f\ o
Mareşal
Fevzi Çakmak
1876
-1950
B Ü Y Ü K asker, cumhuriyet ordumuzun Atatürk’ü müzden sonraki tek mareşali. İstanbul’da, Cihan gir'de doğdu. Asker bir ailenin çocuğudur. Soğuk- çeşme Askeri Rüştiyesi, Kuleli İdadisinde okuduk tan sonra HWit'de kurmay yüzbaşı olarak tahsilini tamamladı. Ordunun çeşitli kademelerinde görev aldı, müteaddit savaşlara girip çıktı. Sakarya zafe ri ile mareşal rütbesini aldı. li)44 yılma kadar Ge nelkurmay Başkanlığı görevindeydi. 1950’de öldü.
B. . . .... .
di. Ç a k m a k o ğ u lla r ı'n d a n Sırrı B e y 'in üç o ğ lu da o n u n y o lu n d a y ü r ü m ü ş le r d i. Biri M a n a s t ır 'd a , d iğ e ri Ç a n a k k a le 'd e şehit d ü şm ü ştü ; bu k a rd e şle rin ü ç ü n - c ü sü n ü n adı F e v zi idi. K u rm a y y ü z b a ş ı rü tb e siy le k a h ra m a n o r d u m u z safların a katıld ığı za m a n önce Erkânı H a rb iy e D ö rd ü n c ü Ş u b e s i'n e atandı, so n ra da R u m e li'y e ta yin i çıktı. B a lk a n la rd a g e ç e n se k iz yıllık başarılı h izm e t s o n u n d a a lb a y lığ a y ü k s e ld i Ç a k m a k - o ğ u lla rın d a n Fevzi B ey. 1 9 0 8 'd e H ü rriy e t ilân e d il d iğ i za m a n Taşlıca M u ta s a rrıfı v e 3 5 'n c i fırk a n ın k u m a n d a n ı idi. A n c a k g ü lü n ç bir iddia ile, a lb a y lığ a te rfiin in bir « saray iltim ası» o ld u ğ u ileri sü rü le re k rü tb e s in d e n iki y ıld ız g e ri alındı. B u d ü p e d ü z bir h ak sızlık tı. Fakat Fevzi B e y m ert bir a sk e r ve o lg u n bir in sa n d ı, u ğ ra d ığ ı bu h a k sız lık k a rşısın d a d a h i bir infial g ö ste rm e d i.
Fakat h a k sız lık la e lin d e n alın an y ıld ızla rın ı pek kısa bir za m a n d a y in e a ln ın ın teri ile g e ri alm a sın ı bildi. 191 0 y ılın d a K o s o v a K o lo rd u s u K u rm a y B a ş k a n lığ ın a , kısa bir sü re so n ra da G a rp K o lo rd u s u K u rm a y B a şk a n lığ ın a tayin edildi. B a lk a n H a rb in d e V a r d a r O r d u s u E rk ân ı H a rb iy e H are kât Ş u b e s i M ü d ü r lü ğ ü g ö r e v in d e idi, h arp te n so n ra m e rk e zi A n k a ra 'd a b u lu n a n B e şin ci K o lo rd u K u m a n d a n lığ ın a ge tirilirk e n rütbesi b ü y ü m ü ş v e adı da Fevzi Paşa olm uştu...
B irinci D ü n y a Sa va şı b a şla d ığ ı za m a n Fevzi P a şa, e m rin d e k i k o lo rd u ile Ç a n a k k a le 'n in s a v u n m a s ı na katıldı. O ra d a n İkinci K a fk a s K o lo rd u s u K u m a n d a n lığ ın a ta yini çıktı. Koca bir ö m ü r h a rp s a v a ş la rında g e ç iy o rd u . B a lk a n la r'd a n K a fk a sla r'a k a d a r u z a y a n b u sa v a ş hayatı d a h a so n ra S u r iy e 'd e d e v a m etti. B u ra d a fe rik liğ e ( K o r g e n e r a lliğ e ) terfi etti.
M ü ta r e k e y i m ü te a k ip İsta n b u l'a ta yin i çıktı. Bir sü re İsta n b u l B ü y ü k Erkânı H a rb iy e R e isliğ in d e b u lu n d u k ta n so n ra 1 9 2 0 yılı b a şla rın d a H a rb iy e N â z ır- lığ ın a getirildi. B ö y le lik le Salih P a ş a 'n ın k u r d u ğ u h ü k ü m e tte kısa bir sü re N â z ırlık da y a p m ış oldu . B u m ak am ı işg al e d e rk e n , A n a d o lu 'y a a sk e rî e şya ve c e p h a n e g ö n d e r m e k su re tiyle M illî M ü c a d e le 'y e b ü y ü k k atkılarda b u lu n d u . B u m illî h are k ât a le y h in d e şid detli te dbirler a lm ak üzere iktidara ge tirile n D a m at Ferit Paşa k a b in e s in in k u ru lm a s ın d a n önce
H a rb iy e N â z ırlığ ı g ö r e v in d e n ayrıldı. D o ğ ru c a A n k a ra 'y a g id e r e k m illî h a re k e te katıldı.
192 0 yılı n isan a y ın d a A n k a r a 'y a g e le n Fevzi Paşa, bir a y so n ra A n k a r a H ü k ü m e t in in M illî M ü d a fa a V e k illiğ in e g e tirilirk e n V e k ille r H e y e tin e de
re is oldu.
İkinci İn ö n ü Z a fe rin i m ü te a k ip o rg e n e ra l rü t besi ve rile n Fevzi Paşa 1921 y ılın d a E rk ân ı H a rb iy e R eis V e k ili oldu. 1922 yılı te m m u z a y ın a k a d a r on bir a y sü re ile b u v a z ife d e ve V e k ille r H e y e ti R e is liğ in d e kaldı.
S a k a ry a 'd a k a za n ıla n b ü y ü k z a fe rd e k i üstü n h iz m e tle rin d e n ö tü rü B irinci Ferik ( O r g e n e r a l) F e v zi Paşa, T ü rk iy e B ü y ü k M ille t M e c lis i'n in kararı ile M ü ş ir ( M a r e ş a l) rü tb e sin i aldı.
K a h ra m a n o r d u m u z u n B ü y ü k A ta tü rk 'te n s o n raki tek m areşali o lm uştu .
B ü y ü k zafer ve c u m h u riy e tin ilânını m ü te a k ip G e n e lk u r m a y B a şk a n ı o ld u M a re ş a l Fevzi Ç a k m a k . Y a ln ız k a h ra m a n o r d u n u n d eğil, b ü tü n bir m illetin en s e v ip s a y d ığ ı bir in sa n d ı da. B e n liğ in i saran e n g in tevazu, s ü r d ü ğ ü a la b ild iğ in e sad e v e tertem iz özel hayatı on a ayrı bir ö ze llik v e rm e k te y d i. B ir s e m bol, bir b a y ra k o lm u ştu m illetin k alb in d e .
12 ocak 1 9 4 4 g ü n ü y a ln ız b in b ir şan ve şerefle d o lu a sk e rlik y a ş a n tıs ın ın d eğil, h a y a tın ın da e n h a zin g ü n ü n ü y a şa d ı M a re ş a l F e v zi Ç a k m a k . O g ü n , e m e k liy e se vk e d ilm işti. 55 yıl sırtında şerefle taşı d ığ ı ü n ifo rm a sın a v e d â g ü n ü y d ü o gün...
G e n e lk u r m a y B a şk a n lığ ı g ö r e v in e v e v ü c u d u n u n bir parçası o lm u ş b u lu n a n ü n ifo rm a sın a v e d a etti. B ir sü re e v in d e sa k in b ir h a y a t yaşadı. M e m le ket ç o k partili bir d e v r e y e girince , o sıralarda te ş e k k ü l etm iş b u lu n a n M ille t P a rtisi'n e in tisap etti... D e m o k ra s i m ü c a d e le sin e katıldı.
S e m b o lle şm iş insan, b ü y ü k a sk e r M a re şa l Fevzi Ç a k m a k , 10 n isa n 1 9 5 0 g ü n ü İst a n b u l'd a hayata g ö z lerini y u m d u . V e fa tı m em lekette ö y le s in e içten k o p u p g e le n b ü y ü k bir ü z ü n tü yaratm ıştı ki, İsta n b u l R a d y o s u 'n u n m ü zik n e şriy a tım k e sm e m e si y ü z ü n d e n ra d y o e v i ö n ü n d e iki g ü n sü re ile b ü y ü k n ü m a y iş le r y ap ıld ı. V e cenazesi, 12 n isa n 195 0 g ü n ü , m a h şe rî bir k a la b a lığ ın da iştirakiyle kaldırıldı. E y ü p su lta n k a b rista n ın d a to p ra ğ a ve rildi.
Taha Toros Arşivi
