2005 ilköğretim Türkçe dersi öğretim (5. sınıflar) programı öğrenme alanlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi

u

(5.S›n›flar) PROGRAMI Ö⁄RENME ALANLARININ

Ö⁄RETMEN GÖRÜfiLER‹NE GÖRE

DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Mehmet TEM‹ZKAN*

Hasan BA⁄CI**

Özet

Millî E¤itim Bakanl›¤› 2005 y›l›nda yeni ‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›-n›flar) Ö¤retim Program›’n› haz›rlam›flt›r. Bu program girifl, vizyon, temel yak-lafl›mlar, program›n özellikleri, yap›s›, genel amaçlar, temel beceriler, ö¤renme alanlar›, kazan›mlar, Atatürkçülük, etkinlikler ve aç›klamalar bölümlerinden oluflmaktad›r.

‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›’nda yap›land›-r›c› yaklafl›m merkez olarak al›nm›flt›r. Bunun yan›nda programda ö¤renci mer-kezli ö¤renme yaklafl›m› ile çoklu zekâ kuram›ndan da yararlan›lm›flt›r. Prog-ramda dil bilgisi ayr› bir ö¤renme alan› olarak ele al›nmam›fl, di¤er ö¤renme alanlar› içinde verilmifltir. Ayr›ca flekil, sembol, resim, grafik, tablo, beden dili, do¤al ve sosyal olaylar gibi görselleri okuma, anlama ve yorumlamay› kapsayan görsel okuma ve görsel sunu programda ayr› bir ö¤renme alan› olarak ilk kez ele al›nm›flt›r.

Bu araflt›rman›n amac›, ilkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenlerinin 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’nda yer alan okuma, yazma, konuflma, dinleme, görsel okuma ve görsel sunu ö¤renme alanlar› hakk›ndaki görüfllerini tespit etmektir. Bu amaçla 110 ö¤retmene toplam 30 maddeden oluflan bir anket uygulanm›flt›r. Elde edilen veriler bilgisayar ortam›na aktar›lm›fl ve 10.0 SSPS istatistik progra-m› kullan›larak analiz edilmifltir. Sonuçta ö¤retmenlerin genel olarak anketteki maddelere olumlu görüfl bildirdikleri tespit edilmifltir.

Anahtar Sözcükler: Türkçe Dersi Ö¤retim Program›, Dil bilgisi, görsel okuma ve görsel sunu

Girifl

Günümüzde bilim, teknik, sanat, ekonomi, iletiflim gibi alanlarda insano¤lu-nun yetiflmekte zorland›¤› geliflme ve de¤iflmeler yaflanmaktad›r. Bu durum, bireyin bilgi kaynaklar›na ulaflmas›n›, bilgiyi yorumlamas›n›, onu yap›land›rarak yeniden üretmesini ve uygulamas›n› gerektirmektedir. Bu becerilerle donat›lm›fl insan gücü-nün yetifltirilmesi için ça¤dafl, bilgi ve iletiflim teknolojileriyle uyumlu, bireyi merkez olarak alg›layan, yurt ve dünya sorunlar›na yönelik çözümler üreten e¤itim ve ö¤re-tim programlar›na ihtiyaç vard›r. Bu türdeki programlar›n amac› bireyleri temel hak

* Dr.; Mustafa Kemal Üniversitesi, E¤itim Fakültesi

ve özgürlüklerinin bilincinde olan, baflkalar›n›n hak ve özgürlüklerini koruyan, bi-linçli, hofl görülü, elefltirel ve yarat›c› düflünebilen; içinde yaflad›¤› topluma ve tüm in-sanl›¤a karfl› görev ve sorumluluklar›n›n fark›nda olan ve bunlar› yerine getiren; ka-t›l›mc› ve bilinçli vatandafllar olarak yetifltirmektir.

Sa¤l›kl› bir iletiflim süreci, sürekli de¤iflen ve yenilenen bilginin takip edilme-sinde, paylafl›lmas›nda ve üretilmesinde tart›fl›lmaz bir öneme sahiptir. E¤itim ö¤re t i m faaliyetlerinde de ayn› durum söz konusudur. Ö¤rencilerin iletiflim kurmalar›nda, bil-gi edinmelerinde ve kendilerini her yönden gelifltirmelerinde dilin önemli bir yeri bu-l u n m a k t a d › r. Dibu-l, ö¤rencibu-lerin çevrebu-lerindeki obu-laybu-lar› sorgubu-layarak karar vermesine, farkl› aç›lardan bakarak olaylar› de¤erlendirmesine, sosyalleflmesine ve ça¤dafllaflma-s›na büyük katk› sa¤lamaktad›r. “Dil ö¤retiminde amaç, bireylerin ifade yeteneklerini gelifltirmek, di¤er insanlarla iletiflimlerini sa¤lamak ve sahip olunan kültürü kuflaktan kufla¤a aktarmakt›r. Böylece dil, insanlar› birbirine yaklaflt›ran en güçlü araç konumu-na gelmektedir” (Kavcar, 1996: 16). Bu nedenle ö¤rencilerin; dinleme, konuflma, oku-ma, yazoku-ma, görsel okuma ve görsel sunu ile ilgili temel dil becerilerini kazanmalar› ge-rekmektedir (MEB. 2005: 13). Bu bak›mdan Millî E¤itim Bakanl›¤› 2005 y›l›nda yeni ‹l-k ö ¤ retim Tür‹l-kçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›’n› haz›rlam›flt›r.

E¤itim ö¤retim programlar›nda ça¤›n gereklerini, bilimsel geliflmeleri, de¤iflen dünya ve ülke koflullar›n› bireye aktarmak ve bireyi yaflad›¤› hayata uyumlu k›lmak amac›yla baz› düzenleme ve de¤ifliklikler yap›lmaktad›r. 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program› da genel olarak bu amaçlardan yola ç›km›fl ve ö¤rencilerin hayat boyu kul-lanabilecekleri dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu bece-rilerini kazanmalar›; bu becerileri kullanarak kendilerini biliflsel, sosyal ve duygusal yönlerden gelifltirmeleri, etkili iletiflim kurmalar›, Türkçe sevgisiyle, istek duyarak okuma-yazma al›flkanl›¤› edinmeleri amac›yla haz›rlanm›flt›r. Bu amaç do¤rultusun-da yetiflecek ö¤rencilerin anlama, s›ralama, s›n›flama, sorgulama, iliflki kurma, elefltir-me, tahmin etelefltir-me, analiz-sentez yapma ve de¤erlendirelefltir-me, bilgiyi araflt›rma, keflfetelefltir-me, yorumlama ve zihninde yap›land›rma, kendini ifade etme, iletiflim kurma, arkadaflla-r›yla ifl birli¤i yapma, tart›flma, problem çözme, ortak karar verme ve giriflimcilik gi-bi zihinsel becerileri kazanmalar› hedeflenmektedir. Çünkü “Ana dili e¤itimi, gi-bir top-lumun tarih boyunca oluflmufl hayat görüflünün, ahlak›n›n, ulusal kültürünün çocu-¤a mal edilmesine, onun ulusallaflmas›na yard›m eder; bunun bafll›ca yolu da denile-bilir” (Gö¤üfl, 1993: 25).

‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program› girifl, vizyon, temel yaklafl›mlar, program›n özellikleri, yap›s›, genel amaçlar, temel beceriler, ö¤renme alanlar›, kazan›mlar, Atatürkçülük, etkinlikler ve aç›klamalar bölümlerinden olufl-maktad›r.

‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›’n›n vizyonu Türkçe-yi do¤ru ve etkili kullanan, kendini ifade eden, iletiflim kuran, ifl birli¤i yapan, giri-flimci ve sorun çözen, bilimsel düflünen, anlayan, araflt›ran, inceleyen, elefltiren, sor-gulayan, yorumlayan, haklar›n› ve sorumluluklar›n› bilen, çevresiyle uyumlu, flart-land›rmaya karfl› duyarl›, okumaktan ve ö¤renmekten zevk alan, bilgi teknolojilerini kullanan, üreten ve gelece¤ine yön veren bireyler yetifltirmektir (MEB. 2005: 14).

2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’nda yap›land›r›c› yaklafl›m merkeze al›n-makla birlikte, çoklu zekâ kuram› ve ö¤renci merkezli ö¤renme gibi çeflitli e¤itim yak-lafl›mlar›ndan da yararlan›lm›flt›r. Nesnel bilgiyi tümüyle ya da büyük oranda

redde-u

den yap›land›r›c› yaklafl›m; uzlaflmay›, iflbirli¤ini, kültürü, bilginin de¤iflkenlik, geçi-cilik ve durumsall›¤›n› temel almakta, öznellik ve görelili¤i vazgeçilmez ilkeler olarak sunmaktad›r (fiimflek, 2004: 115). Yap›land›r›c› yaklafl›ma göre ö¤renme sürecinde ön bilgileri harekete geçirme, geliflim düzeyini dikkate alma, etkili iletiflim kurma, anlam kurma, uygulama ve de¤erlendirme önemli kavramlard›r (MEB. 2005: 14).

‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›n›n özellikleri genel olarak flu flekilde özetlenebilir.

1. Ö¤rencilerin s›ralama, s›n›flama, elefltirme, tahmin etme, iliflki kurma, ana-liz sentez yapma ve de¤erlendirme gibi zihinsel becerilerinin gelifltirilmesine önem verilmektedir.

2. Ö¤renme alanlar› günümüz dil e¤itim anlay›fl›na uygun olarak dinleme, ko-nuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu bafll›klar› alt›nda düzenlenmifl-tir.

3. Dil bilgisi ayr› bir ö¤renme alan› olarak ele al›nmam›fl, di¤er ö¤renme alan-lar› içinde verilmifltir.

4. Yaz› ö¤retimine birinci s›n›ftan itibaren bitiflik e¤ik yaz›yla bafllanmas› ve bütün yaz› çal›flmalar›n›n bitiflik e¤ik yaz› harfleriyle yap›lmas› için gerekli düzenle-meler yap›lm›flt›r.

5. Ö¤rencilerin bireysel farkl›l›klar› dikkate al›narak her ö¤renme alan› için ay-r› ayay-r› belirlenen etkinliklerle ö¤rencilerin süreç içinde de¤erlendirilmesi planlanm›fl-t›r. Kiflisel de¤erlendirme formlar›, çal›flma dosyas›, gözlem formlar› gibi çeflitli de¤er-lendirme formlar› da verilmifltir.

“Türkçe programlar› Türk insan›n›n dil becerilerini gelifltirerek bu dille yaz›l-m›fl bilim ve sanat eserlerini anlayan, yorumlayan, de¤erlendiren ve kendine, toplu-ma pay ç›karabilen bireyler yetifltirmek üzere haz›rlan›r” (Tosuno¤lu ve Melanl›o¤lu, 2004: 6). ‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›’nda da bu hususlar göz önünde bulundurulmufl ve Türkçe dersinin genel amaçlar›; ö¤rencilerin Türkçe-yi sevmelerini, do¤ru ve etkili kullanmalar›n› sa¤lamak amac›yla dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu becerilerini gelifltirmek; anlama, s›rala-ma, s›n›flas›rala-ma, sorgulas›rala-ma, iliflki kurs›rala-ma, elefltirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma ve de¤erlendirme gibi zihinsel becerilerini gelifltirmek; söz varl›¤›n› zenginlefltirmek; bilgiyi araflt›rma, keflfetme, yorumlama ve zihninde yap›land›rma becerilerini gelifl-tirmek; kiflisel, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik yönlerden geliflmelerini sa¤la-mak; millî, manevi, ahlaki, tarihî, kültürel, sosyal, estetik ve sanatsal de¤erlere önem vermelerini sa¤lamak; yaz›l› ve sözlü ürünlerle Türk ve dünya kültürünü tan›malar›-n› ve okuma, yazma sevgisi ile al›flkanl›¤›tan›malar›-n› kazanmalar›tan›malar›-n› sa¤lamak fleklinde belir-lenmifltir.

‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program› ö¤rencilerde baz› te-mel beceriler oluflturmaya yönelik olarak haz›rlanm›flt›r. Bu tete-mel beceriler Türkçeyi do¤ru, etkili ve güzel kullanma, elefltirel düflünme, yarat›c› düflünme, problem çöz-me, bilgi teknolojilerini kullanma, kiflisel ve sosyal de¤erlere önem verme fleklinde özetlenebilir.

‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program› dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunudan oluflan befl ö¤renme alan› üzerine

yap›land›r›lm›flt›r. Bu ö¤renme alanlar› ö¤rencinin dili ö¤renme, etkili kullanma ve bilgileri yap›land›rma sürecini kolaylaflt›rmak amac›yla bir bütünlük içerisinde ele al›nm›fl ve birbirleriyle iliflkilendirilmifltir. fiekil, sembol, resim, grafik, tablo, beden dili, do¤al ve sosyal olaylar gibi görselleri okuma, anlama ve yorumlamay› kapsayan görsel okuma ve görsel sunu bu programda ayr› bir ö¤renme alan› olarak ilk kez ele al›nm›flt›r.

‹ l k ö ¤ retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›’nda dil bilgisi, ayr› bir ö ¤ renme alan› olarak ele al›nmam›fl dil bilgisi konular› di¤er alanlar içerisine da¤›t›l-m › fl t › r. Prograda¤›t›l-mda dil bilgisinin dile iliflkin kurallar›n›n aktar›lda¤›t›l-mas› yerine bu kural ve ilkelerin dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve sunu becerilerini destek-leyici bir flekilde sezdirilmesi amaçlanm›flt›r. Programda ö¤rencilerin dinleme beceri-lerini gelifltirmeye yönelik olarak 52; konuflma beceribeceri-lerini gelifltirmeye yönelik olarak 52; okuma becerilerini gelifltirmeye yönelik olarak 78; yazma becerilerini gelifltirmeye yönelik olarak 67; görsel okuma ve görsel sunu becerilerini gelifltirmeye yönelik ola-rak da 25 kazan›m yer almaktad›r. ‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤re t i m P rogram›’nda ayr›ca ö¤re t m e n l e re birer öneri ve örnek olmas› aç›s›ndan her s›n›f dü-zeyinde ders iflleme etkinliklerine yer verilmifltir. Ö¤re t m e n l e r, ö¤renci merkezli ve ö¤-renme sürecinde ö¤rencinin etkin bir rol üstlenmesini sa¤layacak flekilde düzenlenmifl olan bu etkinlikleri baz› ekleme ve ç›karmalar yaparak s›n›fta kullanabilirler.

Yöntem

Bu bölümde araflt›rman›n amac›, evreni, örneklemi, s›n›rl›l›klar› ile veri topla-ma araçlar› ve verilerin analizi konular›nda bilgiler verilmektedir.

Araflt›rman›n Amac›

Araflt›rman›n amac›, ilkö¤retim okullar›nda çal›flan 5. s›n›f ö¤retmenlerinin 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program› (5. S›n›flar) hakk›ndaki görüfllerini tespit etmek-tir. Bu amaç do¤rultusunda 5. s›n›f ö¤retmenlerinin okuma, yazma, konuflma, dinle-me, görsel okuma ve görsel sunu ö¤renme alanlar› hakk›ndaki görüflleri tespit edil-meye çal›fl›lm›flt›r.

Araflt›rman›n Evreni ve Örneklemi

Araflt›rman›n evreni Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan ilkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenleridir. Araflt›rman›n örneklemini ise Alt›nda¤, Yenimahalle, Sincan, Gölba-fl›, Keçiören ve Çankaya ilçelerinde görev yapmakta olan 110 ö¤retmen oluflturmak-tad›r.

S›n›rl›l›klar

1. Araflt›rma 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’nda yer alan okuma, yazma, dinleme, konuflma, görsel okuma ve görsel sunu ö¤renme alanlar› ile s›n›rland›r›lm›fl-t›r.

2. Araflt›rma Ankara ili Alt›nda¤, Yenimahalle, Sincan, Gölbafl›, Keçiören ve Çankaya ilçelerindeki ilkö¤retim okullar›n›n 5. s›n›f ö¤rencilerini okutan 110 ö¤ret-menle s›n›rland›r›lm›flt›r.

Veri Toplama Araçlar›

‹lkö¤retim okullar›nda çal›flan 5. s›n›f ö¤retmenlerinin 2005 Türkçe Dersi Ö¤-retim Program›’nda yer alan okuma, yazma, dinleme, konuflma, görsel okuma ve

gör-u

sel sunu ö¤renme alanlar› hakk›nda sahip olduklar› görüflleri tespit etmek amac›yla bir anket formu gelifltirilmifltir. Anket likert tipte haz›rlanm›fl ve anketteki maddeler “Hiç Kat›lm›yorum”, “Kat›lm›yorum”, “Karars›z›m”, “Kat›l›yorum”, “Kesinlikle Ka-t›l›yorum” fleklinde derecelendirilmifltir.

Anket formunda toplam 30 madde bulunmaktad›r. Bu maddelerin 11 tanesi yazma becerisine; 5 tanesi dinleme becerisine; 3 tanesi konuflma becerisine; 8 tanesi okuma becerisine; 3 tanesi görsel okuma ve görsel sunu etkinliklerine yöneliktir. Bu anket formu, pilot çal›flma için 52 ö¤retmene uygulanm›fl ve elde edilen veriler üze-rinde geçerlik ve güvenilirlik analizleri yap›lm›flt›r.

Anketin Geçerlik ve Güvenirlik Çal›flmas›

5. s›n›f ö¤retmenlerinin 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’nda yer alan okuma, yazma, dinleme, konuflma, görsel okuma ve görsel sunu ö¤renme alanlar› hakk›ndaki görüfllerini tespit etmek amac›yla gelifltirilen anket formunun güvenilir-lik derecesi, güvenilirgüvenilir-lik analizi ile belirlenmifl ve alpha katsay›s› ile s›nanm›flt›r. An-ketin güvenilirlik derecesi, yani alpha katsay›s› ,9610 olarak bulunmufltur.

Anket formunun geçerli¤i ise faktör analizi ile s›nanm›flt›r. Yap›lan faktör ana-lizi sonunda ankette yer alan sorular›n geçerli oldu¤u saptanm›flt›r. Ankette yer alan sorular›n faktör analizi sonundaki geçerlik dereceleri afla¤›da verilmifltir.

Faktör Analizi Sonuçlar›

Maddeler Sonuçlar Maddeler Sonuçlar

M1 ,893 M16 ,724 M2 ,879 M17 ,700 M3 ,789 M18 ,746 M4 ,768 M19 ,854 M5 ,684 M20 ,606 M6 ,640 M21 ,774 M7 ,618 M22 ,734 M8 ,780 M23 ,660 M9 ,759 M24 ,710 M10 ,842 M25 ,622 M11 ,616 M26 ,751 M12 ,740 M27 ,728 M13 ,842 M28 ,652 M14 ,719 M29 ,770 M15 ,695 M30 ,801

Veri Toplama Tekni¤i ve V erilerin Analizi

Geçerlik ve güvenilirli¤i tespit edilen anket formu, 110 ö¤retmene uyguland›k-tan sonra elde edilen veriler bilgisayar ortam›na aktar›lm›fl ve verilerin analizinde 10.0 SSPS for Windows paket istatistik program› kullan›lm›flt›r. Bu program yard›m›y-la anketteki maddelerin yüzdelik dilimleri ve frekansyard›m›y-lar› belirlenmifltir.

Bulgular ve Yorumlar

Bu bölümde 5. s›n›f ö¤retmenlerinin 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’nda yer alan yazma, dinleme, konuflma, okuma, görsel okuma ve görsel sunu ö¤renme alanlar› hakk›ndaki görüfllerine iliflkin bulgular yer almaktad›r.

1. Yazma Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgu ve Y orum-lar

‹lkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenlerinin yazma becerisini gelifltirmeye yönelik ö¤-renme alan›na iliflkin sorulara verdikleri cevaplar›n yüzde ve frekans da¤›l›mlar› afla-¤›daki tabloda gösterilmifltir.

Tablo 1: Yazma Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgular›n Yüzde ve Frekans Da¤›l›mlar›

Ö¤retmenler “Yap›lan etkinlikler sonucunda ö¤rencilerin anlaml›, kurall›, an-lafl›l›r, dil bilgisi bak›m›ndan do¤ru cümleler yazma yetenekleri artmaktad›r.” mad-desine % 7,2 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 37,8 oran›nda kat›lm›yorum, % 12,6 ora-n›nda karars›z›m, % 32,4 oraora-n›nda kat›l›yorum, % 9 oraora-n›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Görüldü¤ü gibi ö¤retmenlerin % 45’i bu maddeye olumsuz görüfl belirtirken olumlu görüfl belirtenlerin oran› ise % 41,4’tür.

“Ö¤renciler yap›lan çal›flmalar sonucunda yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda nok-talama iflaretlerini ve imla kurallar›n› daha uygun bir flekilde kullanabilmektedirler.”

u

SEÇENEKLER Maddeler 1 2 3 4 5 TOPLAM f % f % f % f % f % f % M1 8 7,2 42 37,8 14 12,6 36 32,4 10 9 110 100 M2 12 10,8 37 33,3 6 5,4 47 42,3 8 7,2 110 100 M3 4 3,6 19 17 19 17,1 57 51,4 11 9,9 110 100 M4 6 5,4 19 17,1 35 31,5 39 35,1 11 9,9 110 100 M5 4 3,6 32 28,8 20 18 45 40,5 9 8,1 110 100 M6 6 5,4 32 28,8 25 22,5 36 32,4 11 9,9 110 100 M7 2 1,8 34 30,6 16 14,4 50 45 8 7,2 110 100 M8 6 5,4 37 33,3 20 18 31 27,9 16 14,4 110 100 M9 2 1,8 20 18 20 18 55 49,5 13 11,7 110 100 M10 2 1,8 28 25,2 15 13,5 52 46,8 13 11,7 110 100 M11 0 0 17 15,3 28 25,2 54 48,6 11 9,9 110 100

u

maddesine ö¤retmenler % 10,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 33,3 oran›nda kat›lm›-yorum, % 5,4 oran›nda karars›z›m, % 42,3 oran›nda kat›l›kat›lm›-yorum, % 7,2 oran›nda ke-sinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 49,5’i olumsuz görüfl belirtirken % 44,1’i olumlu görüfl belirtmifltir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda bitiflik e¤ik el yaz›s›n› kullanabilme yetene¤ini kazanm›fllard›r.” maddesine % 3,6 oran›nda hiç kat›lm›yo-rum, % 17,1 oran›nda kat›lm›yokat›lm›yo-rum, % 17,1 oran›nda karars›z›m, % 51,4 oran›nda ka-t›l›yorum, % 9,9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu madde-ye ö¤retmenlerin % 61,3’ü olumlu görüfl belirtmifltir.

“Ö¤renciler yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda anlam›n› bildikleri kelimelerle bir-likte yeni kazand›klar› kelimeleri, atasözlerini, deyimleri ve özdeyiflleri yerli yerinde kullanabilmektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 5,4 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 17,1 oran›nda kat›lm›yorum, % 31,5 oran›nda karars›z›m, % 35,1 oran›nda kat›l›yo-rum, % 9,9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye araflt›rmaya kat›lan ö¤retmenlerin % 46’s› olumlu görüfl belirtirken, yaklafl›k 1/3’ünün karars›z kald›klar› görülmektedir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda yaz›lar›n› girifl, geliflme ve sonuç bölümlerine göre düzenleyebilmektedirler.” maddesine % 3,6 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 28,8 oran›nda kat›lm›yorum, % 18,0 oran›nda karars›z›m, % 40,5 ora-n›nda kat›l›yorum, % 8,1 oraora-n›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 48,6’s›n›n olumlu görüfl belirtti¤i anlafl›lmaktad›r.

“Yaz›l› anlat›mlar›nda (birleflik, basit) gibi farkl› cümle yap›lar›n› kullanabil-mektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 5,4 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 28,8 ora-n›nda kat›lm›yorum, % 22,5 oraora-n›nda karars›z›m, % 32,5 oraora-n›nda kat›l›yorum, % 9,9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 42,4’ünün olumlu görüfl belirterek kat›ld›¤› anlafl›lmaktad›r.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda ana fikri yard›mc› fikir-lerle destekleyebilmektedirler.” maddesine % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 30,6 oran›nda kat›lm›yorum, % 14,4 oran›nda karars›z›m, % 45 oran›nda kat›l›yorum, % 7,2 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmen-lerin % 52,2’sinin olumlu görüfl belirterek kat›ld›¤› anlafl›lmaktad›r.

“Ö¤renciler kendi yaz›lar›n› içerik, flekil ve dil- anlat›m yönlerinden düzelte-bilmektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 5,4 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 33,3 ora-n›nda kat›lm›yorum, % 18 oraora-n›nda karars›z›m, % 27,9 oraora-n›nda kat›l›yorum, % 14,4 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Oranlardan da anlafl›laca¤› gibi ö¤retmenlerin % 42,3’ü bu maddeye olumlu görüfl belirtmifltir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler, yar›m b›rak›lan bir metni, o metnin türünü dikkate alarak anlama uygun bir flekilde mant›ksal bütünlük içinde tamamlayabilmektedir-ler.” maddesine % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 18 oran›nda kat›lm›yorum, % 18 oran›nda karars›z›m, % 49,5 oran›nda kat›l›yorum, % 11,7 oran›nda kesinlikle kat›l›-yorum fleklinde cevap vermifltir. Görüldü¤ü gibi ö¤retmenlerin % 61,2’si bu madde-ye olumlu görüfl belirtmifltir.

“Ö¤renciler, yaz›l› anlat›m türlerinde (deneme, hikâye, günlük, mektup...) uy-gun yöntem ve teknikleri kullanarak seviyelerine uyuy-gun yaz›lar yazabilmektedirler.”

maddesine ö¤retmenler % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 25,2 oran›nda kat›lm›yo-rum, % 13,5 oran›nda karars›z›m, % 46,8 oran›nda kat›l›yokat›lm›yo-rum, % 11,7 oran›nda ke-sinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenler % 58,5 ora-n›nda olumlu görüfl bildirmifllerdir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler, yaz›l› anlat›mlar›nda sayfa düzeniyle ilgili kurallar› uygulayabilmektedir.” maddesine % 0 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 15,3 oran›nda kat›lm›yorum, % 25,2 oran›nda karars›z›m, % 46,8 oran›nda kat›l›yorum, % 9,9 ora-n›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 56,7’si olumlu görüfl belirtmifltir.

Türkçe ö¤retiminin temel amaçlar›ndan birisi de, ö¤rencilerin yaz›l› anlat›m becerilerini gelifltirmektir. Yazmak; duyduklar›m›z›, düflündüklerimizi, tasarlad›kla-r›m›z›, görüp yaflad›klar›m›z› yaz› ile anlatmakt›r. Konuflma gibi baflkalar›yla iletiflim kurman›n kendimizi anlatman›n yoludur (Sever, 2000: 24). Yazma becerisini mekanik olarak de¤il, elefltirel bir düflünce süreci olarak alg›lamak ve bilmek gerekir (Demirel, 1999: 43).

2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’n›n ö¤rencilerin yaz›l› anlat›m becerisini gelifltirmeye yönelik genel durumunu belirlemeye yönelik haz›rlanan maddelere araflt›rmaya kat›lan ö¤retmenlerin ortalama % 62’si olumsuz görüfl bildirmifltir. Ayr›-ca baz› maddelerde karars›z görüfl belirten ö¤retmenlerin oran›n›n oldukça yüksek olmas› program›n ö¤retmenler taraf›ndan tam olarak anlafl›lamad›¤› sonucuna da ifla-ret etmektedir.

Ö¤retmen görüfllerine göre ö¤rencilerin yaz›l› anlat›m çal›flmalar›ndaki en önemli eksiklikleri yaz›lar›nda sa¤l›kl›, düzenli bir plan yapmakta zorlanmalar›d›r. Ö¤retmenlere göre ö¤renciler yaz›lar›n› girifl, geliflme ve sonuç bölümlerine göre dü-zenleyememektedir. Bu durum, yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda baflka baz› sorunlar› da beraberinde getirmektedir. Yaz›l› anlat›m çal›flmalar›nda ö¤rencilerin dinledikleriyle okuduklar›n› iyi anlamalar› ve zihinlerinde yap›land›rmalar› gerekmektedir. Bir yaz›-da belirli bir plan yoksa o yaz›n›n ana fikri tam olarak belirlenemez. Ayn› zamanyaz›-da ana fikri destekleyen yard›mc› düflünceler de yaz›da belirsizleflir. Ana fikri ve yard›m-c› fikirleri belirgin olmayan yaz›larda mant›ksal bütünlükten de söz edilemez. Ayr›ca bir plan çerçevesinde yaz›lmayan yaz›larda kelimeler do¤ru yerde ve anlamda kulla-n›lamaz. Yaz› gereksiz bir söz y›¤›n›ndan ibaret olur. De¤iflik yaz› türleri kendilerine özgü planlar gerektirdi¤inden ö¤rencilerden de¤iflik türlerde yaz›lar yazmalar› da beklenemez.

Ö¤retmen görüfllerine göre yaz›lar›n› belirli bir plan çerçevesinde düzenleye-meyen ö¤renciler ayn› zamanda yaz›lar›nda mant›ksal bütünlük kuramamakta, de¤i-flik türde metinler yazamamakta, yaz›lar›nda ana fikri yard›mc› fikirlerle destekleye-memekte, ayr›ca kelimeleri yerli yerinde ve do¤ru anlamda kullanamamaktad›r. Bu-nunla birlikte bu sorunlar›n nedenlerini salt ö¤rencide, ö¤retmende veya programda aramamak gerekir. Bu araflt›rman›n alt amaçlar›ndan biri de ö¤retmen görüfllerine gö-re ‹lkö¤gö-retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤gö-retim Program›’n›n ö¤gö-rencilerin yaz›l› an-lat›m becerilerinin gelifltirilmesindeki etkilili¤i tespit edebilmektir. Yukar›da belirtilen yaz›l› anlat›m becerisiyle ilgili sorunlar›n nedenleri ve çözüm önerileri üzerinde bafl-ka araflt›rmalar da yap›labilir.

u

2. Dinleme Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgu ve Y o-rumlar

‹lkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenlerinin dinleme becerisini gelifltirmeye yönelik ö¤-renme alan›na iliflkin sorulara verdikleri cevaplar›n yüzde ve frekans da¤›l›mlar› afla-¤›daki tabloda gösterilmifltir.

Tablo 2: Dinleme Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgu -lar›n Yüzde ve Frekans Da¤›l›mlar›

Ö¤retmenler “Ö¤renciler s›n›f içinde yap›lan etkinliklerde (dinleme amac›n› belirleme, dinlemeye haz›rl›k yapma, dikkatini yo¤unlaflt›rma) gibi kurallar› uygula-yabilmektedirler.” maddesine % 9,0 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 19,8 oran›nda ka-t›lm›yorum, % 15,3 oran›nda karars›z›m, % 53,2 oran›nda kat›l›yorum, % 1,8 oran›n-da kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 55’inin olumlu görüfl belirterek kat›ld›¤›n› söyleyebiliriz.

“Ö¤renciler dinledikleri metinlerden hareketle metnin içeri¤ine ve sonucuna yönelik olarak tahminlerde bunabilmekte, ç›kar›mlar yapabilmektedirler.” maddesi-ne ö¤retmenler % 0 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 16,2 oran›nda kat›lm›yorum, % 9 oran›nda karars›z›m, % 58,6 oran›nda kat›l›yorum, % 15,3 oran›nda kesinlikle kat›l›-yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 73,9’unun olumlu gö-rüfl belirterek kat›ld›¤›n› söyleyebiliriz.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler dinledikleri metinlerde ana fikir, yard›mc› fikir ve di-¤er ayr›nt›lar› ç›karabilmektedirler.” maddesine % 0 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 14,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 23,4 oran›nda karars›z›m, % 49,5 oran›nda kat›l›yo-rum, % 11, 7 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 61,2’sinin olumlu görüfl belirterek kat›ld›¤›n› söyleyebiliriz.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler, 5 N 1 K (ne, niçin, ne zaman, nas›l, nerede, kim?) ku-ral›n› uygulayarak dinlediklerinden anlam ç›karabilmektedirler.” maddesine % 5,4 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 5,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 10,8 oran›nda karars›-z›m, % 60,4 oran›nda kat›l›yorum, % 17,1 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde ce-vap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 77,5’inin olumlu görüfl belirterek kat›ld›-¤›n› söyleyebiliriz.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler anlat›m türlerine (öyküleyici, betimleyici, bilgilendi-rici...) uygun olarak dinleme becerilerini uygulayabilmektedirler.” maddesine % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 23,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 14,4 oran›nda

karars›-u

SEÇENEKLER Maddeler 1 2 3 4 5 TOPLAM f % f % f % f % f % f % M12 10 9 22 19,8 17 15,3 59 53,2 2 1,8 110 100 M13 0 0 18 16,2 10 9 65 58,6 17 15,3 110 100 M14 0 0 16 14,4 26 23,4 55 49,5 13 11,7 110 100 M15 6 5,4 6 5,4 12 10,8 67 60,4 19 17,1 110 100 M16 2 1,8 26 23,4 16 14,4 55 49,5 11 9,9 110 100

z›m, % 49,5 oran›nda kat›l›yorum, % 9,9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde ce-vap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 59,4’ününn olumlu görüfl belirterek ka-t›ld›¤›n› söyleyebiliriz.

Bilgi edinme ve ö¤renme yolu olarak dinleme, en etkin biçimde kullan›lmas› gereken bir beceridir. Dinleme becerisi geliflmifl bireyler e¤itim- ö¤retim süreçlerinde, di¤er bireylere göre daha baflar›l› olabilmektedirler (Özbay, 2005: 12). Dinlemeyi ayr› bir ö¤renme alan› olarak ele alan tek program olan 2005 ‹lkö¤retim Türkçe Dersi Ö¤-retim Program›, ö¤rencilerin dinleme becerisini gelifltirmek amac›yla önce dinleme kurallar› üzerinde durmakta daha sonra da ö¤rencilere çeflitli etkinliklerle dinleme kazan›mlar›n› edindirmeyi hedeflemektedir.

Günümüz ilkö¤retim kurumlar›nda ö¤rencilerin yeteri kadar dinleme ve izle-meye dayal› anlama becerisini kazanamad›klar› bilinen bir gerçektir. Bunun için ö¤-rencilere mutlaka dinleme ile ilgili beceri ve al›flkanl›klar›n kazand›r›lmas› gerekmek-tedir. Bu iflin için bir program haz›rlanmal›d›r. (Özbay, 2005: 13).

Elde edilen bulgulardan araflt›rmaya kat›lan ö¤retmenlerin 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’n›n ö¤rencilerin dinleme becerilerinin geliflimine olumlu katk›lar sa¤lad›¤›na inand›klar› sonucuna ulafl›lm›flt›r.

Ö¤retmenler, ö¤rencilerin dinleme becerisiyle ilgili kazan›mlara büyük oran-da ulaflt›klar›n› düflünmektedir. Yazma kazan›mlar›na ulaflamad›klar› belirtilen ö¤-rencilerin dinleme kazan›mlar›na ulaflma düzeylerinin yüksek olmas› ilgi çekicidir. Bu durum, yazman›n dinleme becerisine göre daha etkin olmay› gerektirmesiyle aç›k-lanabilir.

3. Konuflma Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgu ve Y o-rumlar

‹lkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenlerinin konuflma becerisini gelifltirmeye yönelik ö¤renme alan›na iliflkin sorulara verdikleri cevaplar›n yüzde ve frekans da¤›l›mlar› afla¤›daki tabloda gösterilmifltir.

Tablo 3: Konuflma Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgu -lar›n Yüzde ve Frekans Da¤›l›mlar›

Ö¤retmenler “Ö¤renciler, konuflmalar›n› belirli bir plan çerçevesinde düzenle-yebilmektedirler.” maddesine % 0 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 25,2 oran›nda kat›l-m›yorum, % 12,6 oran›nda karars›z›m, % 45 oran›nda kat›l›yorum, % 16,2 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 61,2’si-nin olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

u

SEÇENEKLER Maddeler 1 2 3 4 5 TOPLAM f % f % f % f % f % f % M17 0 0 28 25,2 14 12,6 50 45 18 16,2 110 100 M18 0 0 26 23,4 18 16,2 54 48,6 12 10,8 110 100 M19 4 3,6 20 18 22 19,8 56 50,5 8 7,2 110 100

u

“Ö¤renciler konuflmalar›nda konunun ana fikrini, yard›mc› fikirlerini ve bun-lar› destekleyici ayr›nt›bun-lar› vurgulayabilmektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 0 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 23,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 16,2 oran›nda karars›-z›m, % 48,6 oran›nda kat›l›yorum, % 10,8 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde ce-vap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 59,4’inin olumlu görüfl belirterek kat›l-d›klar› söylenebilir.

“Ö¤renciler, konuflmalar›n› ortama ve arkadafllar›n›n seviyelerine göre düzen-leyebilmektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 3,6 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 18 oran›nda kat›lm›yorum, % 19,8 oran›nda karars›z›m, % 50,5 oran›nda kat›l›yorum, % 7,2 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmen-lerin % 57,9’unun olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

Konuflma düflüncelerin, duygular›n ve bilgilerin seslerden oluflan dil arac›l›-¤›yla aktar›lmas›d›r (Demirel, 1999; 40). Konuflma duygu, düflünce ve dileklerin gör-sel, iflitsel ögeler arac›l›¤› ile karfl›m›zdakine iletmek, aç›klamak, d›fla vurmakt›r (Ta-fler, 2000; 27).

Ö¤retmen görüfllerine göre ö¤renciler, konuflmalar›n› ortama ve arkadafllar›-n›n seviyelerine göre belirli bir plan çerçevesinde düzenleyebilmekte; konuflmalar›n-da konunun ana fikrini, yard›mc› fikirlerini ve bunlar› destekleyici ayr›nt›lar› vurgu-layabilmektedirler.

Elde edilen bu bulgulardan hareketle araflt›rmaya kat›lan ö¤retmenlerin 2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’n›n ö¤rencilerin konuflma becerilerinin geliflimine olumlu katk›lar sa¤lay›p sa¤lamad›¤›n› belirlemeye yönelik haz›rlanan maddelere olumlu görüfl bildirerek kat›ld›klar› söylenebilir.

4. Okuma Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgu ve Y o-rumlar

‹lkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenlerinin okuma becerisini gelifltirmeye yönelik ö¤-renme alan›na iliflkin sorulara verdikleri cevaplar›n yüzde ve frekans da¤›l›mlar› afla-¤›daki tabloda gösterilmifltir.

Tablo 4: Okuma Becerisine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgula -r›n Yüzde ve Frekans Da¤›l›mlar›

SEÇENEKLER Maddeler 1 2 3 4 5 TOPLAM f % f % f % f % f % f % M20 6 5,4 26 23,4 13 11,7 55 49,5 10 9 110 100 M21 2 1,8 10 9 14 12,6 58 52,3 26 23,4 110 100 M22 4 3,6 16 14,4 21 18,9 58 52,3 11 9,9 110 100 M23 2 1,8 11 9,9 28 25,2 58 52,3 11 9,9 110 100 M24 6 5,4 16 14,4 24 21,6 51 45,9 13 11,7 110 100 M25 2 1,8 14 12,6 26 23,4 56 50,5 12 10,8 110 100 M26 2 1,8 7 6,3 30 27 54 48,6 17 15,3 110 100 M27 2 1,8 15 13,5 19 17,1 60 54,1 14 12,6 110 100

Ö¤retmenler “Ö¤renciler okuman›n amac›na ve metnin türüne göre okuma tekniklerini (sorgulayarak okuma, göz atarak okuma...) uygulayabilmektedirler.” maddesine % 5,4 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 23,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 11,7 oran›nda karars›z›m, % 49,5 oran›nda kat›l›yorum, % 9 oran›nda kesinlikle kat›l›yo-rum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 58,5’inin olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

“Ö¤renciler yap›lan etkinlikler sonucunda metinlere yönelik sorular› daha ko-lay ve do¤ru bir flekilde cevapko-layabilmektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 1,8 ora-n›nda hiç kat›lm›yorum, % 9 oraora-n›nda kat›lm›yorum, % 12,6 oraora-n›nda karars›z›m, % 52,3 oran›nda kat›l›yorum, % 23,4 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap ver-mifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 75,7’sinin olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler metinleri okurken girifl, geliflme ve sonuç bölümle-rinden hareketle her metnin plan›n› daha rahat kavrayabilmektedirler.” maddesine % 3,6 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 14,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 18,9 oran›nda karar-s›z›m, % 52,3 oran›nda kat›l›yorum, % 9,9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde ce-vap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 62,2’sinin olumlu görüfl belirterek kat›l-d›klar› söylenebilir.

“Okuma anlamayla ilgili olarak yap›lan etkinliklerden sonra ö¤renciler metin-leri elefltirel ve sorgulay›c› bir bak›fl aç›s›yla okuyabilmektedirler.” maddesine ö¤ret-menler % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 9,9 oran›nda kat›lm›yorum, % 25,2 ora-n›nda karars›z›m, % 52,3 oraora-n›nda kat›l›yorum, % 9,9 oraora-n›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 62,2’sinin olumlu görüfl belir-terek kat›ld›klar› söylenebilir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler metinlerde yer alan önemli ifadeleri (neden-sonuç iliflkileri, karfl›laflt›rmalar, benzetmeler, tan›mlamalar...) ay›rt edebilmektedirler. ” maddesine % 5,4 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 14,4 oran›nda kat›lm›yorum, % 21,6 oran›nda karars›z›m, % 45,9 oran›nda kat›l›yorum, % 11,7 oran›nda kesinlikle kat›l›-yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 57,6’s›n›n olumlu gö-rüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

“Ö¤renciler okuduklar› metinlerin konular›n›, ana düflüncelerini, yard›mc› düflüncelerini ve destekleyici düflünceleri daha do¤ru bir flekilde tespit edebilmekte-dirler.” maddesine ö¤retmenler % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 12,6 oran›nda ka-t›lm›yorum, % 23,4 oran›nda karars›z›m, % 50,5 oran›nda kat›l›yorum, % 10,8 oran›n-da kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 61,3’ünün olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

Ö¤retmenler “Ö¤renciler metinlerden hareketle bafll›ktan içeri¤i, içerikten bafl-l›¤› tahmin etme, metinlerdeki düflünceler üzerinde mant›k yürütme gibi ç›kar›mlar-da bulunabilmektedirler.” maddesine % 1,8 oran›nç›kar›mlar-da hiç kat›lm›yorum, % 6,3 oran›n-da kat›lm›yorum, % 27 oran›noran›n-da karars›z›m, % 48,6 oran›noran›n-da kat›l›yorum, % 15,3 ora-n›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 63,9’unun olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

“Ö¤renciler metni anlamland›r›rken resim, foto¤raf, karikatür gibi görsel ma-teryallerden yeterince yararlanabilmektedirler.” maddesine ö¤retmenler % 1,8 ora-n›nda hiç kat›lm›yorum, % 13,5 oraora-n›nda kat›lm›yorum, % 17,1 oraora-n›nda karars›z›m,

u

% 54,1 oran›nda kat›l›yorum, % 12,6 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 66,7’sinin olumlu görüfl belirterek kat›ld›kla-r› söylenebilir.

Okuma, “insan›n kendisinden ve çevresinden haberdar olmas›, okudu¤unu anlamak koflulu ile hangi yaflta olursa olsun yak›n çevresi d›fl›ndaki dünya ile iliflki kurmas›” fleklinde tan›mlanmaktad›r (Alpay, 1991: 120). Sever (2000:15)’e göre ise bir ö¤renme süreci olan okuma dilin ö¤retilmesinde ve hayata geçirilmesinin temelinde yer almaktad›r. Bu görüfl Bamberger (1990: 1) taraf›ndan okuman›n temelinde yatan gerçe¤in, de¤iflik düflünceleri ö¤renmek oldu¤u fleklinde desteklenmektedir. Buna göre okuma eylemi hem birey hem de toplum hayat› aç›s›ndan üzerinde ›srarla du-rulmas› gereken bir etkinlik alan›d›r. Do¤ru ve h›zl› okuyan, okudu¤unu yerli yerin-ce yorumlayan, sözlü ve yaz›l› anlat›m› iyi yapabilen ö¤rencilerin bütün okul haya-t›nda baflar›l› olaca¤› muhakkakt›r (Göçer, 2000). Bununla birlikte yirmi birinci yüz y›l insan› h›zl›, do¤ru, anlayarak ve elefltirel okuma becerisine sahip olmad›¤› sürece hem günlük yaflam›nda hem de ö¤rencilik yaflam›nda baflar›s›z olacakt›r ( Köksal, 2001: 6).

2005 Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’n›n ö¤rencilerin okuma becerilerinin ge-liflimine olumlu katk›lar sa¤lay›p sa¤lamad›¤›n› belirlemeye yönelik olarak haz›rla-nan maddelere ö¤retmenlerin ço¤unlu¤u olumlu görüfl belirtmifltir.

5. Görsel Okuma ve Görsel Sunu Etkinliklerine ‹liflkin Bulgu ve Y orumlar ‹lkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenlerinin görsel okuma ve görsel sunu ö¤renme ala-n›na yönelik sorulara verdikleri cevaplar›n yüzde ve frekans da¤›l›mlar› afla¤›daki tabloda gösterilmifltir.

Tablo 5: Görsel Okuma ve Görsel Sunu Etkinliklerine Yönelik Ö¤retmen Görüfllerine ‹liflkin Bulgular›n Yüzde ve Frekans Da¤›l›mlar›

Ö¤retmenler “Programda yer alan görsel okuma ve yazma etkinliklerinin, ö¤-rencilerin anlama ve anlatma becerilerini gelifltirmede etkili oldu¤una inan›yorum.” maddesine % 1,8 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 11,7 oran›nda kat›lm›yorum, % 9 ora-n›nda karars›z›m, % 55,9 oraora-n›nda kat›l›yorum, % 20,7 oraora-n›nda kesinlikle kat›l›yo-rum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 76,6’s›n›n olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

“Ö¤renciler, etkinlikleri gerçeklefltirmek amac›yla yeterli ve gerekli araç gereç-leri bulmakta güçlük çektikgereç-lerinden dolay› görsel sunu yapmakta zorlanmaktad›r-lar.” maddesine ö¤retmenler % 3,6 oran›nda hiç kat›lm›yorum, % 17,1 oran›nda kat›l-m›yorum, % 14,4 oran›nda karars›z›m, % 41,4 oran›nda kat›l›yorum, % 22,5 oran›nda

u

SEÇENEKLER Maddeler 1 2 3 4 5 TOPLAM f % f % f % f % f % f % M28 2 1,8 13 11,7 10 9 62 55,9 23 20,7 110 100 M29 4 3,6 19 17,1 16 14,4 46 41,4 25 22,5 110 100 M30 4 3,6 31 27,9 6 5,4 46 41,7 23 20,7 110 100

kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 63,9’unun olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir.

Ö¤retmenler “S›n›f içindeki görsel okuma ve sunu etkinlikleri, ders kitab›nda-ki resimleri yorumlama ile s›n›rl› kalmaktad›r.” maddesine % 3,6 oran›nda hiç kat›l-m›yorum, % 27,9 oran›nda kat›lkat›l-m›yorum, % 5,4 oran›nda karars›z›m, % 41,4 oran›n-da kat›l›yorum, % 20,7 oran›noran›n-da kesinlikle kat›l›yorum fleklinde cevap vermifltir. Bu maddeye ö¤retmenlerin % 62,1’inin olumlu görüfl belirterek kat›ld›klar› söylenebilir. Elde edilen bulgulardan hareketle araflt›rmaya kat›lan ö¤retmenler, program-da yer alan görsel okuma ve görsel sunu etkinliklerinin ö¤rencilerin anlama ve anlat-ma becerilerini gelifltirmede etkili oldu¤una inananlat-maktad›r. Di¤er taraftan ö¤retmen-lere göre ö¤renciler yeterli araç gereç bulmakta zorland›klar›ndan görsel okuma ve görsel sunu etkinliklerini gerekti¤i ölçüde gerçeklefltirememektedir. Bu nedenle de görsel okuma ve görsel sunu etkinlikleri ders kitab›ndaki resimleri yorumlamakla s›-n›rl› kalmaktad›r.

Bu görüfllerden hareketle program›n uygulanmas›ndan ve alt yap› eksiklikle-rinden kaynaklanan baz› sorunlar›n bulundu¤u ifade edilebilir. Korkmaz (2006: 258) da program›n baflar›yla uygulanmas›n› engelleyecek en önemli faktörleri; okullar›n alt yap› yetersizli¤i, araç-gereçlerin ve materyallerin yetersizli¤i, s›n›flar›n kalabal›k olmas›, ailelerin maddi külfet getirmesi olarak ifade etmektedir.

Sonuçlar

1. Araflt›rmaya kat›lan ilkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenleri yazma becerisiyle ilgili maddelere % 32,4 oran›nda kat›l›yorum ve % 9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum ceva-b›n› vermifllerdir. Yazma becerisi ile ilgili maddeler olumlu görüfl bildiren maddeler-dir. Bu maddelere hiç kat›lm›yorum cevab› veren ö¤retmenlerin oran› % 7,2 ve kat›l-m›yorum cevab›n› veren ö¤retmenlerin oran› da % 37 olmufltur. Bu sonuçlara göre yazma becerisiyle ilgili maddelere kat›larak görüfl belirten ö¤retmenlerin oran› ile ka-t›lmayarak görüfl belirten ö¤retmenlerin oran› hemen hemen birbirine eflittir.

2. Araflt›rmaya kat›lan ilkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenleri dinleme becerisiyle ilgi-li maddelere % 53,2 oran›nda kat›l›yorum ve % 1,8 oran›nda kesinilgi-likle kat›l›yorum ce-vab›n› vermifllerdir. Bu maddelere hiç kat›lm›yorum cevab› veren ö¤retmenlerin ora-n› % 9 ve kat›lm›yorum cevab›ora-n› veren ö¤retmenlerin oraora-n› da % 19,8 olmufltur. Bu sonuçlara göre dinleme becerisiyle ilgili maddelere kat›larak görüfl belirten ö¤retmen-lerin oran›, kat›lmayarak görüfl belirten ö¤retmenö¤retmen-lerin oran›ndan daha fazlad›r.

3. Araflt›rmaya kat›lan ilkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenleri konuflma becerisiyle il-gili maddelere % 45 oran›nda kat›l›yorum ve % 16,2 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum cevab›n› vermifllerdir. Bu maddelere hiç kat›lm›yorum cevab› veren ö¤retmenlerin oran› % 0 ve kat›lm›yorum cevab›n› veren ö¤retmenlerin oran› da % 25,2 olmufltur. Bu sonuçlara göre konuflma becerisiyle ilgili maddelere kat›larak görüfl belirten ö¤ret-menlerin oran›, kat›lmayarak görüfl belirten ö¤retö¤ret-menlerin oran›ndan daha fazlad›r.

4. Araflt›rmaya kat›lan ilkö¤retim 5. s›n›f ö¤retmenleri okuma becerisiyle ilgili maddelere % 49,5 oran›nda kat›l›yorum ve % 9 oran›nda kesinlikle kat›l›yorum ceva-b›n› vermifllerdir. Bu maddelere hiç kat›lm›yorum cevab› veren ö¤retmenlerin oran› % 5,4 ve kat›lm›yorum cevab›n› veren ö¤retmenlerin oran› da % 23,4 olmufltur. Bu so-nuçlara göre okuma becerisiyle ilgili maddelere kat›larak görüfl belirten ö¤retmenle-rin oran›, kat›lmayarak görüfl belirten ö¤retmenleö¤retmenle-rin oran›ndan daha fazlad›r.

u

5. Ö¤retmenler, programda yer alan görsel okuma ve görsel sunu etkinlikleri-nin ö¤rencilerin anlama ve anlatma becerilerini % 76,6 oran›nda gelifltirdi¤ini ifade et-mektedir.

6. Ö¤retmenlerin % 63,9’u yeterli araç gereç bulunamad›¤›ndan ö¤rencilerin görsel okuma ve görsel sunu yapmakta zorluk çektiklerini ifade etmektedir. Bu olum-suz durumdan dolay› görsel okuma ve görsel sunu etkinliklerinin ders kitab›ndaki resimleri yorumlamayla s›n›rl› kald›¤›n› ifade eden ö¤retmenlerin oran› da % 62,4 ola-rak tespit edilmifltir.

Öneriler

1. Ö¤retmenler s›n›f içi yazma etkinliklerinde anlaml›, kurall›, anlafl›l›r, nokta-lama iflaretleri ile imla kurallar›na uygun cümleler yazd›rma çal›flmalar›na daha faz-la yer vermelidir.

2. Ö¤renciler kendi yaz›lar›n› içerik, flekil ve dil-anlat›m yönlerinden düzeltme konusunda cesaretlendirilmeli ve ö¤rencilerin özellikle sayfa yap›s›yla ilgili kurallara dikkat etmeleri sa¤lanmal›d›r.

3. Ö¤renciler seviyelerine uygun farkl› yaz› türlerinde (deneme, hikâye, günlük, mektup...) uygulanan yöntem ve teknikler hakk›nda bilgilendirilmeli ve bun-larla ilgili etkinliklere a¤›rl›k verilmelidir.

4. Ö¤rencilerin s›n›f içinde yap›lan dinleme etkinliklerinde dinleme amac›n› belirleme, dinlemeye haz›rl›k yapma, dikkatini yo¤unlaflt›rma gibi kurallar›n bilinci-ne varmalar› ve bunlara uymalar› sa¤lanmal›d›r.

5. Ö¤rencilerin konuflmalar›n› bulunduklar› ortama ve arkadafllar›n›n seviye-lerine uygun belirli bir plan çerçevesinde düzenleyebilmeleri için gerekli uygulama-lar yap›lmal› ve önlemler al›nmal›d›r.

6. Ö¤renciler okuman›n amac›na ve farkl› metnin türlerine göre okuma teknik-leri (sorgulayarak okuma, göz atarak okuma...) hakk›nda bilgilendirilmeli ve bu ko-nuda gerekli çal›flmalara a¤›rl›k verilmelidir.

7. Görsel okuma ve görsel sunu etkinliklerinin programda istenen flekilde ya-p›labilmesi için araç gereçlerle ilgili alt yap› eksiklikleri giderilmelidir.

8. Ö¤retmenler, program›n içeri¤i, ö¤renme alanlar›, etkinlikler, ders iflleniflle-ri, yöntem ve teknikler hakk›nda hizmet içi kurslar ve seminerler yoluyla uzmanlar taraf›ndan bilgilendirilmelidir.

Kaynakça

Akyol, Hayati. (1999). “Bilgi Vermeye Dayal› Metinler ve Ö¤retimi”, Ça¤dafl E¤itim. Nisan 253. Akyol, Hayati. (2003). “Metinlerden Anlam Kurma”. Türklük Bilimi Araflt›rmalar› . S. 13: ss.

49-58

Alpay, Meral. (1991). Kütüphane: Dünü Y ar›na Ba¤layan Köprü. Türk Kütüphaneciler Derne¤i ‹stanbul fiubesi, ‹stanbul.

Bamberger, Richard. (1990). Okuma Al›flkanl›¤›n› Gelifltirme. Çev: Bengü Çapar. Kültür Bakan-l›¤› Yay›nlar›, Ankara

Coflkun, Eyyüp. (2005). “‹lkö¤retim Dördüncü ve Beflinci S›n›f Ö¤retmen ve Ö¤rencilerinin Yeni Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’yla ‹lgili Görüflleri Üzerine Nitel Bir Araflt›rma”. Kuram ve Uygulamada E¤itim Bilimleri. C. 5, S. 2. ss. 421-476.

Demirel, Özcan. (1999). ‹lkö¤retim Okullar›nda Türkçe Ö¤retimi. Milli E¤itim Bakanl›¤› Yay›n-lar›, ‹stanbul.

Göçer, Ali. (2000). “‹lkö¤retim Ö¤retmeni Adaylar›na ‹lk Okuma Yazma Çal›flmalar› ‹le ‹lgili Pra-tik Öneriler”. Millî E¤itim Dergisi . S.148.

Gö¤üfl, Beflir. (1993). “Türkçe Ö¤retimine Genel Bak›fl”. ‹lkö¤retim Okullar›nda Türkçe Ö¤reti -mi ve Sorunlar›. TED Yay›nlar›, Ankara. ss. 1-26.

Kavcar, Cahit (1996). “Ana Dili E¤itimi”. Ana Dili Dergisi . S. 1.

Korkmaz, ‹sa. (2006). “Yeni ‹lkö¤retim Program›n›n Ö¤retmenler Taraf›ndan De¤erlendirilme-si”. I. Ulusal S›n›f Ö¤retmenli¤i Kongresi Bildirileri . 14-16 Nisan, Kök Yay›nc›l›k, An-kara. C. 2. ss. 249- 260.

Köksal, Kemal. (2001). Okuma Yazman›n Ö¤retimi. PegemA Yay›nc›l›k, Ankara

MEB. (2005). ‹lkö¤retim Türkçe Dersi (1-5. S›n›flar) Ö¤retim Program›. Millî E¤itim Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara.

Özbay, Murat. (2005). Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme E¤itimi. Akça¤ Yay›nlar›, Ankara. Sever, Sedat. (2000). Türkçe Ö¤retimi ve T am Ö¤renme. An› Yay›nc›l›k, Ankara.

Sidekli, Sabri. ve Buluç, B. (2006). “‹lkö¤retim 5. S›n›f Ö¤rencilerinin Okudu¤unu Anlama Bece-rilerinin Karfl›laflt›r›lmas›.” I. Ulusal S›n›f Ö¤retmenli¤i Kongresi Bildirileri , 14-16 Ni-san, Kök Yay›nc›l›k, S. 1. ss. 156-167.

fiimflek, Nurettin. (2004). “Yap›land›r›c› Ö¤renme ve Ö¤retime Elefltirel Bir Yaklafl›m”, E¤itim Bilimleri ve Uygulama. S. 5. ss. 115-139.

Tafler, Suat. (2000). Konuflma E¤itimi. Papirüs Yay›nevi, ‹stanbul.

Tosuno¤lu, Mesiha. ve Deniz Melanl›o¤lu, D. (2004). “Türkçenin Yolculu¤unda Önemli Durak-lardan Biri: E¤itim Ö¤retim Programlar›.” I. Ulusal Sosyal Bilimler Sempozyumu. K›r›kkale.

Tosuno¤lu, Mesiha. ve Deniz Melanl›o¤lu, D. (2006). “Türkçe Müfredat Programlar›n›n De¤er-lendirilmesi.” I. Ulusal S›n›f Ö¤retmenli¤i Kongresi Bildirileri. 14-16 Nisan. Kök Yay›nc›l›k. C. 2. ss. 86-99.

u