• Sonuç bulunamadı

Müzik öğretmenliği öğrencilerinin Geleneksel Türk Müziği Derslerine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Müzik öğretmenliği öğrencilerinin Geleneksel Türk Müziği Derslerine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi"

Copied!
227
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ ÖĞRENCİLERİNİN “GELENEKSEL TÜRK

MÜZİĞİ DERSLERİ”NE İLİŞKİN TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ

DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

DOKTORA TEZİ

Hazırlayan Yavuz ŞEN

Ankara Ocak, 2011

(2)

GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ ÖĞRENCİLERİNİN “GELENEKSEL TÜRK

MÜZİĞİ DERSLERİ”NE İLİŞKİN TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ

DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

DOKTORA TEZİ

Yavuz ŞEN

Danışman: Prof. Nezihe ŞENTÜRK

Ankara Ocak, 2011

(3)
(4)

ii

Bu araĢtırma Müzik Öğretmenliği Öğrencilerinin “Geleneksel Türk Müziği Dersleri”ne ĠliĢkin Tutumlarının ÇeĢitli DeğiĢkenler Açısından Ġncelenmesi adlı betimsel bir çalıĢmaya iliĢkin olup, Ocak 2011‟de tamamlanmıĢtır.

AraĢtırmamın her aĢamasında görüĢ ve düĢünceleriyle katkı sağlayan değerli danıĢmanım Prof. Nezihe ġENTÜRK‟e, savunma jürime katılarak önemli görüĢlerini paylaĢan değerli hocam Prof. Sadık Özçelik‟e, araĢtırmanın Ģekillenmesi ve ilerlemesi boyutlarında yardımlarını hiçbir zaman esirgemeyen tez izleme komisyonu üyelerinden baĢta değerli hocalarım Yrd. Doç. Dr. Melek ÇAKMAK‟a Yrd. Doç. Dr. Salih AYDOĞAN‟a, savunma jürime katılarak önemli görüĢlerini paylaĢan değerli arkadaĢım Yrd. Doç. Dr. Mehtap AYDINER‟e, araĢtırmanın ölçme aracının geliĢtirilmesi aĢamasında fikir ve görüĢlerinden faydalandığım çok değerli uzman grubundaki öğretim üyelerine teĢekkürlerimi sunarım.

Verilerin çözümlenmesi ve istatistiksel analizlerin gerçekleĢtirilmesinde yardım ve desteklerini esirgemeyen Yrd. Doç. Dr. Bülent ALTUNKAYNAK‟a, araĢtırmam sırasında yardım ve destekleri ile yanımda olan değerli arkadaĢlarım Yrd. Doç. Dr. Cahit AKSU‟ya, Yrd. Doç. Dr. BarıĢ Karaelma‟ya ve ArĢ. Gör Dr. Koray Çelenk‟e teĢekkürlerimi sunarım.

Ölçeğin uygulanmasında 22 üniversitedeki eğitim fakültesi müzik öğretmenliği anabilim dalı baĢkanlarına ve uygulamada yardımlarını esirgemeyen değerli öğretim üyelerine ve ölçeği cevaplayan sevgili öğrencilere teĢekkürlerimi sunarım.

Her zaman yanımda olan değerli eĢim Ülkü Sevim ġEN‟e, maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen kıymetli aileme teĢekkürü bir borç bilirim.

(5)

iii

MÜZĠK ÖĞRETMENLĠĞĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN “GELENEKSEL TÜRK MÜZĠĞĠ DERSLERĠ”NE ĠLĠġKĠN TUTUMLARININ ÇEġĠTLĠ DEĞĠġKENLER AÇISINDAN

ĠNCELENMESĠ

ġEN, Yavuz

Doktora, Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Prof. Nezihe ġENTÜRK

Ocak- 2011, 210 sayfa

Bu araĢtırmanın amacı, Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerinin “Geleneksel Türk Müziği Dersleri‟‟ne iliĢkin tutumlarını belirlemektir. Bu temel amaç çerçevesinde araĢtırmada, Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerinin GTHM ve GTSM derslerine iliĢkin tutumlarının çeĢitli değiĢkenler açısından incelenmesi ve aralarında anlamlı bir iliĢki olup olmadığının ortaya koyulması hedeflenmektedir.

Bu araĢtırma, müzik öğretmeni adaylarının Geleneksel Türk Müziği (Geleneksel Türk Halk Müziği ve Geleneksel Türk Sanat Müziği) derslerine iliĢkin tutumlarını belirlemeye yönelik olarak betimsel araĢtırmalardan tarama modeli ile yürütülen bir araĢtırmadır.

AraĢtırmanın evrenini, Türkiye‟deki Yüksek Öğretim Kurumuna bağlı olan 23 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı‟nda okuyan öğrenciler oluĢturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemini ise, 22 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı dördüncü sınıf öğrencileri oluĢturmaktadır.

AraĢtırmada veri toplama aracı olarak iki bölümden oluĢan anket formu kullanılmıĢtır. Anket formunun birinci bölümü, öğrencilerin kiĢisel bilgilerini içeren 9 sorudan; ikinci bölümünde ise, araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen 24 maddeden oluĢan “Geleneksel Türk Müziği (GTHM-GTSM) derslerine iliĢkin tutum ölçeği” „nden

(6)

iv

% 40, güvenirlilik katsayısı (Cronbach Alfa) 0,93 olarak bulunmuĢtur.

Bu araĢtırmada, ön uygulama (geliĢtirilen tutum ölçeğinin geçerlik-güvenirlik çalıĢması) için; 2009-2010 Eğitim-Öğretim yılında, 22 üniversite içinden random yöntemi ile seçilen, dört üniversitenin dördüncü sınıfında öğrenim gören 202 öğrenciye ulaĢılmıĢtır. Daha sonra asıl uygulama için (ölçeğin geçerlik-güvenirlik çalıĢması yapıldıktan sonra) geriye kalan 18 üniversitede öğrenim gören 451 öğrenciye ulaĢılmıĢtır.

Bu çalıĢmada ilk olarak Kolmogorov-Smirnov testi ile verilerin normal dağılıma uyup uymadığı incelenmiĢtir. Ölçekte yer alan maddelerin normal dağılıma sahip olduğu durumlarda iki grubun karĢılaĢtırılmasında Bağımsız Örneklerde t testi (Independent Samples t testi), ikiden fazla grubun karĢılaĢtırılmasında ise Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way ANOVA) kullanılmıĢtır. Ölçekte yer alan boyutların normal dağılıma sahip olmadığı veya gözlem sayısının az olduğu durumlarda iki grubun karĢılaĢtırılmasında Mann-Whitney U testi, ikiden fazla grubun karĢılaĢtırılmasında ise Kruskal-Wallis H kullanılmıĢtır. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak belirlenmiĢtir. ÇalıĢmada yer alan analizler için SPSS 18.0 (PASW 18.0), WINKS ve LISREL paket programları kullanılmıĢtır.

AraĢtırmanın bulguları sonucunda GTHM ve GTSM derslerine iliĢkin öğrencilerin tutum puanlarının yüksek oranda olumlu olduğu ve bu iki derse iliĢkin tutumlar arsında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıĢtır. Öğrencilerin GTM derslerine iliĢkin tutumlarının cinsiyete, mezun oldukları ortaöğretim kurumlarına, okumakta oldukları üniversitelere, bireysel çalgı ve çalgı gruplarına, dinlediği müzik türüne, yerleĢim yerlerine, ailede sıklıkla dinlenilen müzik türüne, anne ve babalarının eğitim durumuna göre anlamlı düzeyde fark bulunmuĢtur. Bu bulgular ıĢığında ileride yapılabilecek bilimsel araĢtırmalara dair öneriler sunulmuĢtur.

Anahtar Kelimeler: Müzik Eğitimi, Geleneksel Türk Müziği Dersleri, Geleneksel Türk Halk Müziği, Geleneksel Türk Sanat Müziği, Tutum.

(7)

v

ABSTRACT

EXAMINATION OF THE ATTITUDES OF THE MUSIC-TEACHING DEPARTMENT‟S STUDENTS TOWARDS “TRADITIONAL TURKISH MUSIC

COURSES” IN TERMS OF VARIOUS VARIABLES

ġEN, Yavuz

PhD, Department of Music Teaching Supervisor: Prof. Nezihe ġENTÜRK

January - 2011, 210 pages

The purpose of the present study is to examine the attitudes of the fourth-year students at the Department of Music Teaching at the Faculty of Education towards “Traditional Turkish Music Courses”. Within the framework of this basic purpose, this study is designed to examine the attitudes of the fourth-year students at the Department of Music Teaching at the Faculty of Education towards the courses of TTFM (Traditional Turkish Folk Music) and TTAM (Traditional Turkish Art Music) in terms of various variables and to find out whether there is a significant relationship between them.

This study is a research conducted as a survey to determine the attitudes of the students at the Department of Music Teaching towards TTFM and TTAM. The universe of the study consists of the students enrolled at the 23 Departments of Music Teaching affiliated to The Council of Higher Education in Turkey. The sample of the study is composed of the fourth-year students at 22 Departments of Music Teaching.

In the study, a questionnaire form composed of two parts has been used as a tool of collecting data. In the first part of the questionnaire form, there are 9 questions concerning the personal information of the students and in the second part, there is an Attitude-Scale for Traditional Turkish Music (TTFM-TTAM), developed by the researcher and composed of 24 items. The Scale consists of 24 questions – 9 negative

(8)

vi

This study has been conducted with 202 students currently enrolled in the fourth-year at the Department of Music Teaching during 2009-2010 training year from the four universities randomly selected for pre-application (validity-reliability study of the scale developed). Then we have made contacts with 451 students from the remaining 18 universities during 2009-2010 training year for the real application (after the validity-reliability study of the scale).

In this study, firstly, whether the data conformed to the normal distribution with Kolmogorov-Smirnov test was assessed. In the cases in which the items in the scale had a normal distribution, Independent Samples t-test was used in the comparison of two groups and One-Way ANOVA was used in the comparison of more than two groups. In the cases in which the dimensions in the scale did not have a normal distribution or the number of observations was low, Mann-Whitney U-test was used in the comparison of two groups and Kruskal-Wallis H was used in the comparison of more than two groups. The level of significance was found as 0,05. For the analyses in the study, SPSS 18.0 (PASW 18.0), WINKS and LISREL package programs were used.

The study concluded that the students had a high positive score of attitude to the courses of TTFM and TTAM and there was not a significant difference between the attitudes to these two courses. The students‟ attitudes to the courses of Traditional Turkish Music showed considerable differences, depending on their genders, their high-schools, their current universities, individual instruments and groups of instruments, their favourite music, their settlement places, the kind of music frequently listened to in the family and the educational status of the parents. In the light of these findings, suggestions were made about the scientific studies that would be conducted in the future.

Key Words: Music Training, Traditional Turkish Music Courses, Traditional Turkish Folk Music, Traditional Turkish Art Music, Attitude.

(9)

vii

JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ...i

ÖN SÖZ ... ii

ÖZET ... iii

ABSTRACT ... v

İÇİNDEKİLER ... vii

TABLOLAR LİSTESİ ... x

ŞEKİLLER LİSTESİ ... xiii

GRAFİKLER LİSTESİ ...xiv

KISALTMALAR LİSTESİ ... xv BÖLÜM I ... 1 GİRİŞ ... 1 1.1. Problem Durumu ... 2 1.1.1. Problem Cümlesi ... 17 1.1.2. Alt Problemler ... 17 1.2. AraĢtırmanın Amacı ... 18 1.3. AraĢtırmanın Önemi ... 18 1.4. Varsayımlar ... 19 1.5. AraĢtırmanın Sınırlılıkları ... 20 1.6. Tanımlar ... 20 BÖLÜM II ... 22 2.KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 22 2.1. Kültür ... 22 2.2. Türk Müzik Kültürü ... 23 2.3. Geleneksel Müzikler ... 25

2.3.1. Geleneksel Türk Halk Müziği ... 25

2.3.2. Geleneksel Türk Sanat Müziği ... 26

2.4. Eğitim ... 27

2.5. Müzik Eğitimi ... 29

2.5.1. Müzik Eğitiminin Üç Ana Türü ... 29

(10)

viii

2.6. Türkiye‟de Mesleki Müzik Eğitimi Veren Kurumlar ... 32

2.6.1. Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri ... 32

2.6.1.1. Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Öğretim Programında Yer Alan GTHM-GTSM Ġle Ġlgili Dersler ... 34

2.6.2. Eğitim Fakülteleri Müzik Öğretmenliği Bölümleri... 35

2.6.2.1. Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı Öğretim Programında Yer Alan GTHM-GTSM Dersleri ve Ġçerikleri ... 36 2.7. Tutum ... 38 2.7.1. Tutum‟un Öğeleri ... 41 2.7.2. Tutumların Özellikleri ... 45 2.7.3. Tutumların ĠĢlevi ... 46 2.7.4. Tutumların OluĢması ... 48

2.7.4.1. Tutumda Ailenin (Anne-Baba) Etkisi ... 49

2.7.4.2. Tutumda Çevrenin Etkisi ... 50

2.7.4.3. Tutumda KiĢisel Deneyimlerin Etkisi ... 51

2.7.5. Tutum ve DavranıĢ ĠliĢkisi ... 52

2.7.6. Tutumların Ölçülmesi ... 53

2.7.7. Tutum Ölçekleri ... 53

2.7.7.1. Thurstone Ölçekleri (EĢit Görünen Aralıklar Tekniği) ... 54

2.7.7.2. Guttman Ölçekleri (Birikimli Ölçekleme Tekniği) ... 54

2.7.7.3. Duygusal Anlam Ölçeği (Osgood) ... 55

2.7.7.4. Likert Ölçeği ... 55

BÖLÜM III ... 57

3.YÖNTEM ... 57

3.1. AraĢtırmanın Modeli ... 57

3.2. Evren ve Örneklem ... 58

3.3. Veri Toplama Teknikleri ... 59

3.3.1. Ölçme Aracının GeliĢtirilmesi ve Geçerlik - Güvenirlik ÇalıĢmaları ... 59

3.3.1.1. Ölçülecek Yapının Tanımlanması ... 61

(11)

ix

3.3.1.4. Kapsam Geçerliği Ġçin Uzman GörüĢlerinin Alınması ... 63

3.3.1.5. Ölçeğin Aday Formunun OluĢturulması ve Hazırlanması ... 66

3.3.1.6. Ön Uygulama (Pilot Uygulama) ... 66

3.3.1.7. Ön Uygulama Verilerinin Analizi ve Madde Analizi ... 67

3.3.1.8. Ölçeğin Psikometrik Özelliklerinin Belirlenmesi ... 70

3.3.1.9. Ölçeğin Nihai Formunun OluĢturulması ... 74

3.3.1.10. Ölçeğin (nihai formun) Uygulanması ... 75

3.4.Verilerin Analizi ... 75

BÖLÜM IV ... 78

4.BULGULAR VE YORUMLAR ... 78

4.1. AraĢtırmaya Katılan Öğrencilerin Demografik Bilgilerine Ait Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 78

4.2. AraĢtırmanın Birinci Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 89

4.3. AraĢtırmanın Ġkinci Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 95

4.4. AraĢtırmanın Üçüncü Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 96

4.5. AraĢtırmanın Dördüncü Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 98

4.6. AraĢtırmanın BeĢinci Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 101

4.7. AraĢtırmanın Altıncı Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 104

4.8. AraĢtırmanın Yedinci Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 106

4.9. AraĢtırmanın Sekizinci Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 107

4.10. AraĢtırmanın Dokuzuncu Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 108

4.11. AraĢtırmanın Onuncu Alt Problemine Yönelik Bulgular ve Yorum ... 109

BÖLÜM V ... 111 5.SONUÇ VE ÖNERİLER... 111 5.1.Sonuçlar ... 113 5.2.Öneriler ... 116 KAYNAKÇA ... 119 EKLER ... 132

(12)

x

Tablo 3.1. Madde Havuzu OluĢturulurken GörüĢleri Alınan Uzman

Grubu Özellikleri ... 63

Tablo 3.2. Kapsam Geçerliği Ġçin YapılandırılmıĢ Uzman GörüĢ Formu ... 64

Tablo 3.3. Kapsam Geçerliliği Ġçin GörüĢleri Alınan Uzman Grubu Özellikleri ... 64

Tablo 3.4. Kapsam Geçerlik Oranları Ġçin 0,05 Anlamlılık Düzeyinde Minimum Değerler ... 65

Tablo 3.5.Kapsam Geçerlilik Uzman GörüĢleri Oranları ... 65

Tablo 3.6. Pilot Uygulama Ġçin Seçilen Üniversiteler ve Geri Dönen Ölçek Sayıları ... 67

Tablo 3.7. BeĢli Likert Puanlama Tablosu ... 67

Tablo 3.8. Modelin Kestirilmesi Ġle Elde Edilen Sayısal Değerler ... 70

Tablo 3.9. GTHM Madde Toplam Korelasyonları ve Maddelere ĠliĢkin Güvenirlik Katsayıları ... 71

Tablo 3.10. GTSM Madde Toplam Korelasyonları ve Maddelere ĠliĢkin Güvenirlik Katsayıları ... 71

Tablo 3.11. Ölçeğin Bütününe ĠliĢkin Cronbach alfa Güvenirlik Katsayıları ... 72

Tablo 3.12. Ölçeğin Faktör Analizine Uygunluğunun Testi ... 73

Tablo 3.13. Madde Faktör Yük Değerleri ... 74

Tablo 3.14. Varyans Açıklama Oranları ... 74

Tablo 3.15. Nihai Ölçeğin Uygulandığı Üniversitelerin Listesi ... 75

Tablo 4.1. Üniversitelere Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 78

Tablo 4.2. Cinsiyete Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 79

Tablo 4.3. YerleĢim Yerine Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 80

Tablo 4.4. Mezun Olunan Ortaöğretim Kurumuna Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 81

Tablo 4.5. Bireysel Çalgılara Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 82

Tablo 4.6. Bireysel Çalgı Grubuna Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları .... 83

Tablo 4.7. Cinsiyet ile Çalgı Grubu Arasındaki ĠliĢkiye Yönelik ki-kare (x²) Analizinden Elde Edilen Dağılımlar ... 84

Tablo 4.8. Annenin Eğitim Durumuna Göre Öğrenci Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 84

(13)

xi

Dağılımları ... 85 Tablo 4.10. Öğrencilerin Dinlemeyi En Çok Tercih Ettikleri Müzik

Türüne Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 86 Tablo 4.11. Öğrencilerin Ailede Sıklıkla Dinlenilen Müzik Türüne

Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları ... 87 Tablo 4.12. Ağırlıklı Aritmetik Ortalamaların Değerlendirme Aralığı ... 89 Tablo 4.13. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin Tutumları ... 89 Tablo 4.14. Öğrencilerin GTHM Dersine ĠliĢkin Tutumlarının Frekans ve

Yüzde Dağılımları ... 90 Tablo 4.15. Öğrencilerin GTSM Dersine ĠliĢkin Tutumlarının Frekans ve

Yüzde Dağılımları ... 92 Tablo 4.16. Öğrencilerin GTHM ve GTSM Derslerine ĠliĢkin Tutumlarının

Birbirlerine Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere

Yapılan Bağımsız Grup t Testi Sonuçları ... 94 Tablo 4.17. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin

Tutumlarının Cinsiyete Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını

Belirlemek Üzere Yapılan Bağımsız Grup t Testi Sonuçları ... 95 Tablo 4.18. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin

Tutumlarının Mezun Oldukları Ortaöğretim Kurumlarına Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere Yapılan

Bağımsız Grup t Testi Sonuçları ... 96 Tablo 4.19. Öğrencilerin Eğitim Almakta Oldukları Üniversitelere

Göre GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin Tutum

Düzeyleri Sonuçları ... 98 Tablo 4.20. Öğrencilerin GTM Derslerine ĠliĢkin Tutumlarının

Eğitim Almakta Oldukları Üniversitelere Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Kruskal Wallis-H

Testi Sonuçları ... 100 Tablo 4.21. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin

Tutumlarının Bireysel Çalgılarına Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Tek Yönlü

(14)

xii

FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Kruskal Wallis-H

Testi Sonuçları ... 104 Tablo 4.23. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine

ĠliĢkin Tutumlarının Dinlemeyi En Çok Tercih Ettikleri

Müzik Türlerine Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek

Üzere Yapılan Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları ... 105 Tablo 4.24. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin

Tutumlarının YerleĢim Yerlerine Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere Yapıla Bağımsız

Grup t Testi Sonuçları ... 106 Tablo 4.25. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin

Tutumlarının Ailede Sıklıkla Dinlenilen Müzik Türüne Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere

Yapılan Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları ... 107 Tablo 4.26. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine ĠliĢkin

Tutumlarının Annelerinin Eğitim Durumuna Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere Yapılan

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları ... 108 Tablo 4.27. Öğrencilerin GTM (GTHM-GTSM) Derslerine

ĠliĢkin Tutumlarının Babalarının Eğitim Durumuna Göre FarklılaĢıp FarklılaĢmadığını Belirlemek Üzere

(15)

xiii

Şekil 2.1. Tutumun Öğeleri ... 42

Şekil 3.1. AraĢtırma Süreci ... 58

Şekil 3.2. Ölçek GeliĢtirme ve Test Edilme AĢamaları ... 60

Şekil 3.3. Model Yapılandırılması ... 68

Şekil 3.4. Modelin Kestirilmesine ĠliĢkin LISREL Çıktısı ... 69

Şekil 3.5. Özdeğerlere ĠliĢkin Grafikler ... 73

Şekil 3.6. Verilerin SPSS 18.0‟da Ekran Görüntüsü ... 77

(16)

xiv

Grafik 4.1. Üniversitelere Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 79

Grafik 4.2. Cinsiyete Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 80

Grafik 4.3. YerleĢim Yerine Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 80

Grafik.4.4. Mezun Olunan Ortaöğretim Kurumuna Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 81

Grafik 4.5. Bireysel Çalgılara Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 82

Grafik 4.6. Bireysel Çalgı Grubuna Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 83

Grafik 4.7. Annenin Eğitim Durumuna Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 85

Grafik 4.8. Babanın Eğitim Durumuna Göre Öğrenci Yüzde Dağılımları ... 86

Grafik 4.9. Öğrencilerin Dinlemeyi En Çok Tercih Ettikleri Müzik Türüne Göre Yüzde Dağılımları ... 87

Grafik 4.10. Öğrencilerin Ailelerinde En Çok Dinlenen Müzik Türüne Göre Yüzde Dağılımları ... 88

(17)

xv

ABD: Anabilim Dalı

AGSL: Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi AKT.: Aktaran

BD: Bilim Dalı BKZ.: Bakınız BM: Batı Müziği

CFI: Comparative fit index ( KarĢılaĢtırmalı Uyum Ġndeksi) GFI: Goodness of fit index (Uyum Ġndeks Ġyiliği)

GSEB: Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü GTHM: Geleneksel Türk Halk Müziği GTM: Geleneksel Türk Müziği

GTMDYTÖ: Geleneksel Türk Müziği Derslerine Yönelik Tutum Ölçeği

GTSM: Geleneksel Türk Sanat Müziği KGO: Kapsam Geçerlik Oranı

RMSEA: Root mean square error of approximation (YaklaĢık kök ortalama kare hatası) SPSS: The Statistical Packet for Social Sciences (Sosyal Bilimler Ġçin Ġstatistiki Paket) TDK: Türk Dil Kurumu

(18)

BÖLÜM I

1. GİRİŞ

Gelenek, kültürün kuşaktan kuşağa geçerek zamanımıza kadar ulaşmış belli öğelerinde varlığını sürdürür. Bu bakımdan gelenek, “değerini ve gücünü hem eskilikten, hem de öteden beri çeşitli durumlarda denendikten sonra geçerli kalmışlıktan alır”. Burada “eskilik, geçerli kalmışlık ve süreğenlik” birlikte düşünüldüğünde “eskimezlik” anlamına gelir. Bu demektir ki, gelenek, “kültürdeki eskimezlerden oluşur”. Gelenek, “geçmişten gelmekle birlikte, geçmişte kapanıp kalmaz”, günümüze erişir, geleceğe uzanır ve böylece “kökü geçmişte olan bir gelecek” gibi anlaşılmak istenir (Ertürk, 1978; akt.Uçan, 2005a: 309).

“Gelenek” uzun bir zaman içinde toplum tarafından biriktirilerek oluşturulan, kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşatılan, toplumun üyelerini sağlam bir bağla birbirine bağlayan kökleşmiş manevi kültür öğeleridir. Toplumları ayırt edici özellikler taşır. Kalıcılık ve değişim yeteneği gösterir. Gelenek, toplumun özel niteliği, özgünlüğüdür (Bayraktar, 1992: 95).

Geleneksel müziklerimiz yüzyıllar boyunca toplumumuz tarafından üretilmiş, beğenilerek kullanılmış, yaşatılmış ve günümüze kadar gelmişlerdir. Her çağın olgularına, toplumsal olaylarına göre biçimlenmiş, değişmiş, dilden dile, kulaktan kulağa dolaşmış, toplumumuzla birlikte soluk alarak yaşamışlardır. Geleneksel müziklerimiz toplumumuza, kendi çağlarına ait oldukları için gelenekseldirler, özeldirler, özgündürler ve kendine özgü nitelikleri vardır (Bayraktar, 1992: 96).

Müziksel gelenek, müzik kültürünün omurgasıdır. Buna göre müziksel gelenek, müzik kültürünün varlığıyla en önemli bölümü, en temel kısmı ve ana eksenidir. Bu durum ülkemiz genel müzik kültüründe açık bir biçimde kendini gösterir. Bu nedenle geleneksel müziklerimiz öteden beri genel müzik kültürümüzün belkemiği, omurgası ve ana ekseni konumundadır (Uçan, 2005a: 309).

(19)

Çağdaş genel müzik eğitimi müziksel geleneğin son ucundan ya da müziksel gelenek zincirinin son halkasından başlar. Çağdaş genel müzik eğitiminde bireyler ya da öğrenciler ilkin genellikle müziksel geleneğin son örüntüleri içinde biçimlenir. Bu nedenledir ki en gelişmiş toplumların genel müzik eğitiminde de geleneksel müzikler önemle yer alır (Uçan, 2005a: 311).

“Genel müzik eğitiminde geleneksel müzikler öğrencilerde müziksel duygu, bilgi, devingi, saygı, sevgi, beğeni kısacası müziksel kültürdaşlık oluşturmada ve geliştirmede çok etkin ve belirleyici rol oynar” (Uçan, 2005a: 312).

“Müziksel geleneğe ya da geleneksel müziğe/müziklere ilişkin tutumumuz, onu seçiş ve kullanış biçimimiz, müziksel geleneğin ya da geleneksel müziğin katkısının yönünü, biçimini ve derecesini ya da düzeyini belirler, belli eder, belli kılar” (Uçan, 2005a: 311).

1.1. Problem Durumu

Geleneksel Türk Halk Müziği (GTHM) ve Geleneksel Türk Sanat Müziği (GTSM) dersleri, Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı Öğretim Programındaki Müzik Öğretmeni adaylarının formasyonlarını tamamlamaları için gerekli olan zorunlu dersler arasındadır. Araştırma kapsamında ele alınan bu derslere; YÖK‟ün 1994 çerçeve programında bakıldığında, üçüncü sınıfın birinci (5.yarıyıl) döneminde “Türk Halk Müziği”, ikinci (6.yarıyıl) döneminde “Türk Sanat Müziği” adı altında yer verilmiştir.

2006–2007 çerçeve programında ise, ikinci sınıfın birinci (3.yarıyıl) döneminde “Geleneksel Türk Halk Müziği”, ikinci sınıfın ikinci döneminde (4.yarıyıl) “Geleneksel Türk Halk Müziği Uygulaması” adı altında yer almaktadır.

“Geleneksel Türk Sanat Müziği” dersi, üçüncü sınıfın birinci (5.yarıyıl) döneminde yer alırken üçüncü sınıfın ikinci döneminde (6.yarıyıl) ise “Geleneksel Türk Sanat Müziği Uygulaması” adı altında yer aldığı görülmektedir.

(20)

Çevik‟in (2004) “Yürürlükteki müzik öğretmenliği lisans programı tasarısına ilişkin görüşler, öneriler” adlı çalışmasında, lisans programının müzik öğretmenliğinin gerektirdiği yeterlilikleri kazandırma düzeyine ilişkin olarak; 3 örneklem grubuna (öğretim elemanları, öğretmenler ve son sınıf öğrencileri) ulaşmış ve şu sonuçlar ortaya konulmuştur. Programın “ Geleneksel Türk Halk ve Türk Sanat Müziği alanında gerekli yeterlikleri kazandırma” işlevi üç grup tarafından da kısmen yeterli bulunmuştur. Ancak yetersiz bulan öğrencilerin oranı da 37,8 dir. Dolayısıyla kısmen ve yetersiz bulan öğrencilerin oranının % 82,4‟e ulaşması, onların bu alandaki yeterlikleri kazanma ihtiyacında olduklarını ortaya koymaktadır. Araştırmada diğer bir tespite göre ise “Geleneksel Türk Halk Müziği”,“Geleneksel Türk Sanat Müziği” dersleri uygulamalı olarak yapılmalı ve süreleri uzatılmalıdır Aynı çalışmada, öğrenci görüşleri sonucunda ortaya çıkan tespite göre; nitelikli müzik öğretmeni yetiştirmede, öğretim programı ile kazandırılan müzik kültürü ile halk kültürü arasında bağ kurulabilmeli ve bu iki müzik kültürünü dengeli, tutarlı biçimde kaynaştıran bir eğitim verilmelidir (s. 51-59).

Barışeri ve diğerleri (2006) “Müzik öğretmenliği lisans eğitim programı geliştirme çalışmaları” adlı araştırmasında, önceki yıllarda program üzerine yapılan çalışmaları incelemiş daha sonra öğretim elemanları, öğretmen adayları ve öğretmenlerin lisans programları hakkındaki görüşlerini alarak; GTHM ve GTSM ders saatlerinin tarihsel gelişimini ve çalgılarını tanıyabilme ve kavrayabilme açılarından yeterli olduğu ancak kuramsal temellerini, repertuarını, öğretme teknik ve yöntemlerini kavrama ve uygulayabilme açılarından yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşmışlardır. Bu çalışmanın da Çevik‟in çalışmasını destekler nitelikte olduğu görülmektedir (s. 37-57).

Eldemir (2008) “Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eğitimde geleneksel müziklerin yer alma sürecinin genel bir değerlendirmesi” adlı çalışmasında; Müzik Eğitimi ABD‟nda verilen eğitimde, geleneksel müziklere yer verilmesi konusunda, ilk dönemlere göre mesafe kat edildiğini, fakat yapılan çeşitli araştırmalar sonucunda geleneksel müziklerle ilgili eğitimin hala yeterli ve işlevsel olmadığını ve müzik öğretmenlerinin aldıkları eğitimi mesleğe yansıtamadıklarını ortaya koymuştur. Macaristan, Hollanda ve Japonya gibi ülkelerin eğitim programlarında, anaokulundan üniversiteye kadar düzenli müzik eğitimine yer verilirken geleneksel müzikleri göz ardı etmedikleri görülmektedir. Bu doğrultuda müzik eğitim sistemimizde geleneksel

(21)

müziklerin teorisi, uygulaması ve sazlarıyla çağdaş öğretim programı çerçevesinde yeniden ele alınması gerektiğini belirtmiştir”.

Kaçar (2007) “Geleneksel çalgılardan Ud‟un müzik öğretmenliğinde kullanılması” adlı makalesinde; müzik öğretmeni adayları için geleneksel müzik türleri ve ona bağlı olarak geleneksel çalgıların kullanılmasının, meslek hayatlarında zorunluluk arz ettiğini belirtmiştir. Mezuniyet sonrasında müzik öğretmenlerinden görev yaptıkları okullarda, sosyal etkinlikler, özel günler ve milli bayramlarda Geleneksel Türk Müziği koroları kurmaları ve faaliyetlerde bulunmaları istendiğini; Anadolu‟da müzik denilince akla ilk gelen türkü, şarkı, zeybek, uzun hava, çalgılardan bağlama, ud, kanun gibi çalgılar olduğunu, bu nedenle de müzik öğretmenlerinin bu alanları bilme gerekliliğinin ortaya çıktığını belirtmiştir. Ayrıca eğitimini almadıklarından dolayı, yeterli donanıma sahip olmayan müzik öğretmenlerinin; daha sonra öz kültürlerine ait bir müzik olan geleneksel müzikleri ve çalgıları kendi gayretleriyle öğrenmek durumunda kaldıklarını belirtmiştir.

Gündoğdu (2006) “Müzik öğretmenlerinin mesleki yeterliklerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi” adlı yüksek lisans tez çalışmasında “müzik öğretmenlerinin, meslektaşlarının genel müzik bilgisi ve kültürü konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıklarını düşündükleri” tespitinde bulunmuştur. Yapılan araştırmada “Ülkemiz müzikleri hakkında bilgi sahibi olmaya yönelik madde de bile, yeterlilik algısı % 51‟de” kaldığı görülmüştür. Bu sonuçlar öğretmenlerin müzik bilgisi ve kültürü boyutlarında yeterince gelişemediklerini ortaya koymaktadır. Öztosun ve Yöndem (2004) tarafından yapılmış bir araştırma da, eğitim fakültelerinin müzik eğitimi bölümlerinde geleneksel müziklerle ilgili derslerin yetersiz olduğu vurgulanmaktadır.

Albuz (2002) “21. Yüzyıl Türk müzik eğitiminde yeni oluşum anlayış ve yaklaşımlar neler olmalıdır” adlı çalışmasında; çok zengin kültür mirasına sahip olan ülkemizin bu birikiminden müzik öğretiminde de yararlanmanın mesleki bir görev ve sorumluluk olduğunu, bu anlayışla düzenlenecek olan müzik öğretim programları içerisine geleneksel müziklerin dengeli olarak dağıtılması, hazırlanacak müzik ders kitaplarında da bu yaklaşımın sergilenerek geleneksel müziklerimizden örnekler sunulması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca yakından uzağa öğretim anlayışı gereği de, kendi kültürünü yeterince tanımayan müzik eğitimcilerinin toplumdan kopuk bir müzik

(22)

eğitimi sergileyeceğini bu nedenle; her müzik eğitimcisinin esas çalgısının yanı sıra en az bir de geleneksel çalgılarımızdan birini iyi düzeyde icra edebilecek durumda olması gerektiğini ancak böyle bir müzik eğitimcisinin yeterince gerçekçi ve başarılı olacağını belirtmiştir.

Temel eğitimin sekiz yıla çıkarılması ile “İlköğretim Müzik Dersi Programı” yeniden yapılandırılmış bu yapılandırmada ilk defa geleneksel müziklerimize bütün türleriyle yer verilmiştir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 1994: 7; Uçan, 2005a: 324).

2006 yılında yeni düzenlemelerin yapıldığı İlköğretim Müzik Dersi Programında, geleneksel Türk müziğine kapsamlı bir şekilde yer verildiği görülmektedir. İlköğretim müzik programı (2006) incelendiğinde; 5. sınıflar için “Müzik Kültürü” öğrenme alanında; „Atatürk‟ün sevdiği türkü ve şarkıları tanır‟ kazanımı, 6. sınıflar için; “Dinleme- Söyleme- Çalma” öğrenme alanında, „Yurdumuzdaki müzik türlerinden seçkin örnekler seslendirir‟ kazanımı, 7. sınıflar için; “Dinleme- Söyleme- Çalma” öğrenme alanında, „Yurdumuzdaki müzik türlerinden eserler seslendirir‟ kazanımı ve 8. sınıflar için; “Dinleme- Söyleme- Çalma” öğrenme alanında, „Yurdumuzdaki müzik türlerinden eserler seslendirir‟ kazanımı, „Türk toplum ve topluluklarının müzik kültürlerinden uygun örnekleri dinlemekten hoşlanır‟ kazanımı ve „Geleneksel Türk müziklerine ilişkin türleri ayırt eder‟ gibi kazanımlar yer almaktadır (MEB, 2007).

Öğrencilerin yaş ve seviyeleri göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenen ve (1-8.sınıflar) ilköğretim müzik dersi öğretim programının devamı niteliğinde olan, Ortaöğretim Müzik Dersi Öğretim Programında da (MEB, 2009) geleneksel müziklerimize geniş ölçüde yer verilmiştir.

Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. sınıflar Müzik Dersi Öğretim Programı (MEB, 2009) incelendiğinde; programın „Misyon‟ bölümünde, “Ulusal ve Uluslararası müzik eserlerini değerlendirebilecek kültürel ve tarihsel perspektif kazandırmak” ifadesi, „Programın Temel Yaklaşımı‟ bölümünde Müziğin tarih ve kültürle ilişkisini kavrayabilme” ifadesi, Programın „Genel Amaçlar‟ bölümünde de “Ülkemiz müzik türleri ile birlikte evrensel bir müzik kültürüne sahip olmalarına yardımcı olmak” ifadeleri yer almaktadır.

(23)

Ayrıca Geleneksel Türk Müzikleri ile ilgili olarak programın “Kazanımlar” bölümünde; 9. sınıf için “Söyleme-Çalma” öğrenme alanında, “Türk müziğine ait makamsal eserleri seslendirir” kazanımı, 10.sınıf için “Türk müziği makamlarından oluşmuş eserleri söylemeye istekli olur” kazanımı ve “Türk halk müziği eserlerini söylemekten zevk alır” kazanımı, 11. sınıfta “Türk müziği makamlarından örnekler seslendirir” kazanımı ve 12. sınıfta da “ Türk müziği eserlerini içeren dağarcık oluşturur” ve “Türk müziği makamlarını seslendirmekten zevk alır” kazanımları yer almaktadır (MEB, 2009).

Aynı programın “Dinleme” öğrenme alanında; 10. sınıf için, “Türk halk müziği eserlerini dinlemekten zevk alır”, “Türk müziği makamlarından oluşmuş eserleri dinlemekten zevk alır” kazanımları, 11.sınıf için; “Dinlediği Türk Halk Müziği ozanlarının ve aşıklarının eserlerini tanır”, “Dinlediği Türk Müziği makamlarını tanır” kazanımları yer almaktadır (MEB, 2009).

Yine ortaöğretim müzik programının “Müziksel Algı ve Bilgilenme” öğrenme alanında; 9. sınıflar için, “Türk Müziği ses sistemini tanır”, “Türk Müziği usullerinin vuruşlarını tanır” kazanımları, 11. sınıflar için; “Bileşik Usulleri tanır”, “Türk Halk Müziğinde ayakları tanır” kazanımları, 12. sınıflar için; “Aksak ölçüleri tanır” kazanımı yer almaktadır (MEB, 2009).

Geleneksel Türk Müzikleri ile ilgili olarak aynı programın “Müzik Kültürü” öğrenme alanında da; 9. sınıflar için, “Türk müziği tarihi hazırlık döneminin genel özelliklerine örnek verir” kazanımı, “Türk Halk Müziğinin genel özelliklerini açıklar”, “Türk sanat müziği biçimlerini (Form) tanır” kazanımları ile, 12. sınıflar için; “Dünyanın değişik bölgelerindeki halk müziği çalgılarını Türk müziği çalgıları ile ilişkilendirir” kazanımları yer almaktadır (MEB, 2009).

İlk ve Ortaöğretim Müzik Programlarında “Geleneksel Türk Müzikleri” ile ilgili bu kapsamlı kazanımlar, eğitim kademelerinde görev yapacak olan müzik öğretmenlerinin, bu alandaki donanımları ile ilgili önemli ipuçları sunmaktadır. Bu düzenlemeler sonrasında müzik öğretmeni adayları için geleneksel müziklerimizle ilgili mesleki bilgiler ve uygulamalar daha da önemli hale gelmiştir.

(24)

Akbulut (2006) “Günümüz müzik eğitimcisi nasıl olmalıdır?” adlı çalışmasında; “Günümüz öğretmenin, uygulanan program hedefleri doğrultusunda, öğrencide öğrenmeyi sağlayabilecek “etkili öğretmen” niteliklerine sahip olması gerektiğini belirtmiştir. Öğretmenin kişisel ve mesleki niteliklerinin bu görevi yerine getirilebilmesinde önemli derecede rol oynadığını ifade etmiştir. Müzik öğretmeninin, alana ilişkin öğretim programında yer alan kuram, ses ve çalgı boyutlarındaki konuları öğrenci davranışına dönüştürecek ve öğrenmeyi sağlayacak yeterliliğe sahip olması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca müzik öğretmeninin, ulusal ve evrensel değerleri benimseyen, milli eğitimin ve müzik ders programlarının amaçlarını davranışa dönüştüren, öğrenmeyi öğrenen bireyleri yetiştirmek için yeterli düzeyde kişisel ve mesleki niteliklere sahip olması gerektiğini vurgulamıştır. Öğretmen yeterliklerine ilişkin olarak; Erişti ve Küçük (2006) nitelikli öğretmenlerin özelliklerinden birinin de kendi öğretim alanlarının içeriğini bilmeleri olduğunu ifade etmişlerdir.

Türkmen (2005) “Mesleki müzik okullarındaki orkestra derslerinde orkestra düzenlemeleri yapılmış halk ezgilerinin kullanılabilirliğine yönelik öğretmen ve öğrenci tutumları” isimli doktora tezinde; halk ezgilerinin orkestra düzenlemelerine yönelik çalışmaları bulunan besteci ve eğitimcilerin eserlerinin belirlenmesi, düzenlemelerin kullanılabilirliğine yönelik, öğretmen ve öğrenci tutumlarının ortaya çıkarılmasını sağlamaya çalışmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin ve öğrencilerin okul farkı olmaksızın aynı düşünceler içerisinde oldukları ve orkestra düzenlemeleri yapılmış halk ezgilerinin Türk kültürünü olumlu yönde geliştireceğini düşündükleri anlaşılmaktadır.

Eğitim sürecinin önemli bir öğesi olan tutum, öğrenmenin gerçekleşmesinde etkilidir. Öğrencilerin okula, öğretmene, derse yönelik tutumları ile onların akademik başarıları, eğitim programlarının hedeflerine ulaşma düzeyleri arasında güçlü ilişkiler olduğunu ortaya koyan araştırmalar bulunmaktadır (Bennett ve Scholes, 2001; Byford, 2002; Corbin, 1997; Saracaloğlu ve Kaşlı, 2001; Swift, 1993).

Söz konusu araştırma bulgularına göre, öğrencilerin öğrenmeye ve derse yönelik tutumlarının olumlu olması onların akademik başarılarını artırmaktadır. Nitekim tutumlar ile başarılar arasındaki anlamlı düzeydeki ilişkiler, tutumların

(25)

bilişsel alan davranışları kadar önemli olduğunu göstermektedir (Berberoğlu, 1990: 16; Saracaloğlu, 1996: 146-156).

Öğrenme kişisel bir deneyimdir ve herkes bu deneyimi farklı şekillerde, farklı düzeylerde yaşar. Kişinin zeka, yaş gibi fiziksel yeterlikleri, sahip olduğu değerler ve üyesi olduğu gruplar ve bu grupların öğrenmeye karşı tutumları, yaşam birikimleri, iletişim kurma şekilleri, ilişkileri ve en önemlisi öğrenme ve gelişme konusundaki istek, ilgi ve kararlılığı o kişinin öğrenme becerisini, etkinliğini ve kalitesini etkiler. Eğer karşılaştığımız bilgi, bizim değer, deneyim, inanç ve tutumlarımızla uyumluysa kabul eder, değilse göz ardı ederiz. Kişinin kendisini gerçek anlamda tanıyabilmesinin temel koşulu kendi değer, inanç ve düşünce sistemini, tutum, davranış ve alışkanlıklarını değerlendirebilmesini bir başka deyişle neyi, niçin yaptığını kavrayabilmesi anlamına gelir. Kişi kendi değer, tutum, karar ve tercihleri gibi kendi kişiliğini oluşturan boyutları değerlendirip gerekli ise, öğrenme, değişme ve gelişme yolunda adım atar (Göçmen, 2003: 15-44).

Aşağıda; araştırma ile ilgili olduğu düşünülen ve müzik eğitimi alanında yapılan tutum ile ilgili araştırmalara yer verilmiştir.

Bilen ve diğerleri (2003) “Öğretmen yetiştirmede Orff öğretisi” isimli araştırmada orff öğretisinin müzik derslerine ilişkin tutumlar üzerindeki etkilerini incelemiştir. Araştırma eğitim fakültesi ilköğretim bölümü 3. ve 4. sınıflar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Deney grubunda aktif öğrenme yöntemi ile kontrol grubunda ise; edilgin öğrenme yöntemi ile ders anlatılmıştır. Deney sürecinden sonra uygulanan test sonuçlarına göre aktif öğrenmenin, edilgin öğretme yöntemine göre müzik derslerine ilişkin olumlu tutumların gelişmesine yönelik aktif öğrenmenin lehine anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır.

Özcan (2007) “Orff öğretisinin ve yaratıcı dramanın uygulandığı ve uygulanmadığı okullarda öğrencilerin müzik dersine olan tutumlarının karşılaştırılması” adlı yüksek lisans tezinde, Orff öğretisinin ve yaratıcı dramanın uygulandığı ve uygulanmadığı okullarda öğrencilerin müzik dersine olan tutumlarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma, 152‟ si kız, 170‟i erkek toplam 322 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin müzik dersine ilişkin tutumları,

(26)

öğrenim gördükleri okullara göre ve öğrencilerin cinsiyetlerine göre önemli bir farklılık oluşturmaktadır. Öğrencilerin müzik dersine ilişkin tutumları, öğrenim gördükleri sınıflara göre önemli bir farklılık göstermediği görülmüştür.

Dirik (2005) “Çalgı eşliğinde yapılan müzik derslerinin öğrenci tutumları üzerindeki etkisi” isimli yüksek lisans tez çalışmasında, ilköğretim okullarında çalgı eşliğinde yapılan müzik derslerinde öğrencilerin derse yönelik tutumlarını incelemiştir. Araştırmaya 410 öğrenci katılmıştır. Verilerin toplanması için “Müziğe Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğrencilerin müziğe yönelik tutumları çalgı çeşitlerine, sınıf mevcuduna, derslerin müzik odasında yapılıp yapılmamasına göre anlamlı farklılıklar göstermediği saptanmıştır.

Özmenteş ve Özmenteş (2009) “Çalgı çalışmaya ilişkin tutum, bireysel özellikler ve performans düzeyi ilişkileri” isimli makalelerinde, çalgı eğitiminde öğrencilerin çalgı çalışmaya ilişkin tutumları ile bireysel özellikleri ve performans düzeyleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalgı Çalışmaya İlişkin Tutum Ölçeği araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Araştırma 380 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucundan öğrencilerin, çalgı çalışmaya ilişkin tutumları onların yaşlarına, günlük çalgı çalışma sürelerine ve okumakta oldukları okula göre önemli farklılıklar gösterdiği görülmüştür.

Öztopalan (2007) “İlköğretim düzeyindeki özel okullar ile devlet okullarının 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişki” adlı yüksek lisans tez çalışması, 432 öğrenci üzerinde gerçekleşmiştir. Araştırmanın verileri Müzik Dersi Tutum Ölçeği aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmanın sonucuna göre ilköğretim düzeyindeki devlet okullarında öğrenim gören öğrencilerin özel okullarda öğrenim gören öğrencilere göre müzik dersine ilişkin tutumları anlamlı farklılıklar oluşturmaktadır. Öğrencilerin müzik dersine ilişkin tutumları ile cinsiyetleri arasında anlamlı fark vardır. Örnekleme giren tüm kız öğrencilerin puan ortalamaları erkek öğrencilerden daha yüksek çıkmıştır. Öğrencilerin müzik dersine ilişkin tutumları ile anne ve babalarının öğrenim durumları, ailelerinin aylık gelir durumları arasında anlamlı fark olmadığı görülmüştür. Öğrencilerin müzik dersine ilişkin tutumları ile ailelerinde müzikle uğraşan birey olup olmama durumları, müzik etkinliklerine katılıp

(27)

katılmama durumları, herhangi bir enstrüman çalma arasında ve not durumları arasında anlamlı fark olduğu görülmüştür.

Nacakcı (2006) “İlköğretim öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutumları” adlı çalışmasında, İlköğretim Öğrencilerinin Müzik Dersine İlişkin Tutumlarını belirlemek amacıyla 490 kişiden oluşan örneklem gurubuna uygulanan ölçekten elde edilen sonuçlara göre ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine karşı genel olarak olumlu bir tutum sergiledikleri bulunmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre olumlu tutumlar daha çok derse verilen önem, sevgi, etkinlikler ve çalgı çalma isteği gibi alt boyutlarda toplanmış, ancak öğrencilerin sergiledikleri bu olumlu tutuma rağmen, yine de bu derse özel zaman ayırmak istemedikleri, konuları itibari ile diğer derslere daha çok zaman ayırmak istedikleri görülmüştür. Kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre müzik dersine karşı daha olumlu bir tutum geliştirdikleri saptanmıştır. Aile eğitim durumu ve gelir düzeyi değişkenlerinin, öğrencilerin derse karşı tutumlarının değişim göstermesinde etkisinin olmadığı saptanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda azda olsa (%10-15 çoğunluk) öğrencilerin müzik dersine karşı hiçbir olumlu tutum sergilemediği görülmüştür.

Saruhan (2008) “Temel eğitim II. kademe öğrencilerinin müzik dersine karşı tutumları” adlı yüksek lisans tez çalışmasında; araştırmanın örneklemini 390 öğrenci oluşturmuştur. Elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin müzik dersine karşı tutumlarının okul türü, sınıf, cinsiyet, özel ders alıp almadıkları, dinledikleri müzik türleri gibi çeşitli değişkenlere göre farklılık gösterdiği saptanmıştır.

Otacıoğlu (2007) “İlköğretim 5. 6. 7. sınıf öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutumlarının incelenmesi” adlı makale çalışması sonucunda, cinsiyet ve sınıf değişkenleri açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar görülmüştür. Kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla derse karşı daha olumlu tutum içerisinde oldukları saptanmıştır. 5. Sınıf öğrencilerinin tutum puanlarının 6. ve 7. sınıf öğrencilerine göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Aile ekonomik durum, aile fertlerinin müziğe olan ilgisi ve müzik ders saatlerini yeterli bulma açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Genel okul başarı algısı değişkenine göre grup ortalamaları arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Müzik dersi tutum ve başarı puanları arasındaki ilişkiye bakıldığında anlamlı fark olduğu ortaya çıkmıştır ve bu durum sonucunda

(28)

öğrencilerin derse karşı olumlu tutumları arttıkça müzik dersindeki başarılarının arttığı görülmüştür.

Kocaarslan (2009) “Genel müzik eğitimi alan ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutum, müzikal özgüven ve motivasyon düzeylerinin karşılaştırılması” adlı yüksek lisans tez çalışmasında, genel müzik eğitimi alan ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutum, müzikal özgüven ve motivasyon düzeylerinin birbirleriyle olan bağıntılarını anlamak ve bu bağıntıların hangi değişkenler dahilinde farklılıklar gösterebileceğini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu toplam 331 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada 4 temel veri toplama aracı kullanılmıştır. Bunlar, Schmitt (1979)‟in “Müzikal Özgüven Ölçeği”, Asmus (1989) tarafından geliştirilen “Müzikal Motivasyon Ölçeği”, “Müzik Dersi Tutum Ölçeği” ve kişisel bilgiler elde etmek amacıyla oluşturulan “Öğrenci Bilgi Formu”dur. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre: Genel müzik eğitimi alan ilköğretim öğrencilerinin müzikal özgüven ve motivasyon düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Aynı şekilde öğrencilerin müzik dersine ilişkin tutumları ve müzikal özgüven düzeyleri arasında da anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Diğer taraftan öğrencilerin müzikal motivasyon düzeyleri ile müzik dersine ilişkin tutumları arasında anlamlı bir ilişki olduğu ve öğrencilerin müzikal özgüven, motivasyon ve müzik dersine ilişkin tutum düzeylerinin onların bazı demografik özelliklerine göre farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir; cinsiyet değişkeninin ve öğrencinin kendisine ait bir enstrümana sahip olmasının hem müzikal özgüveni, hem motivasyonu etkilediği, motivasyonu etkileyen bir diğer etkenin sıklıkla konsere gitmek olduğu, ailelerin ekonomik düzeylerinin çocukların müzik dersine ilişkin tutumlarında ve müzikal özgüvenlerinde etkili olduğu, müzik dersine ilişkin tutumun, okuldaki fiziki ve sosyal koşullara göre şekillenebildiği, okul dışında müzikle ilgilenme, bir müzik yarışmasına katılmış olma ve yaş değişkenlerinin bu üç kavramdan herhangi birini etkilemediğine dair bulgular araştırma sonuçlarını özetlemektedir.

Özmenteş (2005) “Dalcroze Eurhythmics öğretiminin müziksel beceriler, müzik dersine ilişkin tutumlar ve müzik yeteneğine ilişkin özgüven üzerindeki etkileri” isimli doktora tez çalışmasında müzik eğitiminde kullanılan aktif öğrenme yöntemlerinden biri olan Dalcroze Eurhythmics öğretiminin, temel müzik bilgilerinin, müziksel işitme becerilerinin, şarkı söyleyebilme becerilerinin, müziğe bedeni ile uyum gösterme

(29)

becerilerinin, müzik yeteneğine yönelik özgüvenin ve müzik dersine yönelik tutumların gelişmesi üzerindeki etkilerini incelemiştir. İlköğretim 4. sınıf düzeyinde iki grup üzerinde çalışılmıştır. Deney grubunda; müziksel öğeler beden hareketleri ile anlatılmıştır. Kontrol grubunda ise; bedensel hareket içerikli hiçbir çalışma yapılmamış, geleneksel şarkı söyleme, nota yazma ve temel müzik bilgilerini öğrenme etkinlikleri yapılmıştır. Deney sürecinden sonra uygulanan test sonuçlarına göre müzik eğitiminde kullanılan aktif öğrenme yöntemlerinden biri olan Dalcroze Eurhythmics öğretiminin edilgin öğretme yöntemine göre araştırmanın tüm bağımsız değişkenleri üzerinde Dalcroze Eurhythmics öğretiminin lehine anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır.

Phillips (2003) “İlköğretim altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin müziğe ilişkin tutumlarına etki eden faktörler” adlı doktora tez çalışmasında ilköğretim altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin müziğe ilişkin tutumları ile onların evlerindeki müziksel ortam ve müzikle ilişkili özgörüleri arasındaki ilişkileri saptamaya çalışmıştır. 2180 öğrenci ile yürütülen çalışmada veriler Müziğe İlişkin Tutum Ölçeği, Müzik Geçmişi Envanteri ve Müziğe İlişkin Özalgı Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında düşük sosyo ekonomik düzeydeki öğrencilerin sınıf düzeyi yükseldikçe müziğe ilişkin tutumlarının ve özgörülerinin arttığı görülmektedir. Ayrıca kız öğrencilerin, evlerindeki müziksel ortamının daha iyi olduğu kaydedilen ve müziğe ilişkin özgörüleri daha olumlu olan erkek öğrencilere göre daha olumlu tutumlar geliştirdiği belirlenmiştir. Yüksek sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin evlerindeki müziksel ortam, düşük sosyoekonomik düzeydeki öğrencilere göre anlamlı ölçüde yüksek bulunmuştur.

Pogonowski (1985) “Süreç-Eksenli müzik öğretim programında orta seviyeli öğrencilerin davranış-tutum değerlendirmesi” adlı araştırmada öğrencilerin müzik dersine ilişkin olumlu tutumlar geliştirmesinin altında yatan faktörler incelenmiştir. İlköğretim dördüncü sınıf, beşinci sınıf ve altıncı sınıf olmak üzere toplam 411 öğrenci ile müzik dersine ilişkin tutum ölçeği, müzikal tutum envanteri ve müzikal tutumda ritm ve melodi testini uygulanmıştır. Araştırma sonucunda sürece yönelik öğretim programının öğrencileri müzikal yönden aktif kıldığı ve onları şarkı söylemek, enstrüman çalmak, okul içi ve dışı müzik etkinliklerine katılmak gibi konularda cesaretlendirdiği saptanmıştır. Araştırma verilerine göre bu etkinliklerin, öğrencinin

(30)

müzikal özgüvenini ve müzik yeteneğine olan inancını artırarak bu derse ilişkin olumlu tutumlar geliştirmesini sağladığını söylemek mümkündür.

Austin (1988) “Müzik yarışması formatının, başlangıç seviyesi orkestra öğrencilerinin benlik kavramı, motivasyonu, başarısı ve tutumuna olan etkisi” adlı araştırmasında ilköğretim çağındaki müzik öğrencilerinin müzikal özgüven, motivasyon, tutum ve başarı ilişkisini ele almıştır. Araştırmacı random yoluyla seçtiği 44 öğrenciye, Svengalis (1978) tarafından geliştirilen Self-concept in Music (SCIM) ölçeğini uygulamıştır. Austin bir müzikal etkinliğe ya da yarışmaya katılmanın müzikal özgüveni arttırarak, güdülenmeyi sağladığını ve sonucunda öğrencilerin müzik dersine ilişkin olumlu tutumlar geliştirmeye yönlendiğini görmüştür. Takdir gören ilköğretim çağı öğrencilerinin müzikte daha başarılı olduğunu ortaya koymuştur.

Kılınçer (2009) “Anadolu güzel sanatlar liseleri müzik bölümü öğrencilerinin piyano dersine yönelik tutumlarının incelenmesi” adlı yüksek lisans tez çalışmasında, Öğrencilerin piyano dersine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla “hoşnutluk” ve “değer” alt boyutlarına ilişkin toplam otuz tutum ifadesine yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin piyano dersine yönelik tutumlarının olumlu olduğu görülmüştür. Cinsiyete göre; kız öğrencilerin ölçeğin toplamından ve alt boyutlarından almış oldukları tutum puanlarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin Piyano dersine yönelik tutumları istek düzeyine göre, AGSL‟ ye girmeden önce bir enstrüman çalma durumu değişkenine göre, ailede müzikle uğraşma durumuna göre, ailede piyano çalan başka birinin olması durumu değişkenine göre, ailenin ekonomik düzeyine ve şehir değişkenine göre tutum puanlarında anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.

Karabulut (2009) “Eğitim fakültesi müzik eğitimi anabilim dalı 1. ve 3.sınıf öğrencilerinin piyano dersine yönelik tutumlarının incelenmesi” adlı yüksek lisans tez çalışması sonucunda, Öğrencilerin Piyano dersine yönelik tutumlarının kararsızlık yönünde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan kız ve erkek öğrencilerin piyano dersine yönelik, kız öğrencilerin tutumlarının olumlu, erkek öğrencilerin kararsız bir tutuma sahip oldukları görülmüştür. Öğrencilerin tutumlarının mezun oldukları liseye göre farklılaşmadığı görülmüştür. Ancak 3. sınıfa devam eden Düz Lise ve Güzel Sanatlar Lisesi mezunu öğrencilerinin tutum puan ortalamalarının “hoşnutluk” alt boyutunda olumsuz ve kararsız tutum yapısına sahip olduğu da söylenebilir. Devam

(31)

edilen sınıf düzeyinde öğrencilerin tutumları karşılaştırılmış ve 1. sınıfların olumlu bir tutuma sahip oldukları görülürken, 3. sınıfların kararsız bir tutum sergiledikleri görülmüştür. Okulda yeteri kadar piyano çalışma olanağı bulan öğrencilerle, çalışma olanağı bulamayan öğrencilerin toplam tutum puanları kararsızlık yönünde çıkmıştır ancak okulda çalışma olanağı var diyen öğrencilerin, olmayanlara göre daha olumlu tutuma sahip oldukları söylenebilir. Evlerinde piyano bulunan öğrencilerin daha olumlu tutuma sahip oldukları sonucuna varılmıştır. Ayrıca ölçeğin “hoşnutluk” alt boyutu ile ilgili genel tutum puanlarının ve sınıflara göre tutum puanlarının kararsız bir tutum yapısını yansıttığı da söylenebilir. Öğrencilerin kendi algıladıkları piyano dersi başarı durumlarına göre, tutum puanları sıralamasının “çok iyi”, “iyi”, “orta”, “zayıf” “çok zayıf” sıralaması ile paralel şekilde olduğu görülmüştür. Ayrıca, başarı durumu “zayıf”

ve “çok zayıf” olan öğrencilerin tutum puanlarının kararsız bir yapı içerdiği görülmüştür.

Kasar ve Yöndem (2006) “Muğla üniversitesi öğrencilerinin klasik gitar ile ilgili bilgi ve tutumları”, adlı makale çalışmasında öğrencilerin, “Klasik Gitar” hakkındaki bilgi ve tutumları ile bunları belirleyen eğitsel ve sosyal etkenler incelenmiştir. Öğrencilerin bilgi ve tutumlarının ölçülmesi için bir anket hazırlanmış ve 182‟si erkek öğrenci, 118‟i kız öğrenci olmak üzere, mesleki müzik eğitimi almayan 300 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilen veriler sonucunda; üniversite öğrencilerinin klasik müziğe karşı genel olarak olumlu bir tutum içinde olduklarını, fakat gitarın pop müzik içindeki kullanımını (pop gitar), klasik müzik içindeki kullanımından daha olumlu gördükleri ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte öğrencilerin gitarın klasik müzik içindeki kullanımıyla ilgili yeterince bilgi sahibi olmadıkları ve klasik gitarı daha çok pop müzik içinde kullanılan bir enstrüman olarak tanıdıkları anlaşılmıştır.

Saygı (2009) “Aktif öğrenmenin müzik tarihi dersine ilişkin başarı, tutum ve öz-yeterlik üzerindeki etkisi”, isimli doktora tez çalışmasında aktif öğrenme yöntemlerinin müzik öğretmeni adaylarının Müzik Tarihi dersine ilişkin başarı, tutum ve öz-yeterlikleri üzerindeki etkilerini incelemiştir. Araştırmada ön test-son test kontrol gruplu deney deseni kullanılmıştır. Araştırma 29 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Müzik Tarihi dersleri deney grubunda aktif öğrenme yöntemleri ile, kontrol grubunda edilgin öğretim yöntemi ile yürütülmüştür. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak Müzik Tarihi Dersi Başarı Testi, Müzik Tarihi Dersine İlişkin Tutum Ölçeği ve Müzik Tarihi Dersine

(32)

İlişkin Öz-yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, aktif öğrenme yöntemlerinin müzik öğretmeni adaylarının Müzik Tarihi dersine ilişkin başarıları, Müzik Tarihi dersine ilişkin tutumları üzerinde anlamlı düzeyde etkili olduğu saptanmıştır. Ancak aktif öğrenme yöntemleri müzik öğretmeni adaylarının Müzik Tarihi dersine ilişkin öz-yeterlikleri üzerinde anlamlı farklılık yaratmadığı görülmüştür.

Canakay (2007) “Aktif öğrenmenin müzik teorisi dersine ilişkin akademik başarı, tutum, özyeterlik algısı ve yüklemeler üzerindeki etkileri” adlı doktora tez çalışmasında; ön test-son test kontrol gruplu deney deseni kullanılmıştır. Araştırma, 26 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Müzik Teorisi dersleri deney grubunda aktif öğrenme yöntemleri ile, kontrol grubunda geleneksel öğretim yöntemleri ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak Müzik Teorisi Dersi Başarı Testi, Müzik Teorisi Dersine İlişkin Tutum Ölçeği, Müzik Teorisi Dersine İlişkin Öz-yeterlik Algısı Ölçeği, Müzik Teorisine İlişkin Başarı/Başarısızlık Yüklemeleri Ölçeği ve Başarı/Başarısızlık Yüklemeleri Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonunda, aktif öğrenme yöntemlerinin müzik öğretmeni adaylarının Müzik Teorisi dersine ilişkin tutumları, öz-yeterlik algıları ve başarı yüklemeleri üzerinde geleneksel öğretim yöntemlerine göre anlamlı düzeyde daha etkili olduğu saptanmıştır. Ancak aktif öğrenme yöntemleri müzik öğretmeni adaylarının Müzik Teorisi dersine ilişkin akademik başarıları ve başarısızlık yüklemeleri ile en başarılı ve en başarısız oldukları derse ilişkin yüklemeleri üzerinde anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür.

Perry (2006) “Afrika müzik öğretiminin orkestra öğrencilerinin başarısı ve tutumlarına etkisi” adlı araştırmada ortaokul öğrencilerinin orkestra dersindeki Afrika müziği öğretiminin başarıları ve tutumları üzerindeki etkilerini ortaya koymayı planlamıştır, Bunun için 7. sınıfta öğrenim gören 61 orkestra öğrencisi üzerinde çalışmıştır. Kontrol gruplu ön test-son test deney deseninin kullanıldığı bu araştırmada 35 dakikalık 12 ders yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanması için araştırmacı tarafından geliştirilen içinde performans testlerinin de bulunduğu altı başarı testi ve tutum ölçeği kullanılmıştır. Her iki grupta da Afrika Halk Üçlüsü isimli proje üzerinde çalışılmıştır. Anne McGinty ve müzik eğitimcisi J. Bryn Burton‟un birlikte oluşturduğu bu proje, geleneksel öğelerle eşliklenmiş otantik çocuk şarkıları ile küçük orkestra öğrencilerinin kültürel öğrenmelerini hedeflemektedir. Kontrol grubunda standart orkestra provaları yapılmıştır. Deney grubunda ise Mande‟ye ait yerel çalgılar ve

(33)

davullarla yapılan çalışmalar, dans çalışmaları, müzik ve dans performansları izleme, şarkı söyleme oyunları gibi aktiviteler yer almıştır. Araştırma sonunda bu aktivitelerin Afrika müzik uygulamalarına ilişkin tutumları geliştirmede ve başarıyı arttırmada daha etkili olduğu ortaya konmuştur.

Müzik alanında yapılan tutum araştırmaları 1930‟lu yıllarda başlayan sosyal ve psikolojik tutum araştırmaları ile aynı döneme rastlar. Bu çalışmalar müziğe ilişkin tutumlarla öğrencilerin çeşitli değişkenler arasındaki ilişkileri incelemektedir ve gerek yöntem gerekse de bulgular açısından günümüz araştırmalarına kaynaklık etmektedir. Öğrencilerin müzik bilgi ve becerilerinin geliştirilmesinde onların müziğe ve müzik dersine ilişkin tutumları önemli rol oynamaktadır. Sistemli bir yaklaşımla olumlu tutumlar geliştirilebilir. Müziğe ilişkin, tutumların ölçülüp değerlendirilmesi ise olumlu tutumların geliştirilmesi için önemli ipuçları verebilir (Öztopalan, 2007: 33).

Tutumlar müzik eğitiminde de gerek bağımlı, gerekse de bağımsız değişken ola-rak, farklı değişkenlerle birlikte ele alınmakta ve özellikle de müziksel gelişim, başarı gibi değişkenlerle ilişkilendirilerek incelenmektedir (Glen, 2002; Lacroix, 2002; Liddell, 1977; Noble, 1976; Phillips, 2003; Radocy, 1986; Rainey, 2002; Swanwick ve Lawson, 1999; Stein, 2002; Bilen, 1995; Özmenteş; 2005). Bu araştırmalarla elde edilen birikimler, müzik eğitimi alanında öğrencilerin tutumlarının müzik eğitimi sürecindeki dolaylı ya da doğrudan etkilerini ortaya koymaktadır. Öğrencilerin müziğe ilişkin tutumlarının geliştirilmesi gerektiğini, aksi takdirde olumsuz tutumların bir müzik eğitimi programını hızla ve derinden hasara uğratabileceğini belirten Mullins (1984), tutumların müzik eğitimindeki yerini önemle vurgulamıştır. Fiziksel, zihinsel, duyuşsal ve sosyal açılardan oldukça karmaşık insan etkinliklerini içeren müzik eğitimi sürecinde başrolde olan öğrencinin, kendisiyle ilgili algıları günümüzde iyice önem kazanmıştır (Akt.Özmenteş ve Özmenteş, 2009: 354).

Yapılan araştırmalar sonucunda (Oliver ve Simpson (1988); Levin, Naama ve Zippora (1991); House ve Prison (1998); Kan ve Akbaş (2006) derslere yönelik geliştirilen tutumların eğitim ve öğrenme açısından son derece önemli olduğunu göstermektedir. Akademik başarı, bir dersi sevme, sevmeme, ilgi duyma, derse katılma vb. özelliklerin duyuşsal özelliklerle ve özellikle tutumla ilişkili olduğu düşünülürse, öğrencilerin tutum düzeylerinin belirlenmesi büyük önem taşır. Belirli bir nesneye,

(34)

objeye ya da bireye yönelik tutumun belirlenmesi birkaç yolla sağlanabilir. Bunlar, fizyolojik tepkilerden vardama, açık davranışlardan vardama ve ölçek geliştirmedir (Kan ve Akbaş, 2005, 228-229).

1.1.1. Problem Cümlesi

Yukarıdaki çalışmalarla da temellendirilerek bu araştırmanın problem cümlesi; „müzik öğretmenliği anabilim dallarında öğrenim görmekte olan 4. sınıf öğrencilerinin “Geleneksel Türk Müziği Dersleri”ne ilişkin tutumları nasıldır?‟ olarak belirlenmiştir.

1.1.2. Alt Problemler

1. Öğrencilerin GTHM ve GTSM derslerine ilişkin tutumları nasıldır ve aralarında anlamlı bir farklılık var mıdır?

2. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları cinsiyete göre farklılık göstermekte midir?

3. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları mezun oldukları ortaöğretim kurumlarına göre farklılık göstermekte midir?

4. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları eğitim almakta oldukları üniversitelere göre farklılık göstermekte midir?

5. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları bireysel çalgıları ve çalgı gruplarına göre farklılık göstermekte midir?

6. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları, dinlemeyi tercih ettikleri müzik türlerine göre farklılık göstermekte midir?

7. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları, yerleşim yerlerine göre farklılık göstermekte midir?

(35)

8. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği” (GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları ailede sıklıkla dinlenilen müzik türüne göre farklılık göstermekte midir?

9. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği” (GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları annelerinin eğitim durumuna göre farklılık göstermekte midir?

10. Öğrencilerin “Geleneksel Türk Müziği”(GTHM ve GTSM) derslerine ilişkin tutumları babalarının eğitim durumuna göre farklılık göstermekte midir?

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın temel amacı, Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerinin “Geleneksel Türk Müziği Dersleri‟‟ne ilişkin tutumlarını belirlemektir. Bu temel amaç çerçevesinde, Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerinin GTHM ve GTSM derslerine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve aralarında anlamlı bir ilişki olup olmadığının sınanması araştırmanın diğer bir önemli amacıdır.

1.3. Araştırmanın Önemi

Bu araştırma;

Geleneksel Türk Müziği derslerine yönelik öğrenci tutumlarının incelenmesi açısından öncü çalışmalardan biri olması,

Doktora çalışması düzeyinde Geleneksel Türk Müziği derslerine yönelik geliştirilen ilk tutum ölçeği olması,

Bu araştırmanın, Eğitim Fakültelerine bağlı Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında eğitim gören 4. sınıf öğrencilerinin Geleneksel Türk Müziği derslerine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelendiği daha kapsamlı bir araştırma olması,

(36)

Geleneksel Türk Müziği ile ilgili yapılacak araştırmalara katkı sağlaması,

Müzik öğretmenliği programında yer alan bu derslere ilişkin yapılacak tespitlerin, müzik eğitimine katkı sağlaması,

“İlköğretim ve Ortaöğretim” Müzik Dersi Programlarının yeniden yapılandırılarak geleneksel müziklerimize bütün türleriyle yer verilmiş olması sonucunda; müzik öğretmeni adayları için geleneksel müziklerimizle ilgili mesleki bilgiler daha da önemli hale gelmiş olup, öğretmenlik yapacakları kurumlarda Geleneksel Türk Müziği derslerinde kazandıkları bilgi ve becerileri kullanacaklarından dolayı öğrencilerin bu derslere ilişkin tutumlarının tespiti ayrıca önem taşımaktadır.

1.4. Varsayımlar

Bu araştırmada;

Seçilen araştırma yönteminin, araştırmanın amacına, konusuna ve problemin çözümüne uygun olduğu,

Geliştirilen veri toplama aracının “Geleneksel Türk Müziği Derslerine Yönelik Tutum Ölçeği” amaca yönelik olduğu,

Geliştirilen veri toplama aracı olarak kullanılacak olan tutum ölçeğinin geçerli, güvenilir ve araştırma için gerekli bilgilere ulaşmayı sağlayacak nitelikte olduğu,

Araştırmaya katılan deneklerin, hazırlanan “Geleneksel Türk Müziği Derslerine Yönelik Tutum Ölçeğine” içtenlikle cevap verdikleri,

Araştırmada ölçeği yanıtlayan deneklerin, çalışma evrenini yeteri kadar temsil ettiği,

Şekil

Şekil 3.1. Araştırma Süreci
Şekil 3.2. Ölçek Geliştirme ve Test Edilme AşamalarıÖlçek Geliştirme Aşamaları
Tablo 3.1. Madde Havuzu Oluşturulurken Görüşleri Alınan Uzman Grubu  Özellikleri
Tablo 3.3. Kapsam Geçerliliği İçin Görüşleri Alınan Uzman Grubu Özellikleri
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

Özellikle gerçek bir av bıldırcını burada üzümle hazırlanıp, yine lo­ kantanın özelliklerinden olan, İran usulü pi­ lav olan çilavla sunulduğunda, damağına pek

Ortaokul öğrencilerinin dinlemeye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelendiği bu çalışmada, öğrencilerin dinleme tutumlarının cinsiyet

Çevremde ve dünyada toplumsal muduluğu göreme­ diğim için sevgili Nâzım ’ın söylediği mutluluğun resmini yapamadım.”. Ne zaman televizyonlarda insan­ ların

Kaplama tabakasından elde edilen mikrosertlik değerleri incelendiğinde, AISI 1030 çelik yüzeyinde GTA kaynak yöntemi kullanılarak yapılan kaplama işlemi sonucunda

Reşad Ekrem’in dergilerde, gazetelerde kalmış birçok yazısını, bazı eserlerini okumama karşın Patrona Halil’i okumamıştım.. Galiba hiç edine­ memiştim bu

Bu araştırmanın temel amacı Başkomutanlık Tarihi Milli Parkı Afyonkarahisar- Kocatepe Bölümü’nde doğal olarak yetişen bitki topluluklarını tanımlamak ve

Eser sonunda birbirini takip eden 344b ve 345a no‟lu varaklarda Yâkût Hattı olduğuna dair birer yazı mevcuttur ancak ketebe ve tarih yoktur. Yazının muhakkak kısmı TMSK

Molecular dynamics simulation was used to study the deformation of polycrystalline NiAl nanowires subjected to uniaxial tensile stress at 6 different thicknesses and 4 different