SEMT
SEMT
İSTANBUL
T T **
Tophane
(Salata semtinin şimal doğu hududun dan geçtiğimiz zaman Tophane mahalle Sine gireriz. Bu mahalle memleketimi zin siyasî ve askerî geçmişinde az çok Ehemmiyetli roller oynamıştır. Fındıklı mahallesine kadar uzanan hududlarî İçinde Kılıçalipaşa camii, Nusretiye ca mii, Cihangir camii, Tophane çeşmesi, eski Tophane fabrikası, Tophane köşkü, ve Cihangir camiinin alttarafında eski |ki sultan yalısı ki İkincisi uzun müddet Meclisi Meb’usana tahsis edilmiş, birin cisi de sonradan askeri levazımın emri ne verilmişti.
I
Fakat Tophaneye doğru giderken, yo lumuzun üstünde bir de Kemankeş Mus lafa paşa camii vardır. Bu cami Mum- hane sokağına girerek yüz metre ka dar ilerledikten sonra sağ koldadır. Ora da kurumuş bir çeşme görürsünüz. Çeş menin yanında bir kapı vardır. İşte bu kapıdan camiye girilir.
Kemankeş Mustafa Paşa dördüncü Murad zamanmdal639 tarihinde ve Bağ dadın fethinde «Kaptanı derya» idi. Sad tazam Tayyar Paşa şehid olunca sadare te geçti, fakat 1643 senesinde idam edil di. Istanbulun her camiinin en az bir cild teşkil edecek tarihini yazmak ayrı bir mevzudur. Biz sadece semt semt, bir seyyah gözile etrafımıza bakıp yolu muza devam edeceğiz. Kemankeş Mus tafa Paşa bu camii «Ayafotini» ismin deki eski bir Bizans kilisesinin bulundu ğu yere inşa ettirmişti.
Tophaneye vardığımız zaman, tram vay hattının sağ kolundaki ilk büyük cami Kılıçalipaşa camiidir. Kılıç A li Pa şa da son derece cesaretli, muktedir bir «Kaptanj derya» idi. Bu camii Mimar Sinana inşa ettirmiştir. Camiin inşası 988 (1581) senesinde sona ermiştir. Es kiden bu camiin avlusu teşbih ve misk ve amber pazarı gibi bir yerdi. Teşbih ve ıtriyat müslüman ibadetinin mistik ruhunu gıdalandıran levazımından sayı lır. Onun için bu camiin avlusunun böy le bir pazar yeri olmasi ruhlara sükû net verirdi.
Cami dikkat edilirse, haricen hakika ten göz alıcıdır. Dahilen de yan dehliz lerde Ayasofya camiini andırmaktadır. Ve pek ziynetlidir.
Yazılar hattat Karahisarînin eseridir. Kıiıçali Paşa türbesi de camiin yanın dadır.
Bu camiin karşısında Tophane çeşme si vardır. Bu çeşme de Istanbulun en gü zel çeşmelerinden biri idi. Şimdi kupku ru, diğer bütün eski çeşmeler gibi ihmal
edilmiş haldedir. Bu çeşmeyi üçüncü sultan Ahmed yaptırmış, sonra harap olmuş ve birinci Mahmud zamanında 1145 (1774) de yeniden inşa edilircesine tamir edilmişti. Bu yüzden bir parça da
mimarisinin üslûbundan kaybetmişti. Murabba şekilde bir çeşmedir. Tavanı da senelerdenberi harap olduğu için çeş
me de çeşmelikten çıkmıştı.
Tophaneden Salıpazarına yürüdüğü müz zaman eski sultan yalılarının önün den geçeriz. Bu yalıları da üçüncü sul tan Ahmed kızı Fatma sultan için yap tırmıştı,
Bu yalılara eskiden «Emnabad» sara yı derlerdi. Artık Beşiktaşa doğru ve Beşiktaştan sonra sıra sıra saraylar bu radan başlar.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
