Şark Kahvesi
7^>!X C
t ” .A M C A ZA D E YALISI BENZERİ — Zeyrek SSK yapıları ile Ağa Han Mimar lık ödülü alan Sedad Hakkı Eldem (sol da) Şark Kahvesi için şunları söylüyor: “Bu yapı Hisar 'daki Dirikti Yalı olarak tanınan. Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı nın modern bir şeklidir. Onu yaparken amacım, modern mimaride eser vermek ti, bir sentez yapmaktu Yıkılması benim için bir evlat kaybetmeye benziyor.”
Mimar Sedad Hakkı
Eldem’in, "Onu gençler
için yapmıştım” dediği
Maçka-Taşlık’tâki Şark
Kahvesi, Türk-Japon ortak
yapımı Bosfor Oteli’nin
inşa alanına girdiği için
yıkılacak.
CEM HAMULOĞLU
~~
İstanbul’un çehresi hızla de ğiştiriliyor. Bir iki yıla kalmadan uluslararası oteller, İstanbul’un günlük yaşamına katılacak. Ama bu otellerin bir bedeli var. O da bazı semtlerde yok olan ta rihi çevre ve yapılar.
Geçen hafta sonu Başbakan
Turgut Özal’ın temelini attığı, Türk-Japon ortak yapımı Bos for Oteli, Maçka Spor Yazarla rı Tesisleri’nin yanı sıra, özgün bir yapının daha yaşamına son verdi. Bu yapı, Sedad Hakkı El dem ’in, “ Onu gençler için yapm ıştım ’’ dediği Maçka- Taşlık’taki “ Şark Kahvesi” ydi.
Eski eser konumuna girmeye cek kadar yakın tarihlerde yapıl dığı için Şark Kahvesi’nin yıkıl ması yasal bir sorun yaratmıyor. Ama bu yapının Türk mimarlık tarihi içindeki önemi düşünüldü ğünde pek çok kişiyi rahatsız ediyor. Prof. Dr. Metin Sözen’in Cumhuriyet Dönemi Türk Mi marlığı adlı kitabında, “ Gele nekselin yeniden değerlendiril mesi açısından en önemli kişiler den biri, belki de birincisi Sedad Hakkı Eldem’dir. 1930’ların ba şından bu yana sürdürdüğü ve 1940’larda büyük bir ağırlık ka zanan uygulamalarıyla Sedad Hakkı Eldem, daha başlangıçtan beri hep, Türkiye’ye özgüyü aramıştır" sözleriyle mimarlık tarihindeki yerini vurguladığı Se dad Hakkı Eldem, Şark Kahve
si’ni şöyle anlatıyor:
“ Şark Kahvesi Türk mimar lığının amblemi, simgesi olarak Amerika'da birçok kitabın ka pağına basıldı. Hisar’daki Di rekli Yalı olarak tanınan, Amca zade Hüseyin Paşa Yalısı'nın
modern bir şeklidir. Onu yapar ken amacım modern mimaride eser vermekti, bir sentez yap maktı. Bu sentezin yapılabilece ğini millete anlatmaktı."
Sedad Hakkı Eldem’e yönelt tiğimiz, “ Yaşarken eserlerinizin
yıkümasını görmek nasıl bir duy gu?” sorusunun yanıtı “ Hayat taki en feci şey. Bir evlat kaybe dermiş gibi” oluyor.
Geçen yıl Zeyrek’teki SSK ya pıları ile Ağa Han Mimarlık Odülü’nü alan Sedad Hakkı El dem, “ Bir yanda ödül alırken, öte yanda eserlerinizin yıkılma sını nasıl değerlendiriyorsu nuz?” sorusuna ise şu yanıtı ve riyor:
“ Bunda korkunç bir tezat var. Bir adanı mademki yaptıklarıy la ödül alabilecek durumdadır. Demekki yaptığı binaları koru mak lazım, yıkmak değil. İşin il ginç yanı Şark Kahvesi Zeyrek’ teki ödül kazanan yapılarımın öncüsüydü. Bir bina, bir sanat eseri rastgele yıkılmamak. Onun sahibi millet olabilmeli.”
Eldem, “ Eserlerinizin üzerin de hiçbir hakkınız yok mu?” so rusunu, “ Var tabii. Bizim hak larımız çok acaip bir şekildedir. Mimar olun şair olun, ne olur sanız olun bir artistsiniz. Bir in sanlık hakkinizin olması lazım. Ama kullanamıyorsunuz. Yasal hiçbir hakkınız yok, adam yıkıyor” sözleriyle yanıtlıyor. El dem, oteli yapacak olan Japon ların uygar insanlar olduğunu es ki eserleri canlandırmak istedik lerini söylüyor. Yapımcı firma Japan-Turkey Urban Devolop- men Company L.T.D .’nin Ja pon yetkilileri ise konuyla ilgili sorularımızı şöyle yanıtladılar:
“ Yıkacağız, ama yeniden yap mayı düşünüyoruz. Ya eski ye rine ya da başka bir yere...”
Oysa Sedad Hakkı Eldem'in, “ Taşlık'taki Şark Kahvesi bir bütünün parçasıdır. Çevresiyle uyum arzeder” şeklinde vurgu ladığı gibi Şark Kahvesi: “ Yerin de güzel...” | ç v
