• Sonuç bulunamadı

Üniversite Öğrencilerinin Zaman Yönetimi Becerileri

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Üniversite Öğrencilerinin Zaman Yönetimi Becerileri"

Copied!
9
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Üniversite Ö¤rencilerinin Zaman Yönetimi Becerileri

Time Management Skills of University Students

Muhammet ‹brahim Akyürek Etimesgut Bilim ve Sanat Merkezi, Ankara

İD

Bu araflt›rman›n amac›, üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerile-rine iliflkin alg›lar›n› belirlemektir. Araflt›rman›n örneklemini, 2016–2017 e¤itim ö¤retim y›l›nda Türkiye’nin farkl› illerindeki devlet üniversitelerin-de ö¤renim gören 384 lisans ö¤rencisi (birinci ö¤retim) oluflturmaktad›r. Araflt›rma verilerinin toplanmas›nda Zaman Yönetimi Envanteri (ZYE) kul-lan›lm›flt›r. Zaman Yönetimi Envanteri; Britton ve Tesser (1991) taraf›ndan gelifltirilmifl, Türkçe’ye uyarlamas› Alay ve Koçak (2002) taraf›ndan yap›l-m›flt›r. Araflt›rma sonucunda, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düze-yine iliflkin alg›lar›n›n “orta düzeyde” oldu¤u bulunmufltur. Ayr›ca ö¤renci-lerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin alg›lar›n›n cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermedi¤i sonucuna ulafl›lm›flt›r. Ayr›ca üniversite ö¤rencilerinin “zaman tutumlar›” ve “zaman harcatt›r›c›lar” konusunda cin-siyete göre beceri alg›lar› farkl›laflmaktad›r. Üniversite ö¤rencilerinin “za-man planlamas›” konusunda ise cinsiyete göre beceri alg›lar› farkl›laflma-maktad›r. Bu araflt›rma, kat›l›mc› grup olarak devlet üniversitesi ö¤rencile-rini temel alm›flt›r. Zaman yönetimi becerilerine iliflkin farkl› e¤itim kuru-mu tür ve kademelerinde, ö¤renci ya da e¤itimcilerle de benzer araflt›rma-lar yap›labilir. Bu araflt›rmada ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri düzeyi cinsiyet de¤iflkenine göre incelenmifltir. Ö¤rencilerin za-man yönetimi becerileri düzeyi; sosyo-ekonomik durum, yafl, bölüm gibi farkl› demografik de¤iflkenler aç›s›ndan da araflt›r›labilir.

Anahtar sözcükler:Üniversite ö¤rencileri, zaman yönetimi, zaman yöne-timi becerileri.

The purpose of this study is to determine university students’ percep-tions of their time management skills. The research sample is composed of 384 undergraduate students studying in state universities located in various Turkish cities during the 2016–2017 academic year. The Time Management Questionnaire (TMQ) was used in the collection of the data, which was developed by Britton and Tesser (1991) and adapted to Turkish by Alay and Koçak (2002). It was found that students rated their time management skills as being at the “medium-level”. In addition, it was concluded that there was no significant gender-related difference in their perceptions of their skill level in time management. While their perceptions of “time-attitudes” and “time-wasters” differed by gender, no such difference was found regarding their perceptions of “time plan-ning”. The study included only state university students as the research group. Similar studies regarding time management skills can be conduct-ed with students or conduct-educators in different types of conduct-educational settings and levels of education. Furthermore, this study analyzed student per-ceptions of their own time management skills only by the gender vari-able. However, their perception of these skills can also be analyzed by other demographic variables such as socio-economic status, age, and department of study.

Keywords:Time management, time management skills, university stu-dents.

‹letiflim / Correspondence: Dr. Muhammet ‹brahim Akyürek Etimesgut Bilim ve Sanat Merkezi,

Yüksekö¤retim Dergisi / Journal of Higher Education (Turkey), 11(1), 139–147. © 2021 Deomed Gelifl tarihi / Received: Kas›m / November 10, 2019; Kabul tarihi / Accepted: Haziran / June 18, 2020

Bu makalenin at›f künyesi / How to cite this article: Akyürek, M. ‹. (2021). Üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerileri. Yüksekö¤retim Dergisi, 11(1), 139–147. doi:10.2399/yod.19.644818

Özet Abstract

H

H

›zl› bir flekilde de¤iflen ve geliflen bilgi ve teknoloji dünyas›nda, tüketim de¤il üretim toplumu olma-n›n önemi gittikçe artmaktad›r. Kaotik dünya siste-minde, düzeni aray›p bulmak önemini art›rarak sürdürmekte-dir. Tüm bu geliflmeler karfl›s›nda etkin olabilmek ve nitelik-li ürünler ortaya koyabilmek, ayn› flekilde zaman›n da planla-n›p, etkili ve verimli bir flekilde kullan›larak yönetilebilmesini gerektirmektedir. Aksi takdirde h›zla geliflen ve de¤iflen sis-tem ve durumlar karfl›s›nda nitelikli sonuçlar elde edebilmek olanakl› olmayabilir. Dolay›s›yla toplum ve bireyler, zaman

kavram›n›n niteli¤i ve zaman› nas›l daha etkili ve verimli plan-lamak, kullanmak ve yönetmek gerekti¤i hususunda aray›fl içerisine girmifllerdir.

Zaman hepimizin hissetti¤i ama dokunamad›¤›, dönüflü ol-mayan; yaflam›m›zdaki en önemli, ayn› flekilde tan›mlanmas› zor ve soyut bir kavramd›r (Passig, 2005). Passig (2002) zama-n›n psikolojik ve fiziksel unsurlar›zama-n›n varl›¤›n› belirtmektedir. Fiziksel zaman, saatlerle; psikolojik zaman ise, bilinçlenmeyle ilgilidir ve her biri “psikolojik an” olarak adland›r›lan zaman bi-rimlerinden meydana gelmektedir. Covey’e (1995) göre ise

(2)

za-man, do¤rusal de¤il varoluflsald›r; niceli¤i de¤il niteli¤i, kalite-si önemlidir. Farkl› bir biçimde ifade edilecek olursa; önemli olan bir ifle ne kadar zaman harcand›¤› de¤il, o süre içerisinde ne kadar de¤er elde edildi¤idir. “Zaman”, bir iflin, bir oluflun içinde geçti¤i, geçece¤i ya da geçmekte oldu¤u süre, vakit; bu sürenin belirli bir parças›; belirlenmifl olan an; ça¤, mevsim; bir ifle ayr›lm›fl ya da bir ifl için al›fl›lm›fl saatler; dönem, devir flek-linde de ifade edilebilir (Türk Dil Kurumu [TDK], 2018).

Bu ba¤lamda “zaman yönetimi” kavram›n›n ortaya ç›k›fl› çok eskilere dayanmamaktad›r. 1950’li ve 1960’l› y›llarda özel-likle çal›flma yaflam›nda zaman yönetiminin önemi ve zaman yönetimi becerileri kazanmaya yönelik e¤itimlerden söz edil-meye bafllanm›flt›r (Hafner ve Stock, 2010). Zaman yönetimi kavram›n›n ilk olarak Danimarka’da do¤du¤u ve yo¤un bir ça-l›flma yaflam›na sahip yöneticilerin zaman› etkili kullanabilme-leri için e¤itim arac› olarak gelifltirildi¤i belirtilmektedir (Güç-lü, 2001). Günümüzde ise zaman yönetimi kavram› sadece yö-netici de¤il, her birey için kazan›lmas› gereken bir beceri olarak görülmektedir. Bu aç›dan zaman yönetimi, kiflinin amaçlar›na etkili ve verimli bir biçimde ulaflabilmesi için alaca¤› önlemler olarak tan›mlanabilir (Sezen, 2013).

Lakein (1973) zaman yönetimini; gereksinimleri belirlemek ve karfl›lamak üzere amaçlar ortaya koymak, bu amaçlara ulafl-mak için gerekli görevleri planlaulafl-mak ve bu görevlere öncelik tan›mak biçiminde tan›mlam›flt›r (akt. Francis-Smythe ve Ro-bertson, 1999). Zaman, tüm bireyler üzerinde bask› oluflturan evrensel bir kaynakt›r; zaman yönetimi ise, bireylerin zihninde yer alan planlar›n belirli bir takvim çerçevesinde gerçeklefltiri-lebilmesidir (Cücelo¤lu, 1999). Zaman yönetimi, bireylerin ifl ve ifllemlerini planlanan zaman dilimi içerisinde ve etkili bir bi-çimde gerçeklefltirebilme durumudur. Zaman›n etkin yöneti-mi, faaliyetlerin sadece gerekli sürede de¤il, ayn› zamanda sü-reç aç›s›ndan sürenin verimli bir biçimde ve sonuç aç›s›ndan da süreç sonunda faaliyetlerin gerekli bir flekilde gerçeklefltirilerek tamamlanmas›n› gerektirir.

Bir baflka ifadeyle zaman yönetimi, kifli ve örgütlerin kay-naklar›n› daha etkili kullanabilmesi ve bu kaynaklar›n daha ve-rimli olabilmesi için yararland›klar› bir yönetim uygulamas›d›r. Ayr›ca zaman› yönetmek; onu durdurmak, yavafllatmak ya da de¤ifltirmek biçiminde alg›lanmamal›d›r. Zaman, stratejik de-¤eri yüksek bir kaynak olarak düflünülmeli ve onun daha etkili nas›l tüketilebilece¤i üzerinde durulmal›d›r. Bu aç›dan zaman yönetimi, zaman›n planlanarak ve denetlenerek en iyi biçimde yönetilmesi olarak tan›mlanabilir. Ancak gerçekte insan zama-n› yönetememektedir. Burada önemli olan nokta; zamazama-n› yö-netmek de¤il, insan›n kendini zaman içinde yönetebilmesidir (Çakmak ve fienyi¤it, 2006).

Günümüzde bireylerin mesleki baflar›lar›nda ve hedeflerine ulaflmalar›nda önemi gittikçe artan zaman›n etkin yönetimi,

kronolojik olarak bafllang›çta sadece günlük planlama ve liste yap›m eylemleriyle gerçeklefltirilirken, de¤iflen koflullara ba¤l› olarak zaman yönetiminde “ABC (Önceliklerin S›ralanmas› ve De¤erlerin Belirlenmesi)”, “101 (Beceriler)”, “Kendini Ak›nt›-ya B›rak (Uyum ve Do¤al Ritimler)” ve “‹yilefltirme (Özbilinç)” gibi yaklafl›mlar gelifltirilmifltir (Güçlü, 2001). Etkili zaman yö-netimi, hem ifl hem de özel yaflam› birlikte yönetebilmek olarak düflünülmelidir. Bu süreçte sadece bireylerin önceliklerini be-lirlemeleri ve amaçlar›na göre zamanlar›n› kullanmalar› önem-li görülmektedir (Alay ve Koçak, 2003). Örne¤in, ö¤rencilerin zaman› iyi yönetmeleri; sadece ders çal›flarak ödev yapma ve s›-nava haz›rlanma vb. okul yaflant›lar›yla ilgili durumlara ay›ra-caklar› zaman› yönetmeleri de¤il, ayn› zamanda özel yaflamla-r›nda yapacaklar› farkl› etkinlikleri gerçeklefltirmek üzere etkili zaman yönetimi gerçeklefltirebilmeleri anlam›na gelmektedir (Ça¤l›yan ve Göral, 2009).

Bireylerin amaçlar›na ulaflabilmek ad›na yapacaklar› etkili bir yönetim süreci için gerekli olan planlama, düzenleme ve kontrol unsurlar›, onlar›n baflar›ya ulaflmalar›nda önemli fak-törler olarak belirtilebilir (Erdem ve Kaya, 1998). Zaman yöne-timi ilkelerinin bireylerce anlafl›lmas› ve uygulanmas› bireylerin sorunlar›n› çözmemektedir, ancak etkili çözüm ve sonuçlara ulafl›lmas›na yard›mc› olmaktad›r. Alanyaz›n incelendi¤inde; zaman yönetimi becerilerinin gelifltirilmesinin, bireyin üret-kenlik ve genel performans›n› etkiledi¤ini vurgulayan birtak›m çal›flmalar›n yan›nda zaman yönetiminin bireylerin yaflam kali-tesini art›rmaya yard›mc› oldu¤unu, verimlili¤i art›rd›¤›n›, den-geli bir yaflam sa¤lad›¤›n›, stresi azaltt›¤›n› ve hedeflere ulaflma-y› kolaylaflt›rd›¤›n› belirten birtak›m çal›flmalar da gerçekleflti-rilmifltir (Alay ve Koçak, 2003; Macan ve Shahani, 1990).

Bu ba¤lamda zaman›n verimli ve etkin bir flekilde kullan›-m›, her bireyin yapt›¤› ifle göre de¤iflmekle birlikte günümüzde bireylerden beklenen e¤itsel ve mesleki bilgiyle becerilerin h›z-la artmas› farkl› ah›z-lanh›z-larda baflar›l› oh›z-labilmek için zaman›n do¤-ru ve iyi kullan›lmas› gereklili¤ini ortaya ç›karmaktad›r. Dola-y›s›yla her birey amaçlar› do¤rultusunda zaman›n› kullanmak-tad›r. Örne¤in; ö¤renci için zaman›n kullan›m›nda “proje tesli-mi, kitap okuma”, yönetici için ise “toplant›lara kat›lma, örgüt-teki ifllerin planlanmas›” önemlidir. Böylece de¤erlerin belirle-nerek etkinliklerin yap›lmas› hedeflere ulaflmay› kolaylaflt›r-maktad›r (Alay ve Koçak, 2003). Bu nedenle etkin zaman yöne-timi ve planlamas› ö¤renci baflar›s›n› da art›rabilecektir.

Ö¤renci baflar›s› toplumun, toplum baflar›s› ise ülkenin ba-flar›s› anlam›na gelir (Alay ve Koçak, 2003; Baflak, Uzun ve Ars-lan, 2008). Önemli olan fley amaç ve hedeflere ulaflmada bire-yin önceliklerini bilerek yaflamas›d›r, ayn› flekilde önemli bir bafla ç›kma yöntemi olarak zaman›n etkin kullan›m› farkl› bir deyiflle zaman yönetimi üniversite ö¤rencisinin çal›flma hedef-lerine ulaflmas›n› etkileyen en önemli etmenlerden biridir.

(3)

Za-man› etkili bir biçimde planlamak, gün içindeki etkinliklere bir düzen getirirken, ö¤rencinin amac›na ulaflarak baflar›l› olmas›-na da yard›mc› olur (Alay ve Koçak, 2002, 2003; Baflak, Uzun ve Arslan, 2008). Zaman› iyi yönetebilmek; yarat›c› düflünme, ö¤renme, iyi bir kariyer yönetimi için f›rsatlar sa¤lar (And›ç, 2009; Baflak, Uzun ve Arslan, 2008; Britton ve Tesser, 1991; Tanr›ö¤en ve ‹flcan, 2009). Bu kapsamda gerçeklefltirilen arafl-t›rmalar; üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerileri ile akademik not ortalamalar› aras›nda do¤rudan bir iliflki oldu-¤unu ortaya koymaktad›r (Britton ve Tesser, 1991).

Zaman› etkin ve verimli kullanabilmenin önemli oldu¤u alanlardan birisi üniversite e¤itim sürecidir. Üniversite e¤itimi alan ö¤renciler, bir yandan derslerine devam ederken di¤er yandan derslere iliflkin araflt›rma yaparak sonuçlar› düzenlemek ve rapor haline getirmek, ders s›navlar›na haz›rlanarak girmek gibi birtak›m faaliyetleri gerçeklefltirmektedir. Dolay›s›yla za-man› iyi yönetmek; bireysel olarak daha iyi bir kariyer planlama ve gelece¤e haz›rlanma, daha fazla okuyup ö¤renme, son gelifl-meleri ve teknolojiyi izleme, aile ve çevresine daha fazla zaman ay›rma, e¤lenme, dinlenme, düflünme, yeni projeler bafllatma ve yeni fikirler oluflturma için birtak›m f›rsatlar sa¤lamaktad›r (Ba-flak, Uzun ve Arslan, 2008; Ça¤l›yan ve Göral, 2009).

Ö¤rencilerin zaman yönetimi hakk›nda yap›lan ilgili arafl-t›rmalar incelendi¤inde, bu araflarafl-t›rmalar›n ço¤unlukla üniversi-te ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerilerine dönük oldu¤u gözlemlenmektedir. Sezen (2013) taraf›ndan yap›lan ilahiyat fakültesi ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerilerinin incelen-di¤i araflt›rmada, ö¤rencilerin bu beceriye ortan›n üzerinde sa-hip oldu¤u sonucuna ulafl›lm›flt›r. Türe (2013) taraf›ndan yap›-lan haz›rl›k okulu ö¤rencilerinin zaman yönetiminin incelendi-¤i araflt›rmada, ö¤rencilerin orta düzeyde zaman yönetimi be-cerisine sahip oldu¤u bulunmufltur. Ça¤l›yan ve Göral (2009) taraf›ndan meslek yüksekokulu ö¤rencileri üzerine yap›lan araflt›rmada, ö¤rencilerin zaman› etkili ve verimli kullanama-d›klar› sonucuna ulafl›lm›flt›r.

Görüldü¤ü üzere, zaman yönetimi becerisi ve farkl› de¤ifl-kenlerle iliflkisi, e¤itim alan›nda yap›lan güncel araflt›rma konu-lar› aras›nda yer almaktad›r. En fazla iliflkilendirilen de¤iflken, akademik baflar› olarak dikkat çekmektedir. Y›lmaz, Yoncal›k ve Bektafl (2010), zaman yönetimi davran›fl› ile akademik bafla-r› aras›ndaki iliflki hakk›nda yer alan araflt›rmalabafla-r›nda anlaml› bir iliflkiye ulaflmam›fllard›r; ancak bu iliflkiye dönük yap›lan birçok araflt›rmada de¤iflkenler aras› pozitif yönde anlaml› ilifl-kiler oldu¤una yönelik bulgulara ulafl›lm›flt›r (Alay ve Koçak, 2003; Baflak, Uzun ve Arslan, 2008; Demirtafl ve Özer, 2007; Güleç, Ba¤çeli Kahraman ve Onur Sezer, 2013; Tanr›ö¤en ve ‹flcan, 2009; Tektafl ve Tektafl, 2010).

Gerçeklefltirilen di¤er araflt›rmalarda, kat›l›mc›lar›n demog-rafik özellikleri aç›s›ndan zaman yönetimi becerileri

incelenmifl-tir. Bu ba¤lamda yap›lan araflt›rmalar›n ço¤unlu¤u cinsiyet de-¤iflkenini ele alm›fl ve genelinde k›z ö¤rencilerin erkek ö¤renci-lere göre zaman yönetimi becerileri puan›n›n daha yüksek oldu-¤u sonucuna ulafl›lm›flt›r (Alay ve Koçak, 2003; Ça¤l›yan ve Gö-ral, 2009; Demirtafl ve Özer, 2007; Eldeleklio¤lu, 2008; Sugö-türen, Mülaz›mo¤lu Ball› ve Gökçe, 2011; Trueman ve Hartley, 1996). Zaman yönetimi becerilerinin etkin bir biçimde kullan›l-mas›, üniversite ö¤rencileri aç›s›ndan da son derece önemlidir. Zaman yönetimi becerilerinin cinsiyete göre ele al›nd›¤› bu araflt›rmayla, alanyaz›nda eksik olan Türkiye genelinde bulunan örneklem kapsam›ndaki üniversitelerde e¤itim gören ö¤rencile-rin zaman yönetimi becerileö¤rencile-rine iliflkin bütüncül bir resim orta-ya konabilir. Bu araflt›rman›n amac›, üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerilerine iliflkin alg›lar›n› belirlemektir. Bu do¤rultuda belirlenen alt problemler flunlard›r:

Ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri ne düzeydedir?

Ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri cin-siyet de¤iflkenine göre farkl›l›k göstermekte midir?

Yöntem

Araflt›rman›n bu k›sm›nda, araflt›rman›n modeli, evren ve örneklemine, veri toplama araçlar›na, verilerin toplanmas› ve analizine yer verilmifltir.

Araflt›rman›n Modeli

Bu araflt›rma, tarama modelindedir. Tarama modelinde, araflt›rmadaki konu ya da birey bulundu¤u koflullar içerisinde oldu¤u gibi betimlenmeye çal›fl›l›r (Karasar, 2015). Bu modele dayal› olarak üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi beceri-lerine iliflkin alg›lar› de¤erlendirilmifltir.

Evren ve Örneklem

Araflt›rman›n evrenini, 2016–2017 e¤itim-ö¤retim y›l›nda Türkiye’nin farkl› illerindeki devlet üniversitelerinde ö¤renim gören lisans ö¤rencileri (birinci ö¤retim) oluflturmaktad›r. Yüksekö¤retim Kurulu (YÖK) 2015–2016 Ö¤retim Y›l› E¤itim ‹statistikleri’ne göre toplam 103 devlet üniversitesinde ö¤re-nim gören lisans ö¤rencisi (birinci ö¤retim) say›s› 1.198.514’ tür (YÖK, 2016).

Örneklemin evreni temsil edebilmesi için illerden belli oranda ö¤renci ve üniversitenin seçilmesi gerekmektedir. ‹lle-rin çal›flmada yete‹lle-rince temsil edilebilmesi için; ö¤rencile‹lle-rin ör-nekleme al›nmas›nda, öncelikle “seçkisiz örör-nekleme” yöntemle-rinden “tabakal› örnekleme” al›narak, evrendeki alt gruplar›n evrendeki a¤›rl›klar› oran›nda örneklemde temsil edilmeleri sa¤lanm›flt›r, sonras›nda ise alt evrenlerden örnekleme alma ifl-lemi “basit seçkisiz örnekleme” ile gerçeklefltirilmifltir. “Basit

(4)

seçkisiz” ve “tabakal› örnekleme” yöntemleri, “seçkisiz örnekle-me” yöntemleri aras›nda yer almaktad›r. Seçkisizlik (yans›zl›k), örneklemede temel al›nan birimlerin örneklem için seçilme ola-s›l›klar›n›n eflit olmas›n› tan›mlar (Büyüköztürk, Çakmak, Ak-gün, Karadeniz ve Demirel, 2012). Say›s› belli olan evrenden hareketle;

N (Toplam ö¤renci say›s›)= 1.198.514 p (Belli bir özelli¤e sahip olma oran›)= 0.5 q (Belli bir özelli¤e sahip olmama oran›, 1-p)= 0.5 t (Güven düzeyine karfl›l›k gelen tablo de¤eri)= 1.96 d (Örneklem hatas›)= 0.05

n (Örneklem büyüklü¤ü)= ?

De¤erler, formülde yerlerine yaz›l›rsa n=384 olarak elde edilmektedir. Buna göre çal›flman›n örneklem büyüklü¤ü için alt s›n›r 384’ tür. Araflt›rma formu toplam 384 ö¤renciye uygulan-m›fl ve bu formlar üzerinden analizler yap›luygulan-m›flt›r. Araflt›rmaya kat›lanlar›n cinsiyet de¤iflkenine iliflkin bilgilerineTTTTablo 1’de yer verilmifltir.

TTT Tablo 1’de görüldü¤ü üzere; araflt›rmaya kat›lanlar›n %87.5 i k›z, %12.5’i erkek ö¤rencidir.

Veri Toplama Araçlar›

Araflt›rma verilerinin toplanmas›nda Zaman Yönetimi En-vanteri (ZYE) kullan›lm›flt›r. Zaman Yönetimi EnEn-vanteri; Brit-ton ve Tesser (1991) taraf›ndan gelifltirilmifl, Türkçe’ye uyarla-mas› Alay ve Koçak (2002) taraf›ndan yap›lm›flt›r.

Zaman Yönetimi Envanteri’nde toplam 27 madde bulun-maktad›r. Envanter, “zaman planlamas›”, “zaman tutumlar›” ve “zaman harcatt›r›c›lar” olmak üzere üç alt bölümden oluflmak-tad›r. “Zaman planlamas›” bölümünde biri (16. madde) tersine puanlanmak üzere toplam 16 madde bulunmaktad›r. “Zaman

tutumlar›” bölümünde 4’ü düz, 3’ü (2., 6. ve 7. maddeler) tersi-ne puanlanmak üzere toplam 7 madde vard›r. “Zaman harcatt›-r›c›lar” bölümünde ise 4 madde bulunmaktad›r ve tümü tersine puanlanm›flt›r.

Zaman Yönetimi Envanteri 5’li “Likert yöntemi” kullan›la-rak haz›rlanm›fl bir ölçektir; “her zaman”, “s›k s›k”, “bazen”, “nadiren” ve “hiç” olarak aral›kland›r›lm›flt›r. Britton ve Tes-ser’in 35 madde olarak gelifltirdi¤i; Alay ve Koçak (2002) tara-f›ndan Türkçe’ye uyarlanan ölçek 8 maddesi ç›kar›larak, 27 madde fleklinde oluflturulmufltur.

Britton ve Tesser (1991), haz›rlad›klar› ölçe¤e “temel bile-flenler faktör analizi” yapm›fllard›r. Envanterin toplam 18 mad-deden oluflan üç alt boyutu ortaya ç›km›flt›r. Bu üç alt boyut, top-lam varyans›n %36’s›na karfl›l›k gelmifltir. Alt boyutlara bak›ld›-¤›nda; Faktör 1, toplam varyans›n %16’s›na, Faktör 2 %11’ine, Faktör 3 %9’una karfl›l›k gelmifltir. Bunlar; “k›sa süreli planla-ma” (7 madde), “zaman tutumlar›” (6 madde), “uzun süreli plan-lamad›r” (5 madde). “K›sa süreli planlamay›” içeren alt ölçek; öl-çe¤i cevaplayan kiflinin gün içinde ve hafta içinde yapt›¤› planla-may› ölçmektedir. Bu ölçekten yüksek puan alan ö¤rencilerin, içinde bulunduklar› gün ve haftay› do¤ru olarak planlad›¤› kabul edilir. ‹kinci alt ölçek olan “zaman tutumlar›nda” ise; ö¤rencile-rin zaman› kullanma biçimleri hakk›nda maddeler bulunmakta-d›r. Bu ölçekten yüksek puan alan ö¤renciler, zaman›n› iyi kulla-nan kifliler olarak tan›mlanm›flt›r. Üçüncü alt ölçek olan “uzun süreli planlama” alt ölçe¤inde ise, gelece¤e yönelik planlamalara iliflkin maddeler bulunmaktad›r. Bu ölçekten yüksek puan alan ö¤rencilerin, gelece¤e yönelik hedeflerini ve amaçlar›n› belirle-me konusunda baflar›l› olduklar› düflünülmüfltür.

Britton ve Tesser’in (1991) yapm›fl oldu¤u güvenirlik çal›fl-mas›nda alt ölçeklerin güvenirli¤i kabul edilebilir bulunmufltur. Bu do¤rultuda Cronbach alfa seviyesi “k›sa süreli planlama” alt ölçe¤i için %87, “zaman tutumlar›” için %84, “uzun vadeli planlama” için ise %89 bulunmufltur. Cronbach alfa seviyesi, tüm ölçek için %86’d›r (Alay ve Koçak, 2002).

Alay ve Koçak (2002), Zaman Yönetimi Envanteri’ni, Türk-çe’ye uyarlamas›n› yapmak için Orta Do¤u Teknik Üniversite-sinde ö¤renim görmekte olan ve 1999–2000 Bahar Dönemin-de, tüm bölümlere ve fakültelere aç›lm›fl seçmeli dersleri alan 361 ö¤renciye uygulam›fllard›r. Uygulanan Zaman Yönetimi Envanteri’nin alt boyutlar›n› saptayabilmek amac›yla, “temel bileflenler faktör analizi” yap›lm›fl ve anketin 3 alt boyutunun oldu¤u belirlenmifltir. Veri analizleri için uyarlanan anket, “za-man planlamas›” boyutunda 16 madde, “za“za-man tutumlar›” bo-yutunda 7 madde ve “zaman harcatt›r›c›lar” bobo-yutunda 4 mad-de olmak üzere toplam 27 madmad-demad-den oluflmaktad›r. Anketin ge-çerlili¤i, “iç geçerlik” ve “yap›sal geçerlik” yöntemleriyle test edilmifltir. Anketin güvenilirli¤i, iç tutarl›l›k katsay›s› hesaplana-rak ölçülmüfl; “zaman planlamas›” boyutu için “.88”, “zaman

n = Nt = = = 384 2pq d2(N–1) + t2pq 1198514 × (1.96)2 × 0.5 × 0.5 (0.05)2 × (1198514–1) + (1.96)2 × 0.5 × 0.5 1151052.8456 2997.2429

TTTTablo 1.Cinsiyet de¤iflkenine göre frekans ve yüzde da¤›l›mlar›.

De¤iflken n %

Cinsiyet K›z 336 87.5

Erkek 48 12.5

(5)

tutumlar›” boyutu için “.66”, “zaman harcatt›r›c›lar” boyutu için “.47” ve anketin geneli için “.80” olarak bulunmufltur.

Faktör 1, “uzun süreli” ve “k›sa süreli” zaman planlamas›n› temsil etmektedir. Bu alt ölçekten yüksek puan alan ö¤rencile-rin zaman› iyi bir flekilde yönettikleri, faaliyetleö¤rencile-rini uzun bir za-man aral›¤›nda düflündükleri söylenebilir. Faktör 2, “zaza-man tu-tumlar›” ile ilgili maddelerden oluflmaktad›r. Bu alt ölçekten yüksek puan alan ö¤renciler, zaman› verimli olarak kullanmaya zihinsel olarak haz›r olduklar› ve zaman› yönetmede kendileri-nin söz sahibi olduklar›n› göstermifllerdir. Faktör 3, ö¤rencile-rin zamanlar›n› iyi kullanamamalar› ile ilgili maddelerden olufl-maktad›r. Bundan dolay› bu faktör “zaman harcatt›r›c›lar” ola-rak isimlendirilmifltir. “Zaman harcatt›r›c›lar”, ö¤rencileri amaçlar›ndan uzaklaflt›racak fleylerdir. Bu alt ölçekteki maddeler tersine puanlanarak, negatif cevaplar en yüksek puan› alm›flt›r. Bu maddeler, Britton ve Tesser’in orijinal çal›flmas›ndan farkl› oluflturulmufltur; Türkiye’deki ö¤rencilerin zaman› bofla harca-ma al›flkanl›klar›na göre düzenlenmifltir ve orijinal formla uyufl-mamaktad›r.

Zaman Yönetimi Envanteri için yap›lan güvenirlik çal›flma-s›nda, “zaman planlamas›” alt ölçe¤i güvenirli¤i kabul edilebilir bulunmufltur. Bu çal›flmada Cronbach alfa seviyesi 16 maddelik “zaman planlamas›” alt ölçe¤i için 0.88, tüm ölçek için 0.87’dir. Bu seviyeler Nunnally’nin (akt. Alay ve Koçak, 2002) 0.70 kri-terine göre kabul edilebilir de¤erdir. “Zaman tutumlar›” alt öl-çe¤inin Cronbach alfa seviyesi 0.66 ve “zaman harcatt›r›c›lar” alt ölçe¤ininki ise 0.47 olarak bulunmufltur. Yine Nunnally’nin 0.70 kriterine göre bu de¤erler de kabul edilebilir niteliktedir (akt. Alay ve Koçak, 2002). Sonuç olarak zaman tutumlar› (7 maddelik ) alt ölçe¤inin güvenirli¤i için 0.66’l›k alfa seviyesi ka-bul edilebilir. Fakat zaman› bofla harcama için 0.47’lik alfa sevi-yesi orta derecede kabul edilebilir (Alay ve Koçak, 2002).

Bu çal›flmada, envanterin güvenirli¤ini test etmek amac›yla; ölçek “Likert” tipi oldu¤undan ve tek uygulamadan elde edildi-¤inden Cronbach alfa güvenirlik katsay›s› (α) hesaplanm›flt›r.

TTTTablo 2’de görüldü¤ü üzere güvenirlik katsay›s› “α=.86” ola-rak bulunmufltur. Psikolojik bir test için hesaplanan güvenirlik katsay›s›n›n .70 ve daha yüksek olmas›, test puanlar›n›n güvenir-li¤i için genel olarak yeterli görülmektedir (Büyüköztürk, 2013). Bu çal›flmada, Zaman Yönetimi Envanteri ile ö¤rencilerin cinsiyet de¤iflkenine iliflkin bilgiler toplanm›flt›r. Orijinal an-kette oldu¤u gibi “her zaman, s›k s›k, bazen, nadiren ve hiç” seçeneklerinden oluflan “beflli derecelendirme” kullan›lm›flt›r.

Puanlamada, 1 en düflük ve 5 en yüksek puan olarak al›nm›fl-t›r. “Zaman harcatt›r›c›lar” boyutundaki tüm maddeler ile “zaman planlamas›” boyutundaki 16. madde ve “zaman tu-tumlar›” boyutundaki 2., 6. ve 7. maddeler negatif anlam tafl›-d›klar› için, veriler girilirken puanlama tersine çevrilmifltir. Ölçekten elde edilen yüksek puanlar, ö¤rencilerin zaman yö-netiminde daha iyi olduklar› fleklinde de¤erlendirilmifltir.

Verilerin Toplanmas› ve Analizi

Araflt›rmada kullan›lan ölçme arac›n›n uygulanabilmesi için gerekli izinler al›nm›flt›r. Araflt›rmada kullan›lan ölçme arac›, 2016–2017 e¤itim-ö¤retim y›l› “2017 Mart–Nisan” aylar› içeri-sinde, üniversitelerde ö¤renim gören 384 ö¤renciye araflt›rma-c› taraf›ndan gerekli ön aç›klama yap›lmak suretiyle anket flek-linde uygulanm›flt›r. Verilerin çözümlenmesinde kullan›lacak istatistiki analizlerin belirlenmesi amac›yla, öncelikle verilerin normal da¤›l›m gösterip göstermedi¤i kontrol edilmifltir. Ör-neklem büyüklü¤ü 30 ve daha büyük olan gruplar üzerinden toplanan verilerin, normal da¤›l›ma yak›n da¤›l›m gösterdikleri kabul edilebilir ve buna göre parametrik istatistikler seçilebilir (Büyüköztürk, 2013).

Böylece verilerin hesaplanmas›nda “t-testi”, “aritmetik or-talama” (9), “standart sapma” (S), “frekans” (f) ve “yüzde” (%) tekniklerinden yararlan›lm›flt›r.

Çözümlemeler sonucunda elde edilen bulgular, 1.00–1.80 “hiç”, 1.81–2.60 “nadiren”, 2.61–3.40 “bazen”, 3.41–4.20 “s›k s›k”, 4.21–5.00 “her zaman” aral›klar› temel al›narak yorumlan-m›flt›r. Ayr›ca ölçekte bulunan negatif maddeler de¤erlendirme aflamas›nda ters çevrilmifltir.

Bulgular

Araflt›rman›n birinci alt problemi kapsam›nda; ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerilerinin düzeyi incelenmifl-tir. Bu amaçla yap›lan analizlerde “aritmetik ortalama” ve “stan-dart sapma” tekniklerinden yararlan›lm›flt›r.TTTTablo 3’te, ö¤-rencilerin zaman yönetimi becerilerine iliflkin betimsel istatis-tiklere yer verilmifltir.

Tablo incelendi¤inde; ö¤rencilerin zaman yönetimi bece-rileri düzeyine iliflkin alg›lar›n›n “bazen” düzeyinde (9=3.18)

TTTTablo 2.Zaman Yönetimi Envanteri güvenirlik analizi.

Alfa katsay›s› Gözlem say›s›

.856 27

TTTTablo 3.Ö¤rencilerin zaman yönetimi becerilerine iliflkin betimsel ista-tistikler.

Boyutlar n 9 SS

Zaman planlamas› 384 3.03 .71

Zaman tutumlar› 384 3.33 .57

Zaman harcatt›r›c›lar 384 3.51 .50

(6)

oldu¤u görülmektedir. Ayr›ca “zaman harcatt›r›c›lar” d›fl›nda-ki di¤er boyutlarda da, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerile-ri düzeyine iliflkin alg›lar›n›n “bazen”; “zaman harcatt›r›c›lar” boyutunda ise, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düze-yine iliflkin alg›lar›n›n “s›k s›k” düzeyinde oldu¤u görülmek-tedir.

Ortalamalar incelendi¤inde; ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin “zaman planlamas›” (9=3.03) ve “zaman tutumlar›” (9=3.33) boyutlar›nda alg›lar›n›n “bazen” düzeyinde oldu¤u görülmektedir. “Zaman harcatt›r›c›lar” bo-yutunda ise, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin alg›lar›n›n “s›k s›k” düzeyinde (9=3.51) oldu¤u görül-mektedir. Boyutlar incelendi¤inde; ö¤rencilerin zaman yöne-timi becerileri düzeyini en yüksek alg›lad›klar› boyut, “zaman harcatt›r›c›lar” “s›k s›k” düzeyinde (9=3.51); en düflük alg›la-d›klar› boyut ise, “zaman planlamas›” “bazen” düzeyinde (9=3.03) olmufltur.

Araflt›rman›n ikinci alt problemi kapsam›nda; ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri düzeyi “cinsiyet” de-¤iflkenine göre incelenmifltir. Bu amaçla yap›lan analizlerde “aritmetik ortalama”, “standart sapma” ve “t-testi” tekniklerin-den yararlan›lm›flt›r. Cinsiyet de¤iflkenine göre, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin “t-testi” sonuçlar›na

TTTTablo 4’te yer verilmifltir.

Ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin al-g›lar› cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermemektedir:

t(382)=1.03, p>.05. Bu bulgu, zaman yönetimi ile cinsiyet

ara-s›nda anlaml› bir iliflki olmad›¤› fleklinde de yorumlanabilir. Cinsiyete göre zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin “ba-zen” düzeyinde olumlu bir alg› vard›r.

Ö¤rencilerin “zaman planlamas›” alt boyutuna iliflkin alg›-lar› cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermemektedir:

t(382)=.60, p>.05. Bu bulgu, “zaman planlamas›” alt boyutu ile

cinsiyet aras›nda anlaml› bir iliflki olmad›¤› fleklinde de

yorum-lanabilir. Cinsiyete göre “zaman planlamas›” alt boyutuna ilifl-kin “bazen” düzeyinde olumlu bir alg› vard›r.

Ö¤rencilerin “zaman tutumlar›” alt boyutuna iliflkin alg›la-r› cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermektedir: t(382)= 4.09, p<.01. Erkeklerin “zaman tutumlar›” alt boyutuna iliflkin alg›lar› “s›k s›k” düzeyinde (9=3.75), k›zlara göre “bazen” düze-yinde (9=3.26) daha olumludur. Bu bulgu, “zaman tutumlar›” alt boyutu ile cinsiyet aras›nda anlaml› bir iliflki oldu¤u fleklin-de fleklin-de yorumlanabilir.

Ö¤rencilerin “zaman harcatt›r›c›lar” alt boyutuna iliflkin al-g›lar› cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermektedir:

t(382)=3.15, p<.01. K›zlar›n “zaman harcatt›r›c›lar” alt

boyutu-na iliflkin alg›lar› s›k s›k düzeyinde (9=3.55) erkeklere göre ba-zen düzeyinde (9=3.19) daha olumludur. Bu bulgu, “zaman harcatt›r›c›lar” alt boyutu ile cinsiyet aras›nda anlaml› bir iliflki oldu¤u fleklinde de yorumlanabilir.

Tart›flma

Araflt›rman›n birinci alt problemi kapsam›nda; ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerilerinin düzeyi incelenmifl-tir. Bu kapsamda yap›lan analizler sonucunda, ö¤rencilerin za-man yönetimi becerileri düzeyine iliflkin alg›lar›n›n “orta dü-zeyde” oldu¤u bulunmufltur. Bu bulgu; Hac›balayeva (2017), Cesur (2018) ve Deniz (2019) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bul-gular›yla örtüflmektedir. Ayr›ca “zaman harcatt›r›c›lar” d›fl›nda-ki di¤er boyutlarda (“zaman planlamas›” ve “zaman tutumlar›”) da, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin al-g›lar›n›n orta düzeyde; “zaman harcatt›r›c›lar” boyutunda ise, “orta düzeyin” üzerinde oldu¤u belirlenmifltir.

Bulgular incelendi¤inde; ö¤rencilerin zamanlar›n› do¤ru ve iyi kulland›klar› söylenebilir. Böylece ö¤rencilerin, amaçlar›n› gerçeklefltirme do¤rultusunda; bu hedeflerinden sapt›racak du-rumlardan uzak durduklar› ifade edilebilir. Ayr›ca ö¤rencilerin, zamanlar›n› planlay›p “orta düzeyde” etkili olarak zaman› yö-netebildikleri, zaman› “orta düzeyde” verimli olarak

kullanma-TTTTablo 4.Cinsiyet de¤iflkenine göre, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin t-testi sonuçlar›.

Alt boyutlar Cinsiyet n 9 S sd t p

Zaman planlamas› K›z 336 3.02 .65 382 .60 .55 Erkek 48 3.11 1.02 Zaman tutumlar› K›z 336 3.26 .50 382 4.09 .00 Erkek 48 3.75 .80 Zaman harcatt›r›c›lar K›z 336 3.55 .42 382 3.15 .00 Erkek 48 3.19 .79

Zaman yönetimi (Genel) K›z 336 3.16 .47 382 1.03 .30

(7)

ya zihinsel olarak haz›r olduklar› ve zaman› yönetmede kendi-lerinin söz sahibi olduklar› belirtilebilir.

Araflt›rman›n ikinci alt problemi kapsam›nda; ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri düzeyi cinsiyet de¤ifl-kenine göre incelenmifltir. bu kapsamda yap›lan analizler sonu-cunda, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin alg›lar›n›n cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermedi¤i bu-lunmufltur. Bu bulgu, zaman yönetimi ile cinsiyet aras›nda an-laml› bir iliflki olmad›¤› biçiminde de yorumlanabilir. Cinsiye-te göre zaman yönetimi becerileri düzeyine iliflkin “orta düzey-de” olumlu bir alg› tespit edilmifltir. Bu bulgu; And›ç (2009) ta-raf›ndan yap›lan araflt›rma bulgular›yla “cinsiyete göre anlaml› farkl›l›k” bulunmamas› aç›s›ndan benzeflmektedir. Ayr›ca bu bulgu; Alay (2000), Misra ve McKean (2000), Erdul (2005), Demirtafl ve Özer (2007) ile Eldeleklio¤lu (2008) taraf›ndan ya-p›lan araflt›rma bulgular›yla örtüflmemektedir. Söz konusu araflt›rmalarda, ö¤rencilerin genel zaman yönetimi becerilerine iliflkin alg›lar›nda cinsiyete göre anlaml› bir fark oldu¤u ve bu fark›n k›zlar lehine oldu¤u; k›z ö¤rencilerin, erkek ö¤rencilere göre zaman› daha etkili yönettikleri ve do¤ru kulland›klar› so-nucuna ulafl›lm›flt›r. Di¤er araflt›rma bulgular› ile bu araflt›rma bulgusunun farkl› olmas›, evren ve örneklem grubundan kay-naklanabilir.

Ö¤rencilerin “zaman planlamas›” alt boyutuna iliflkin alg›-lar›n›n cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k göstermedi¤i bu-lunmufltur. Bu bulgu, “zaman planlamas›” alt boyutu ile cin-siyet aras›nda anlaml› bir iliflki olmad›¤› biçiminde de yorum-lanabilir. Cinsiyete göre “zaman planlamas›” alt boyutuna iliflkin “orta düzeyde” olumlu bir alg› bulgulanm›flt›r. Bu bul-gu; And›ç (2009) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bulgular›yla “cinsiyete göre anlaml› farkl›l›k” bulunmamas› aç›s›ndan ben-zeflmektedir. Ayr›ca bu bulgu; Alay (2000), Erdul (2005), De-mirtafl ve Özer (2007) ile Eldeleklio¤lu (2008) taraf›ndan ya-p›lan araflt›rma bulgular›yla örtüflmemektedir. Söz konusu araflt›rmalarda, ö¤rencilerin genel zaman yönetiminin “za-man planlamas›” alt boyutunda iliflkin alg›lar›nda cinsiyete göre anlaml› bir fark oldu¤u ve bu fark›n k›zlar lehine oldu¤u sonucuna ulafl›lm›flt›r. Di¤er araflt›rma bulgular› ile bu araflt›r-ma bulgusunun farkl› olaraflt›r-mas›, evren ve örneklem grubundan kaynaklanabilir.

Ö¤rencilerin “zaman tutumlar›” alt boyutuna iliflkin alg›-lar›n›n cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k gösterdi¤i bulun-mufltur. Erkeklerin “zaman tutumlar›” alt boyutuna iliflkin al-g›lar› “s›k s›k” düzeyinde, k›zlara göre “bazen” düzeyinde da-ha olumlu ç›km›flt›r. Bu bulgu, “zaman tutumlar›” alt boyutu ile cinsiyet aras›nda anlaml› bir iliflki oldu¤u biçiminde de yo-rumlanabilir. Bulgular ›fl›¤›nda; erkek ö¤rencilerin k›z ö¤ren-cilere göre daha fazla oranda zamanlar›n› daha do¤ru ve iyi

kullanabilme konusunda söz sahibi olduklar›, zamanlar›n› ya-p›c› bir biçimde kulland›klar›, zaman planlamas›nda kendile-rini gelifltirmek istedikleri, planlanan zaman aral›klar›nda amaçlar›n› gerçeklefltirebileceklerini düflündükleri, okul iflle-rini engelleyecek durumlara izin vermedikleri söylenebilir. Ayr›ca zaman›n etkin yönetimi konusunda erkek ö¤rencilerin, k›z ö¤rencilere göre daha baflar›l› olduklar› ifade edilebilir. Erkek ö¤rencilerin, k›z ö¤rencilere göre “zaman tutumlar›-n›n” güçlü ç›kmas› durumu; erkeklerin zamanlar›n› “planla-ma” ve “etkin yönetme” konusunda daha fazla çaba harcaya-caklar›n› gösterebilir. “Zaman tutumlar›na” iliflkin araflt›rma bulgusu; Deniz (2019) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bulgula-r›yla benzerlik göstermektedir. Ayr›ca araflt›rma bulgusu; An-d›ç (2009) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bulgular›yla “cinsiyete göre anlaml› farkl›l›k” bulunmas› aç›s›ndan benzeflmekteyken, bu araflt›rmada “zaman tutumlar›” boyutuna iliflkin erkeklerin daha olumlu görüfl bildirmeleri aç›s›ndan örtüflmemektedir. Di¤er araflt›rma bulgular› ile bu araflt›rma bulgusunun farkl› olmas›, evren ve örneklem grubundan kaynaklanabilir.

Ö¤rencilerin “zaman harcatt›r›c›lar” alt boyutuna iliflkin alg›lar›n›n cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k gösterdi¤i bu-lunmufltur. K›zlar›n “zaman harcatt›r›c›lar” alt boyutuna ilifl-kin alg›lar› “s›k s›k” düzeyinde, erkeklere göre “bazen” düze-yinde daha olumlu ç›km›flt›r. Bu bulgu, “zaman harcatt›r›c›-lar” alt boyutu ile cinsiyet aras›nda anlaml› bir iliflki oldu¤u biçiminde de yorumlanabilir. Bulgular ›fl›¤›nda; k›z ö¤rencile-rin erkek ö¤rencilere göre daha fazla oranda zamanlar›n› da-ha do¤ru ve iyi kullanabildikleri, zamanlar›n› bofla da-harcayacak durumlardan uzak durduklar›, planlanan zaman aral›klar›nda amaçlar›n› gerçeklefltirebileceklerini düflündükleri, okul iflle-rini engelleyecek durumlara izin vermedikleri söylenebilir. Baflka bir ifadeyle zaman›n etkin yönetimi ve amaçlar›ndan uzaklaflt›racak durumlardan uzak durma konular›nda k›z ö¤-rencilerin, erkek ö¤rencilere göre daha baflar›l› olduklar› ifa-de edilebilir. “Zaman harcatt›r›c›lar” alt boyutuna iliflkin arafl-t›rma bulgusu; Alay (2000), Erdul (2005), Demirtafl, Özer (2007), Eldeleklio¤lu (2008), Cesur (2018) ve Deniz (2019) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bulgular›yla örtüflmektedir. Bu araflt›rmalarda, ö¤rencilerin genel zaman yönetiminin “za-man harcatt›r›c›lar” alt boyutuna iliflkin alg›lar›nda cinsiyete göre anlaml› bir fark oldu¤u ve bu fark›n k›zlar lehine oldu¤u sonucuna ulafl›lm›flt›r. Ayr›ca bu araflt›rma bulgusu; And›ç (2009) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bulgular›yla “cinsiyete göre anlaml› farkl›l›k” bulunmas› aç›s›ndan örtüflmemektedir. And›ç (2009) taraf›ndan yap›lan araflt›rma bulgular› ile bu araflt›rma bulgusunun farkl› olmas›, evren ve örneklem gru-bundan kaynaklanabilir.

(8)

Sonuç

Üniversite ö¤rencileri zaman yönetimi konusunda “orta düzeyde” bir beceriye sahiptirler. Ö¤rencilerin zamanlar›n› do¤ru ve iyi kulland›klar› nispeten ifade edilebilir.

Üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi konusunda cinsi-yete göre beceri alg›lar› farkl›laflmamaktad›r.

Üniversite ö¤rencilerinin “zaman planlamas›” konusunda cinsiyete göre beceri alg›lar› farkl›laflmamaktad›r.

Üniversite ö¤rencilerinin “zaman tutumlar›” konusunda cinsiyete göre beceri alg›lar› farkl›laflmaktad›r. Erkek ö¤-rencilerin k›z ö¤rencilere göre daha fazla oranda zamanla-r›n› daha do¤ru ve iyi kullanabilme konusunda söz sahibi olduklar›, zamanlar›n› yap›c› bir biçimde kulland›klar›, za-man planlamas›nda kendilerini gelifltirmek istedikleri, plan-lanan zaman aral›klar›nda amaçlar›n› gerçeklefltirebilecek-lerini düflündükleri, okul iflgerçeklefltirebilecek-lerini engelleyecek durumlara izin vermedikleri ifade edilebilir.

Üniversite ö¤rencilerinin “zaman harcatt›r›c›lar” konusun-da cinsiyete göre beceri alg›lar› farkl›laflmaktad›r. Zaman›n etkin yönetimi ve amaçlar›ndan uzaklaflt›racak durumlardan uzak durma konular›nda k›z ö¤rencilerin, erkek ö¤rencile-re göö¤rencile-re daha baflar›l› olduklar› söylenebilir.

Araflt›rma sonuçlar›na iliflkin öneriler flunlard›r:

Üniversite ö¤rencilerinin ders programlar›na, zaman yöne-timi becerilerine iliflkin gerekli dersler zorunlu/seçmeli ola-rak eklenebilir.

Zaman› etkin planlama ve verimli kullanma konusunda üni-versite ö¤rencilerine dönük olarak gerekli e¤itimler düzen-lenebilir.

Bu araflt›rma, kat›l›mc› grup olarak devlet üniversitesi ö¤-rencilerini temel alm›flt›r. Zaman yönetimi becerilerine ilifl-kin farkl› e¤itim kurumu tür ve kademelerinde, ö¤renci ya da e¤itimcilerle de benzer araflt›rmalar yap›labilir.

Bu araflt›rmada ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri düzeyi cinsiyet de¤iflkenine göre incelenmifltir. Ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri düzeyi; sosyo-eko-nomik durum, yafl, bölüm gibi farkl› demografik de¤iflken-ler aç›s›ndan da araflt›r›labilir.

Bu araflt›rmada ö¤rencilerin alg›s›na göre, zaman yönetimi becerileri düzeyi incelenmifltir. Zaman yönetimi becerileri ile öz yönetim, mali yönetim, stres yönetimi, iletiflim bece-risi gibi de¤iflkenler aras› iliflkileri inceleyen araflt›rmalar gerçeklefltirilebilir.

Bu araflt›rmada, ö¤rencilerin zaman yönetimi becerileri dü-zeyinin belirlenmesine dönük olarak nicel yöntemden ya-rarlan›lm›flt›r. Benzer araflt›rmalar; “nitel” ya da “karma” yöntemler kullan›larak da yap›labilir.

Fon Deste¤i / Funding: Bu çal›flma herhangi bir resmi, ticari ya da kar

amac› gütmeyen organizasyondan fon deste¤i almam›flt›r. / This work did

not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Etik Standartlara Uygunluk / Compliance with Ethical Standards:

Yazar bu makalede araflt›rma ve yay›n eti¤ine ba¤l› kal›nd›¤›n›, Kiflisel Veri-lerin Korunmas› Kanunu’na ve fikir ve sanat eserleri için geçerli telif hakla-r› düzenlemelerine uyuldu¤unu ve herhangi bir ç›kar çak›flmas› bulunmad›-¤›n› belirtmifltir. / The author stated that the standards regarding research and

publication ethics, the Personal Data Protection Law and the copyright regulations applicable to intellectual and artistic works are complied with and there is no con-flict of interest.

Kaynaklar

Alay, S. (2000). Relationship between time management and academic

achive-ment of selected university students. Yüksek lisans tezi, Orta Do¤u Teknik

Üniversitesi, Ankara.

Alay, S., & Koçak, S. (2002). Validity and reliability of time management questionnaire. Hacettepe Üniversitesi E¤itim Fakültesi Dergisi, 22, 9–13. Alay, S., & Koçak, S. (2003). Üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi ile

akademik baflar›lar› aras›ndaki iliflki. Kuram ve Uygulamada E¤itim

Yönetimi Dergisi, 9(3), 326–335.

And›ç, H. (2009). Üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerileri ile

akademik baflar›lar› aras›ndaki iliflki. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe

Üniversitesi, Afyonkarahisar.

Baflak, T., Uzun, fi., & Arslan, F. (2008). Hemflirelik yüksekokulu ö¤renci-lerinin zaman yönetimi becerileri. TAF Preventive Medicine Bulletin,

7(5), 429–434.

Britton, B. K., & Tesser, A. (1991). Effects of time-management practices on college grades. Journal of Educational Psychology, 83(3), 405–410. Büyüköztürk, fi. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitab›. Ankara:

Pegem A.

Büyüköztürk, fi., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, fi., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araflt›rma yöntemleri. Ankara: Pegem A.

Cesur, S. (2018). Ö¤retmen adaylar›n›n ba¤›ms›z çal›flabilme ve sorumluluk

ala-bilme yetkinli¤i ile mizah tarzlar› ve zaman yönetimi becerileri aras›ndaki iliflki. Yüksek lisans tezi, K›rflehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal

Bilimler Enstitüsü, K›rflehir.

Covey, S. R. (1995). First things first. New York: Simon and Schuster. Cücelo¤lu, D. (1999). ‹nsan ve davran›fl›: Psikolojinin temel kavramlar›.

‹stan-bul: Remzi Kitabevi.

Ça¤l›yan, V., & Göral, R. (2009). Zaman yönetimi becerileri: Meslek yük-sekokulu ö¤rencileri üzerine bir de¤erlendirme. Karamano¤lu

Mehmetbey Üniversitesi ‹ktisadi ve ‹dari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(17),

174–189.

Çakmak, Z., & fienyi¤it, G. (2006). Sekreterlerin yönetsel zaman› verimli kullanmalar›n› engelleyen faktörler. Akademik Bak›fl Dergisi, 10, 1–18. Demirtafl, H., & Özer, N. (2007). Ö¤retmen adaylar›n›n zaman yönetimi

becerileri ile akademik baflar›s› aras›ndaki iliflkisi. E¤itimde Politika

Analizleri ve Stratejik Araflt›rmalar Dergisi, 2(1), 34–47.

Deniz, D. (2019). Ortaö¤retimde ö¤renim gören ö¤rencilerin zaman yönetimi

düzeyleri. Yüksek lisans tezi, Bolu Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Eldeleklio¤lu, J. (2008). Ergenlerin zaman yönetimi becerilerinin kayg›, yafl ve cinsiyet de¤iflkenleri aç›s›ndan incelenmesi. ‹lkö¤retim Online, 7(3), 656–663.

(9)

Erdem, R., & Kaya, S. (1998). Zaman yönetimi. Ça¤dafl Yerel Yönetimler

Dergisi, 7(2), 99–120.

Erdul, G. (2005). Üniversite ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerileri ile kayg›

düzeyleri aras›ndaki iliflki. Yüksek lisans tezi, Uluda¤ Üniversitesi, Bursa.

Francis-Smythe, J. A., & Robertson, I. T. (1999). On the relationship between time management and time estimation. British Journal of

Psychology, 90, 333–347.

Güçlü, N. (2001). Zaman yönetimi. Kuram ve Uygulamada E¤itim Yönetimi

Dergisi, 25, 87–106.

Güleç, S., Ba¤çeli Kahraman, P., & Onur Sezer, G. (2013). Ö¤retmen adaylar›n›n zaman yönetimi becerileri ile s›nav kayg› düzeyleri aras›ndaki iliflkinin akademik baflar›lar›na göre incelenmesi. Uluda¤

Üniversitesi E¤itim Fakültesi Dergisi, 26(2), 343–358.

Hac›balayeva, A. (2017). Lisansüstü ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerilerinin

incelenmesi: Ondokuz May›s Üniversitesi ve Azerbaycan Devlet ‹ktisat Üniversitesi karfl›laflt›rmas›. Yüksek lisans tezi, Ondokuz May›s

Üniver-sitesi, Samsun.

Hafner, A., & Stock, A. (2010). Time management training and perceived control of time at work. The Journal of Psychology, 144(5), 429–447. Karasar, N. (2015). Bilimsel araflt›rma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler.

Ankara: Nobel.

Macan, T. H., & Shahani, C. (1990). College students’ time management: correlations with academic performance and stress. Journal of

Educational Psychology, 82(4), 760–768.

Misra, R., & McKean, M. (2000). College students’ academic stress and its relation to their anxiety, time management, and leisure satisfaction.

American Journal of Health Studies, 16(1), 41–51.

Passig, D. (2002). The melionation as a high order cognitive skill of future intelligence, in Hebrew. Eriflim adresi http://www.passig.com/pic/ MelionationHeb.htm (5 Temmuz 2016).

Passig, D. (2005). Future-time-span as a cognitive skill in future studies.

Futures Research Quarterly, 19(4), 27–47.

Sezen, A. (2013). ‹lahiyat fakültesi ö¤rencilerinin zaman yönetimi beceri-lerinin incelenmesi. Akademik Bak›fl Dergisi, 38, 1–18.

Sugötüren, M., Mülaz›mo¤lu Ball›, Ö., & Gökçe, H. (2011). Spor bilimleri ve teknolojisi yüksekokulunda ö¤renim gören ö¤rencilerin zaman yönetimi davran›fllar›. Spormetre Beden E¤itimi ve Spor Bilimleri Dergisi,

9(3), 91–96.

Tanr›ö¤en, A., & ‹flcan, S. (2009). Time management skills of Pamukkale University students and their effects on academic achievement.

Eurasian Journal of Educational Research, 35, 93–108.

TDK (2018). Türkçe sözlük. Eriflim adresi http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c0d1ae5c12ee6. 44429893 (30 Haziran 2016).

Tektafl, M., & Tektafl, N. (2010). Meslek yüksekokulu ö¤rencilerinin zaman yönetimi ve akademik baflar›lar› aras›ndaki iliflki. Selçuk

Üniver-sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 221–229.

Trueman, M., & Hartley, J. (1996). A comparison between the time-man-agement skills and academic performance of mature and traditional-entry university students. Higher Education, 32(2), 199–215.

Türe, G. (2013). Haz›rl›k okulu ö¤rencilerinin zaman yönetimi becerileri ile

stres yönetimi becerileri aras›ndaki iliflkinin araflt›r›lmas›: Yeditepe Üniver-sitesi örne¤i. Yüksek lisans tezi, Yeditepe ÜniverÜniver-sitesi, ‹stanbul.

Y›lmaz, ‹., Yoncal›k, O., & Bektafl, F. (2010). Zaman yönetimi davran›fl› ile akademik baflar› aras›ndaki iliflki. E-Journal of New World Sciences

Academy, 5(3), 187–194.

YÖK (2016). 2015–2016 ö¤retim y›l› e¤itim istatistikleri. Eriflim adresi https://istatistik.yok.gov.tr (17 Haziran 2016).

Bu makale Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported (CC BY-NC-ND 4.0) Lisans› standartlar›nda; kaynak olarak gösterilmesi kofluluyla, ticari kullan›m amac› ve içerik de¤iflikli¤i d›fl›nda kalan tüm kullan›m (çevrimiçi ba¤lant› verme, kopyalama, bask› alma, herhangi bir fiziksel ortamda ço¤altma ve da¤›tma vb.) haklar›yla aç›k eriflim olarak yay›mlanmaktad›r. / This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported (CC BY-NC-ND 4.0) License, which permits non-commercial reuse, distribution and reproduction in any medium, without any chang-ing, provided the original work is properly cited.

Yay›nc› Notu: Yay›nc› kurulufl olarak Deomed bu makalede ortaya konan görüfllere kat›lmak zorunda de¤ildir; olas› ticari ürün, marka ya da kurulufllarla ilgili ifadelerin içerikte bulunmas›

yay›nc›n›n onaylad›¤› ve güvence verdi¤i anlam›na gelmez. Yay›n›n bilimsel ve yasal sorumluluklar› yazar(lar)›na aittir. Deomed, yay›nlanan haritalar ve yazarlar›n kurumsal ba¤lant›lar› ile ilgili yarg› yetkisine iliflkin iddialar konusunda tarafs›zd›r. / Publisher’s Note: The content of this publication does not necessarily reflect the views or policies of the publisher, nor does any mention of trade names,

commercial products, or organizations imply endorsement by Deomed. Scientific and legal responsibilities of published manuscript belong to their author(s). Deomed remains neutral with regard to jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu yaklaşım, başarı (hedef) yaklaşımından yola çıkarak çabaların öncelikle en önemli işler üzerine yoğunlaşması..

Mükemmeliyetçi kişi, işler yolunda gitmediğinde büyük bir düş kırıklığı yaşar ve işleri bırakır, umutsuzluğa kapılır.. Yine böyle bir kişi, kendine gerçekçi

接著由加速器新創團隊:醫守科技 Asope、龍骨王 LongGood、神經元科技 Neurobit

Yöneticinin çalıştığı örgütteki çalışma saatleri, yapmak zorunda olduğu işlerin yoğunluğu, örgütteki iletişim biçimi, teknolojik donanım düzeyi, çalışanların

 Subjektif zaman, hissedilen, algılanan zaman  Objektif zaman, saatlerle ölçülebilen.. 

 Önemsiz olan ve acil olmayan işler (çöp sepetine atın!).. Parkinson Yasası: Bir işi halletmek için

Spor yapan akademisyenlerin ise yapmayan meslektaşlarına göre zamanı daha etkili ve verimli şekilde yönettikleri iş yaşantısının içerisinde fiziksel ve ruhsal

Kadın öğrencilerin zaman harcattırıcılar konusunda, erkek öğrencilere göre daha yüksek puan ortalamasına sahip olduğu, 21 yaş ve üzerinde olan öğrencilerin zaman