KÖPElKLERDıE ÖN EXTRJIDMİTıENİN A:RTERİEL V ASKULAıHİZ'ASYONU
The arteriel blood supply of thoracic limb in dogs.
N ecd et DUR!SUN1
Sadettin TIPTRIDA!MAZ~
Memduih G-EZİCİ3 Summary : This study was. made to investigate the arteriel blood b}ood supply of thoraci.c limb in do:gs. In this study, 14 do.gs were used. Latex and polyester resin ·were used .in the invesıtigation of the material. Axillary artery supplies thoradc limb. Axillary artery divides into braühial and suJbscapular a~teries ıbetween the sulbscapularis and the conj-oined tendon of the teres major and latissimus dorsi.
The su:bscaıpular artery continues dorsocaudally between tihe
su;b-scapularis and teres major along the caudal border of the scaıpula tO'wards i ts cauda'l anıgle. The circumıflex scapular cranial and caudal circumflex humeral aınd tJhoracodorsal arteries arise fr:Om subsapulary artery.
The bracihial artery is the di·stal contiınuaıiion of the axi11ary artery in the arın. 'The brachial artery, aifter .givinıg the deep bra·chial artery, the callateral ulnar artery; the suıperfi'Cial brachial artery, the transverse cu!bi:tal artery and the .common interosseus artery is termed median artery. Fro.m these arteries, medial bran:dh of superficial anteıbrachial
artery dosen~t form donsal carpal xete it directly continues as common dorsal di'gi tal artery.
The median artery. gives the deep antebrachial artery, radial arıtery
within the proximal third and fourtıh of the forearm respe.ctively. The parent vessel forms palmar superficial arch. From this arch çırise abaxial palmar digital artery V and palmar commoiı digital arteri es ·I, II, lll and IV. Fr.om this arch arises a!baxial pa'lmar digital artery. V. Besides, dorsa1
branıch of 1:he ulnar artery eo n tin u es as albaxia1 dorısal diıgital artery V.
(ıl) Prof. Dr., 'S. ü. Vetertner Fakültesi, Anatomi Bilim Dalı, Konya. (12) Yrd. Doç. Dr·., S. ü. Veteriner Fakültesi, Anatomi Bilim Dalı, Konya. (3) Arş. Gör., S. ü. Veteriner Fakültesi, Anatomi Bilim Dalı. Konya.
176 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici ·
Özet : tBu çalışma, köpe.klerde ön extre.mitenin arteriel vaskularizas-yonunu incelemek ama•cıyla yap1lmıştır. Çalışmada 14 ::ıdet köpek
kulla-nılmıştır. MateryaHerin inceleınmesinde latex ve polyester resin kullanıl mıştır.
Ön extremitenin arteriel vas-kularizasyonuııu a' axillaris sağlar. A. axillais, m. teres major ve ·m. laiissimus dorsi'nin birleşik tendoları ile m. suıb.scapularis arasında a. brachialis ve a. su:bscapularis'e ayrılmak
tadır.
A. suıbscapularis m. teres major ile m. subscapularis arasında scapu-la'nın margo caudalis'i boyunca dorsocaudal olarak seyreder. Bu damar a. circumflexa humeri cranialis, a. circum.flexa humeri caudalis, a 'illıora
codorsalis ve a. ciı··cumflexa s•capula'yı verir.
A. bradı.ialis, a. axillaris'in ön extremitede distale doğru deva·mı'dır.
A. prof1_1nda brachii, · a. bicipitalis, a. bra-chialis ·superficialis, .a' con'atera-lis ulnaris, ·a. transıversa cubiti ve a. interossea communis'i verdikten sonra a. mediana adını alır. Bu damarlardan a. antebracihialis superfici-alis cranisuperfici-alis'in ra·mus medisuperfici-alis adındaki dalı rete carpi dersale'nin
olu-şumuna katılmadan doğrudan a. digitalis dorsalis com'Inunis I olarak
de-vam eder.
A. mediana ante!brachium'un proximal 1/3·'ünde a. proıfunda ante-brachii'yi, proxim'al 1/4'üınde de a. radialis adındaki yan dalları verir.
Da-marın d ervamı. a. diıgitalis palmaris V aibaxialis ve aa. digitales palmares. ·commune!3 I-IY'in baışlaı:ıgıç aldığı arcus palımaris superficialis'in oluşu-:
muna katılır. A. digitalis palmaris V abaxialis bu arcus~an (arcus
p~lma-ris sup.f.) ayrılır. Ayrıca a. digitalis dorsalis V a!baxialis a~ ulnaris'in
ra-mus dorsali~ adındaki d~lının deva·~ı durumundadır.
0' • ,L"!'
Giriş
Evcil memeli hayvanlarda özellikle damar iıçine enjekte edilen kini-yasal ınaddelerin ve enjeksiyon tekniğinin :geliştirilmiş. olması sonucu damar sistemi daha so.ınut bir' şekilde incelenelbilmek' edir. Son zaman-larda geliştirilımiş olan plastik madde enjeksiyonları damarlar arasında~ -ki anastomosis'lerin belirlenmesinde bü,yük önem taşımaktadır. Bu
se-ıbeble dolaşı·m. siste.mi üzerinde yapılan çalışmalarda özellikle plastik
madde A.ranır hale ıge1miştir:
Köpeklerde ön extremi.tede sık sık meydana gelen traumatl.k yara~ lanmalarda .bölge anatomisi büyük ·bir önem arzetmektedir. Bu selbeible, plastik madde ve latex kullanarak. köpeklerde ön extremitenin arteriel vaskularizasyonunun incelenmesi ama·çlanımıştır.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 177
. Köpeklerde ön extre.mitenin rrteriel vaskularizasyonu, a.
subclavia'-nın de~.Tamı olan a. axillaris tarafından sağlanmaktadır (5, 9, 10, il,l). A. axillaris, m. teres major ve m. latissiımus dorsi'nin birleşik
tendo-ları ile m. suıbscapu!laris arasında, a. suhscapularis ve a. brachialis'e
ay-rılır (·2, .3, .5, 9, 10).
A. bracıhialis : A. axillarjs'in son iki daılindan biridir. Oınuz ekle-minden itibaren .a. a:xillaris'in devamıdır (5, 8, llıl). Başlangıçta m. biceps bra·chii ile· m. triceps brachii'nin c ap u t m ediale'si arasında, cranialde n. muscubcutaneus, caudalde n. :mdialis'le birlikte kolun meıdia.l yüzünde seyreder. Dirsek ekieminin flexor yüzünde ·m. pronator teres'in altından
geçer ve a. interossea communis'i verir. Damarın devamı a. mediana adı
nı alır.
A. b:rıachialis, kol un proximal l/3'inde a. profund.a bracihi'i (9, ll), distal lj,3'inde a. bicipitalis'i (:5, ·6, 9,), articulatio cuJbiti'nin proxima:linde a. collatera1is ulnaris'i (6), kolun distal l./4'inde a. brachialis superfici-alis'i ( 4, 5, '6, 9, 10) ve artkulatio cubiti'nin distalinlde a. interosseıa com-munis'i (5, ll, :12) verir.
A. mediana, a. brachialis'in a. interossea communis'i verdikten son-raki devamı olup (5, 8), ante:brachium'un proxi·mal 1/3'inde a. profunda
anteb:r.acJ:ıii'i ortası düzeyinde ise a. radialis'i verir (:3, 4, 5, 11). Materyal ve Metot
Bu çalışmada değişik yaş ve cinsiyette 14 adet erıgin köpek kul:lıanıldı.
Hayv.anların tartımları yapıldıktan sonra her bir hayvana kg. başı
na 28 ınıg. ne·mbutal v. cephalic:a anteıbrachii'den enjekte edildi.
Anestezi edilen hayvanlardıa sağ ön extremite vücuttan uzaklaştırı larak s2ğ a. axillaris'ten kanın boşaltllıması sağlanıdı. Kanı boşaltılan
hay-vanların sol a. axillaris'leri diseke edildi. Üzerinde çalışılan damarların
daıhıa belirgin olması için korrozyon (kas·t) metodu tercih edildi.
Korrozyon (kast) metodu (1) : Bu metot için şu maddelerden
olu-şan terki!b ıkullanı1dı.
a) Polyester reçinesi b) Aceleratör
c) Katalizör
d) Solıvent
e) Polyester pasta 'boyası (Kırımızı)
ı 78 Necdet Dursun - Sadettin Tl:pırdamaz - Memduh Gezici
Yukanıdaki maddelerin belli oranlarda: (*) katılmasıyla oluşan
solüs-yon .doğrudan a. axillaris'lere enjekte edildi._ Enjeksiyonun bitiminden
sonra daımarlar ligatüre edilerek piyesler yaklaşık 2'4 °C'de 2.4 saat bek-letildi. Bu süre sonunda soiüsyon arterler içiride arzu edil~n şekilde sert-leşti. Aynıca 4 hayvanın
a.
axiliaris'lerine latex (8). enjekte edildi. Piyes-lerin arteriel sistemi diseke edilere·k incelendi. Diıseksiyon yapılmadığızaman . piyesler form ol havuzlarınıda muhafa·za edildi.
Araştırmada pens, bistüri, costatom, lup
v
;b. giıbi ana to mi diseksiyo-nunda kullanılan araçlardan ya·:rarlanıldi.Bu ç:alış.mada Namina Anatomica Veterinaria (.19183) terimleri
kul-lanıldı (.13).
Bulgular
Nopeklerde ön extn.mi te'nin arteriel beslenmesini .a. axillaris sağla
maktadır. Bu damar m. teres major ve m. latissimus dor·si'nin birleşik
tendoları ile m. su:bscapulariıs arasında biri kıalın, a. brachialis ve diğeri
inc.e a. swbscapularis o1nıaık üzere iki son dala ayrılmaktadır.
A. axi'llaris son daUarına ayrılmadan önce aşağıdaki kolları
verrmek-teıdir:
A. ihoradea latera.li:3 : Bu damar a. axillaris'in dorısal yüzünden çıkar.
lnn. axillaris propria'nın late:nal yüzü boyunca caudale doğru seyreıder.
Bu çalışmada da damarın n. thora'Cica la teralis'e eşlik eden iki da la
ay-rıldığı ve m. pe.ctoralis ascendens, m. latissimus dm'si ve m. cutaneus trunci'yi beslediği gözlemlenmiştir.
A. thoracica externa : Birinci costa düzeyin'de a. axillaris'in ventral yüzünden ayrılan bu dama;r, n. pectoralis cranialis'e eşlik elderek m. pec-toralis descendens'f \besler.
Ramus deltoideus: Bu damarın bir hayvanda ·a. thoracica externa ile ortak· .bir kökle diğerlerinde ise a. · axillaris'ten doğrudan ayrıldığı,
mm. pectorales'lerde dağıldığı .görü'lmüştür.
A. suJbs,capularis: A. subscapularis m. tere-s major- ile m. subs-capula-ris arasınıda a:. axillaris'ten ayrılır, scapula'nın ·ma:rgo caudalis'i boyun-ca dorsocauıdal yönde seyreder.
(*) Davilux; Boya, vernik, sentetik reçine ve polyester fabrikası A.Ş. Bornova, İzmir.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu - - - -179
A. su!bS'capularis seyri esnasında şu yan dalları verir:
1 - A. circun1flexa humeri cranialis: Bu damarın iki piyeste a. brac-hialis'in ilk da'lı olarak, diğerlerinde ise a. suıbscapularis'ten başlangıç aldığı tesbit edilmiştir. M. eoracohrachia1is ve m. teres major üzerinde m. biceps brachii'de dağılan ince bir dal verir. Damarın devamı m. biceps brachii'nin origosu altında humerus'un troc'hanter major'una doğru iler~
ler, burada a .. circumflexa humeri caudalis'in a. col1aterahs radialis'i ile ağızlaşır.
2 - A. circumflexa soapula: A. suıbscapularis.in cranial yüzünden
çı'kah küçük bir damardır. Scaıpula'nın margo caudalis'ine doğru m. tri-ceps bracıhii'nin caput lateralis'i ile ni. sulb'scapularis arasında ilerler. Scapula'nın ınıargo caudalis'i düzeyinde m. infraspinatus ve m. suıbsüapu laris'te dağılan iki dala ayrıldığı görülmüştür.
3 - A. circumflexa humeri caudalis: M. coraco:bra·chialis'e küçük bir koi verdikten hem·en sonra iki dala ayrılır. Dallardan lbiri a. collate-ralis radiaHs, diğeri a. collateralis media'dır. A. collatearlis raldialis, m. brachialis ile m. triıceps !brachii'nin caput accessorium'u arasında distale
doğru seyreder. Tuberculum majus'un altında a. cirıcum.flexa humeri
cra-nialis'le ağızlaşır. Seyri eısnasında .m. brachialis'de da.ğılan bir da1 ile a. nutricia humeri'yi verir. Diğer dal a. colla·teralis media'dır ve rete arti-culare cufbiti'nin oluşumuna katılmaktadır.
4 -- A. thoracodorsalis : Bu damar a. su'bs-capularis'in cauıdomediaJ
yüzünden ayrılır. N. thoracodorsalis'e eşlik eder ve m. latissimus dorsi'-yi ıbesler.
A. hrachia1is : A. axillaris'in distale doğru devamıJdıT. Artiıculatio cu-biti'nin distalinde a. interossea co:mmunis'i verdikten sonra a: mediana olarak de:vam eder.
A. brachialis'in yan dalları:
A. prıofunda brachii: Bu damar kolun proximal 1/3'ünd.e a.
brachia-lis'in eaudal kenanndan çıkar, .m. triceps brachii'nin caput longum'u ile caput medialis'inde dağılır. Bu damann bir hayvanda iki adet olduğu bi-rinin· proximal diğerinin distal seyirle m. triceps brachii içerisinde da ..
ğıldığı ve da-maırın devamının a. circumflexa humeri caudalis'in a. co1la-teralis raıdialis'i ile ağızlaştığı tesbit edilmiştir.
A. bicipitalis : Bu damar kolun distal 1./3'ünde a. brachialis'in cranial yüzünden ayrılmakta ve m. biceps brathii iıçerisinde dağılmaktadır. Bu çalışmada 4 piyeste a. bicip1talis'in a. brachialis superficialis'le birli'kte a. brachialis'ten ayrıldığı gözlemlenmiştir.
180 Necdet })ursun - Sadettın Tıpırdamaz - Memduh Gezjci
A. collateralis ulnaris : Articulatio eubiti'nin proximalinde a. hracihi-alis'in cauıdal yüzünden ayrılarak n. uluaris'in n. cutaneus antebrachii caudalis'i ile. birlikte olecranon'a doğru seyretmektedir. Bu damarın m. triceps brachii, .m. flexor digi toruın superficialis ve m. flexor ca:rpi ulna-ris'e dallar verdiği, humerus'un epiconıdylus medialis'i üzerinde de a. re-currens uluaris'le ağızlaştığı görıülmü§tÜr.
A. brac'hialis superficialis : A. collateralis uluaris'in orijininin hemen
karşısında a. brachialis'ten ayrılır. M. brachialis'in distalinden geçer ,.ve ön kolda a. antebrachialis superficialis eranialis adını alır. Burada n. mus-culocutaneus'un n. cutaneus -antefbrachii medialis dalına eşlik eden aa. radiales superficiales'i vermektedir.
A. an teıbracıhialis .superficialis cranialis m. extensor carpf radialis üzerinde vena cephalica'nın her iki tarafında seyreden ramus lateralis ve ra:mus medialis'e ayırılmaktadır.
Ram us la teralis metaıcarpal aralıkiara aa. diıgitales dıorsales com-mu-nes II, III ve IV'ü verme·ktedir. Bu damaTlar rete carpi dorsale'den ayrı
lan aa. mettacarpales dorsales I, II, III ve I·V ile birleşir. Bu birleşmeden
sonra lıeır bir da.mar iki damara yani· aa. digitales dorsales proprlae'ya
ayrılır (Şekil 1, Re'Sim 1).
Rmus medialis ise reıte carpi dorsale'nin oluşumuna katılmaz, doğru
dan a. diıgitalis dorsalis communis I olarak devam eder.
A. transversa cuibiti: A. brachialis'in lateral yüzünden çıkan bu da-mar, m. ibiceps brachii, m. 'brachialis ve humerus arasında seyrede:r: M. supinator, m. brachialis ve m. extensor carpi radialiıs'e kollar. vererek son-lanmak~tadır_
A. intero3sea communis: Bu damar articuılatio cubiti'nin ·distalinde a. brachialis'ten ayrıhr. M. pronator quadratus'a doğru ile.rler. Orijinin-den hemen sonra a. ulnaris'i verir ve spatium interosseum ante~ra·c'hii'de
a. interossea caudalis ve a. interossea cranialis'e ayrılır.
A. ulnariıs: Anıtelbracihium'da n. ulnaris'le b~rlikte c;listale doğru de-vam eder. Orijini yaıkıınında a. recurrens ulnaris'i verir. Dah~ sonra n. ul-naris'le birlikte carpus'a yönelir ve os carpi accessorium düzeyind~ ra-mus dorsalsi ve daha sonra ise rcımus carpeus dorsaHs ve ramus carpeus palmaris'e ayrılır.
A. recurrens ulnaris: A. uluaris'ten ayrılan küçük bir da-mardır.
A:r-ticulatio cuıbitf'nin flexor yüzünde a. collaterali's ulnaris ile ağızlaşır. :Bu damar ante:brachium üzerindeiki flexor kaslara kollar vermektedir ..
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu ısı Ra·mus dorsalis a. digi tali s dorsalis V aıbaxialis olarak devam etn1e.k. tedir (Şe~il ıl).
R.J·müs carpeus dorsalis rete carpi dorsale'nin oluşumuna katılmak·
taıdır (Şekii1 ,2);
Ran1us carpeus palmaris antebrac'hium üzerindeki flexür kaslara ve m. pronator quadratus'a kol1ar vermekte ve canalis carpalis'te a. inte· rossea caudalis'le aınasto-mose olıınaktadır.
A. jnterossea cranialis: A. interossea communis'in spatium interos· seum antebrachii düzeyinde verdiği son iki dalından ~ayıf alanıdır. Spa-tium interosseum ante:brachii proxi,male vasıtasıyla antebrachium'un crania-1 yüzüne. geçer. Extenısor kaslara kol verir. A. interossea recurre:ns
adındakj dalı ile rete articulare culbiti'nin oluşumuna katılmaktadır.
A. interossea caudalis: Bu da·mar a. intero'ssea coınmunis'in distale
doğru deva'mıdır. Spatium interosseuan ·ante'brac!hii'de, m. pronator
quad-ratus'un altında distale doğru seyreder. Antebr.achium'un distalinde ra-mus carpeus palarıaris ve ra·mus interosseus'a ayrılır. RamuG. carpeus pal· maris m. flexor digitnrum pTofundus'un altında seyreder, articulatio ulna -car_pe!a düzeyinde a. uluaris'in ram us carp.eus palmaris'i ile anasto· mose olur. Damarın devamı ise ramus palmaris adını alır. Ramus pa}ma-ris carpus'un distalinde ramus superficialis ve ramus profundus diye iki dala ayrıhr. Bu dallaTdan ramus superficialis, arcus palmaris superfici-alis'in, ramus profundus ise arcus palmaris profundırs'un oluşumuna
ka-tılmaJkltadı:r.
Ramus interosseus, spatium intero:sseum anteıbraclhii distale'den ge-çer. M. aıbductor digiti longus'un altında yeralır, a. interossea cranialis'le
ağ-ızlaşır. Ağızlaşmadan sonra ramus ca11Jeuıs doTsa:Iis adını alarak rete carpi dor13ale'nin oluşumuna :katılır.
A. mediana : Bu damar a. hrachialis'in a.' interossea comınunis'i ver-dikten sonra aşağı doğru dew1nudır. N. meıdianus'Ja birlikte, m. flexor di,gitorum prüfundus boyunca seyreder. A. profunda antebrachii, ve a. ra· dialis adındaki yan dallarını veriL Metacarpus'un ortası düzeyinde önc·2 a. radiıalis'in ramus paluna·ris superfidalis'i ile, sonra a interosseus cau-dalis'in ramus palmaris'inin ramus superficialis'i ile ağızlaşır. Böylece arcu.s palmaris superfida1is'in oluşuanuna katılarak sonlanır. (Şekil 3: Resim 2.).
A. mediana'nın yan daUarı:
A. profurida anteibrachii: Bu damar ante/braclhium'un proximal
182 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici
ııadialis'in altında daha sonrada m. flexor digitorum profundus'un altın
da seyreder. Acb geçen ıbu kas1arda dağılmaktadır.
A. radialis : Anıteıbrachium'un proximal 1/4'ünde a. mediana'nın ön
duvarından ayrılır. M. flexor carpi radialis ile os rıadius arasında distale
doğru seyreder. Antebrachium'un distal 1/3'ünde ramus carpeus dorsalis
ve ran1us carpeus palmaris adında iki ince dal verir. Damaırın devamı
carpus'un proximalinde ram us palmaris supevficialis ve ram us palmaris · profundus'a ayrıLarak sonlanır.
Ramus carpeus dorsalis, m. aıbductor digiti I lonıgus'un derin yüzrün-den geçer, carpus düzeyine gelir ve rete carpi dorsa'le'nin oluşumuna
ka-tılır. Rete carpi dorısale'ıden aa. metacarpea dorsales I- IV haşlıangıç ahr. Bu darnarlar interme'tacarpal aralıklar:da distale doğru seyrederler.
Ramus palmaris superficialis'in katilmasıyla şekillenen arcus palıma
ris superficialis'ten aa. digitales pa1mares oo.mmunes I- IV ile a. digita-lis palma·ris V aıbaxialis başlangıç alır.
Ramus palmaris profundus'un katlılmasıyla şekillenen arcus palmaris profundus'ten aa. metacarpea palmares I -IV çıkar. Bu damarlar ramus
ı::-·2rforcıns proximalis ve distalis aracılığıyla birleşerek her:biri parmalk-la-ra giden iki aa. d1giıtales palmares propriae'ya ayrılmaktadırlar (.Şekil 4, Resim 3).
Tartışma ve Sonuç
Köpeklerde ön extremite bazı araştırmacıların (5, :8, ·10, 12) 'da bil-dirdiklPri gibi a. axillaris tarafından vaskularize edHmektedir.
A. axillaris son kollarına ayrılmadan önce liteıraıtürde (5, 9, ıl2)
bil-dirdiği giıbi a. thoracka exte.rna, a. tfuoracica lateralis ve ra.mus delto-ideus'u verir. Bu çalı§mada ise ram us deltoideus'un Getty (6) 'nin
biQdir-diğine uygun olarak a. tıhoracica externa ile birlikte a. axillaris'ten
ay-rıldığı görülmüşıtür.
A. circumflexa humeri cranialis'in köpekte a. sulbscapularis (5, 6, 10, ll), a. brachialis (ı2, .5, 10) ve a. axillaris ( 4, 5, 9, ~1,1) 'ten ayrıldığı bildi-rilmesine rağmen, bu çalış:mada a. circunıflexa humeri cranialis'in iki hayv:3.nda a. brachialis'ten oniki hayvanda a. suibscaıpularis'ten ayrıldığı,
a. axillaris'ten ise ayrılmadığı ve aynı ·damarın literatürlere (5, 9, 10, ll)
uygun olrak a. circumflexa humeri caudalis'in a. collateralis raıdialis'i ile
anastowoıse olduğu tespit edi1miştir.
A. profunda brachii'nin bazen çift (5) ve a. collateralis radialis'le anastomose olduğu C5·, 9, 1'1) bildirilmektedir. Bu çalış-mada a. pııofunda
Köpeklerde Ön ·Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 183
brachii'nin bir hayvanda iki tane olduğu ve m. tric2ps · brachii içerisinde
b:ızı aı'a'Şhr.macıların (5, 9, ll) gö·rüşlerine' uy.gun olarak a. collateralis radialis ile ağızlaştığı belirlenn1iş, buna karşın literatürde (9, ll) bildi-rilen a. eollateralis ulnaris ile olan anastomosis'i tespit edilememiştir.
A. bicipitalis bazen a. brachialis superficialis veya a. transıversa cu-biti ile birli!kte a. brachialis'ten ayrılmaktadır (5, 9). Bu çalışmada a. bi-cipitalis'in dört piyesie a. 'bracıhia1is supentficialis'le birlikte a. brachialis'-ten ayrıldığı ve bazı araştırmacıların (5, 6, 9) belirttikleri gilbi m. biceps brachii'de dağıldığı görülmüştür.
A. collateralis ulnaris'in humerus'un epicondylus mediale'si üzerin-de a. r:ecurrens ulnaris'Je anastomose olduğu ifadesi (9) bu çalışmanın
bul-guları ile uyum içerisindedir. Bazı araştırmaeliların ('4, '5, 6, 10) bildirdik-leri gihi bu çalışmaıda da a. antebradıialis cranialis'in ra·mus lateralis ve ramus ınedialis'e ayrıldığı ve r.amus mediaüs'in rete carpi dorısale'nin
oluşumuna katılmadığı, doğrudan a. digitalis dorsalis communis I olara'k
devam ettiği r•amus lateralis'in ise aa. digitales dorsıales communes II, III, IV'e ayrıldığı saptanmıştır.
Miller (9) a. recurrens ulnaris'in a. mediana'dan ayrıldığını bildirnlesi-ne karşın, bu çalışmaıda a. recurrens ulnarir3'in a. brachialis'ten ayrıldığı
ve liteTatür (11) verilerine uygun olarak a. collateralis ulnaris'le ağızlaş
tığı belirlenmişıtir.
A. interossea communis'in articula.tio culbiti'nin distalinde, a. brac-hialis'ten (5, H) ve a. mediana'dan- (6, 9) ayrıldığ·ı bildirilmesine rağ
men, bu araştınnada köpeklerde a. interossea communis'in a. bracihialis'-ten ayrıLdığı ve orijininden hemen sonra a. ulnaris1
i verdiği belirlenmiş
tir. Köpeklere özgü bir daınıar olan a. ulnıaris'in ram us carpeus palmaris'-inin ar-cus palmaris superıficialis'in oluşumuna katıkhktan sonra a. digi-talis palmaris V abaxialis olarak deıvam ·ettiği biLdirilmesine (5) rağmen,
bu ÇB.lışmada a. digitalis palmaris V abaxialis'in arcus palmaris superfici-alis'ten ayrıldığı ve bunun Nickel ve ark. ~lO) 'nın bulıgularıyla aynı
ol-duğu görülmüştür. Ayrıca a. uluaris'in ra.mus carpeus dorsalis'inin
deva-mı olarak bildirilen (5) a. digitalis dorsalis V abaxiali'3'in bu çalışmada
a. ulnaris'in :rıamus dorsalis'inin deva•mı olduğu görülmüşıtür. A.
interos-sea conımunis'in a. mediana'dan ayrıldığı bildirilmesine (2) rağmen bu
araştırmada aynı damarın a. brachialis'ten ayrıldığı gıörülmüş!tür. A. in-terossea coımmunis'in dalı olan a. interossea cranialis spatium interosıseum
ant~brachii proximale vasıtasıyle ante.brachium'un cranial yüzüne
geç-tiği, a. interossea recurrens ·adındaki . dalı aracılığı ile rete arıticulare cu-biti'nin olu_şumuna katılqığı ( 4, _ ·!), 9, !ll) ifıadesi bu araştırmanın
bildirdikle-184 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici
ri gibi bu çalışn1ada da a. interossea cranialis'in ram us , carpeus palma-ris'i ile a. ulnapalma-ris'in aynı isi,mli dalının ağı'zlaştığı belirlendi.
Bazı araştırmacıların ( 4, 10) köpeiklerde re~te carpi dorsale'nin a. ra-dialis, 'l. interosseus caudalis ve a. ulnaris'in ramus carpeus dorsalis'Jeri
tarafından oluşturulduğunu bi1dirmeleri elde edilen bulgularla uyum
içe-risindedir. Getty (5) ise rete carpi dorsale'nin oluşumuna a. antebracıhi
alis sup0rficialis cranialis'in ramus medialis'inin de katıldığını bildirme•k-tedir. Köpeklerde yaıpıhn bu çalışmada ramus medialis'in rete carpi dor-sale'nin oluşumuna katılmadan a. digitalis dorsalis communis I olarak devam ettiği tespit eıdi1di.
Arcus palmaris superficialis bazı araştırmacıların ( 4, 10) bildirdik-leri gibi a. radialis'in ramus palmaris superficialis'i, a. interossea cauda-lis'in ram us palmaris'inin raımus superficialts'i ve· a. medianıa tarafından oluşturulur. Geıtty (ılO) ise bu arcus'a 2. ulnaris'in ramus superficialis'inin
katıldığ~nı bildirn1ektedir. Oysa, bu çalışmada a. ulnıaris ile a. interossea caudalis'in ramus carpeus palmaris adındaki dalının adı geçen arcus'un
oluşumundan önce ağız,laştığı belirlenmiştir.
Köpeklerde palmar kesiminin vaskularizasyonunu sağlayan arcus palmaris profundus, a. raıdialis'in ramus p:ılmaris profundus'u ile a. in-· t.erossea caudalis'in ramus palrriaris'inin ramus profundus'u tarafından oluşturulmaktadır. Bu buLgular bazı araştırmacılar ( 4, 10) tarafından da
desteklenmeıktedir.
Sonuç olarak, köpekte ön extremite'nin beslenmesini sağlayan cia-marlar arasında fevkalade ağızlaşma mevcuttur. Ayrıca ayağın beslen-mesini sıağılayan damarlar özeliiikle palmar yüzde dikkate değer derece-de kalındırlar.
Kaynaklar
ı
-
Aycan, K., Bi1ge A. (19.84). Plastik enjeksiyon ve korrozyon metodu ile'v '9 •·:a.liaQ '}I'B.!l dt.L '.(}. saı\ı~l:[ 'lS'8IDIUtlS'8.l'8 uıulSHIIOl'BU'8 tiialSlS .ıaın~SBA 54ı5- 5:5ı2·.
2 - Çalışlar, T. C197•3). "Köpeklerin Diseksi,yonu". F. ü. Vet. Fak. Yay. 8, A. Ü.
B9:sımevi. Ankara.
3 - Doğuer, S. ('1970). "Evcil Hayvanların Komparatif Sistematik Anatomisi
(Dolaşım Sistemi)" A. ü. Vet. Fak. Yay., 2'50, Ders Kitaıbı 15;2,
4 -Dursun, N. (1981). "Veteriner Komparatif Anatomi Dolaşım Sistemi". A. Ü. Vet. Fak. Yay., 37'7, Ders Kitaibı :. 276.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 185
5 - Getty, R. (·197;5). "Sisson and Grossman's the Anatamy of the Dom.estic Animals". Fifth Ed. W. B.. Saunders Cornp~ny. Philadelphia, London. Toronto.
6 - Giesse, G. (19411). "Uber die arterien des halses und der vordergliedmabe beim hund, insbesondre ihr topographisches verhalten". Aus der
anata-ınisehen institut der Tierarztlichen hochschule zu Hannaver.
7 - GriHin and George (1'974). Latex injektion kit. ZPıK-:5'80-S Gerrard Bio-logical Gentre Worthing road, east pr.est·on, West Sussex BN 16 IAB. 8 - International Committe on Veterinary Cross Anatemical Nomeclature,
(19813). "Nomina Anatomica Veterinaria". Third Ed. Ihaca, New York. 9 - Miller, M. K, Ohristenson, G. C. and Evans, H. E. 0984). "Anatomy of
the dog". W. B. Saunders Company, Philedelphia.
10 - Nickel, R., and Wissdorf, H. (lı964). Vergleichende betrachtung der Hund, Schwein, Rind, Schaf, Ziege, Pferd. Zbl. Vet. Med., lil, 265-29'12.
ll - Nicl{el, R., Schumıner, A. and Seiferle, E. 0'9<8.1). "The Anatamy of the Domestic Animals. Vol. 3. Verlag Paul Parey. Berlin and Hamburg.
12 - Pierrard, J. (197!2). "Anatomie Appliquee des Carnivores Domestiques, Ohien et Chat". Maloine, S. A. 27. Ed. Rue de l'ecole de Medecine Paris.
186 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırda.maz - Memduh Gezici
1-_._--1~----Ramus dorsalis(a.ulnaris) ı--:.'---:.1c~---A.antebrachialis superficialis cran.
(ramus ıateralis)
---A.digitalis dorsalis comm.r
:i>ekil ı :Sag on extremitenin arterleri w dorsal yüzden gl!Jrünüş The arteries ot the right thoracic limb •dorsal view
Resim ı. Sağ. ön extremitenin ar-ter leri - Dorsal yüzden
görünüş (The arteries of the right thoracic 1imb).
Dorsal vi:ew.
ı -Ram us lateralis (A.
antebrachiaUs su-perficialis cranialis) 2 -Ram us media.lis. 3 - Aıa. digitales
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu
- - - + - - - - R a m u s carpeus dorsalis (a. interossea caudalis)
1---ıJ-+----Ramus carpeus dorsalis (a,uınaris) Ramus carpeus dorsalis
(a radialis)
Şekil 2: Re te ca rp i clorsa ıe ~d orsa! yüzden görün U$
Dotsat carpat rete ordorsa ı view
_,_1_88_· _ _ _ Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici·
' - - " " - - - A .interosseıJS caıJdalis
RamllS sl.lperficiali s ArcıJS· palmaris sıJperficia\is
\--..ı.----A digita\is palmaris(v.abaxialis)
Şe"kiı 3: Arcus palmaris superficia\is-palmar yüzden görünü~> Superficial palmar arch -pa\mar view
Re3im.2. Are alis, palmar yüzden u:; nalmaris
superf~· c~i.:-ı~~~~~t~~
rünüş CSuperficıial pal-mar arch) palpal-mar 1 - A. ınediana.
2 - A. radialis. 3 - Arcus palmaris
pcrLciali~.
4 - Aa. digitales palma-reG communes I- IV.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu
11--'----Ramus carpeus palm;ıris(a.uln)
Ş eki ı 4: Arcus palmar is profundus-palmar yüzden görünü s Profund palmar arch- palmar view
.Resim 3. Arcus palm·aris profun-dus Palmar yüzden
gö-rünüş (Profund palmar
arch) palmar view.
ı
-
A. radialis.~2-R. profund us (a. in-teross·eus caud.). 3 -Arcus palmaris
pro-fundus.
4 -Aa. metacarpea dor-sales I- !:V.
