^ Fahrunnissa
sergi
Zeid’in resimleri
Ahmet KOKSAL 4 EYLÜL 1991’de Amman’da ölen Fahrünnissa Zeid’in yurt dışmda ya pılmış ve çoğu ülkemizde sergilen memiş yapıtları Erol A ksoy Vak- fı’nca Cemal Reşit Rey Salonu’nda biraraya getirildi. 1920 yılında İstan bul Güzel Sanatlar Akademisi’nde başladığı eğitimi Paris Rançon Aka demisi’nde sürdüren Zeid, 1929 / 30 yıllarında İstanbul akadem isinde Namık İsmail yanında çalıştıktan sonra Avrupa müzelerindeki ustala rı incelemişti. Londra ve Paris’te u- zun yıllar kaldıktan sonra 1934’te Ürdün emiri ile evlenerek Amman’a yerleşiyor.
Tanınmış sanatçıların bulunduğu bir ailede yetişen Zeid’in 1948 yfiın- dan 1980’li yıllara uzayan düzenle melerinde ilgimizi çeken Doğu’nun soyutlayım geleneği, sıcak parıltılı renk lirizmiyle çağdaş sanatın nonfi- güratif eğilimleri arasmda özün ve ölçülü bir sentez kurmasıdır, içgü düsel bir coşkuyla biçimlenen ara besk çizgilerle kimi zaman bir nakış ya da mozaikleri andıran arınmış, etkili, orantılı yüzeyler oluşturuyor.
1950 yıllarında Paris’te hazırladı
ğı yüzeysel çizgi arabeski değerli taşların, mozaiklerin ışıklarını yan sıtan soyutlamalarda yaşadığı ülke lerin Bizans, Türk, İslam kültür ve sanatlarını özümseyen bir kişilik çö zümünde “bir doğulu ruhu taşıma- s ı” nın payı ağır basmaktadır. 1960 yıllarında yapılmış incelikli çizgisel ve lekeci dokular, monokrom renk beğenisiyle biçimlenen soyutlamala rı içsel bir yaşantının dışavurumu sayılabilir.
“ İ s t a n b u l’ da B ir K ış G ü n ü ” , “ B ergam a” , “ Ü çüncü M evki Y o l cu ları” gibi ilk dönem resimlerinde oldukça renkli, yalın bir figür anla tımı 1948 yapımlı “ Ç adırlar” da si yah kon tu rlarla çe v rilm iş etk ili renklerle soyutlamaya dönüşüyor. 1980’de yapılmış çok figürlü “ Mevle- viler” le bir kadın portresi, yarı çıp lak bir kadm figüründe uzun peintu re deneyimlerini içeren özgün bir bi- çem kanıtlanıyor. Fahrelnissa Ze- id’in, “ dünyada varolan ya da o l m ayan h e r şe y in titr e ş im le r in i yakalayan ve aktaran bir çeşit i- İetken” olarak tanımladığı resimleri Doğu ile Batı’nuı kültür ve sanatları arasmda ilginç bir bileşim sayılmak tadır.
gg-ı,/-,fy
M<r-jrr s-^
a
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
