T T
Dizi
J
Boşanma bilançosu
Devlet istatistikEnstitüsünün her yıl düzenli olarak yayınladığı Boşanma İstatistiklerimin sonuçları: Konya,
boşanmaların en çok görüldüğü dördüncü il. Kadınlar daha çok boşanma davası açıyor, ancak yaşları ilerledikçe kadınlarda boşanma eğilimi giderek azalıyor
Fatih'in 1461'de kurduğu İstanbul Ermeni Patrikliği’nin yeni lideri önümüzdeki ay seçilecek
Ermeni cemaatinde heyecan
Etyen Mahçupyan:
Rant mekanizması
Ruhaniler arasında dinginlik hüküm sürerken, siviller neden böyle bir hırsa kapıldı? Patriğin yetki alanı, din adamı yetiştirilmesi, kiliselere papaz tayini ve pazar ayininde konuşulacak konunun belirlenmesi gibi ruhani konulan aşmadığı halde neden bazı
’s iv ille rin h ırs ı’ bir patrik adayını bu kadar ciddi suçlamalarla karalayacak dereceye vardı?
Yazar Etyen Mahçupyan son gelişmeleri Agos gazetesine değerlendirirken bu soruya da açıklık getiriyor. Patriğin devletle cemaatin bağım kuran ana unsur; cemaatin içindeki tüm kültürel unsurlan ayakta tutup, yeniden üretecek sistematiği yaratacak bir lokomotif olarak görüldüğünü anlattıktan sonra Mahçupyan, “ O her ne kadar din adamı olsa da
cemaatin ondan beklediği sadece dinsel uygulamalar değil, cemaatin her türlü sorununun da farkında olması, bir problem varsa onu çözmesidir. Bir hakem müessesesi yani. Dolayısıyla her zaman patrikliği kimin işgal ettiği, kişiliği, yapısı, kafasının zenginliği ve iyi niyeti önemli olmuştur” diyor.
Cemaat üyeleri ruhani işlerde > sorun yaşanmadığı konusunda
hemfikir. Cemaat mülkleri üzerinde yetkisi olmayan ancak hakem müessesesi olarak görülen bir makama oturacak 84’üncü patriğin
t dünyevi işlerdeki hakemliğinde
işleri sıkı tutacak bir kişilik yapışma sahip olması halinde, bazı cemaat üyelerinin paçalarının tutuşacağına inanılıyor.
M ahçupyan, cemaatin, rantı yüksek yerlerde vakıfları ve mülkleri olduğunu hatırlatarak, M utafyan’a karşı başlatılan kampanyanın arkasında ’iktisadi
rant m ekanizm ası’nın
bulunduğunu açıkça dile getiriyor. “ Durup dururken insanlar ideoloji kullanmaya başlarlarsa, büyük ihtimalle bunun altında bir iktisadi rant mekanizması görüyoruz. Türkiye’de Ermeni patriğinin A veya B olması iktisadi rantı nasıl
etkileyebilir. Eğer kendi cemaatinin girdisine-çıktısma, hesabma- kitabma daha hakim olan, bunların daha olması gerektiği gibi
yapılmasını isteyen bir patrik veya bir mekanizma varsa, o zaman tabii ki mafyavari oluşumların buraya sızması veya buradan rant elde edebilmesi son derece güç hale gelir. Mafya gevşek ağlar ister veya yaratmaya çalışır.”
Mahçupyan, “ Karşımızda iki tane aday var. Bunlardan hangisi daha uygunsa onu seçeceğiz. Bunun dışında da patriğe daha fazla yüksek misyon yüklememek lazım. Bunun önemli fakat önemli olduğu kadar da sembolik bir pozisyon olduğunu da fark etmek lazım” diyor.
BULMACA
8
9
1 011
|l
2
3
4 5 6 7 8 9
10
|■
1
■
ı
I
â.j
li-l
M
i
■
■
■
■
■
M
■
L
[ ^ ^ ^ S o l d a n s a ğ a ^ ^ ^ l [^^YÜkâr^^
1- Duvara bitişik alçak sedir, kere vet... Hatay fi sınırları içinde, aynı adlı ovanın ortasında yer alan bir göl, 2- Gökkuşağı, 3- Resmilik, 4- İşler, işlem ler... Eskrimde kullanılan bir tür kılıç, 5- Bir tür şahin... Alın veya boynuzla vuruş,
6- Hazır anlamında bir sözcük... Ünite, 7- Bir alet veya taşıtın hareket sağla yan mekanizması, 8- Biri
ni veya bir şeyi bulmaya çalışmak... Lezzet, 9- Gü neydoğu Anadolu'nun bazı yörelerinde yetiştirilen karaman koyunu tipi... Bir nota, 10- Hektometrenin kısa yazılışı... Sermaye, kapital, 11- Bir şeyin yü zünü alevden geçirme, aleve tutma, 12- Biricik, yegâne, eşi olmayan...
Ekilen yer, mezra.
Dünkü ç ö z ü m
1- Parçalara ayırmak, parçalamak... Bir binek hayvanı, 2- Öğe, unsur... Üzeri ne kitap konan, yazı yazılan, bazıları açı lıp kapanabilen alçak, küçük masa, 3- Bir yasa önerisi, yasama gücü tarafından onaylanmak (iki kelime), 4- Hüviyet, kim olduğunu kanıtlayan belge... Su, 5- Bir tembih sözü... Bir konuda açıklayıcı ve yorumlayıcı niteliği olan gazete veya
dergi yazısı, 6- Sahip... Geviş getiren hayvanların ayaklarının arkasındaki körelmiş tırnak veya ke mik çıkıntısına verilen ad, 7- Her türlü mikroptan arınmış... Eski dilde başör tüsü, 8- Göktaşı... Man Adası kökenli, kuyruksuz, kısa tüylü kedi ırkı, 9- İşa ret, alamet... Büyük zoka, 10- Siyah... On para değe rinde olan sikke.
KEMALİN GULAM RESU L U KORKUTUP KOVALAMASI VAKİT KAYBETTİRM İŞTİR OM LARA...2. AMAN/N DARALDIĞI AÇIKÇA B ELLİD İR ... DERGAH! B İR A N ÜNCE 7E R K E D E R E K , E S A T PAŞA ÇİFTU& İM E DC&RU YOLA Ç/KMAKLA, B İR KENARA SAKLANARAK DERGAHI ARAMAYA G E L E C E K İŞGAL SUBAYLARINI ATLATMAK ARASINDA T ER ED D Ü T E D E R L E R ... ,
MELEK BEY YARALI, BU DURUMDA Y O LA ÇIKAMAZ., D A Y A K L A R . . ONU BURADA BIRAKIR Dl&ERLERı İLE G İT M E K 'İSTEM İ YO
RUM-ŞANSIMIZI DENEYE U M . DERGAHIN A V LU S U SAVAŞ KURBANLARI İLE DOUJ, BELK l ATLATABİLİRİZ. YİN E D E S İZ HER İHTİMALE KARŞI M E S C İT T E SAKLANIN.
KAÇSAK MI. SAKLARSAK MI TEREDDÜTLERİ SÜRERKEN KÛMUTA/J JOHN GODOLPH/N BENNET, YANINDA MÜFETTİŞ HARR/ON A R M S T RöNG VE B İR MANGA HİNT
lL £ ' ıSN M B O T LA ÜSKÜDAR'A G E Ç M İŞ , H IZLI ADIMLARLA SU LTA N TEP E 'DEKi O Z B E K L E R T E K K E S İN E D O Ğ R U YAKLAŞIYORDU.
İstanbul Ermeni Patrikliği makamı önümüzdeki ay yeni
sahibini bulacak. Ancak adaylardan Patrik Vekili Mutafyan
hakkında bazı sağcı gazetelerde suçlamalar yayınlandı.
Mutafyan bunları “beni tanıyanlar için komik” diye yanıtlıyor.
Agos Gazetesi’nde durumu değerlendiren yazar Etyen
Mahçupyan ise üstü kapalı olarak, karalamaların çıkarlarının
bozulmasından korkan mafyavari bir grup tarafından
uydurulduğunu belirtiyor.
Ermeni Kilisesi’nde diğer kiliselerin aksine, dini önderin seçimi sadece ruhani kurulun işi değil. Cem aat de iki turlu bir sistemle patriğin seçiminde söz sahibi. Fotoğraflar: Sefa ÖZKAYA - Levent ARSLAN
SAVAŞ
„ KU R B A N LA R IN IN
M ÎLLlY e:N ÎN V E HARP SUÇLULARIM IN Ö Z B E K L E R T E K K E S İN E G 'riTİ& İN E EM İN MİSİN?
BİR SÜREDİR O DERGAH HAKKINDA İHBARLAR ALIYORUZ. AMADOLUVA SIZMA ORADAN İDARE EDİLİYOR SANIYORUM.
O
S M A N LIîmparatorluğu’nun Cumhuriyet’e miras bıraktığı kuramlardan biri olan Kumkapı’daki İstanbul Ermeni Patrikliği 84’üncü patriğini seçme telaşı yaşıyor.Fatih Sultan Mehmet, 537 yıl önce İstanbul’daki Ermeni Patrikhanesini kurdurduğunda, Ermeni cemaatinin ruhani liderini kendi seçti. Daha önceden tanıdığı Bursa Ermenileri dini önderi Episkopos H ovagim ’e evrensel patriğe tanınan tüm hak ve yetkileri verdi.
Aradan geçen 5 yüzyılda patrik koltuğuna oturan 83 dini liderden sonuncusu olan K arekin II, 10 Mart 1998’de vefat edince başlayan 84’üncü patriğin seçim süreci ise sancılı geçiyor.
Müslüman bir sultanın kurdurduğu Hıristiyan bir kurum ünvamyla dünyada eşi benzeri olmayan patrikhane, seçim sistemiyle de, dini liderin ruhani kurulca kapalı kapılar ardında belirlendiği katolik ve ortodoks kuramlardan ayrılıyor. Patrik iki turlu seçimle işbaşma geliyor. Seçimin ilk turanda halk, yani vaftizle kiliseye üye olan kişiler kendi seçim bölgelerindeki delegeleri seçiyor. İkinci turda ise delegeler patriği belirliyor. Patrikhane bu nedenle kendisini ’h alkın kilisesi’ olarak niteliyor.
Haftalık Ermeni Gazetesi Agos’un Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’e göre doğu kiliseleri arasında iç yapışma cemaatinin ’burnunu sokmasını bu kadar davet etmiş’ bir kilise daha bulunmuyor. “ Ama” diyor Hrant Diıık, “ bu iç içelik her zaman dengede tutulamıyor. Kimi zaman ruhaniler sivillerin alanına, bazen de siviller ruhanilerin alanına fazlasıyla buran uzatabiliyorlar. Patrik seçimleri bu dengelerin allak bullak olduğu süreçler olarak yaşanıyor. Seçimlerde bazen ruhani adaylar arasındaki dinginliği sivillerin hırsı gölgelerken, kimi zaman da sivillerin sağduyulu mutabakatım ruhanilerin hırsı ortadan
kaldırabiliyor.”
Cemaat içinde küçük bir grup da olsa H rant D ink’in sözünü ettiği ’sivillerin hırsı’ 84’üncü patrik seçimine damgasını vurmuş durumda.
KOMİTACI
SUÇLAMASI
K a rek in I l ’nin vefatı üzerine Ermeni cemaati yeni patriği seçmeye hazırlandı. Türkiye’de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir babadan doğan ve piskopos rütbesi olan her din adamı doğal aday sayıldığı için, bu
tanımlamaya uyan 12 aday belirlendi. Ruhani Meclis yaşları 75’in üzerinde olan 5 adayı gizli oyla eledi. Kalan 7 adaydan yurtdışında yaşayan 5’i ise henüz adaylıklarını kesinleştirmediler. Bu durumda Türkiye’de bulunan 42 yaşındaki Patrik Vekili Başpiskopos Mesrob Mutafyan ve 72 yaşındaki Başpiskopos Şahan Sıvacıyan en güçlü 2 patrik adayı olarak öne çıktı.
Bu aşamada doğal patrik adayı olan M utafyan hakkında sağcı basmda bazı gezetelerde ciddi suçlamalar yer aldı. Bazı cemaat üyeleri tarafından sızdırıldığı iddia edilen bu haberler, 20 yıldır patrikhanede görev yapan M utafyan’ı “ Habitat’ta Türkiye aleyhine konuşan kulisçi” ve “ Taşnak gençlik örgütü ’Mavi Haç’ı Türkiye’de kurup illegal faaliyetlere kanalize eden komitacı” olmakla suçluyordu. Üstelik, Hrant Dink’e göre, cemaat içinde bir grup bu yayınların devletten kaynaklandığım yaymaya çalışıyor, devletin Mutafyan’ı istemediği izlenimi yaratılmaya çalışılıyordu.
Bunlar Ermeni cemaatinde infial yarattı. Suçlamalar için
“ Cemaat dışındaki beni tanımayan insanlar için ciddi olan bu iddialar, cemaat içindeki beni tanıyanlar için komik” diyen M utafyan bu yayın organları hakkında tazminat davaları açtı. Hatta Başbakan Y ılm a z’a mektup yazıp, konuyla ilgili bilgi verdi. M utafyan şöyle diyor:
“ Eğer iddia edildiği gibi devletin güvenliğini tehdit edecek bir sicilim olsa, devletin
kendisine karşı çalışan birisine 20 senedir tahammül ettiğini gösterir ki bu da olacak şey değil. İstanbul’da milyonlarca kişi tarafından seçilen bir belediye başkam bugün bakın nasıl yargı önüne getirilebiliyor. Küçük bir Ermeni Patrikliği’nde çalışan bir ruhani görevlinin böyle bir sicili varsa, ’Gel bakalım nedir bu?’ diye sormazlar mı? Bence bu yazılar benden fazla devletin itibarını zedeler. ’Habitat’ta devleti şikayet etti’ diyorlar. Ben Habitat’a Dışişleri Bakanhğı’nın davetlisi olarak katıldım ve devlet protokolüyle birlikte locada oturdum. Nasıl devlete karşı bir şey söylemiş olabilirim?”
ADAYLARIN
SAĞDUYUSU
Diğer patrik adayı Sıvacıyan da bu iddialara M utafyan kadar üzülüyor. “ Biz her iki aday da ahenk içinde bu çok doğal seçimin kendi doğalkğı içinde olmasını bekliyoruz. Bizlerin dışında yapüan bu saptırmaları halkımızın sağduyusuyla ve dualarımızla aşacağız” diyor Sıvacıyan. Mutafyan da “ Diyalog içinde görevimizi devam
ettiriyoruz” diyor. “ Birbirimize çok yakınız ve her gün birlikte mesai yapıyoruz.”
Ancak Sıvacıyan, “ Rabb’ın iradesi halkın da iradesidir” demekle yetinirken M utafyan gençliği ve akademik geçmişinden aldığı güvenle daha iddialı. Türkiye’nin son 10-15 yıl içinde daha açık bir toplum yapışma kavuşmasıyla cemaat üyelerinin yurtchşına göçünün durduğunu, hatta geri dönüş başladığım belirten M utafyan cemaatin gençleştiğini ve bir dönüşüm sürecine girdiğini kaydediyor. Patrikhanenin de ’tannsever ve dinsever ancak dinci değil; kör gelenekçi değil ama geçmişten gelen güzel geleneklere dayanıp geleceğe bakan’ bir yaklaşımla 2000’lerde çağdaş dünyanın sorunlarına eğilen modem bir kurum kimliğine bürünmesini istiyor.
Mutafyan “ Bizim üst kimliğimiz Türk, alt kimliğimiz ise Ermeni’dir. Biz Anadolu’nun renklerinden biriyiz” diyor. “ Biz 600 yıldır birlikteyiz. Sadece Osmarık împaratorluğu’nun çöküşüyle sonuçlanan 50-60 yıllık üzücü olaylar silsilesiyle ifade edilemez bizim beraberliğimiz. Biz kendimizi her açıdan
Türkiyeli hisseder, aynı zamanda da alt kimliğimizi de baki kılmak için elimizden geleni yaparız. Patrikhane bizi 600 yıldır birarada tutan ortak
paydalarımızı vurgulamada faal olacak. Cumhuriyetin, OsmanlI İmparatorluğumun kuruluş yıldönümlerini yoğun olarak kutlayacak. Patrikhanenin görevi diyanet işleridir ama benim hedefim Türkiye’deki her Ermeni asılk Türk vatandaşının
Türkiye’ye tam entegre olmasıdır. Adı, dini ve kültürel farklılıkları yüzünden kendini marjinal hissetmemelidir. Türk olma bilincini taşımalı bunu rahatça ifade etmelidir. Bu iki taraflı olmalıdır. Bunun için de diyalog gereklidir. Halk arasında yaşam diyaloğu zaten var. Halk arasındaki bu diyalogun kamu hayatma yayılması gerekir. Bu, Türkiye’yi eleştiren yurtdışındak* kuramlara ve yobazlara 2000’li yıllara girerken verilecek en güzel cevaptır."
