ŞANLIURFA BÖLGESİNDEKİ SAFKAN ARAP KISRAKLARINDA DİNOPROST İLE ÖSTRÜS SENKRONİZASYONU VE GEBELİK ORANLARININ ARAŞTIRILMASI

v«.

mı. Ilı'rı:.(20115).21,3-4: 33-37

ŞANLIURFA

BÖLGESINDEKi SAFKAN ARAP

K

ısRAKLARıNDA

D

iNOPROST

iLE ÖSTRÜS SENKRONiZASYONU VE GEBEliK ORANL

ARININ

ARAŞTIRILMASI'

Mehmet OsmanAtlı1@ Hayretlin Çetin2

E

valuntion of the

e

ffect o

f

D

inopro st o

n

Oes

trus

Sy

nchreniza tio n

a

nd P

rcgnancy

Rat

es i

n Purebr

ed Ara

bian M

a res i

n

Sarıliurfa

R

egion

ÖzetSunulan çalışmada,

c

östrü ste

lek doz uygulanan dinoprostunsafkan Arapkısraklanndaösırö ssenkroniza syo nu

ve

gebelikoranı naetkisiniaraştırmak arnaçıson. Bu amaçla, Nisan-Mayısaylanarasında. vaşıan5-12 arasındade{ıişe n, 35 adet ferti lsafkan Arap kısrak;

2O

'si

uygulama, 15'ikontrololmaküzere rasgele iki grubaayrıldı. Kontrol grubu hiçbir uy-gulama yapılmadan ösırüsegelenkısraklardanseçildi. Ayrıca dinoprostenjeksiyorıu sırasındaki follikülçapın ın östrüs ve ovulasyo n zamanı üzerineetkisini araştırmak için uygulama grubundaki kısraklarfollikülçapı ;;QO mm (n:9)

ve

<20 mm (n:11)olmaküzereiki grubaayrıldı. DiOstr(ıstekiuygulama grubundakikısraklara10mg dozda dinopro slim olarak enjekte edildi. Dinoprosıun yan el kileri klinik olarak göz lendi. Östrüsıe olduğu aygır muayenesi,endometrial öoem ve ronküıer gel işmeiletespit edilenkısraklar, ovulas yanşeki lleninceyekadar günaşırıolarakcIoQalaşımlatOh umland ı. Uygulama gr u-bundakikısraklardadinoprost enjeksiye nusonrası nda%90 oranındaöstrüs göZlendi. Yanetkilere karşı değerlendirilen pu-anlajortalaması 2.45%0.95olarak belirlendi.Ovulasyon ve gebelikoranıisesırasıylauygulamagrubunda%94,%65 kont -rol grubunda %86, %54 olduğu

ve

aradaki farkların istatistiksel olarak önemliolmadığı saptandı. Dinopfost enjeJo;;siyonu esnasında ovaryumla r üzerinde ~ mm 10 llikül bulunan kısraklarda enjeksiyon-ôstrüs

ve

OS!rOs-ovulasyorıarası süreler sırası yla2.0iO.5,4:tl.2güniken.<20mm failikülgrubundakikısraklardaise 4.6:t0.9, 5:t1.06 gon Oluğulespit edildi. Grup-lararası ndaki

erq

eksryon-öströs

arasısüreyönünde n fark,istatistiksel olarak önemli(p dJ01)idi. Sonuçolarak;oroposıuo

döstrusdöneminde tekdozuygulamasıyfayOksekösırüsolu şma oranınıeldeedilebil~i,dinoprostakarşı lerleme,ataksi vesancıgibiçeşitli yan etkilerçözlensede buyan etkilerinbirkaçsaatiçindeortadankalkıığıgörOldü.Ayrıcadinopro st en-jeksiyonu sırasında overyumlarOzerinde bulunan failikOIçapının, enjeksiyon ileöstrüsoluşumu arasındaki süre Uzerine önemli etkisininolduğu, dinoprostun gebelik üzenneherhangibirolum suz etkisininbulunmadığı , östrüs senkronizasyonu amacıylakolaylıkla uygulanabileceğikanaatinevankır.

Anah tar Sözcük ler :

tnnoprost

.

ösırc s serıkronizasyoııu ,kısr..

,

.<

Summary : The

em

of this study was lO investigalethe

ertset

of single

dese

dinoproston estrus synchronization and preg-nancyratein purebred Arabian mares duringoıestrous. Thirty-/ive purebred Arabianfertile mares.aged from510 12 years wereusecbeıweenApril and May.Animalsweredivided asneateo withdinoprostgroup (n: 20) and control group(n:15).

Control grou p ccnsetecol maresthaıhadestrus spontaneously,

rreated

marea were divided intotwo qroups accordingto

their

lolliele size(;;QO mm (n:9) and <20mm (n:11

II

oetectec

by means('iultrasonography duringoınoprost ırqectcnThe sideertectscore oldinoprost injection was evaıuetedclinicslly.The mares having estrus whichwere oetecteo by means of

teaser stenen

.

erccrretoaıedema and ıouccrar

qrowm

were bred naturallyevery olher dayunıi l ovuıanon. In the

t

reated

mares.esırusraıewasgook.The sid eertectscore dua to intramusculardinoprost injection was2.45:t0.95.Ovulalion and preg nancyraıeswere94% , 65%.and 86%,54% ,in treatment and control groups,respectively.Therewas nostalistically signilicsnl_dıfferencebetweenıreeımenr and controlgroupster ovulatonand pregnancy_reıes. Dinop rosl injection-estrus (day)and

es

nus-owlaten

inıervals (day)

were

2.0iO.5,4:t1.2 and 4.6±0.9, 5:t1.06 in ~mm and<20mm tollcte size groupsonlheir ovary during dinoprost injection,resoecnveıy. There was a stalisticallysignificanıdifferenc e (p<:O.01) b el-ween twc _toncıe size _(~mmand <20mm)groups for Ihe meaninterval between injection and estrus.As aresun. di· noprosı synctıronized the estrous al a high rate.The sic/e effects such asswealıng. coıc and ataxiaduelO dinopros t di-sappeared wılhinalewhours.Bowever.variableovınatonstimeswereobtainedandteliicleonthe ovariesaffected estrus due lO dinoprost injectiOfl. Fertility was

rot

impaired by Ihis treatment.Dinoprost canbeused

easev

for estrus synch

ro-neaüon

.

KeyWord s :Dinopro st.estrussyrıchronization.mare

Gel i şTarihi:20.JO.2005 @:moolli@hOlmail.com

• Binn cı yazannyükseklisanstezindenahnmrşur.

I.Selçuk UmversuesiVeterin er Fakültesi.DoğumveJinekoloJiAnabilimDuh.KON Y A

ATU. ÇETiN

Gırış

A

t

yetiştiriciliğin in

ek

onomik

sınırlar

i

çinde

de

vam

etti

rilebilmesi

i

çin

bu

hayvan

lardan n

ormal b

ir

döl

v

erimi al

abilmek

esast ır. Kısraklarda

gebe

lik

süresinin

o

rtalama

1

1 a

y

olması

(

Ginther

1

992),

h

ay-v

an sa

hibinin

t

ay

doğumları n ın kış aylarında olmasını

is

temes

i

(L

oy v

e ark. 1

981),

kısrakların

mevsime

bağlı

poliö

strik

h

ayvanlar

olmaları

ve gerek

geçiş

dönemi ge

rekse s

iklik d

önemde

kalıcı

anovulatorik

fa

il

ikü

l

(

McCue v

e

Sq

uires

2002

),

kalıcı

C

L

veya

l

ak-t

asyonal

a

nöstrüse

bağ l ı

uzaya

n

d

iöstrüsler

(Şenünver

v

e

a

rk.

1995

), i

naktif ovaryum

,

suböstrüs

gibi o

varyum

kaynaklı

i

nfertile problemle

rinin

sıklıkla

gö

rülmesi

(

Squires ve McK

innon 1

987), postpartum

i

l

k ö

strüsun

diğer

evc

il h

ayvanlarla

kıyaslandığında

e

rken

gö

rülmesine

rağmen

i

nvolusyonu henüz ta

-m

am

la

nmayan

kı srakları n çiftleştirilmesinin

uygun o

l-maması

(

Malschitzky ve ark

.

2002

;

Bristo

l

ve ark.

1

983)

v

e

aygı rların yıllık aşım programlarının

düzen

li

yapı labilmesi

(

A

lien

1984

) (

örneğin

i

ki günde bi

r

aşırn)

gi

bi se

beplerden

östr

üslerin

se

nkronize

ed

il-me

si

öne

ml

i

ava

ntajlar

sağlamaktad ı r.

Bu amaçla

sik-lik

kısraklarda

p

rogesteron v

e

progestagen

ler

uzun

y

a da

kı sa

sür

el

i,

tek

başları na

veya PGF2 alfa

il

e

kombi

ne olar

ak,

PGF2 a

lfa

ve

analogları

d

iöstrüs

dö

neminde t

ek

doz (ovu

lasyondan

en az 5 gün

sonra)

y

a d

a

14

g

ün ar

a

il

e ç

ift

doz

şeklinde

kul

-lan ı labilmektedirler

(Semacan ve ark

.

1998

;

Atlı

ve

ark

.

2

004

;

Copefand ve ark

.

1981

;

Korkmaz 2004

;

Ka

neka

ve a

rk.

1995

;

Yurdaydın

ve ark

.

1993

).

Bu

çalı şmanın amac ı; yapılan

muayene

lerde

diöstrü

ste

old uğu

tesp

it

ed

ilen

,

sa

fkan

Arap

kı sraklarınd a doğal

b

ir

PG

F2

a

lfa

olan d

inoprostun

östrüs

se

nkronizasyonu ve gebe

lik

oranına

etk

isini

araştırmaktır.

U

pjohn)

i

ntramuskuler (

im)

olarak enjekte edild

i.

Ayrıca kısraklar

enjeksiyonun hemen öncesinde

toı­

li

kül

çapları

ö

lçülerek

;:QO

mm (n

:9)

ve <20 mm

(

n:11) o

lmak ü

zere ik

i

gruba

ayrıldı.

Enjeks

iyon

son-rası

ilk bir saat

i

çinde dinoprostun yan etkiler

i

göz

lendi.

Yan etk

i

puantajı

Suhling ve

arkadaşlarının

(2003)

bildirdiği

sisteme göre

yapıldı.

Kontro

l

grubu

hiçbir

uygulama

yapılmaksızın

ö

str

ü

se

gelen

kısraklardan oluştu.

Östrüste

olduğu

ultrasonograt

i

i

le ovaryum üzer

inde

2=30 mm failikü

l

ve endometr

ial

ödemleşme ayrıca

spekulum ve

arayıcı aygır

mu

-ayenes

i

ile tespit edilen

kısraklar

gün

aşırı

olmak

üzere

ovu

rasyon

şekilleninceye

kadar

tertilites

i

kanıtlanmış aygırla tohumlandı.

Ovulasyon

zamanı

24 saat

aralıklarla yapılan

kontrollerle tespit edild

i.

Kısraklara,

ovulasyondan sonra 18

-22.

günlerde

ge-belik muayenesi

yapıldı.

Ovu

lasyon

ve gebe

lik

mu

-ayenesi için transrektal ultrasonografi (5 MHz Trans

-rektal prob Alliance Medical Inc

.,

Ultrascan 900 v

e

6-8 MHz P

ie

Med

ical,

Scanner Vet 100

L

C) ku

l-lanıldı.

Çalışmada ayrıca,

dinoprost

uygulamasının

östr

üs

ve ovulasyon

şekillendirebilme başarısı,

uy

-g

ulama

grubunda enjeks

iyon-östrüs

(gün)

,

her

i

ki

grupta

östrü s-ovu ıa syo n

(gün

)

süres

i i

le gebe

lik

oranları değerlendirildi.

istat

istiksel

analiz SPSS

programında,

t ve X

2

testleri

kullanılarak yapıldı.

Bulgular

Dinoprost enjeksiyonuna

karşı

gözlenen yan et

-kiler

in

kısraklara

gö

re

oranı

tablo 1

'

de özetlend

i.

Ya

n

etk

ilere

karşı değerlendirilen

puanta

j

ortalaması

2.45± 0

.95

olarak bel

irlendi.

Tablo

1.

Dinoprost enjeksiyonuna

karşı

gözlenen yan

et-kilerin

kısraklara

göre

oranı

Yalnızca

Haf

if

terleme (

1

puan

)

S (%

25)

Orta

şiddette

terleme ve hafifataks

i (

2 puan

)

5 (

%25)

Ağırşiddetto

terleme ve orta

şiddettesancı

Materyal ve Metot

Çalışma,

s

afkan Arap

kısraklarında Nisan-Mayıs

ayları

i

çi

nd

e

y

ü

r ütüldü.

Yapılan

muayene

lerde

fonk-s

iyonel y

a

d

a in

feksiyöz b

ir i

nfertilite problemi o

l-ma

yan v

e u

ygulama

ön

cesinde

e

n az b

ir

defa

düzen

l

i ö

s

tr

ü

s gö

steren

,

vü

cut

k

ondisyon

puantajı ,

Henneke ve ark

.

(

1984)

bi ldi rdiğ i

s

istemine

göre e

n

az 6 pu

an

al

an,

4

50-500

ki

logram vücut

ağırlığına

sah

ip

ve 5-12

yaş arasındaki kısraklar çal ışmaya

dahil ed

ildi.

Yapılan

ultrason

ografik

,

s

pekulum ve

aygır

mu

-ayenesinde diöstrüs

safhasında

b

ulunan

ayrıca

he

r-h

angi bir solun

um

si

stemi prob

lemi

bu

lunmayan

20

kısrak

u

ygulama.

ö

st

rü

s

safhasında

bu

lunan

15

kısrak

i

se kontrolol

mak

üzere

i

k

i

g

ruba

ayrı ld ı.

Diös

trüs

dönem

inde

u

ygu

la

ma gr

ubundaki

kısraklara

1

0 mg dozda din

oprost

(

Dinolytic

,

1

0ml,

Eczacıbaş ı ,

PGF2 alfa

karşı

yan etkiler

Hiçbir semptom ya da etk

i

yok

(O

puan

)

(3 puan

)

Fazla

şiddette

ve güçten

düşüren sancılar

(

4 p

uan)

Aşı rı

miktarda terleme ve ataksi (S puan

)

H

ayvan

Sayısı(%) 0(%0) 6(%30) 4(%20) 0(%0)

~anh u r ralIiilı:es i'ndtkiSarlı:.an ArapKısraklarmd a _

Tablo

2

,

Kı srak lardade{ıerlend i ri len

parametreler

Parametreler

Uyg

u

lam

a

Kontrol

grubu (n:2O)

grubu

(n

:

15)

Östrüs

Oranı OvutasvonOranı Gebelıkoranı %90 (18120) %94(17/ 18) 0/065(1

1117)

%86(13/15) %54 (7113)

Tablo

3

Dinoprost

enjeksiyonu

sonrasında

gruplardaki enteksiyon-östrüs,

Ostros-ovuıasyon arasındaki

süre

Gruplar

Gruplardaki

En

jeksiyon

OStros-Hayvan

Sayısı

-

Östros (gün)

cvuıasyon ;;QOmm

Uygulama

Grubu

'

follikül

9" 2.0ic05a

4:t1

.2

<20mm

lolhkül

11

4.6:r O

.9b

S

:t1

.

06

K

on

trol Grub

u'

15

4

.1:t

1

.

07

Aynısoıcooe landıharfler(a,b)taş ıyan değcOerarasındakifark istatistikiolarak

(

P<O

01) Öllemljdir,

,Uygulama 9rubundaOslrusgösterm eyen~heriki grupta ovulasyonşeltillerımeyen kısraklardeğenelldırmedençıkartılmıştır.

Uygu

lama ve

kont

r

ol

grubundaki

kısraklarda öeıro s.

o

vulasyon

ve gebelik

oranları

tablo

2

'de

ve

-r

i

ldi.

Deq

erler

arasındaki

lark

istatistiksel olarak

önemsiz

i

di

.

Dinoprost

enjeks

iyonu

sonrasında

grup

lardak

i

eniekstyon

-ö

strus

.

östrüs-ovırasycn arasındaki

süreler tablo 3'de

belirti

ldi.

Uygulama

grubunda <20

mm folhkül

bulunan

kısraklar

ile

2:20

mm

follikül b

u-luna

nlar

arasındaki

enjeksiyon

-

östrüs

görülme

süresi

istatistiksel olarak öneml

i

(p<

0.01)

idi.

Tartışma

ve Sonuç

Diğer evcil

hayvanlar

ile

kryastandığırda

kısraklarda

fertilite

;

ovulasyonlu

stklustarm

sezona

bağlı olması,

uzayan

östrüsler

ve

östrüs

dav-ramşlarmm değişken olmasından dolayı

daha

düş üktür

(Blanchard ve Va

rner 1

995

;

Daels

ve

H

ug-hes 1993

;

Kooistra

ve

Glnther

1975)

.

Bu sebepten

östrüs

ve

ovula syonla nn

senkronize

edilme

si

önemli

avantajlar

sağ lar.

Siklik

kısraklarda

ü

reme

sezonu

içerisinde

luteat tazmkısaltılması amacıyla

PGF

₂

alfa

ve

analoglarının kullanımı yaygın

b

ir

yöntemelir

(Hamm ve

ark

.

1981

;

H

ughes

ve Stabenfeldt 1977;

Kanek

o

ve ark

.

1995)

.

Kısraklara

im olarak uy

-gulanan

orroprosıa karşı

h

afif

terlemede

n.

ciddi

atak-silere

•

kadar

değişen komplikasyonların

görülebileceği ,

faka

t

çok yüksek dozla

rda

(800

mg)

dahi uygulansa hiçbir

kısraxta

ölüm

şekil1enmediQi vurçulanmaktadır

(Anan

.

2(03)

.

Suhling

ve ark

(2003)

dincprosta

karşı oluşan

y

an e

tk

ileri

pu-antacıklanm

ve im enieksiyen

sonrae

,

bu

pcanm

0:

.

'

talama 3.2±Q.7

olduğunu

bildirmekted irler

.

Sunu

lan

çalışmada

ise

aynı

ya

n

etkiler

ortalama 2

.

45:t

0.95

puan ola

rak

kayded

ildi

.

PGF2

all anı n dtöstrüs

döneminde

uy

-gulanmasıyla,

PGF2

altaya

karşı

dört

değişik

cevap

bildirilmi ştir.

Bunlar

;

ıuıeonzıs.

tamamlanmayan

lu-teohzts

.

başka gelişen

bir CL

yapısına bağlı

lu-teoüzfsm tamamlanmaması

ve

luteohzisin

oluşmamasıdır.

Ovu

la

syon

sonrası

6-8.

günlerde

uy

-gulanan tek

doz

PGF2

altaya

karşı kısraklann

%64.6'lnda

juteonzrsrn

şekillendiği.

%26

.2 '

sinde

pro

-geste

ron

miktarının

1

nanogramın

üzerinde

olduğu

VrJ luteolizism tamamlanamadığı ,

%6.2 sinde

aka-binde

gelişen

CL

yapısına bağlı luteolizism

ta-mamlanmadığı ,

%3.1

'

inde

ise luteolizis

şekinen­

medi{Ji

bildirilmektedir

(Squires

ve Mc

Kinn

on

.1

987)

.

Şenünver

ve ark

.

(1995)

kalıcı

CL

yapısına

ya

da laktasyonal

anöstrüsa bağl ı

uzayan

diösırüs

gösteren

,

ultrasonagrafik

muayenede

o

var-yumlarında

C

L

tespit

edilen 35

kısreğm.

250

Jlg

do

zda

cıoorc steror

enieksiyonu

sonrası nd a

%

85.7.

Korkmaz (200

4

)

diöstr

üste

tek

daı

5OO

Jl9

cıop­

r

es

tenel

enjeks

iyonu

ile %73.4, Kaneka ve ark

,

(

1

995)

dinoprost aynı

dönemde

uygulaması ndan

%77

,

Jones ve

I

rvine

(1974) PGF2

alfa analogu

olan ICI-81008

ile %74

,

Suniing

ve ark

.

(2003)

ovu

-tasyo

n

sonrası 6.

günde dinoprost

uygu l ama s ı

son

-rası nda

%

100

,

Cope

fand

ve ark

.

(1981

)

diöstrüs

döneminde 2501/g fluprostenol

uygulaması

ile

%95

oranı.:da östrüs

gözlediklerini

vurgulamaktad ırlar.

AlLl,çErıN

,

S

emacan

v

e

ark.

(1998)

siklusun

dönem

ine

bakılmaksızın uyguladıkları

d

inop

r

ostun

tek doz

uy-gulaması

i

le

%

36,

daha

sonra

ô

su

u

s

göstermeyenıere uyguladıkları

ikinci enieksiyon son

-rasında

%

68,

toplamda

%

80

oranında

östrüse

gelme

başarısı

elde ett

iklerini

bildirmektedirler.

Yurdaydın

ve

ark

.

(

1993) 14 gün ara

i

le

çi

ft d

oz

PGF

2

alfa analogu

ol

an t

iaprosl

uygulaması sonrası nda

%

80

,

d

iQer

bir

çalışmalarında

i

se

(

2003 ) 0

.225

mg dozda

d

-cıoorostenoıun

im

uygulanması

sonucunda

%

8 6

oranında

ös

trüse gelme

başarısı

e

lde

ettiklerini

bil-dirmektedır ler.

Su

nulan

çalı şmada

ise diöst

rüste

old~u

tespit

ed

ilen

20

adet

kısrağa

im

olarak

10

mg tek d

oz

uy

-gu

lanan

d

inoprost

enjeksiyonu

sonrasındakısrakların

%90'nı nda östrü s semptomlarının

gözlendiQ

i,

%

1

0'nunun i

se

ôsırüse

gelmediQi gözlend

i.

Elde edi

-l

en

ös

trüse get

irme

başarısı birçok yazarın

(

Co-p

etane

1981

;

V

oss

v

e

ark

.

.

1979

;

Yurdaydın

1993

)

bulguları

ile parale

l

bulunmasına rağmen .

Semacan

v

e a

rk

.

(

1998), Kanek

o ve

ark (1995)

,

Korkmaz

(2004), Jo

nes ve trvlne

(

1974)'

in

tek e

nieksiyon

son-rası

e

lde

ettiği östrüs başarısından

y

üksek

bu

-lunmuştur.

Bu

farklılığın

sebebmin. bu

çalışmada kısrakların

se

ksuel

dönemleri

araştırılmış

ve

sadece

dôs

tr

us

te

oldukları

tespit edilen

kısraklara

uygulama

yapılmış olması

veya

diğer çalışmalarda

(

Korkmaz

200

4; J

ones

v

e

Irv

ine

1974) PGF

₂

alfa

analoglarının

kullanı lmasının oıebneceöt düşünülmektedir.

Çal ışmada,

2

kısrağm

(%

10)

östrüs

göstermemes

i

n

in

s

ebebinin Squ

ires

ve Mck

innon

'un

(

1987)

bildirdiği;

tamam

lanma

yan

ıuteoüzis. başka gelişen

bir CL

yapı sına bağlı

luteoüzisin

tamamlanmaması

ve

l

u-t

eolizisin

oluşmaması old~u düşünülmektedir.

Kısraklarda

PGF

₂

alfa en

jeksiyo

nu

sonrasında, ösırüster

2

-6 gün içerisinde

görülmesine

rağmen,

en

-j

ek

si

yon

sonrası

o

vulasyonlar 2-15

gün

g

ibi

oldukça

değişken

bir z

amanda

şekillendiği,

bu

farklılığın

en-je

ksry

on

esnasındaki

f

o

llikül

çapından

ve

dolayısı

i

le

ös

tro

je

n se

viyesinden

kaynakland ığ ı

bild

irilmektedir

(

Semacan ve ark

.

1998

;

Irvine 1993

;

Palmor ve ark

.

1

984).

Sema

can

ve ark

.

(1998

)

ovaryumıar

üzerinde

k

üçük

l

ollikül (

<20

mm

)

bu

lunan

kısraklarda

en-[eksrvon-östrüs.

ö

strüs-ovutasyon

sürelerinin

sırasıyla

ortalama

5

.3

ve

6

gün

,

büyük

follikül (>20

mm)

b

ulunanla

rda

i

se bu

sü

relerin 3

.45

ve 3.9

çün olduğunu, diğer

bir

çalışmada

(

Squires ve

McK innon

1

987)

>3

5 follikül bulunan

kısraklarda östrüsle rin

ge-n

ellikle

2

-4 gün

i

çerisinde

görüld~ü, Paımer

(1984)

k

üçük

l

ollikül

buluna

nlarda

ovulasyonların

7 g

ünde,

b

üyük

f

ollikül

bu

luna

nlarda

5-6

günde

şekmendi{ıini

bil

dirmektedirler

.

Atlı

ve ark

.

(2004)

s20mm ve >20

mm

f

ollikül

bulun

an

kısraklarda

e

nieksiyon

-

ö

strüs

ve

östrus

-ovutasyon

arasındaki

süren

in

sıras ı yl a

4

.8

.ot:

0.

83 v

e

6

.25

±

1

.50,

3.

28

.ot:

0.

75

ve 5.2

8

.ot:

1

.25

oıooöunu.

enieksiy

on-östrüs

g

örülme

zamanı

arasındaki,

süre yönünden

i

stati

s

t

i

k

selol

a

ra

k

farkın

öneml

i

oıooöunu vurgulamaktad ırlar.

S

unulan

çalışmada

da

ovaryumları

üzer

inde

:i!:2O

mm l

oltikül

bu

lunan

kısraklar

ile <2

0

mm

f

ollikül

b

ulunan

kısraklarda

enieksiyon

-

östrüs

g

örülme

sü

res

i

arasındaki larkın

i

statistiksel olarak (p

<Ü

.Ol

)

önem

li

old~u, östrüs-ovuıasvonarasındaki

süren

in

ise t

üm

gruplarda

(

:i!:20

mm l

ollikül,

<20 mm

follikü

l

ve kont

-rol grubu

)

b

irbirine

yak ı nold uğu

ve aradaki

farkın

is-tatistiksel

o

larak

ön

emli

olmadlQı saptandı.

Elde

en-len veriler

araştırmacıların

(

Semacan v

e

ark

.

19

98

;

Squires ve

M

c

kinn

on

1987

;

Palm

er

1

984;

Atlı

v

e

ark

.

2004

)

bulguları

i

le paraleldir

.

Sek

suel s

enkronizasyon

amacıyla

hor

mon ku

l-lanımın ın

gebelik

oranı

üzer

ine ol

umsuz b

ir

etki

sinin

olmadlQı,

hatta gebelik

oranların ın

kon

trol grubu

il

e

kıyaslandlQında

yüksek

oldu

Qu

vurgulanmaktadı r

(

Demirel ve ark

.

1998

;

Atlı

ve ark

.

2004;

K

orkmaz

2004

;

Çe

ti

n

ve a

rk.

200

3

;

C

olquhoun

ve

ark.

1

987

;

Bristo

l v

e ark

.

1

983:

Yurdaydın

ve ark

.

2003)

.

Yapı lan çalışmalarda

gebel

ik

oranının

%

63-80

arasındadeğiştiği

bildiri

lmekted ir (

Copeland

ve ark

.

1981

;

Demire

l

ve

a

rk

.

1998

;

Korkmaz

2004

;

Şenünver

ve ark

.

199

5

Yurdayd ın

ve ark 1993)

.

Su-nulan

çalışmada

i

se

gebe

lik

oranı

%

6 5

ol

arak

te

s

p

i

t

ed

ildi.

Bı!

o

ran

araştırıcıların

(

Copef

a

nd

v

e a

rk

.

1981

;

Dem

i

rel

ve ark

.

1998

;

K

orkmaz 2004

;

vur-daydın

ve ark

.

1993

;

Yurdaydın

ve

a

rk

.

2003)

b

ul-guları

il

e paralel

,

kontro

l

grubu ile

ktyastandıqmda

yüksek

fakat

aradaki

farkın

istat

i

stik

se

l

o

larak

önemsiz

oldu{ıu saptandı.

Bu

s

onuç

lara

bakılarak, sınırlı

üreme sezonuna sah

ip

kısraklarda östrüsıeno

dinoprost

uygu

layarak

is

tenilen

zamana

ge-ti

r

ilmesin

i

n gebel

ik

oranı

üzerine olumsuz bir et

-kisinin

olmadığı

söyleneb

ili

r

.

Sonuç olarak

;

d

inop

ro

stun

d

iöstrüs

dönem

inde

tek doz

uygulamasıyla

yüksek oranda östrüs

oluşma

başarısının

elde

edilebileceği, dirıoprosta karşı

ter-l

eme

,

ataksi

ve

sancı çeşitli

yan etk

iler

g

özlense

d

e

bu

yan etkilerin bi

rkaç

saat

içinde ortad

an

kalktı{ı ı

görüldü

.

D

inop

r

ost

eniekstycnu

sırasında

ov

ar-yum

lar

üzer

inde

bulunan

lollikül

çapının

enieksivo

n

ile

öströs arasındaki

süre üzerine

ö

nemli etk

isinin

old~u, ösırüs

ile

o

vulasyon

arasındaki

sü

ren

in ise

ö

strüs

oluştektan

sonra

gruplar

arasında

ö

nemli b

ir

lark ı n olmadığı saptandı.

Ovula

syo

n

i

nd

u

ksiv

o

n

u

yapllm '1dığ ı nda, östrüsıe

ovu

rasyo

n

arası

süren

in

kısalm3.dlQı

tespit ed

i

ld

i.

Ayrıca

dinoprostuun

gebel

ik

oranı

üzerine

herhang

i

bir

o

lum suz

etkisin

in

olmad lQ ı ,

ös

trüs

sankronizasyonu

amacıyla

~ıırı lııı rraımlı;esi"ndck iSafka nAra pKıs rakla rınd a .__

varı ld ı.

Kaynaklar

Alien,WE.(1984).The Use of Horm ones in the Control ol Reproduetive Functio n in the Mare.Vet. Clin.North,Am.

Ass.,In Praeliee,March,55-60.

Anon. (2003). Luıelyse Sterile Selit ion Rx. Phar -maeia&upjon. www.cnarmacıe-upcnn.com Erişim tarihi: 2010212003.

Atlı, M.O., Çetin, H ve Zonturlu,AK (2004 ), Kısraklarda PRID...PGF2 alla Kombinasyonun Ôstrüs Siklusu ve Fer

-tılıte ÜzerıneEtkisi. F.Ü Sa~ BiL. Derg.,18: (1) 55-60 ,

Btanctıaro T.L. anel Varnar DO (1995).Manıpulating Est-rusinthe Mare:Par11,Vet,Med.180-4

Bnstoı. F., Jaoobs, K.A., and Pawlysnyn , W, (1983). Synchronization ol Estrus in Postpartum Mareswith Pro -gesterone and Estradi ol17b.Theriogenoıog y, 15:155-9 . coıqorouo. K.M., Eekersall. P.D" Renten. JP. and

Do-uqıes, TA (1987)Control of Breooi.l'lg

i

n

the,ı1 aro,Ec;:.ı i ne

Vet J.,19:(2),138-42.

Copeland,0.0.,

s

enona

.

M.H.and Canady,J.D.(1981), UseOLPıuprosteocıtcManage the Equine EstrousCycle. Vet Med SmaIL. Anim.

cnn.:

EquinePractce.1329-31. Çetın. H.,Korkmaz,Ö.ve Atlı, M.O.(2003).Safkan Arap

Kısraklarda ôsırüste Human

c

ro

r

o nc

Gonadotropin

(hCG)Kullanı lmas ınınOvulasyon ve GebelikOranlarınaE t-kısi. F.Ü Sağ BiL. Derg,,17:(3),179-82.

Daels,P.F" and HughesJ,P.(1993). The NormalEstrous

Cycle. "Equtne aeorocccuon".Ed" A.O.Mekinnonand J.L.

voss.Lea &Febiger,Philadelphia,London.

Demirel,M" semacan.A. ve Taşal,

i.

(1998).Kısraklarda

PGF2 a Enjeksiyonları Sonrası ôs nüe Qvulasyon ve Ge

-belikOranları,Tr.J.Vet,Anim.Sci.,22:353-7.

Ginlher,O.J. (1992), Reproduetive Biology ol The Mare.

Basic and Applied Aspect Second Edition, Equ -ineservices.Cross Ptaias,WL,USA

Hamm, D.,Witherspoo n,D,M.,Buell.J.R.,Chen,CL,are

Jöchle,W (198 1).DetermınationolClinical anelLuıeotytic

Ettectıvenesa ol a Prostaglandin Analog in Mares by a

Dese aceoonse Study,Theriogenology.16:(4),447-55. Henneke, D,R., Potter. GO., and Kreider, J.L (1984). BodyCondition During Pregnancy and Laetation and

Rep-roooctıve Ettieleney ol Mares Theriogenology, 21: (6),

897-909

Hughes,JP., and Staben teldt.G,H.(1977),TheUse H or-mones in Reproductive Managemenı ol The Mare Aust.

Vet.J..53:258-61

ırwıe. C.H.G, (1993). Prostaglandins. "EquiM

Rep-- rccucncn';Ed,Aa' Mekinnon and J.L voss.lea &Fe -bıger, Pnueoeıonıa.London..

Jones.M,DB.,and lrvine,C.H.G.(1974).Induetion of

Lu-teoıvsrs and Oestrus in Mares wi~h a Syn~hetic P ros-taglandin Analogue New Zealand Vet. J.,22:(7),107-10.

Kanekö.M., Miyake,Y.,Kanada, Y.,Watanabe,G.,and Taya,K.(f 995).InooctıonolEstrusand PromolionolFer

-Iilily by ProstaglandinF2 alpha Ad mınrst rauo ninMares.J.

EquineSei.,6:(1),7-14.

Kooistra,l.H., and Ginther, O.J . (1975). Ettect ol Pho

-toperiod onReproduetive Aetivity and Hair inMares.Am.

J.Vet.Res.,36:1413-9.

Korkmaz,Ö. (2004). şannurta Bölgesinde ki Salkan Arap

Kısraklarda Cıoprosıenol Enjeksiyo nuyla seksüst Sen

k-ronizasyonveBuUygulamanınGebelikOra nları na Etkisi. HRÜ,SağBilEnst. Yüksek lisans Tezi, Şanlıurfa.

Lay,G.R" Pemstein,R.,O'Canna,D.,and Douqras.RH

(1981).Oonıroıot Ovulation in CycleMares withOvarian

Steroids andProstaglandin.Theriogenology,15:191-4.

Malschitzky,E.,

scnnela

.

A.,Manos,A.L.G" Garbade.P..

Gregory,R.M., and Matıos. R.C. (2002).EHectof I ntra-Uterine Fluid Accumulation During and Alter Foal-Heat andDitıereotManagement Techniques on the Postpartum

Fertdity ol Thoroughbred Mares. Theriogenology,

58:

495-8.

McCue,P.M.,and Squires, EL. (200 2). Persıstem Ane

-vulatoricFollieles inthe Mere.Theriogenology,

58

:

541-3,

Palm er,E,Drıarccurt MA,and Bour.B (1984).Seme Mech anismsrnvoıecin Response toSynchronizalion Tre

-atmentsinMares.Proc.1Dthını' Cong Anim.Reprod AI,

Urbana,11:(3),341.

Semacan,A.,Demirel,M" vereşaı.

i.

(1998).Kısraklarda

PGF2a Enjeksiyonu Esnasındaki FolikOl Çapın ın Östrüs

veOvulasyon Zamanları Üzerine Etkisi.Tr.J,vet.Anim,

SCl.,22:359-62 ,

Squires.E.l.,andMcKinnen,A,O.(1987).Hormone The

-rapy for Control of Reproduelion in Mares and Stallions Vet. Clin.Norm Am.EquinePract.,3:(1),81-99.

Suhling, K.L., Gentry, P.C., Frede rick, P,F., Dawson,

G.R.,and Arns,M.J.(2003).EHieaeyof Aeupuncture Sttes lor Delivery ol Agents to Control Estrus and Ovulation in

Meres ProlessionalAnimalScientist,19:(4),317-20

Şenünver, A., Horoz. H" Kılıçarslan, M.R.,Kônuk,S.C "

Tek,ç., ve Aklan,S,(1995). KısraklardaOstrus ve Ovu

-lasyonunPGF2AHa ileuyanlması.Bültendif,5:11-4 voss.J.L,

wanac

e.

RA ,Squires,E.l.,Ptckett,B.W,and Shidel-:;r,RK (1979). EHects ofSynehronizationand Fre

-quency in Insemination on Fertüity, J. Reprod. FertiL.

Suppl.,(27):257-61.

Yurdaydın,N.,Tekm,N" Gülyüz,F.,Aksu,A.and Klug,E,

(1993).Untersuchungen zur aossessyncn ronrsaton und zu besamungsergebnissen bej Araberstuten im Gestut

Eskişehir. Olsctı.TierarztJ.

wscnr.

100:432-4"

Yurdaydın, N., Aral. F., tnaoam.M.,ve Klug, E, (2003).

Ostrüsleri Senkronize Edilen Salkan Arap KısrakJannda Döl VE:rrimi.VetaşBülten.9:12-3.