Comparison of the Effects of Alendronate and Calcitonin in Postmenopausal Osteoporosis

(1)

Postmenopozal Osteoporozda Kemik Mineral Yo¤unlu¤u Üzerine

Alendronat ve Kalsitonin Etkinli¤inin Karﬂ›laﬂt›r›lmas›

Comparison of the Effects of Alendronate and Calcitonin in Postmenopausal Osteoporosis

Ö Özzeett

A

Ammaaçç:: Bu çal›flman›n amac›, postmenopozal kad›nlarda osteoporoz tedavi-sinde oral alendronat ve intranazal kalsitonin tedavisinin kemik mineral yo-¤unlu¤u üzerine etkisini karfl›laflt›rmakt›r.

G

Geerreeçç vvee YYöönntteemm:: Bu retrospektif çal›flmaya 105 hasta dahil edildi. Hastala-r›n 78’i alendronat (10 mg/gün) (Grup I), 27’si salmon kalsitonin nazal sprey (200 IU/gün) almaktayd›. Ek olarak tüm hastalar 600 mg/gün kalsiyum ve 400 IU/gün D vitamini kullan›yorlard›. Hastalar üç y›l düzenli olarak takip edildiler. De¤erlendirme tedavinin bafllang›c›nda, 1. ve 3. y›l sonunda kemik mineral yo¤unlu¤u (KMY) ölçümü (LUNAR-DXA) ile iki vücut bölgesinden (lomber omurga L2-4 ve proksimal femur) yap›ld›. ‹statistiksel analizlerde One-Way ANOVA, Newman Keuls çoklu karfl›laflt›rma testi, ba¤›ms›z t testi ve Mann-Whitney-U testleri kullan›ld›.

B

Buullgguullaarr:: Grup I’de, KMY de¤erlerindeki art›ﬂ lomber omurga ve femur bo-yun bölgelerinde hem 1. hem de 3. y›l sonunda istatistiksel olaral anlaml›yd› (p<0,0001). Kalsitonin grubunda 1. ve 3. y›lda yaln›z femur boyun bölgesi KMY’de anlaml› art›ﬂ gözlendi (p<0,05).

S

Soonnuuçç:: Bu çal›flmaya göre üç y›ll›k takipte, alendronat tedavisinin lomber omurga ve femur KMY’si üzerine olumlu etkilerinin 12. ayda bafllad›¤›, kalsi-tonin tedavisinin yaln›z femurda etkin oldu¤u gösterilmifltir. Alendronat te-davisi ile KMY de¤erleri kalsitonin tete-davisine göre daha fazla artm›flt›r.Türk Fiz T›p Rehab Derg 2009;55:102-6.

A

Annaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Osteoporoz, tedavi, kemik mineral yo¤unlu¤u, alendro-nat, kalsitonin

S

Suummmmaarryy

O

Obbjjeeccttiivvee: The aim of this study was to compare the effects of oral alendronate and intranasal calcitonin on bone mineral density for treatment of osteoporosis in postmenopausal women.

M

Maatteerriiaallss aanndd MMeetthhooddss:: One hundred and five patients were recruited in this retrospective study. There were 78 patients given alendronate 10 mg/day (Group 1), and 27 patients given calcitonin nasal spray 200 IU/day (Group 2). All patients in both groups received calcium 600 mg/day and Vitamin D 400 IU/day. The patients were followed up for three years regularly. Assessment of bone density of two body regions (lumbar spine L2-4 and proximal femur) using (Lunar-DXA) was made for all patients at baseline, at the end of first and third years. Annual differences in bone density were evaluated with respect to BMD (gr/cm2

) and T scores. One-way ANOVA, Newman Keuls multiple comparison test, unpaired t test and Mann-Whitney U test were used for the statistical analysis.

R

Reessuullttss:: In the first group, the increments in BMD values were statistically significant in lumbar spine and femoral neck (p<0.0001) in both the first and 3rd years. In the calcitonin group, significant increase in femoral neck den-sity was observed in the first and 3rd year (p<0.05).

C

Coonncclluussiioonn:: According to this study, beneficial effects of alendronate treatment have begun in the 12th month in both spine and femur, while calcitonin was effective on femoral neck region. BMD values improved more with alendronate treatment, than with calcitonin treatment.Turk J Phys Med Rehab 2009;55:102-6.

K

Keeyy WWoorrddss:: Osteoporosis, treatment, bone mineral density, alendronate, calcitonin

Figen YILMAZ, Füsun ﬁAH‹N, Beril DO⁄U, Banu KURAN

fiiflli Etfal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klini¤i, ‹stanbul, Türkiye

Y

Yaazz››flflmmaa AAddrreessii//AAddddrreessss ffoorr CCoorrrreessppoonnddeennccee:: Dr. Figen Y›lmaz, Serakent Sitesi Sümbül Blok No: 16 Daire: 24 Ka¤›thane, ‹stanbul, Türkiye Tel.: +90 212 231 22 09/1424 E-posta: figenyilmaz@yahoo.com GGeelliiflfl TTaarriihhii//RReecceeiivveedd:: Aral›k/December 2008 KKaabbuull TTaarriihhii//AAcccceepptteedd:: Nisan/April 2009

G

Giirriiﬂ

ﬂ

Osteoporoz düflük kemik kütlesi ve kemik mikromimarisinde bozulma ve buna ba¤l› olarak kemi¤in k›r›lganlaflmas› ve ço¤un-lukla vertebra, elbile¤i ve kalçada olmak üzere k›r›k riskinde art›fl

ile karakterize sistemik bir hastal›kt›r (1,2). Çeflitli prospektif epide-miyolojik çal›flmalar, azalan kemik kütlesi ile artan fraktür riski ara-s›nda direkt iliflki saptam›flt›r (3-5). Kemik mineral yo¤unlu¤undaki (KMY) 1 SD azal›fl, k›r›k riskini yaklafl›k 2 kat artt›rmaktad›r (4). Bu nedenle günümüzde osteoporoz tan›s› ve takibi genellikle KMY

(2)

ile yap›lmaktad›r. Osteoporoz s›kl›¤›n›n ve dolay›s›yla maliyetinin artmas›, bu hastal›¤›n tedavisinde kullan›lan ilaçlar›n etkinli¤i ve yararl›¤› konusunun gündemde kalmas›na ve sürekli yeni araﬂt›r-malar yap›lmas›na neden olmaktad›r.

Osteoporoz tedavisini planlarken kemik kütlesini korumak, a¤-r›y› ve yeni k›r›k insidans›n› azaltmak esast›r (6). Bu amaçla çeflit-li antirezorptif ilaçlar yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Antirezorptif tedavi s›ras›nda k›r›k riskinin azalmas›, kemik mineral dansitesin-deki ve kemi¤in yeniden yap›land›r›lmas›ndaki de¤iflikliklerin dü-zeyi ile iliflkilendirilmifltir (7-9). Antirezorptif ilaçlar›n postmeno-pozal osteoporozlu kad›nlarda lomber KMY’de 2 y›l içinde %5-10 art›fla neden olarak, k›r›k h›z›nda ortalama %50’lik bir azalma meydana getirdi¤i bildirilmifltir (3).

Postmenopozal kad›nlarda osteoporoz tedavisi için birçok te-davi seçene¤i vard›r. Antirezorptif ilaçlardan kalsitonin, kemik re-zorpsiyonunun fizyolojik endojen inhibitörüdür ve organ kültü-ründe ve hayvan modellerinde (10,11) osteoklast oluflumunu (12), osteoklastlar›n ba¤lanmas›n› (12,13) ve kemik rezorpsiyonun azal-t›r. Bu yüzden kalsitonin tedavisi, postmenopozal osteoporoz gibi artm›fl kemik rezorpsiyonu ile iliflkili hastal›klarda yararl› olabilir.

Bifosfonatlar (alendronat, etidronat, pamidronat, risedronat, ibandronat, zoledronik asit) inorganik pirofosfat bilefliklerinin sen-tetik analoglar›d›r ve kemikte hidroksiapatit kristallerine ba¤lan›p pirofosfatazlar›n etkisine direnç oluflturarak kemik y›k›m›n› azal-t›rlar. Osteoklastlar›n potent inhibitörleridir (14,15). Alendronatla tedavi spesifik olarak artan kemik rezorpsiyonunu inhibe eder ve kemik döngüsü oran›n› normalize eder (16). Hem alendronat›n hem de nazal kalsitoninin KMY art›fl› ve kemik döngüsünü azalt›-c› etkileri çeflitli çal›flmalarda bildirilmifltir (15-20).

Alendronatla kalsitoninin karfl›laflt›r›ld›¤› çal›flmalar da mev-cuttur (21-25). Ancak çal›flmalar›n ço¤u k›sa süreli takipler flek-lindedir. Bu nedenle biz bu çal›flmam›zda, her iki ilac›n üç y›ll›k kullan›m› sonucunda KMY üzerindeki etkilerini araflt›rmay› amaçlad›k.

G

Ge

erre

eç

ç v

ve

e Y

Yö

ön

ntte

em

m

Retrospektif olan çal›flmaya, Osteoporoz Poliklini¤i’mizde ta-kip edilen, primer osteoporoz tan›s› konmufl postmenopozal kad›n hastalar dahil edildi. Osteoporoz tan›s› Ulusal Osteoporoz Birli¤i (NOF) kriterlerine göre konuldu (DXA ile ölçülen L2-4 ve/veya fe-mur boyun T-skoru ≤-2,0) (26). KMY ölçümleri, USA Madison’da üretilmifl, 5784 nolu 1998 üretim tarihli DPX GE-LUNAR cihaz› ile yap›ld›. Osteoporoz tedavisi için alendronat 10 mg/gün veya nazal kalsitonin 200 IU/gün bafllanan hastalar tarand›. Sekonder oste-oporoz tan›s› alan hastalar çal›flmadan ç›kar›ld›. Alendronat bafl-lanan ve üç y›l bu tedavi ile takip edilen 78 hasta Grup I olarak ad-land›r›ld›. Buna karfl›l›k tedavi olarak nazal kalsitonin 200 IU/gün bafllanan ve yine üç y›l ayn› tedavi ile takip edilen 27 hasta ise Grup II olarak adland›r›ld›. Her iki gruptaki hastalar ek olarak 600 mg/gün kalsiyum ve 400 IU/gün D vitamini alm›flt›.

Hastalar›n dosyalar›ndan tedavi öncesi, tedaviden 1 y›l ve 3 y›l sonra olmak üzere üç kez yap›lan KMY de¤erleri (lomber omurga L2-4, femur boynu) kaydedildi. Takipte KMY (gr/cm2

) ve genç eriflki-ne göre standart sapma de¤erleri (T-skoru) kullan›ld›. ‹statistiksel analizler GraphPad Prisma V.3 program› ile yap›ld›. Verilerin de¤er-lendirilmesinde tan›mlay›c› istatistiksel metotlar›n (ortalama, stan-dart sapma, ortanca) yan› s›ra gruplar›n tekrarlayan ölçümlerinde One-Way ANOVA, alt grup karfl›laflt›rmalar›nda Newman Keuls çoklu karfl›laflt›rma testi, ikili gruplar›n karfl›laflt›rmas›nda ba¤›ms›z t testi ve % de¤iflimlerin karfl›laflt›rmas›nda Mann-Whitney-U testi kullan›ld›.

B

Bu

ullg

gu

ulla

arr

Hastalar›n demografik özellikleri Tablo 1’de gösterilmifltir. Grup I ve Grup II aras›nda yafl, menopoz yafl›, menopoz süresi, menarfl yafl›, kilo, boy ve vücut kitle indeksi aç›s›ndan anlaml› fark yoktu (Tablo 1).

Tedavi öncesinde Grup I’in KMY L2-4 bölgesinde 0,828±0,13 gr/cm2_{, femur boynunda 0,705±0,07 gr/cm}2_{iken Grup II’ de bu}

de-¤erler s›ras›yla 0,907±0,12 gr/cm2_{, 0,740±0,08 gr/cm}2

idi. ‹ki grup aras›nda Grup II lehine anlaml› fark vard› (p<0,01) (Tablo 2).

G

Grruupp II GGrruupp IIII

((nn==7788)) ((nn==2277)) TT PP

Yaﬂ (y›l) 66,03±5,86 65,04±7,05 1,16 >0,05

Menopoz yaﬂ› (y›l) 46,83±5,22 46,37±6,37 0,37 >0,05

Menopoz süresi (y›l) 20,06±6,81 17,67±8,55 1,47 >0,05

Menarﬂ (y›l) 13,64±1,74 13,44±1,19 0,54 >0,05

Kilo (kg) 65,01±7,70 64,74±8,98 0,15 >0,05

Boy (cm) 157,03±5,79 156,44±5,79 1,05 >0,05

VK‹ (kg/m2

) 26,08±5,10 26,75±3,18 -0,94 >0,05

VK‹: Vücut kitle indeksi

Tablo 1. Hastalar›n demografik özellikleri.

T

Teeddaavvii öönncceessii GGrruupp II GGrruupp IIII

((nn==7788)) ((nn==2277)) TT PP K KMMYY L2-4 0,828±0,13 0,907±0,12 -2,62 <0,01 Femur boynu 0,705±0,07 0,740±0,08 -1,99 <0,05 T T--sskkoorruu L2-4 -3,619±5,07 -2,430±1,04 -1,18 >0,05 Femur boynu -2,337±0,06 -2,003±0,67 -2,17 <0,05

KMY: Kemik mineral yo¤unlu¤u

(3)

Grup I’de hem 1. y›l hem de 3. y›lda lomber omurga ve femur boynu KMY ve T-skorunda istatistiksel olarak anlaml› art›ﬂ vard› (KMY p<0,0001, T-skoru p<0,0001) (Tablo 3).

Grup I’de L2-4 KMY’de %8,07, femur boynunda %8,01 de¤i-flim olurken Grup II’ de ayn› bölgelerde s›ras›yla %2,13, %3,46 de-¤iflim saptanm›flt›r. Tüm bölgelerde Grup I lehine anlaml› farkl›l›k tespit edilmifltir (Tablo 4).

Grup II’de ise L2-4 KMY’de 1. ve 3. y›l sonunda anlaml› art›fl saptanmam›flt›r. Femur boynu KMY’de ise 1. y›l sonunda anlaml› art›fl saptanm›fl, bu art›fl›n 3. y›l sonunda ayn› kald›¤› görülmüfltür (KMY p<0,05) Tablo 5.

Grup I ve Grup II, 1. y›l ve 3. y›l sonunda karﬂ›laﬂt›r›ld›¤›nda her iki bölgede de anlaml› fark olmad›¤› görüldü (Tablo 6 ve 7).

T

Ta

arrtt››ﬂ

ﬂm

ma

a

Alendronat ve kalsitonin, postmenopozal osteoporoz tedavisin-de önerilen antirezorptif ilaçlardand›r. KMY art›fl› ve kemik döngüsü-nü azalt›c› etkileri çeflitli çal›flmalarda bildirilmifltir (15,17-20).

Alen-dronat ile olan KMY art›fl›n›n kalsitonine göre daha fazla oldu¤u bil-dirilmektedir (21). Ancak alendronat ve kalsitoninin karfl›laflt›r›ld›¤› çal›flmalar çok fazla de¤ildir. Yap›lan çal›flmalar›n ço¤unun da 6 ay ile 1 y›l süreli oldu¤u görülmüfltür (21-25,27). Osteoporoz tedavisinin ge-rekti¤inde uzun y›llar sürdü¤ü düflünülürse kullan›lan tedavinin etki-sinin tedavi süresince sürüp sürmedi¤inin bilinmesi, tedavinin deva-m› aç›s›ndan önem kazanmaktad›r. Bu yüzden çal›flmadeva-m›zda postme-nopozal osteoporoz tan›s› olan hastalarda bu ilaçlar›n 3 y›l kullan›m› sonucu KMY üzerindeki etkilerinin araflt›r›lmas› amaçland›. K›sa sü-reli çal›flmalarda alendronat›n hem lomber hem de femur bölgesin-de anlaml› KMY art›fl› yapt›¤› gösterilmifltir. Çal›flmam›zda alendronat kullanan hastalarda hem 1. y›l hem de 3. y›l sonunda bafllang›ca göre lomber omurga ve femur boynu KMY ve T-skoru de¤erleri artt›. ‹lk 1 y›l sonunda ve ilk 3 y›l sonunda KMY ve T-skoru de¤erleri art›fllar› an-laml›yd›. Kalsitonin grubunda ise femur boynu KMY ve T-skoru de-¤erleri 1. ve 3. y›l sonunda bafllang›ca göre anlaml› art›fl gösterdi. An-cak bu art›fl 3. y›l sonunda devam etmedi; birinci y›l sonunda kazan›-lan KMY de¤erinin devam etti¤i görüldü. Bu bulgu, kalsitoninin daha

G

Grruupp II GGrruupp IIII %

% DDee¤¤iiﬂﬂiimm ((nn==7788)) ((nn==2277)) MMWW PP

K

KMMYY L2-4 8,07 2,13 370 <0,0001

Femur boyun 8,01 3,46 648 <0,01

B

Baaﬂﬂllaanngg››çç 11 YY››ll 33 YY››ll FF PP

K

KMMYY L2-4 0,91±0,13 0,91±0,11 0,93±0,13 3,50 >0,05

Femur boyun 0,74±0,08 0,77±0,09* 0,77±0,1n _5,22 _<0,05

TT--sskkoorruu L2-4 -2,49±0,95 -2,43±0,92 -2,33±0,95 2,28 >0,05

Femur boyun -1,99±0,68 -1,76±0,71* -1,78±0,71n _5,38 _<0,05

*Baﬂlang›ca göre 1. y›l de¤erlendirmesi, p<0,05 nBaﬂlang›ca göre 3. y›l de¤erlendirmesi, p<0,05 KMY: Kemik mineral yo¤unlu¤u

N

Neewwmmaann--KKeeuullss ççookklluu KKMMYY TT--sskkoorruu

kkaarrflfl››llaaflfltt››rrmmaa tteessttii LL22--44 FFeemmuurr bbooyyuunn LL22--44 FFeemmuurr bbooyyuunn

Baﬂlang›ç/1 Y›l P>0,05 P<0,05 P<0,05

Baﬂlang›ç/3 Y›l P>0,05 P<0,05 P<0,05

Tablo 5. Grup II’nin tedavi sonuçlar›n›n karﬂ›laﬂt›r›lmas›. B

Baaﬂﬂllaanngg››çç 11 yy››ll 33 YY››ll FF PP

K KMMYY L2-4 0,83±0,13 0,87±0,14* 0,91±0,12 n _56,12 _<0,0001 Femur boyun 0,7±0,08 0,74±0,08* 0,77±0,08n 45,38 <0,0001 TT--sskkoorruu L2-4 -3.09±1,01 -2,72±0,95* -2,43±0,88 n _80,97 _<0,0001 Femur boyun -2,36±0,69 -2±0,69* -1,78±0,64n _46,82 _<0,0001

*Baﬂlang›ca göre 1. y›l de¤erlendirmesi, p<0,0001 nBaﬂlang›ca göre 3. y›l de¤erlendirmesi, p<0,0001 KMY: Kemik mineral yo¤unlu¤u

N

Neewwmmaann--KKeeuullss ççookklluu KKMMYY TT--sskkoorruu

kkaarrflfl››llaaflfltt››rrmmaa tteessttii LL22--44 FFeemmuurr bbooyyuunn LL22--44 FFeemmuurr bbooyyuunn

Baﬂlang›ç/1 Y›l P<0,001 P<0,001 P<0,001 P<0,001

Baﬂlang›ç/3 Y›l P<0,001 P<0,001 P<0,001 P<0,001

Tablo 3. Grup I’in tedavi sonuçlar›n›n karﬂ›laﬂt›r›lmas›.

(4)

çok lomber KMY üzerine etkin oldu¤u görüflüne ters gibi durmakta-d›r. Bu durum kalsitonin kullanan hastalar›n bafllang›ç KMY de¤erle-rinin daha iyi olmas›ndan kaynaklanabilir. Birinci ve 3. y›l sonunda alendronat ve kalsitonin grubundaki femur boynu ve lomber omur-ga KMY ve T-skoru de¤erleri aras›nda anlaml› fark yoktu. Bunda muhtemelen tedavi öncesinde kalsitonin grubunun KMY ve T-skoru de¤erlerinin daha yüksek olmas›n›n rolü vard›. Çal›flmam›z retros-pektif oldu¤u için gruplar aras›ndaki KMY de¤erlerinin benzer de¤er-lerde olmas› baflar›lamad›. Downs ve ark.n›n (21) yapt›¤› bir çal›flma-da en az 5 y›ll›k menopozçal›flma-da olan kad›nlar incelenmifl ve 10 mg alen-dronat, plasebo ve 200 IU intranazal kalsitonin gruplar›na randomi-ze edilmifltir. Bir y›l sonunda lomber omurga, trokanter ve femur boy-nunda alendronatla, kalsitonin ve plasebo grubuna göre anlaml› ar-t›fl saptanm›flt›r. Kalsitoninle olan KMY de¤iflikli¤inin femur boynun-da plaseboboynun-dan boynun-daha büyük oldu¤u ancak trokanter ve lomber omur-gada plasebodan farkl› olmad›¤› tespit edilmifltir. K›r›k irdelemesinin yap›ld›¤› bir çal›flmada ise 12 ayl›k tedavi sonunda kalsitonin alan ki-flilerde daha fazla vertebra d›fl› k›r›k riski saptanm›flt›r (28).

‹kiyüz IU/gün intranasal kalsitonin kullan›lan çal›flmalarda ilk 1 y›l sonunda lomber omurgada %1-3, kalça trokanterde %2,5 KMY art›fl› rapor edilmifltir, femur boynunda ise hiç art›fl olmam›flt›r (19,20). Düflük kemik kütlesi ve vertebral k›r›¤› olan 1175 postme-nopozal kad›n ile yap›lan, 200 IU/gün intranazal kalsitonin kullan›-lan bir çal›flmada ise 3 y›ll›k tedavi sonras›nda omurgada yaklafl›k %1,3 de¤ifliklik saptanmas›na ra¤men bu oran plasebodan farkl› bulunmam›flt›r (29). Kokino ve ark.n›n (27) yapt›¤› 1 y›ll›k çal›flma-da ise kalsitonin teçal›flma-davisi ile lomber KMY’de %0,80, femur boyun KMY’de %0,95 art›fl saptanm›flt›r. Bizim çal›flmam›zda ise kalsito-nin tedavisi ile 3. y›l›n sonunda bafllang›ca göre femur boynu KMY de¤erleri artm›flt›. Art›fllar›n oran›na bak›ld›¤›nda ise kalsitonin grubunda L2-4 KMY’de %2,13, femur boynunda %3,46 de¤iflim saptan›rken, alendronat grubunda bu de¤erler s›ras›yla %8,07, %8,01 olmufltur. Dolay›s›yla her iki bölgede de Grup I lehine an-laml› farkl›l›k tespit edilmifltir.

Bilgen ve ark.n›n (22) yapt›¤› 6 ayl›k süreli alendronat ve kalsito-nin karfl›laflt›rmal› çal›flmada alendronat grubunda hem lomber hem de femur KMY’de anlaml› art›fl saptand›¤›, kalsitonin grubunda ise yaln›z lomber KMY’de anlaml› art›fl görüldü¤ü bildirilmifltir.

fiahin ve ark.n›n (23) 2001 y›l›nda yapt›klar› kalsitonin ve alen-dronat ile 1 y›ll›k tedavi çal›flmas›nda kalsitonin ile yaln›z femur boynu KMY ve T-skoru de¤erlerinde anlaml› art›fl saptan›rken, alendronat ile lomber omurga ve femur boynu KMY ve T-skoru de-¤erlerinde anlaml› art›fl saptanm›flt›r.

Adami ve ark. (24) osteoporozlu kad›nlarda yaln›z kalsiyum veya 100 IU nazal kalsitonin veya alendronat›n iki dozunun (10-20 mg/gün) etkilerini karfl›laflt›rm›fllard›r. ‹lk 1 y›l sonunda 10 ve 20 mg alendronat grubunda hem lomber omurga hem de femur boy-nunda anlaml› art›fl olmas›na ra¤men plasebo ve kalsitonin gru-bunda farkl›l›k saptanmam›flt›r.

Hejdova ve ark. (25) 1 y›ll›k tedavi sonras›nda alendronatla hem femur hem de lomber bölgede KMY art›fl› oldu¤unu, kalsito-ninle ise yaln›zca lomber bölgede KMY art›fl› gözlendi¤ini belirt-mifllerdir. Bahsedilen alendronat ve kalsitonin karfl›laflt›rmal› ça-l›flmalar genelde k›sa süreli çaça-l›flmalar olup, uzun süreli etkinlik aç›s›ndan bir fikir vermemektedir. Bununla birlikte, k›sa süreli te-davilerde genelde alendronat grubunun birden fazla vücut bölge-sinde ve daha fazla olarak KMY de¤erlerini artt›rd›¤›, kalsitoninin ise daha çok lomber bölge KMY’si üzerine etkili oldu¤u ancak bu bölgede de alendronat kadar KMY’yi artt›rmad›¤› gözlenmektedir. Bizim çal›flmam›zda da alendronat›n her iki bölgede k›sa sürede KMY’yi artt›rmaya bafllad›¤› ve bu etkisinin ilac›n kullan›lmaya de-vam etti¤i üç y›l süresince dede-vam etti¤i görülmüfltür. Kalsitonin ise di¤er çal›flmalar›n tersine bizim çal›flmam›zda femur KMY de-¤erlerini artt›rm›fl, bu etkisi ilk bir y›l içinde gözlenmifl, tedavinin sürdü¤ü 3 y›l boyunca femur KMY de¤eri bir y›l sonundaki de¤er-de hemen hemen sabit de¤er-devam etmifl, artmam›flt›r.

Alendronat 10 mg/gün ile yap›lan bir çal›flmada 3 y›l›n sonunda omurga, femur boynu, trokanter ve tüm vücut bölgesinde plaseboya göre anlaml› art›fl saptanm›flt›r (14). Bahsedilen çal›flmada alendro-nat ve plasebo alan gruplar›n KMY ölçümlerindeki ortalama farkl›l›k-lar omurgada %8,8±0,4, femur boynunda %5,9±0,5, trokanterde %7,8±0,6 ve tüm vücutta %2,5±0,3 olarak belirtilmifltir. Bizim çal›fl-mam›zda da tedavi öncesi ve 1. y›l KMY ölçümlerine göre alendronat-la üç y›l›n sonunda lomber omurga ve femur boynunda analendronat-laml› art›fl vard›. Çal›flmam›zda alendronatla 1. y›l sonunda KMY’de lomber omurgada %5,3, femur boynunda %5,39 art›fl saptan›rken bu oran-lar 3. y›l sonunda s›ras›yla %10,14 ve %8,93 art›fl fleklindeydi.

G

Grruupp II GGrruupp IIII 1 1 yy››ll ((nn==7788)) ((nn==2277)) TT PP K KMMYY L2-4 0,872±0,13 0,912±0,11 -1,38 >0,05 Femur boyun 0,743±0,07 0,769±0,08 -1,44 >0,05 TT--sskkoorruu L2-4 -2,677±1,07 -2,374±0,97 -1,28 >0,05 Femur boyun -1,959±0,67 -1,770±0,69 -1,24 >0,05

Tablo 6. Grup I ve II’nin 1. y›l sonunda karﬂ›laﬂt›rmalar›.

G

Grruupp II GGrruupp IIII 1 1 yy››ll ((nn==7788)) ((nn==2277)) TT PP K KMMYY L2-4 0,912±0,12 0,933±0,13 -0,75 >0,05 Femur boyun 0,768±0,07 0,768±0,09 0,02 >0,05 TT--sskkoorruu L2-4 -2,353±1,07 -2,218±1,08 -0,56 >0,05 Femur boyun -1,756±0,64 -1,751±0,81 -0,31 >0,05

(5)

Cummings ve ark.n›n (18) alendronat ile yapt›klar› 4 y›ll›k (ilk 2 y›l 5 mg/gün, son 2 y›l 10 mg/gün) bir çal›flmada 4 y›l›n sonunda fe-mur boynunda plasebo grubunda %0,8 kay›p varken alendronat grubunda %3,8 kazanç, lomber omurgada plasebo grubunda %1,5, alendronat grubunda %8,3 kazanç saptanm›flt›r ve omurga fraktürü olmayan düflük KMY’ye sahip kad›nlarda ilk omurga de-formite riskini azaltt›¤› belirtilmifltir. Bizim çal›flmam›zda alendro-natla hem lomber, hem femur boynu KMY ve T-skoru de¤erlerinde 1. y›l ve 3. y›l sonunda anlaml› art›fllar elde edilmifltir. Kalsitoninde ise art›fl sadece femur boynunda ve 1. y›l sonunda elde edilmifltir. Alendronat ile tedavi edilen grupta 3. y›l›n sonuna kadar art›fl›n sürdü¤ü görülmüfl, kalsitonin grubunda ise bu gözlenmemifltir. Ça-l›flmam›zda kontrol grubumuz olmad›¤›ndan tedavi sonras› de¤er-leri iki ilaç grubu aras›nda karfl›laflt›rd›¤›m›zda gerek 1. y›l gerekse 3. y›l sonunda lomber omurga ve femur boynu KMY ve T-skoru de-¤erleri aras›nda anlaml› fark saptanmam›flt›r. Ancak bunda kalsito-nin grubunun tedavi öncesindeki tüm de¤erlerikalsito-nin alendronat gru-buna göre daha yüksek olmas›n›n etkisi vard›r. Bu yüzden fark ol-mad›¤› yönündeki saptaman›n yan›lt›c› oldu¤unu düflünmekteyiz.

Ancak çal›flmam›z›n prospektif olmamas›, k›r›k irdelemesinin yap›lmamas›, kemik döngüsü belirteçlerinin irdelenmemesi, grup-lar aras›nda bafllang›ç KMY de¤erlerinde fark olmas› gibi handi-kaplar› vard›r. Yine de her iki ilac›n KMY üzerindeki uzun dönem etkilerinin karfl›laflt›r›ld›¤› fazla çal›flma olmad›¤› için çal›flmam›z›n her iki ilac›n KMY üzerindeki etkisinin karfl›laflt›r›lmas› için yol gösterici olabilece¤ini düflünmekteyiz.

Sonuç olarak çal›flmam›zda alendronat ve kalsitoninin 3 y›ll›k te-davi sonras›nda KMY üzerine olumlu etkiler yapt›¤›, KMY’yi artt›rd›¤› saptanm›flt›r. Ancak alendronat›n daha fazla bölgede ve daha fazla miktarda KMY ve T-skoru de¤erlerini artt›rd›¤› bulunmufl ve alendro-nat ile tedavi süresince KMY art›fl›n›n sürdü¤ü gözlenmifltir.

K

Ka

ay

yn

na

ak

klla

arr

1. Melton LJ III. How many women have osteoporosis now? J Bone Miner Res 1995;10:175-7. [Abstract]

2. Kanis JA, Melton LJ III, Christiansen C, Johnston CC, Khaltaev N. The diagnosis of osteoporosis. J Bone Miner Res 1994;9:1137-41. [Abstract]

3. Cummings SR, Black DM, Nevitt MC, Browner W, Cauley J, Ensrud K et al. Bone density at various sites for prediction of hip fractures. The Study of Osteoporotic Fractures Research Group. Lancet 1993;341:72-5. [Abstract] / [PDF]

4. Ross PD,Davis JW, Epstein RS, Wasnich RD. Pre-existing fractures and bone mass predict vertebral fracture incidence in women. Ann Intern Med 1991;114:919-23. [Abstract] / [PDF]

5. Marshall D, Johnell O, Wedel H. Meta-analysis of how well measures of bone mineral density predict occurrence of osteoporotic fractures. BMJ 1996;312:1254-9. [Full Text]

6. Akyüz G: Osteoporozda a¤r› ve yaﬂam kalitesi. Gökçe-Kutsal Y, editör. Modern T›p Seminerleri 19: Osteoporoz. Ankara: Güneﬂ Ki-tabevi; 2001;204-11.

7. Hochberg MC, Greenspan S, Wasnich RD, Miller P, Thompson DE, Ross PD. Changes in bone density and turnover explain the reductions in incidence of nonvertebral fractures that occur during treatment with antiresorptive agents. J Clin Endocrinol Metab 2002;87:1586-92. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]

8. Hochberg MC, Ross PD, Black D, Cummings SR, Genant HK, Nevitt MC, et al. Larger increases in bone mineral density during alendronate therapy are associated with a lower risk of new vertebral fractures in women with posmenopausal osteoporosis. Fracture Intervention Trial Research Group. Arthritis Rheum 1999;42:1246-54. [Abstract] / [PDF]

9. Wasnich RD, Miller PD. Antifracture efficacy of antiresorptive agents are related to changes in bone density. J Clin Endocrinol Metab 2000;85:231-6. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]

10. Holtrop ME, Raisz LG, Simmons HA. The effects of parathyroid hormone, colchicine, and calcitonin on the ultrastructure and the activity of osteoclasts in organ culture. J Cell Biol 1974;60:346-55. [Abstract] / [PDF]

11. Raisz LG. Bone metobolism and its hormonal regulation. Triangle 1983;22:83-4.

12. Baron B, Vignery A. Behavior of osteoclasts during a rapid change in their number induced by high doses of parathyroid hormone or calcitonin in intact rats. Metab Bone Dis Relat Res 1981;2:339-46. [Abstract] / [PDF]

13. Kallio DM, Garant PR, Minkin C. Ultrastructural effects of calcitonin on osteoclasts in tissue culture. J Ultrastruct Res 1972;39:205-16. [Abstract] / [PDF]

14. Tonino RP, Meunier PJ, Emkey R, Rodriquez-Portales JA, Menkes CJ, Wasnich RD, et al. Skeletal benefits of alendronate 7-year treatment of postmenopausal osteoporotic women. Phase II Osteoporosis Treatment Study Group. J Clin Endocrinol Metab 2000;85:3109-15. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]

15. Blahos J. Treatment and prevention of osteoporosis. Wien Med Wochenschr 2007;157/23-24:589-92. [Abstract] / [PDF]

16. Garnero P, Shih WJ, Gineyts E, Karpf DB, Delmas PD. Comparison of new biochemical markers of bone turnover in late postmenopausal osteoporotic women in response to alendronate treatment. J Clin Endocrinol Metab 1994;79:1693-700. [Abstract] / [PDF]

17. Black DM, Cummings SR, Karpf DB, Cauley JA, Thompson DE, Nevitt MC, et al. Randomised trial of effect of alendronate on risk of fracture in women with existing vertebral fractures. Fracture Intervention Trial Research Group. Lancet 1996;348:1535-41. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]

18. Cummings SR, Black DM, Thompson DE, Applegate WB, Baret-Connor E, Musliner TA, et al. Effect of alendronate on risk of fracture in women with low bone density but without vertebral fractures: results from the Fracture Intervention Trial. JAMA 1998;280:2077-82. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]

19. Overgaard K, Hansen MA, Jensen SB, Christiansen C. Effect of salcatonin given intranasally on bone mass and fracture rates in established osteoporosis: a dose-response study. Br Med J 1992;305:556-61. [Full Text]

20. Ellerington MC, Hillard TC, Whitcroft SI, Marsh MS, Lee B, Banks LM, et al. Intranasal salmon calcitonin for the prevention and treatment of postmenopausal osteoporosis. Calcif Tissue Int 1996;59:6-11. [Abstract] / [PDF]

21. Downs RW, Bell NH, Ettinger MP, Walsh BW, Favus MJ, Mako B et al. Comparison of alendronate and intranasal calcitonin for treatment of Osteoporosis in postmenopausal women. J Clin Endocrinol Metab 2000;85:1783-8. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 22. Bilgen N, Tosunoglu F. Postmenopozal osteoporozda alendronat

ve kalsitonin tedavilerinin kemik döngüsü ve kemik mineral yo¤unlu¤u üzerine etkilerinin karﬂ›laﬂt›r›lmas›. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2002;48:24-9. [Abstract] / [Full Text]

23. fiahin F, Durlan›k G, Parlar D, Palanc› M, Merdol F, Kuran B. Postmenopozal osteoporoz tedavisinde alendronat ve kalsitoninin etkinli¤inin karfl›laflt›r›lmas›. Osteoporoz Dünyas›ndan 2001;7:36-41. [Abstract]

24. Adami S, Baroni MC, Broggini M, Carratelli L, Caruso I, Gnessi L, et al. Treatment of postmenopausal osteoporosis with continuo-us daily oral alendronate in comparison with either plasebo or in-tranasal salmon calcitonin. Osteoporosis Int 1993;3(Suppl 3):21-7. [Abstract] / [PDF]

25. Hejdova M, Palicka V, Kucera Z, Vlcek J. Effects of alendronate and calcitonin on bone mineral density in postmenopausal osteoporotic women. An observational study. Pharm World Sci 2005;27:149-53. [Abstract] / [PDF]

26. National Osteoporosis Foundation 1999 Physician’s quide to prevention and treatment of osteoporosis. Belle Meed, NJ: Excerpta Medica, Inc.

27. Kokino S, Demirbag D. Postmenopozal osteoporozda raloksifen ve salmon kalsitonin tedavilerinin serum lipoprotein düzeyleri ve kemik mineral yo¤unlu¤una etkileri. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2004;50:8-13. [Abstract] / [Full Text]

28. Cadarette SM, Katz JN, Brookhart MA, Stürmer T, Stedman MR, Solomon DH. Relative effectiveness of osteoporosis drugs for preventing nonvertebral fracture. Ann Intern Med 2008;148:637-46. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]

29. Stock JL, Avioli LV, Baylink DJ, Chestnut C, Genant HK, Maricic MJ, et al. Calcitonin-salmon nasal spray reduces the incidence of new vertebral fractures in postmenopausal women: three-year interim results of the PROOF study. J Bone Miner Res 1997;12(suppl 1):S149(Abstract).