MEVSİM SONUNDA
DEVLET TİYATROSU
G ecen h a fta idinde birkaç günlüğüne Anka- raya gittim . B aşk a ü lkelere seyahat im kân ın ı bu lanlar içinde Paris’e, Londraya, Viyaııaya, h a ttâ New Y o rk 'a sırf tiy a tro görm ek için giden san at severler vardır. B en de A ııkaraya öyle gidiyorum işte. T iyatro görm ek İçin. B u gidişlerin zih in deki hazırlığı b ir m evsim in gelişi, y a da b ir ağa cın dallarındaki m eyvaların olgunlaşm ası gibi yavaş yavaş olur. A cıkm aya da benzer biraz ha hazırlık. G üzel bir yem ekten son ra kendin i ra hat, doym uş hisseden bir adam ın h u zu ru , tatm in edilm işliği ile döıuııüşsün üzdür A nkaradaıı. B ir zam an sınıra filân ca tiyatrodaki oyu n un değişti ğini du yar veya okursun uz. A ldırm azsın ız. A rka sından bir başkası değişir. İçin izde bir kıp ırd an m a duyarsınız. Derken yeni bir opera a lın ır re pertuara. A rdından y e n i bir piyes daha ilân olu n ur; onu bir başkası tâkip eder. G ü n ü n b irin de fark ın a varırsın ız ki agacııı m eyvalan baştan
başa yenilenm iş. V a k tin iz u yg un değildir, işin iz çoktur, paranız yoktur, şu du r budur, ama bir do bakarsınız ne yapıp yap ıp A n karan m yolu n u tu tm uşsu nu z. Ne zam an böyle bir kaçam ak yap sam, A n kara tiyatro ların d a oraya aynı m aksatla geldiğini itira f eden kim i genç, kim i yaşlı, ka d ın lı erkekli İstan b u llu dostlara rastlarım . Per de aralarında karşılaşır, seyrettiğim iz oyunların tartışm asını yaparız.
T iyatroya m eraklı b ir kim se için A n kara nor mal zam anların da bile bir F estival havası sunar hale geldi. Bundan önceki gidişim den sonra yaz dığım bir yazıda da söylem iştim ; tiyatroları, opera tem silleri, konserleri, resitalleri ile başkent tu ristik bir sanat m erkezi oldu iyiden iyiye. H,eııı bu hareketlerle ilgilen enler yaln ız AnkaralIlar ve yerli tu ristle r değil; tiyatro larda h a tırı sayılır dcıecede çok sayıda ecnebiye de rastlanıyor. A y r ıc a yabancı san atçıların k atıld ığ ı san at göste rilerin in gitgide çoğalm ası da An karayı kendi çapında bir m illetlerarası tiya tro ve m usiki mer kezi haline getirm iş bulunuyor.
B akın bn defa n eler vadediyordu başkent: B ü yü k T iyatrod a Güney d G ökçer’in «K ral Lear» tem silinin yerini, O rhan Aseııa’nın K anu n i Snl- tan Süleym an ve çevresi hak k ın d a yazdığı «Hür- rem Sultan» adlı yeni bir eser alm ıştı. Operada Nevi t K o d allı'n ın «Van Gogh» ve D on izetti’niıı «I.ucia di Lammermoor» undan sonra Pucelnl'- nin doğum unun yüzün cü yıldön üm ün ü k u tla m ak am aciyle «Turandot» operası tem sil edili yordu. «Turandot» u Ingiliz K raliyet O perasının m em leketim izde m isafir bulunan tan ın m ış reji sörü P eter P o tter sahneye kovm uş, son derece zen gin dekor ve kostüm lerin i Alm an dekoratörü U lrich Dam rau h azırlam ıştı. A slında hiç de «küçük» olm ayan K ü çü k T iyatrod a H alit Ziya U şaklıgil’in «Kâbus» adlı eseri tiyatro edebiya tım ızın klâsikleşm iş örneklerini u nu tu lm ak tan k u rtarıp , sadeleştirilm iş bîr dille yeni kuşaklara tan ıtm ak ve aynı zam anda m lllt repertuarım ızı zenginleştirm ek kaygısının ü ciin cü başarılı de nem esi olarak sunuluyordu. Ü çüncü Tiyatroda çağdaş İta ly a n yazarı Diego F ab rl’n in «Gönül Avcısı» arllı ilgi çekici bir kom edisi. Oda T iy at rosunda İn g iliz K ato lik yazar Graham Greenc'- în «Oturm a Odası» adlı ağır ve ciddî bir eseri
K eııter’in sahneye koyduğu bir «Hamlet» tem si li ile Ankara seyircilerin in karşısında çetin (ve başarılı) bir im tih an geçirm ekteydiler.
B unlardan başka gelecek gü n ler için şu olay la r şehrin h er ta ra fın d a ilân olun uyo rdu : Am e rik a lı orkestra şefi R obcrt Uatvrence’ in idaresin deki R iyasetlcum hu r Filarm oni O rkestrasın ın eş liğin de m eşhur Rus p iyan isti t.rııil G ilels'in ve receği bir konser; La Seala O perasına m ensup Roberto T u rrin i, G iau n i Raim oiıdi, G igliola Frazzoni ve diğer İtalyan san atçıların ve bir A- ıuerikalı sopranonun k atılacağı özel «Turandot» ve «Madama B u tterfly » tem silleri; M aarif V ekili sayın C elâl Y ard ım cım ın him ayesinde tertip le nen T ü rk - İn g iliz K ü ltü r H aftası m ün asebetiy le m em leketim ize gelecek olan İn g iliz K raliyet B aiesl’niıı eıı degerlt san atçıların dan dördünün bizim B ale B ölüm ü He birlik te verecekleri bale tem silleri: Y ıld ız ve M üşfik K c n le r kardeşlerin İngiliz oyu n cu larla b irlik te oynayacağı Oscar VVilıle’in «Sam im î O lm anın Önemi» kom edisi; K ü çü k T iyatrod a yeni b ir te lif piyes; K onserva tu a r sahnesinde m evsim sonu hale gösterileri, bugünlerde m em leketim izde ilk defa olarak B ur sa D evlet T iyatrosun da oyn anm akta olan «Flo- m ena M arturano» adlı İtaly a n eserinin yakın da Ü çüncü T iyatrod a verilecek tem silleri, v.s., v.s.
G üvendiğim kaynaklardan öğrendiğim e göre M illi Eğitim B akanı bü ttiu bu faaliyetlerle y a kından ilgilen m ekle ve A ıık aran ııı sah ne olduğu zengin sanat ve k ü ltü r gelişm esinin başka şehir lerim ize de yayılm asın ı sağlam ak em elindedir. B un dan sekiz ay kadar önce. M uhsin E rtu g ru l’- ıtıı Umum M üd ürlükten em ekliye ayrıldığı gün lerde tertiplenen bir basın to p lan tısın d a M aarif V ekili Sayın C elâl Y ardım cı D evlet T iyatrola rı nın ve O perasının iki ayrı Umum M ü d ürlük teş k ilâ tı He çalışm ağa k oyu lacağın ı ve bu san at ıııü- esseselerinin çok daha m ükem m el ve çok daha ileri bir seviyeye u laştırıla cağ ın ı; bu arada B öl ge T iyatroların ın da daha esaslı bir şekilde yu r da serp iştirileceğim k a t’î b ir İfade ile açık la m ıştı. i E ylü l tarih li «Vatan» da çık an ve M uh sin ErtugruTuıı âııi olarak em ekliye ayrılışı kar şısında duyduğum ü zü n tü yü belirten bir yazıda, «tıışaaliah S ayııı Y ardım cı haklı çıkar,» leıııeıı- n isin de b u lu nd uğu m u hatırlıyoru m . T iyatro m evsim inin sonunun yaklaştığı şu günlerde bu tem enninin gerçekleşm iş olm asından cidden bü y ü k sevinç duym aktayım . Operadan ayrılıp ay rı bir Umum M üdürlük halin e getirilen Devlet T i yatrosu «Cadı Kazanı», «öfke», «K ral Lear», «K â bus», «D uvarların Ötesi» gibi tem sillerle en se viyeli ve başarılı m evsim lerinden birini sona er dirm ek üzere. Bölge T iyatroları projesi de adını adım geliştirilm ekte. G elecek y ıl şim dikilerden başk.1. biri Eskişehirde olm ak üzere iki yeni Böl ge T iyatrosun u n açılacağı vadedtliyor. A yrıca Is- la n b u lu n gelecek m evsim b ir Opera Bölüm üne kavuşm ası ve en geç iki y ıla kadar tam am lana cağı rad ed ilen O pera binası bitinceye kadar baş ka bir tiyatro d a devam lı opera tem silleri veril mesi de. söylendiğine göre. M illî Eğitim B akam ım ı gerçekleştirm eği arzuladığı tasavvn rlar ara sındaym ış. B unlardan başka İsta n b u l Şehir T i yatrosunu ıslah am aciyle B ak an lığ ın harekete geçeeegi de A n kara ily a lro çevrelerinde ısrarla söyleniyordu.
G ördüklerim , duydu klarım Aukaradan çok nikbin dönm em e sebep oldu. Sekiz ay önce, çok sevdiğim ve saydığım sayın M nhlis Ertnğruİ u, sebebi ne olursa olsun. D evlet T iyatrosu ve Ope rası Umum M üdürlüğünden u zak lastırap ların t i yatrom uza darbe indirdiklerini, k ü ltü r düşm anı sayılabileceklerini ileri sürerek kadar yanlış ve peşin hüküm lere saplanm ıştım . N eticenin çok Silkür h iç de höyle çıkm adığını, itira f etm eği \e tiyatro vc k ü ltü r dâvalarım ızla yakından ilg ile nen M îllî Eğitim B akanından o zam an vardığını peşin hüküm lerden dolayı alenen özür dilem eği vazife bilirim .
b ü yü k rağbet görm ekteydi. D evlet K oıiservatua- C rı öğrencileri K onservatuar sahnesinde Y ıld ız
* * * * * * A. A A A A A A A
