektedir. Sözü edilen, araştırma yol ve yöntemleri, bilimsel

8

yöntemi kullanma ile bilgiye ulaşma ve bilgi arttırma hünerleri, fen bilimlerinde bilimsel süreç becerileri şeklinde ifade edilmektedir (Senemoğlu, 2001; Tan & Temiz, 2003).

Fen ve teknoloji her geçen gün insanoğlunun hayatına daha çok girerek toplum yaşamını etkilemektedir. İnsanların sosyal sorunlar hakkında kararlar verirken fen ve teknolojiye dayalı bilgilerden yola çıkması beklenmektedir (Topsakal, 2005). Bu açıdan fen ve fen bilimlerinin kapsadığı biyoloji okuryazarlığı mutlak olarak insanlarda var olması gereken nitelik boyutuna gelmiştir.

Teknoloji insan toplumlarında yayılmaya ve kullanılmaya başlandığında toplumlar sürekli olarak değişmiştir. Öğretmeninde görevi; gelişen teknolojiye uygun olarak öğrencileri teknolojiyi sistemli olarak kullanabilen, günlük yaşamına uygulayabilen ve bilgi edinme yol yöntemini kazanmış bireyler yetiştirmektir (Şimşek, 2002).

Öğretmenlerin sorumlu oldukları dersleri öğrencilere aktarırken çok çeşitli imkân ve yöntemleri bulunmaktadır. Öğretmenin iletiyi öğrenciye en iyi şekilde aktarması, öğrencinin onu kavramasını sağlayacaktır. Bu konu üzerinde yapılan çalışmalar incelendiğinde sadece düz anlatım ile yapılan bilgi aktarımı akılda yeterince kalmamakta, etkili bir öğretim sağlanması için diğer duyuları (duyma, görme, dokunma) da kullanmak gereklidir. Diğer duyuların kullanıldığı öğretiler beş kata kadar daha fazla etki gösterdiği araştırıcılar tarafından bildirilmektedir. Bu konu üzerinde uzun süredir durulmakta ve eğitim öğretimde kullanılmak üzere çeşitli materyaller geliştirilmektedir. Bu materyaller gelişen teknoloji ile çeşitlenme ve gelişme göstermektedir (Kaya, 2006). 2.2. Eğitimin Önemi

İnsanoğlu toplumsal yaşamını teknolojideki gelişmelere paralel olarak ayak uydurarak sürekli geliştirmeye çalışmaktadır. Teknoloji sayesinde insanların kazanmış olduğu bilgiler korunmakta ve gelecek nesillere aktarılmakta ayrıca bilgi paylaşımı ve çoğaltılması tüm dünya da insanlar arasında gerçekleşmektedir (Erden, 1996; Öztürk, 2004).

Eğitimin literatürdeki tanımına bakıldığında insan hayatındaki önemini kavramak mümkündür. Eğitim sosyolojisi kitabında eğitimin tanımı Tezcan’a göre (1992), “(…)

9

Eğitim, bireyin yaşadığı toplumda yeteneğini, tutumlarını ve olumlu değerdeki diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçler toplamıdır”.

İnsanın toplumdaki rolü başta olmak üzere hayatını idame ettirebilecek bütün yetenekler eğitimle kazandırılmaktadır. Toplumdaki bireylerin, uyum içinde yaşaması eğitim süreciyle gerçekleşir. Eğitim insanın kendi yeteneklerinin farkında olmasına ve bunun sonucunda daha güçlü bir birey olarak gelişmesine öncülük etmektedir. Çilenti (1985) tarafından yaşantı bireyin çevresiyle etkileşimi neticesinde kendisinde oluşan kalıcı izler şeklinde ifade edilmektedir. Yaşantının kalıcı izli olmasıyla kişilerde oluşan davranış farklılıkları öğrenme, öğrenmenin oluşması da öğretme olarak ifade edilmektedir (Erden, 2007).

Eğitim sayesinde kişilere yeni tutumlar kazandırmak hedeflenmektedir. Var olan tutumların değiştirilmesi öğrenme süreci ve öğrenmeyi sağlamak için planlanan öğretme sürecine bağlıdır. Sonuçta eğitim, öğrenme ve öğretme arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır (Çilenti, 1989).

Eğitimin yapıldığı yerlerde araç çeşitliliği ve ortam önemlidir, bu da eğitimin zenginleşmesini sağlar. Eğitim ortamı öğretmen, öğrenci, fiziksel ortam ve öğretilecek konudan meydana gelir. Öğretmen, öğrenci ve öğretilecek konu tespit edildiğinde kalıcı eğitim sağlamada zengin materyallerin bulunduğu fiziksel ortam ön plana çıkmaktadır (Uçar, 1999).

2.3. Biyoloji Eğitimi

Biyoloji eğitimi, toplumun her yaş döneminde, öğrenimin bütün devrelerinde ihtiyaç duyulan bilgi ve becerilerin, yeteneklerin, davranışların, materyal kullanma yeteneğinin kişilik özelliklerinin kazandırılmasının ve çevremizdeki varlıkların çeşitli yönlerinin araştırılmasının sağlanması için önceden hazırlanmış planların uygulanmasıdır. Fen Bilimleri kapsamında olmasına rağmen sosyal bir içeriğe de sahip olan biyoloji bilimi ve öğretimi bu açılardan önemlidir. Özellikle günümüzde yaygınlaşan hastalıklar ve her çeşit doğa kirliliği göz önüne alındığında birey ve toplumun yaşamında biyoloji bilimi ve öğretiminin önemi giderek devamlı bir şekilde artmaktadır (Dindar, 1995).

Son yıllarda fen bilimleri içinde biyoloji alanında çok fazla miktarda gelişme ve ilerleme kaydedilmiştir. Bilimsel bir ders plânlanmasından söz edilecekse biyolojiye en

10

fazla yerin verilmesi gerekmektedir. Çünkü biyolojik tekniğin ulaştığı bugünkü basamak gerek gen teknolojisi ve gerekse ekolojideki konular dünyamızı içinde bulunmuş olduğu durumdan kurtaracak boyutlardadır. Biyoloji dersi, canlının ön planda olduğunu, içinde yaşadığı çevresinde öğrencinin nasıl davranması gerektiğini, çevreyi desteklemesini vurgulamalı; çevrede görülen canlıları, objeleri doğru algılamasını, düzenlemesini ve adlandırmasını öğretmelidir (Baran, Doğan & Yalçın, 2002; Ekici, 2002; Kiziroğlu, 1988).

Eğitimin amaçlarından bir diğeri de ne öğretileceği ve nasıl öğretileceğidir. Biyoloji öğretimi geçmişte öğrenciye düz anlatım yoluyla kalıcılığı fazla olmayan bilgi aktarımı şeklinde yapılırken sürekli gelişen teknolojiye bağlı olarak günümüzde biyoloji öğretiminde teknolojik araçların yaygın kullanımı ile daha kalıcı eğitim gerçekleşmekte ve istenilen hedeflere ulaşılması sağlanmaktadır (Silberman, 1996; Yalın, 2002).

2.4. Biyoloji Öğretmenlerinin Materyal Kullanımının Faydaları

Berck (1999)’e göre materyaller yoksa biyoloji konuları işlenemez. Günümüzde materyallerin sağladığı imkanlar göz ardı edilemez. Biyoloji derslerinde materyaller konusunda en önemli güçlük, en etkili materyali saptamaktır.

Materyallerle, düz anlatıma göre daha fazla duyu organını işe koşarak kazanımların daha etkili ve kalıcı bir şekilde kazanımı sağlanmaktadır. Böylece öğrencilerin biyoloji dersine karşı olan tutumları olumlu yönde artış gösterirken teknolojiye karşı ilgileri de artmaktadır (Köseoğlu & Soran, 2004).

Uygun materyal seçimi konuların daha etkili aktarılmasını gerçekleştirmektedir. Bu konuda Dale’nin yaşantı konisine göre; derste uygun materyalin seçimi, öğrettiklerimizin %50 daha fazla hatırlanmasını, öğrencilerin derse katılımlarını, öğrendiklerinin %70’ini hatırlamalarını sağlamaktadır. Bir ödev veya bir etkinlik sonuçlandırıldığında öğrenciler öğrendiklerinin %90’ını hatırlamaktadır (Kaya, 2006; Seferoğlu, 2015).

Ülkemiz okullarında diğer alanlarda olduğu gibi biyoloji öğretiminde de genel olarak öğretmen merkezli bir öğretim yapılmaktadır (Dindar, 1995; Ekici, 1996; Özbaş, 1992; Yaman & Soran, 2000). Öğretmen merkezli yöntemler ve uygulamalar biyoloji okuryazarlığının oluşmasını engeller özelliktedir. Bu yöntemler öğrencilerin öz

11

güvenlerini ve motivasyonlarını arttırıcı rol oynamamaktadır. Öğrenciler sorgulayan ve öğrenmek için araştıran bireyler olarak yetişmelidirler (Demirel & Altun, 2014; Topsakal, 2006). Bu nitelikteki öğrenciler biyoloji okuryazarı olabilir ve bilimsel bilgiyi doğru olarak kullanabilmektedirler.

Derslerinde materyalleri verimli bir şekilde kullanmak isteyen öğretmenlerin dikkat etmesi gereken hususlar şöyle sıralanabilmektedir:

1- Materyaller hedef davranışın kazanımlarına ve öğrencilerin seviyeleriyle hazır bulunuşluklarına göre seçilmelidir.

2- Derslerin planlanmasında uygun materyalin seçimiyle ders anlatımı sırasında ne zaman kullanılacağına yer verilmelidir.

3- Hedefler öğrenciye verilirken öğretimdeki bütün bireylere gerekli materyal sağlanabilmelidir.

4- Eğitim öğretim ilklerine uygun materyaller seçilmelidir

5- Laboratuvarlarda öğrenciler çalışırken karşılaşabileceği tehlikelere karşı gerekli önlemler alınmalı

6- Materyallerin yardımıyla deneyler öğrenci tarafından yapılıp tamamlanmasından sonra laboratuvarların, ilgili ortamların ve malzemelerin temizliğine ve düzenine dikkat edilmelidir (Demirel & Altun, 2014; Sönmez, 2001).

Öğretim materyalleri, öğrenme işlemi sırasında öğretmen eşliğinde farklı ortamlarda öğrencilere gösterilen araçlardır. Bunlar; maketler, basılı materyaller, fotoğraflar, hemen anlaşılabilen objeler olabileceği gibi kapsamını anlamak için, ileri teknoloji kullanımına ihtiyaç duyan ses kasetleri, videolar, internet sayfaları, artırılmış gerçeklik (kitapların arkasındaki kare kodlar), CD’ler çeşitli yazılımlar gibi ortamlarda da verilebilir (Demirel & Altun, 2003).

Derslerde materyal kullanımı öğretmene ve öğrenciye çeşitli faydalar sağlamaktadır. Bu faydaları temel olarak ele alırsak; dikkatin toplanmasını kolaylaştırma, akılda kalıcılığını artırma, anlatılan konunun mantığının kolay kavranması, zamandan kazanma, kelime tasarrufu ile etkili öğrenme şeklinde özetlenebilmektedir. Materyallerden faydalanabilmek ve tasarrufları elde edebilmek için geliştirilen materyalleri etkili kullanmak önemlidir. Teknoloji sayesinde hızlı bir gelişim gösteren

12

eğitim öğretim materyallerinin kullanımı konusunda öğretmenler sürekli kendilerini yenilemeli ve güncel tutmalıdır (Demirkuş, 2005).

Çeşitli kitaplarda ifade edildiği gibi eğitim teknolojisinin hedefe bağlı kullanımı neticesinde öğrencide motivasyon oluşturduğu, eğitimi bireylere özgü duruma getirdiği, gün boyunca eğitim yapılabildiği, aktif ve kolay öğrenme sağladığı, düşüncede devamlılık oluşturduğu, üretimin artmasına neden olması gibi yararlarının olduğu ortaya konmuştur (Rıza, 2003; Demirel & Altun, 2007; Ensari & Kete, 2010).

Bir konunun veya kavramın öğrencilere aktarılmasında, bilginin doğrudan verilmeyip farklı araçlar kullanılarak sunulması ve öğrencilerin bunları kendi ifadeleri ile yorumlaması kalıcı öğrenmeyi sağlamaktadır. Öğretim sırasında araçların kullanımı birçok duyu organını uyardığından öğrencinin derse ilgisi görsel araçlar yardımıyla arttırılabilecek ve derse aktif katılımı sağlanacaktır. Dersin sonunda el becerileri gelişimini kazanmış, içinde bulunduğu toplumda iş birliği ve paylaşımcılık özellikleri arttırılmış olacaktır (Ensari & Kete, 2010).

Materyal kullanımının diğer faydaları sınıfa enerji kazandırma, öğrenme sürecini azaltma, bilgi tekrarı yapma, bilginin sürekliliğine yardım etmedir. Öğrencilerin derste motivasyonunu arttırmaktadır. Öğrencilerin çalışma, okuma bilgiye ulaşma duygularını arttırır. Sınıfa getirilemeyen veya görülmesi mümkün olmayan olay olgu ve cisimleri sınıf ortamına getirir (Doğdu & Arslan, 1993).

2.5. Materyal Kullanımının Ders Kalitesine Etkisi

Öğretmenlerin derslerinde materyal kullanmaları, materyallerin öğretmenin yerini alacağı demek değildir. Aksine eğitim materyalleri öğretmenleri sadece bilgi veren kişiler yerine öğrenme etkinliklerinin yaratıcı yöneticileri konumuna gelmelerini sağlamaktadır (Heinich, Molenda & Russell, 1993; Selvi, 2008).

Öğrencinin hedef alındığı eğitim sisteminde aktif öğrenme etkinliklerinde öğretmenler materyallerle ders işleme ortamlarını çeşitlendirebilirler. Ornstein & Lasley (2000) eğitim materyallerinin iyi organize edilmesi ve plan dahilinde kullanılmasını ileri sürmüşlerdir.

Materyal kullanımıyla eğitim öğretim etkili bir şekilde organize edilerek öğrencilerin hedeflere kısa sürede erişmesi sağlanmakta ve sürdürülen programın başarısında önemli

13

bir görev almaktadır. Bunun için, aktif olarak eğitim uygulamak gereklidir. Eğitim boyunca öğrencilere özellik katan unsur öğretim programlarıdır. Nihayetinde fen ve teknoloji öğretim programlarının etkili olabilmesinde öğretim araçlarının kullanımı hayati derecede önemlidir (Karamustafaoğlu, 2006; Şahin & Yıldırım, 1999).

Materyallerin kullanım amaçları ve sağladıkları faydaları yukarıdaki bölümde açıklandığı gibi eğitime çeşitli derecede olumlu etkiler sağlamaktadır. Materyal kullanımının beklenen etkiyi göstermesi için dikkat edilmesi gerekli hususlar vardır. Bunlar;

1. Derslerin amaçlarına, kazanımlarına göre seçilmeli ve planlanmalı, 2. Öğrenciye egzersiz ve uygulama çalışmaları yapma fırsatı sağlanmalı, 3. Güncel bilgiler, içinde yaşanılan hayattan alınmalı,

4. İşlenen konular somutlaştırılarak basitten karmaşığa ele alınmalı, 5. Öğrencinin zihinsel gelişimine ve yaşına uygun tasarlanmalı,

6. Görsel öğretim araçları işlenen konuları önemli görülen kısımlarına işaret edecek şekilde kullanılmaları sağlanmalıdır (Yaşar, 2004).

Fakat materyallerin teorik faydalarına rağmen kullanımları belirli ölçüde bilgi ve beceri gereksinimi göstermektedir. Öğretmen materyalleri kullanma bakımından yetenekli olmadığında ya da bunların yararına yeteri kadar inanmadığında araç gereçleri kullanmaya gönüllü olmayacaktır (Yalın, 1997).

Çok basit nitelikteki yazı tahtasından en ileri seviyedeki bilgisayarlara kadar çok sayıda araç öğretime hizmet vermektedir. Fakat bazı öğretmenler var olan araçları kullanmayı bilmediklerinden dolayı çok basit materyalleri dahi kullanmaktan uzak durmaktadırlar. Laboratuvarlarındaki araçların kullanım şeklini, aracın öğrenciye kazanımını ve sınırlılıklarını bilen öğretmen araçların farklı kullanma yollarını arayacaktır (Köseoğlu & Soran, 2004; Küçükahmet, 2002).

Yapılan birçok araştırma, derslerde materyallerin öğrencileri olumlu şekilde etkilediğini bildirmektedir (Altıntaş, 1998; Atılboz, 2001; Köseoğlu & Soran, 2005; Teker, 1990). Yapılan çoğu araştırmada öğretmenler materyal kullanmama gerekçesi olarak materyallerin kullanımıyla ilgili bilgileri olmadığını ve bu konuda hizmet içi eğitime gereksinim duyduklarını belirtmektedirler (Özdemir, 2000; Özer, 1996; Teker, 2002; Tüy, 2002; Uzunahmet, 1996). Öğretmenlerin konularını işlerken materyal

14

kullanımının yaygınlaşması tabi ki materyaller konusunda gerekli bilgileri kazanmış olmalarıyla gerçekleşecektir.

Bilgisayarların eğitim öğretime etkisi günümüzde kaçınılmaz bir durumdur. Bilgisayarların eğitim sürecinde aktif şekilde kullanılamamasında birçok sebep bulunmaktadır. Bu sebepler arasında bilgisayar alım ücretlerinin yüksekliği, problem durumunda teknik desteğin sağlanamaması, nitelikli ders yazılımlarının yokluğu söylenebilmektedir (Deniz, 2000; Özmusul, 2008).

Öğretmen olacak kişilere bilgisayarların kullanımının kazandırılması, eğitimden elde edilen verimi artıran önemli etkenlerden biridir. Öğretmenlik mesleğine hazırlanan bireylerin bilgisayara karşı tutumlarının eğitimin kalitesi açısından paralel olduğu birçok araştırmacı tarafından ifade edilmiştir (Altun, 2003; Atıcı, 2000).

Belirli bir dalda uzmanlaşacak kişilere kazandırılacak nitelikler açısından ilk olarak hedeflerin saptanması, sonra saptanan bu hedeflerin uygulanması konusunda verilecek eğitimin planlanması gelmektedir. Burada hedefe ulaşmak için çeşitli metotlar ve araçlar saptanmalıdır. Bazı hedef davranışların kazanımını sağlayan ortamları saptamak o eğitim ortamlarının katkısı sayesinde eğitim yaşantılarının hangi materyallerle hangi metotların nasıl kullanımıyla kazandırılacağını kararlaştırmayı ifade eder (Dindar & Yaman, 2003; Fidan, 1996). Okullarımızda modern bir şekilde eğitimin yapılabilmesi, konu içeriğine uyan iyi geliştirilmiş materyallerin etkili kullanımı sayesinde olmaktadır (Çilenti, 1997; Dindar & Yaman, 2003).

Öğretimin verimliliğini sağlamak amacıyla sınıf içerisinde çoklu ortam durumlarının yaratılması, öğretmen ve öğrencilerin ilişkileri ve bilgi alışverişleri açısından gereklidir. Sesler, resimler, grafikler ve sözcükler uygun bir şekilde bir araya getirildiğinde yalnızca işitildiği, yalnızca okunduğu, yalnızca gözlemlendiğinden oldukça yüksek oranda duyguları uyandırma, ilgi yaratma, etkinliklere aktif katılımı sağlama ve grup çalışmalarında çalışma dürtüsünü artırmayı kazandırmaktadır. Böylece gerçekleştirilen eğitim öğretim planlamasında materyal kullanımı hem gözü hem kulağı uyararak çoklu duyu organımızı öğretime katmış olmaktadır (Şimşek, 2002). Yine bir başka görsel materyal olan ve ön bilgilerle yeni kavramların sistematik bir şekilde bütünleşmesini sağlayan kavram haritaları analitik düşünmeyi kolaylaştıracağı için öğrenmeye pozitif katkı sağlamaktadır (Kılıç & Sağlam, 2004).

15

Günümüzde öğretmenler ve öğrenciler insanın biyolojik yapısı, biyo teknoloji, genlerle yapılan çalışmalar gibi son derece fazla ilerleme gösteren konularda internet ortamlarından ihtiyaç duydukları en son bilgilere ulaşabilmekte, çeşitli kurumların kapılarına giderek elde edemedikleri verileri internet sitelerinden edinebilmektedirler. Faydaları sadece güncel bilgilere erişimle sınırlı olmayıp kısa bilgiler sağlama, öğrenme ve veri kazanma sürecinde elde edilenlerin toplanması, ders kitaplarında işlenen konulara yardımcı olacak şekilde hazırlanmış alıştırma ve uygulama CD’leri ve dijital çalışma yaprakları gibi oldukça çeşitliliğe sahiptir (Taşçı, Yaman & Soran, 2010; Yapıcı & Hevedanlı, 2013).

Biyolojideki duyu organlarıyla algılanamayan kazanımları ve yabancı kavramları aktarma oldukça zor olduğu için bunların öğretilmesinde günümüz teknolojisinden yararlanmak faydalı olur. Özellikle görselliğin sağlayacağı kalıcılık örneğin üç boyutlu modellemeler, resimler, interaktif ortamlar, animasyonlar bu kazanımları öğretmede ve bilgilerin kalıcılığında destekleyici olmaktadır (Çömlekçioğlu & Bayraktaroğlu, 2001; Yalın, 2004).

Biyolojinin kazanımlarını öğretmede yine bir başka teknolojik alet olan bilgisayar öğrencinin derse karşı bağlılığını arttırmaktadır. Temel bilimlerin öğretimindeki bazı deneylerin pahalı, riskli, zahmetli olmasından dolayı ortaya çıkan problemlerde bilgisayardan gösterilebilecek animasyon ve simülasyonlar öğretilmesi zor olan kazanımların kolaylıkla aktarılmasını sağlamaktadır (Demircioğlu & Geban, 1996). Burada öğretmene düşen en büyük görev; kazanımlarla ilgili program ve uygulamaları seçip öğrenciye ulaştırması, gerekli materyalleri eğitim öğretim ortamına sağlamasıdır (Büyükkaragöz & Çivi, 1997; Demircioğlu & Geban, 1996; Hesapçıoğlu, 2010).

2.6. Öğretmen Kişiliği

Alan bilgisi öğretmenlik mesleği için oldukça önemli olduğundan bir öğretmenin derslerinde gerekli yöntem ve teknikleri uygulayabilmesi için uzmanlaştığı alanda önemli ölçüde bilgi birikimine sahip olması gerekmektedir.

Öğretmenin iyi bir alan bilgisine sahip olması öğretim için son derece önemli olmakla birlikte bilgisini öğrencilere hangi yöntem ve tekniklerle aktaracağını da bilmesi

16

gerekmektedir. Dolayısıyla alan bilgisi yanında öğretmenliğin getirdiği becerilere de ihtiyaç duyulmaktadır (Sünbül, 1996).

Öğretmenin yalnızca uzmanlık alan bilgisine bağlı şekilde dersleri işlemesi öğrenci için sıkıcı olabilmektedir. Bu nedenle dünyadaki olayları, insanı, toplumu ilgilendiren problemleri keşfedebilmeli; sorunlar hakkında alternatif çözüm yolları ortaya koyabilmeli ve konularıyla bağlantılı olarak bunları dersine katabilmelidir (Taşpınar, 2014; Ubay, 2014-2015).

Günümüzün hızla değişen ve gelişen dünyasında, bireylerin bilgiyi tek bir kaynaktan almaları ve ezberlemeleri yerine bilgiye ulaşma yollarını bilen, karşılaştığı sorunlar karşısında, bilgiyi kullanarak çözüm yöntemlerini uygulayabilen bireylerin yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Bireylerin bu becerileri kazanmalarında, öğretmenlerin etkin ve etkileşimli öğrenme ortamlarını tasarlamalarına, eğitim teknolojileri ve öğretim teknolojileri ilkelerine uygun hazırlanmış öğretim materyallerini kullanmalarına bağlıdır (Doğdu & Arslan, 1993; Dursun, 2006; Yanpar, 2007; Yanpar Yelken, 2011).

Günümüzde dünya genelinde bir ivme kazanan bilimsel ve teknolojik gelişmeler neticesinde yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. Öte yandan ne yazık ki üretilen bu bilgiler aynı hızla fen eğitim ve öğretim ortamlarına aksettirilememektedir. Fen bilimlerinde kaydedilen ilerleme ile eğitim kurumlarında okutulan fen derslerindeki değişimin birbirine paralel olmaması fen bilimleri için kayda değer bir problemdir. Fen eğitimine ilişkin dünya genelinde karşılaşılan sorunlar ortaktır ve bu durum ülkemiz için de geçerlidir. Bu sorunların çözümlenebilmesi için yapılacak ilk şey ülkemizdeki mevcut eğitim potansiyelini doğru bir şekilde tespit etmek olmalıdır (Demirkuş, 1999; Ersoy, 1997).

Kavcar (1998) ve Susar (2001)’ın ifade ettiği gibi “bir okul ancak orada çalışan öğretmenler kadar iyidir” sözü okullarımızda öğretmenlerin eğitim kalitesi üzerindeki rolünü ortaya koymaktadır. Ülke için ana ve yerine konulamaz unsur olan öğretmenler insan gücünü işleten, eğiten kişilerdir (Ensari, 2008).

Çilenti ve Özçelik’e göre (1991),

“Öğretmen, öğretme durumlarını saptama işinde bir bilim adamı gibi çalışmak zorundadır. Bilim adamı, saptadığı problemler için nasıl bütün yeteneklerini, duygu, sezgi, bilgi ve becerilerini kullanarak bir sanatkâr gibi dikkatle çalışarak hipotezler kuruyor ve onların doğruluğunu test ediyorsa, öğretmen de bütün yeteneklerini, duygu, sezgi, bilgi ve becerilerini kullanarak önceden belirlenmiş olan davranışları nasıl kazandırabileceğiyle ilgili öğretme durumlarını birer sanat

17

eseri gibi hipotez olarak tasarlamak, sonra da uygulayarak doğru olup olmadığını görmek zorundadır. Öğretme durumları uygulandıktan sonra öğrencilerin hedeflenen davranışları kazanma derecesi, öğretmenin öğretme durumları ile ilgili hipotezleri kurma sanatındaki ustalığın derecesini gösterecektir” (s.124).

Günümüz koşullarında öğretmenler artık bilgi aktarmanın dışında öğrenmeyi planlı ve aktif olarak sürdüren kişi konumundadır.

Eğitimde başarıya ulaşması öğretmenlerin sahip oldukları özelliklere bağlıdır. Bugüne kadar gerçekleştirilen araştırmalarda öğretmenlerin tutumları ve davranışları öğrencinin başarısı üzerinde etkiye sahip olduğu bulunmuştur (Altınok, 2004; Çeliköz & Çetin, 2004).

2.7. Eğitimde Gerçek Eşya

Öğretimin her kademesinde gerçek eşya ve modellerin kullanımı öğretimi daha iyi bir konuma getirmektedir. Ülkemizde farklı bölgelerde bulunan okullarda laboratuvarlar yetersiz koşullar içinde bulunabilmektedir. Farklı imkân koşullarında öğretmen kendi yetenekleri ölçüsünde karmaşık olmayan materyaller geliştirebilmektedir. Böylelikle öğrencinin biyoloji dersine bakış açısı olumlu bir konuma getirilmektedir. Öğrenci biyoloji ile çevresini tamamladığından dolayı doğal olaylara karşı ilgisi artmaktadır. Öğrencilere yaptırılabilecek bir takım karmaşık olmayan materyaller; bitki ve hayvan hücresi, herbaryum, teraryum, DNA molekül modeli, çiçeğin yapısı, besin piramidi, eklemler, insan vücudu, iskelet ve kas, boşaltım, sindirim, dolaşım ve solunum sistemi çalışmaları vb. olarak sıralanabilmektedir (Kaya, 2006; Selvi, 2008).

2.7.1. Gerçek Eşya Kullanmanın Avantajları

•Bireylerde somut ve etkili kazanımlar meydana gelmektedir. •Edinilen bilgilerin genellemesini sağlamaktadır.

•Kişilerin yeteneklerine göre kişisel nitelikte eğitim almasını sağlamaktadır.

Modeller gerçek eşyaların üç boyutlu durumunu gösterdiği gibi gerçek cisimlerden çok fazla büyük olabilmesine rağmen nitelendirdiği asıl eşya ile aynı konumda ya da daha küçükte olabilmektedir (Kaya, 2006). Nitekim parçaları hareket edebilen, iç bölümlerin görselleşmesinde birtakım özelliklerin renklerle belirtildiği modeller öğrencilere asıl eşyalardan daha değerli deneyimler kazandırabilmektedir (Selvi, 2008).

18

Gerçek eşya ve modellerden olabildiğince faydalanabilmek amacıyla öğretmen tarafından sınıfta kullanılmadan önce çalışma şekli ve meydana gelebilecek problemleri göz önüne alması gerekmektedir. Öğretimde yararlanılan modeller sınıfta herkesin net olarak görebileceği boyuta sahip olmalıdır. Modellerin gerçek boyutu konusunda bilgiler verilerek yanlış anlamanın önüne geçilmelidir (http://www.dersyerimiz.com). 2.8. Biyoloji Derslerinde Kullanılan Bazı Materyaller ve Tanımları

Derslerde kullanılan materyallerin sınıflandırılarak ele alınması daha kolay anlaşılmasını sağlamaktadır. Derslerde kullanılan materyalleri iki bölümde ele almak mümkündür. Bunlardan biri yansıtıcısız teknoloji ve materyaller, diğeri ise yansıtıcı teknolojileri ve materyalleridir.

2.8.1. Yansıtıcısız Teknoloji ve Materyaller

Yansıtıcısız teknoloji ve materyaller, pek çok duyu organına hitap eden özellikte olabilir. Örneğin; sadece görsel, işitsel ya da her ikisini de kapsar nitelikte bir takım teknoloji ve materyallerden oluşabilmektedir. Bu başlık altında açıklanacak teknoloji ve materyaller; basılı materyaller, gösterim yüzeyleri, resimler, gerçek nesneler, modeller, çoklu ortam setleri, alan gezileri, gösteriler, sergiler ile ucuz ve ücretsiz materyallerdir (Kaya, 2006). Şekil 2.8.1.1’de yansıtıcısız teknoloji ve materyallerin sınıflandırması görülmektedir.

Şekil 2.8.1.1. Yansıtıcısız Teknoloji ve Materyaller (Kaya, 2006)

Yansıtıcısız teknoloji ve materyallerin alt başlıklar altında aşağıdaki gibi incelenmesi uygun görülmüştür. Bunlar;

19

2.8.1.1. Basılı Materyaller

Basılı materyaller, çoğunlukla ulaşımlarının kolay olması sebebiyle öğretmenler tarafından gereken ilgiyi görmemektedir. Ancak eğitim öğretimde büyük ölçüde öneme sahip olan basılı materyaller Şekil 2.8.1.1.1’de görülmektedir.

Şekil 2.8.1.1.1. Basılı Materyaller (Kaya, 2006)

Şekil 2.8.1.1.1’de görülen basılı materyallerin öğretmenlere sağladığı kolaylıkları aşağıda ifade edildiği şekilde sıralanmaktadır:

 Kolay ulaşılabilmesi,

 Diğer materyallere göre ucuz olması,  Taşıması kolay olması,

 Tasarımı kolay kullanıma uygun olmasıdır.

Ayrıca basılı materyallerin kullanım için gereklilikleri vardır. Bu gereklilikler aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

 Okuryazar olmak en temel gerekliliktir ve konuya ön bilgi sahibi olmak gerekmektedir,

 Kelime sayısı ve bilgiyi bir anda vermesi öğrenimi zorlaştırıp, ezberi destekleyebilmektedir,

 Konuyu destekler nitelikten uzak olan birçok materyal, konuyu desteklemekten ziyade öğretme amaçlıdır.

20

2.8.1.2. Tahtalar

Yazı tahtası, hayatın önemli bir kısmının önünde geçirildiği, öğrencilik yıllarının vazgeçilmezi olan materyallerden biridir.

Doksanlı yıllara kadar kara tahta adıyla anılan yazı tahtaları, ahşap malzemeden üretilmektedir. Tebeşir adı verilen bir nevi kireç taşı kullanılarak üzerine yazı yazılan, silgi olarak bilinen ve keçeden oluşan materyalle kolaylıkla silinen, tekrardan yazıma hazır hale getirilen önemli bir öğretim materyalidir. Tahta üzerine yazılan yazıların silinmesi gerektiği için önemli miktarda toz meydana geldiğinden ortamların temizliği ayrıca güçlük oluşturabilmektedir.

Günümüzde kara tahtalar demode olarak ahşap tahtaların yerini genelde laminant veya emaye yazı tahtaları almıştır. Laminant yazı tahtalarında tebeşir yerine board marker veya yazı tahtası kalemi olarak isimlendirilen kalemler kullanılmaya başlandığı için tahtanın olduğu bölgede tebeşir tozu sorunu çözülmüştür (http://www.marmaraburo.com/toner/yazi-tahtasi-nedir-ozellikleri-nelerdir).

Elde edilmesi kolay ve yaygın kullanılan tahta; sözel anlatımı desteklemek amacı ile kullanılmaktadır. Tahtalar kendi içlerinde çeşitli alt başlıklara ayrılmaktadır. Bunlar: çok amaçlı tahta, etkileşimli tahta, dosya tahtası, bülten tahtası, kumaş kaplı tahta, manyetik tahta, askılı tahta.

2.8.1.3. Resimler

Resimler, konulardaki soyut anlatımı görsel olarak destekleyen, ulaşımı kolay ve öğretimde etkin olduğu için yaygın bir şekilde kullanım bulmaktadır. Kendi içerisinde sınıflandırılabilen resimleri sıraladığımızda; düz resimler, çizimler, şemalar, grafikler, posterler, çizgi resimlerdir (Kaya, 2006).

2.8.1.4. Gerçek Nesneler

Gerçek nesneler hem görselliği hem de gerçekliği duyu organlarını desteklediği için etkili materyaldir. Gerçek nesnelere örnek olarak bitkiler, hayvanlar ve konu ile ilgili nesnelerin gerçekleri verilebilmektedir (Kaya, 2006).

21

2.8.1.5. Modeller

Modeller gerçek nesnelerin maketleridir. Gerçeğinin katlanabilir ya da portatif şeklidir. Aynı maddeden ya da benzer maddelerden üretilmiş, ulaşımı ve taşınması kolay olduğundan yaygın kullanılmaktadır (Kaya, 2006).

2.8.1.6. Çoklu Ortam Setleri

Çoklu ortam seti, birden fazla araç içeren ve bir konu etrafında organize edilen öğretim öğrenme materyallerinden oluşmaktadır. Setlerde film, slayt, ses kaseti, video kaseti, düz resimler, tepegöz saydamları, haritalar, çalışma kağıtları, grafikler, broşürler, gerçek nesneler ve modeller yer alabilmektedir (Kaya, 2006).

2.8.1.7. Alan Gezileri

Konu ile alakalı yerler, görselliği desteklemek, ezberciliğin önüne geçmek amacıyla öğrenmede etkilidir. Bu yöntem sınıf dışında konuyla ilgili alana yapılan ziyaretler şeklinde tanımlanabilmektedir. Fazla zaman alması, masraflı olması olumsuz olarak değerlendirilebilecek yönleridir ancak grup ile çalışmayı desteklemesi, görsellik ve öğrenimi kolaylaştırması ve öğrencinin dikkatini yoğun olarak konu üzerine verebilmesi olumlu yönleri olarak tanımlanabilmektedir (Kaya, 2006).

2.8.1.8. Gösteriler

Herhangi bir olay ya da olgunun çeşitli duyu organlarını etkileyecek şekilde gerçeğe bağlı kalınarak ya da gerçeğe uygun olan modeller kullanılarak sergilenmesidir.

2.8.1.9. Sergiler

Konu ile alakalı nesnelerin, bir alan içerisinde sergilenmesidir. Bu yöntem görselliği desteklemesi bakımından öğrencilerin dikkatlerini artırmakta ve konunun anlaşılmasını desteklemektedir.

2.8.1.10. Ücretsiz ve Ucuz Materyaller

Eğitim öğretimi destekleme sebebiyle kullanılabilecek materyallerden ücretsiz ya da ucuz maliyetler ulaşılabilecek maddelerin tümünü kapsamaktadır.

22

2.8.2. Yansıtıcı Teknolojileri ve Materyaller

Önceden hazırlanmış yardımcı materyallerin zaman kazanmak ya da anlatılanı desteklemek için sunulması olarak tanımlanmaktadır. Görsel algıya dayanan böyle sunumlar, diğer duyuları da aktif olarak kullanabilmektedir. Genel özelliklerine bakıldığında zaman kazandırmak, algıyı ve anlamayı güçlendirmek amacıyla kullanılabilmektedir (Kaya, 2006).

2.8.2.1. Opak Projektörü

Opak şeffaf özellikte olmayan opak projektörü de şeffaf özellikte olmayanın bir perdeye ya da duvara yansıtıcısıdır. Opak projektörüyle para, pul şeklindeki ufak cisimlerin gerçek boyuttaki görüntülerini aktarmak olasıdır. Büyüklükleri 25x25cm olabilen fotoğraflar, gazete kupürleri, resimleri, posta kartları ve diğer şeffaf yapıya sahip olmayan materyaller opak projektörü ile gösterilebilmektedir. İlaveten kitap, dergi, ansiklopedi gibi ciltli yapıda olan resimler de opak projektörüyle sunulabilmektedir (Ergin, 1995).

Opak projektörün kullanılması kolaydır. Öğretimde görsel destek sunması ve çok karmaşık yapıya sahip olmaması kullanılmasındaki başlıca sebepler arasındadır.

2.8.2.2. Film Makinesi ve Şeritleri

Sinema makinesi, hareketli film makinesi, film projektörü ya da film gösterici de denebilmektedir. Bu cihazlar eğitimde büyük ölçüde öğretim faaliyetlerinde yer aldığı gibi günlük yaşamımızda da yaygın bir şekilde faaliyet göstermektedir. Eğitimde birçok duyu organını aktifleştirerek ihtiyaç duyulan bilgi, beceri ve davranışların verilmesinde üst nitelikte özelliklere sahiptir (Alkan, 1979). Öğretim materyalleri içinde yer alan eğitici filmlerden öğretme, öğrenme durumunda geniş kapsamlı olarak yararlanılmak amacıyla bu cihazların eğitimde kullanılabilmesi için öğretmenlerin çalışma şekillerini bilmeleri gerekmektedir (Alkan, 1995).

2.8.2.3. Slayt Makinesi

Slayt makinesi slayt projektörü olarak da isimlendirilir. Slayt makinesi ve slaytlar öğretimde faydalanıldığında teknoloji ve materyalleri destekler. Bir ders sırasında

23

konuyla ilgili slaytlar slayt makinesinde bulunmaktadır. Dersin işlenişini güçlendirmek amacıyla hazırlanan saydamların maliyeti düşüktür. Sağladığı kullanım kolaylığı, masraflı olmaması, hazırlanmasının basitliği nedeniyle slayt makinesi öğretim teknolojileri arasında yer almaktadır (Kaya, 2006).

2.8.2.4. Tepegöz ve Saydamlar

Tepegözler görsel öğretim aracı, ışıklı yazı tahtası, hareketsiz, hareketli, renksiz, renkli, saydam olmayan, saydam çeşitli özellikteki görüntüleri araştırmaya uygun hazırlanmış araçlardır (Alkan, 1992). Tepegöz ve saydamlar günümüzde yaygın şekilde kullanılmamasına rağmen öğrenme teknolojileri içinde önemli bir yere sahiptir (Heinich, Molenda, Russell & Smaldino, 2002). Öğrencinin dikkatini çekmesi, görsellik bakımından zengin içerikler sunması ve konuyu sunum ve hazırlanış bakımından kolay konuma getirmesi nedeniyle tercih edilmektedir.

2.8.2.5. Projeksiyon Cihazı

Projeksiyon cihazları fotoğraf makinesi, DVD, kamera, ses sistemi, bilgisayar, uydu, receiver, video, gibi cihazlarla bağlantı oluşturulabilmektedir. Cihazlardan elde edilen görüntüler duvara, tahtaya veya perdeye büyütülerek yansıtılmaktadır. Projeksiyon cihazı kullanılacağı zaman kablo ve yardımcı malzemelere de ihtiyaç duyulmaktadır. Bağlantı kurulurken dikkatli hareket edilmeli, bağlantı kurulduktan sonra projeksiyon cihazını bağlantı kurulan diğer cihazı algılaması gerekmektedir. Günümüzde projeksiyon cihazlarında bilgi kaynağı olarak genellikle bilgisayarlar kullanılmaktadır.

2.8.2.6. Mikroskop

Çevremizde var olan canlıların bazıları çok küçük boyutta olduğundan dolayı insan gözünün göremediği bu varlıklar mikroskop ile görünür hale getirilmektedir. Bazen laboratuvar ya da derslerde mercekler aracılığıyla mikroskoptan elde edilen görüntüler bilgisayar ortamına taşınarak geniş çaplı faydalanılmaktadır (Dikmenli, Türkmen & Çardak 2002).

Teknolojinin gelişimine bağlı olarak mikroskoplarında var olan özellikleri geliştirilmektedir. Mikroskoplar metrenin milyonda biri boyutunda olan ve mikron olarak isimlendirilen cisimleri net olarak elde edebilmeyi sağlar. İleri boyuttaki

24

mercekler yardımıyla sağlanan büyütmelerle insan gözünün göremediği objeler gözle görünür konuma getirilmekte ilaveten çeşitli araştırmalar ve incelemeler yapmayı sağlamaktadır (http://www.bilgiustam.com/mikroskop-nedir-turleri-nelerdir/).

Mikroskoplar bir mercek sistemiyle bakılacak cisimden yansıyan ışınların büyük gösterilmesi esasına dayalı bir alettir ve en yaygın olarak tıpta, mikrobiyoloji ve bakteriyolojide, botanikte kullanım alanına sahiptirler (https://www.nedir.com/mikroskop).

2.9. İlgili Araştırmalar

Öğretmenlerin materyal kullanımı konusunda son yıllarda artan bir şekilde üzerinde durulmaktadır. Bu bölümde araştırma konusu kapsamında ilk olarak yurtiçinde daha sonra yurtdışında yapılan çalışmalardan bazıları özetlenmiştir.

2.9.1. Materyal kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalar

Literatürde genel olarak Biyoloji derslerinde materyal kullanımı ile bağlantılı araştırmaların incelendiği bulguların bazılarına aşağıda değinilmiştir.

2.9.1.1. Yurtiçinde Yapılan Çalışmalar

Gerçekleştirilen araştırmalarda derslerde materyal kullanımının öğrencilerin duyuları ve konuyu kavrama yeteneği üzerine etkisi araştırılmıştır. Araştırmaların verileri incelendiğinde eğitim öğretimde materyal kullanımının önemi görülmektedir.

Yeni (2018) tarafından gerçekleştirilen “The Effect of 21st _{Century Skills Training on} Foreign Language Teachers’ Perceptions Regarding Their Education Technology and Materials Development Competencies” başlıklı çalışmayla öğretmenlerin eğitim teknolojisine ve materyallerin geliştirilmesine dönük olarak öğretmenlerin görüşlerinin ölçülmesi hedeflenmiştir. İçinde bulunduğumuz teknolojik çağda öğretmenlerin dersleri için öğretim materyalleri geliştirerek sınıf ortamına kazandırma yetenekleri, teknolojik aletlere yatkınlık durumları araştırılmıştır. Araştırma 33 öğretmenin katılımıyla İstanbul Üniversitesi’nde devam eden 8 haftalık eğitimle sağlanmıştır. Öğretmenlerdeki algı farklılıklarını ölçmek amacıyla, 8 hafta devam eden eğitimin öncesi ve sonrasında ön test ve son test kullanılmıştır. İlaveten nicel verilerden sağlanamayan kısımlar hakkında