P e rşe m b e
13 Aralık 2001
Nâzım'ın dedesi de
bir Osmanlı
paşasıydı
CAN DÜNDAR
candundar@superonline.comN
e saldırsa, altından bir Osmanlı“Hikmet”se
sağcılar kime paşası çıkıyor. M H P’lileri ayağa kaldıran
Salkım Hanım’
m“te
cavüzcü
p a ş a ”sının“Osmanlı
p a şası”
çıkmasından sonra korkarım D Y P ’liler de bir“Osmanlı paşası”
skandalıyla karşı karşıya...
Önceki gün D YP milletvekili
İl
han Aytekin’in
Kültür Bakanıİste-mihan Talay’a “Nazım Hikmet in
resm i adı W arzonski mi”
diye sorması, tarihi bir gerçeğin daha or taya çıkmasına vesile oldu: Evet,Na
zım Hikmet’in
soyadı(“YVarzons-ki”
değilse de)Borzenski...
Çünkü şairin büyük dedesi, PolonyalI bir a-ristokrat olan
Constantine B or
zenski...
Memet Fu at’ın
yazdığı biyografi de (Adam, 2 0 0 0 )Enver Ziya
Ka-ral’ın “Osmanlı Tarihi”ne
atfen verdiği bilgiye göreBorzenski
daha sonra Müslümanlığı benimseyerek Osmanlı’da paşalığa kadar yükselmiş.★ ★ ★
Olayın gerçekten ilginç bir öyküsü var:
Borzenski,
bir Alman okul ge misinde miçoymuş.Kendisine kötü davranıldığı için 1 8 4 8 ’de İstanbul’a gelen bir gemi den denize atlayıp yüzerek Boğaz’da
karaya
çıkmış.Sadrazam Ali P aşa,
O sm anlıya sığman
B orzenski’yi
korumaya almış, adını
“M ustafa
Celalettin”
olarak değiştirtmiş, orta öğrenimini tamamlayıp Mühendisha- ne - i Hümayun a girmesini sağlamış (Fuat, 6 02).M ühendishane’nin müdürü Ö -
m er P aşa,
bu yetenekli öğrenciyi o kadar sevmiş ki, onu kızı Sıdıka ile ev lendirmiş. Bu evliliktenEnver
adlı bir oğullan olmuş.M ustafa Celalettin,
okulu bitin ce uzmanlık öğrenimi için Fransa’ya gönderilmiş. Lehçe, Latince, Fransız ca, Almanca, Rusça bilmesi ve asker lik, tarih, dil konulanndaki geniş bilgi siyle yurda dönüşünde de itibar gör müş ve Osmanlı devletine yıllarca hiz met ederek paşalığa kadar yükselmiş.★ ★ ★
Sonra
M ustafa Celalettin Pa
şa,
komutanlık ettiği bir savaşta yaralanmış. Ölmek üzereyken
Padişah
Abdülhamit’e
bir telgraf çekerek oğluEnver’e
sahip çıkmasını istemiş.
Abdülhamit Han
daEnver’i
yanına yaver almış.
Enver
de paşa olmuş.Enver P aşa,
daha sonraMüşir
Mehmet Ali P aşa
nın kızıLeyla
Hanım’la
evlenmiş. Bu evlilikten 4 çocuklan olmuş.O 4 çocuktan biri olan
Celile
Hanım
daHikmet
B e y ’le evlene rekNazım’ı
dünyaya getirmiş.Enver P aşa’nın
diğer çocuklarından
Mehmet Ali
şehit düşmüş,M ustafa
ise kızıMünevver’i.
Na-zım ’la evlendirmiş.
Nazım,
eşiMünevver’e
yazdığı bir şiirinde bu ilişkiyi anlatır:★ ★ ★
‘ Sevgilim, dayı kızım, Memed’i- min anası / dedelerimizden biri, / 1 8 4 8 Polonya muhaciri/ belki ben bu yüzden böyle san bıyıklı / böyle u- zun boyluyum/ oğlumuzun gözleri böyle kuzey mavisi/ Lehistan’dan gel miş dedelerimizden biri, / Gözlerinde karanlığı yenilginin/ Saçlan al kana boyalı. / Uykusuz geceleri Borjens- ki’nin/ Benimkine benzer olmalı. / Tıpkı benim gibi o da/ çok uzaklarda kalan bir ağacın altında / Unutmuş o- labilir uykusunu/ Onu da benim gibi deli etmiştir, deli./ Her solukta .alıp da memleket kokusunu/ Memleketi bir daha görmemek ihtimali.
★ ★ ★
insan mebus olur da soru önerge si verirken iki kitap kanştırmaz mı? D Y P ’nin, sonradan cumhurbaşkanı olan eski liderinin
Clinton’la
Yelt-sin’i
ağırladığı bir zirveyiNâzım’ın
dizeleriyle açtığını anımsamaz mı?
Aytekin’in
sorulannı Kültür Bakanı yerine biz yanıtlayalım: Evet,Nazım
Hikmet
Polonyalı dedesinin soyadı nı taşımaktadır.Evet, gelecek yıl
Nâzım’ın
1 0 0 . doğum yıldönümü vesilesiyle İstanbul’da
“U luslararası Nazım Hik
m et Sem pozyum u”
düzenlene cektir.Sergilerde fotoğraflan, televizyon larda belgeselleri gösterilecektir. Hem daha önemlisi, doğum günü, 1 5 O- cak’ta Paris’te UN ESCO binasında Fransız Kültür Bakanı’nın evsahipli- ğinde kutlanacaktır.
Biz, bunlardan ve Kültür Bakanlı- ğı’nın bu işe sahip çıkmasından gu rurlanıyoruz.
Aytekin’i de bu gurura ortak ol maya çağınyoruz.
Kişisel'Arşivlerde istanoui belleği Taha Toros Arşivi
* 0 0 1 5 0 5 6 5 5 0 0 6 * M
