Vet. Uil. Ol.'r):. (1000).16.1: IOJ·108
TUJ VE MORKARAMAN KOYUNLARININ
BAZI HEMATOLOJiK DEGERLERi
Fikrel y
ELEB
i'
0
Metehan UZUN 1So
m
e
H
ac
m
o
t
o
l
og
i
c
al
Va
lu
es
in Tu
j a
nd M
o
rka
ra
m<lll
S
h
e
e
p
Summary: In this study. blood parameters such as erythrocyte and leucocyte counts. leukocyte formula. mean cor· puscular volume. mean corpuscular haemoglobin content, mean corpuscular haemoglobin concentration. colour Index, haemoglobin amount, haematocrit value and sedimentation rates were determined In healthy lUI and Mor· karaman sheep. All blood parameters determined for Tuj and Morkaraman sheep were Within the normal phYSI' ological range_
Key Words: Blood parameters. TUI sheep, Morkaraman sheep
Ozet: Bu t;:all~mada saghkll TUI (30 adell va Morkaraman (26 adetl koyunlaflnln alyuvar ve akyuvar saYllafi. akyuvar formulu. onalama alyuvar hacmi (OAH). onalama alyuvar hemogloblni (OAHb), onalama alyuvar hemoglobin de~lmi (OAHbD). renk Indeksl (AI) , hemoglobin mlktan. hematoknt deger ve sedlmentasyon hlzlan glbi bazl kan pa· rametreleri Incelendi. Elde edllen butun verilenn. koyunlar ~In behnllen ILzyolojlk kan paramelrelen degerlerinin 51' nlnan It;:enSlnde oldugu g6rUldu
Anahtar Kellmeler: Kan parametreleri, Tuj koyunlan, Morkaraman koyunlan Giri,
<;e~ltll IlzyOIOjik kan parametreleri evcil hay-vanlann blyolojik 6zelliklennin anla~llmaslnda 6nemh rol oynarlar (Tucker. 1971; Yllmaz. 1984: Erkat; ve aO<., 1987: VallejO ve aO<., 1989). AyO! zamanda bu veriler hayvanlann baklml. bes· lenmesi, hastahklannln le~hisi ve led~lVilerinde yar· dlmCI laklOrler olarak deQerlendirilebilirier ( Schalm ve ark., 1975: Stephan ve Ettmger, 1989). Hay·
vanlarda baklm. beslenme • ~evre ve iklim ~artlan
ile cinsiyet, ya~ ve verlm 6zellikleri gibi etkenler de
(fe~itli hemalolojik deQerlenn farkll olu~una neden olabilmektedir (Jovanovic ve ark., 1983; Ma· nnescu, 1985; Tsunado va Oouge. 1990). Bununla birlikte normal hematolojik parametrelerin (fe~itli patolojik durumlarda blr taklm deQi~ikljklere ug·
radlklan bilinen bir ger(feklir (EI·Hamamsy ve aO< .. 1990; Hayal ve ark .. 1990: Ganler ve ark .. 1991).
Aym ~ekilde bazl Ila~. hormon va benzeri mad-delerin kan parametrelen uzerine olumlu ya da olumsuz elkilerinin olduQuna ili~klO bildirimler de bulunmakladlr (Samy ve ark., 1982; Plooy ve aO<., 1986). Oeneysel koksidioz olu~turulmu~ kuzulann kan analizlennde; hematokril. hemoglobin, OAHb.
Gch~ Tanhl 2006.1999 tit: fncclcbl~hOlmail.C"om
OAHbO ve alyuvar saYlslnda bir azalma, se· dimenlasyon ve OAH degerlerinde bir anl~ oldugu g6zlemlenml~tlr (Hayal ve ark., 1990). Kelamin· xylazin anestezis; alUndaki koyunlarm atyuvar sa· YIslnda, hemoglobin mlktannda, hemaloknl de· Qennde ve akyuvar saYlsmda azalma ile blrlikte len-fopeni. eozinopeni lablosu gOzlenmj~ ve nOlrofil saytslnda ise halll dO~u~ler kaydedilmi~tir. Kan pa-ramelrelerindeki bu deQI~lklikler aneslezlden 48 saal sonra normal deQerlere d6nmu~lur (Samy ve ark., 1982). Palawandl. Merinos ve Aambouillet ko·
yunlannlO hemalokril ve hemoglobin deQerlerinde bir laklm farkhhklann oldugu Ifade edllmt~hr. Ancak bu larkllhklann istatisliksel oneml olmadlgl be-lirtilmi~tir (Joshi ve ark .. 1991). Aynl (fall~mada he-moglobin ve hematokrilin kl~ tlylaflOdaki de-Qerlennin yaz aylanndakinden yuksek oldugu bildtrilmektedir.
Koyunlann deOi~lk ko~ullar alUnda hemalolojik degerlenndeki deOi~imlennlO blhnmesi. onlann me· labolizmalanmn ve maruz kaldlklan elkilere kar~1 olu~lurduklan reaksiyonlann anla~llmasl a~tslndan
Onemlldlr. FizyolOjlk kan deQerlen hayvan turlen arasmda ve halla aynl lure at! Irklar araslnda bile
C;-ELEBI. UZUN
Tablo 1. Ulkemizde Yeti~tiri!en BaZI Koyun Irklannln <;::e~itli Kan Oegerleri
Kan Parametreleri Karagul Konya Merinosu Konya Mennosu Hamdanl
Koyunlan Koyunlan Kuzularl Koyunlan
Beige ve ark., 1997 Keyeci., 1994 Eksen ve ark .. 1989 Eksen ve Ark .. 1992 Alyuvar saylSI, 9.20 ± 0.99 10.02 ± 0.24 7.85 ± 0.82 9.73± 0.20E
t06/mm3 13.17 ± 0.240
Or1alama alyuvar 30.90± 0.33
haeml.1-I3
Or1alama alyuvar 10.25±O.10
hemoglobini, pg
Or1alama alyuvar 33. 13±O.43
hemoglobin deri~imi, % Hemalokril, % 31.67±1.45 31.00 ± 0.89 29.40±0.81 38.14 ± 0.69E 41.41 ±0.860 Hemoglobin, 10.64 ± 0.46 10.25 ± 0.35 12.52 ± 1.10 12.12 ± 0.36E 9r/lOO ml 13.53 ± 0.290
Akyuvar saYlsl, 6.11 ± 1.05 5.27 ± 0.08 6.06 ± 0.58 4.80 ±0.15E 103/mm3
,
I.saa! 0.80 ±0.t6 ~ ~ ~~E
E E 2.saal '5 24.saat•
"'
E : erkek , 0 : di~ibazi belirgin farkllhklar igerir (Yllmaz 1984; Jain. 1986). Koyunlarda lizyolojik kan parametrelerinin belirlenmesi ile ilgili olarak Olkemizde yapllan 9a-II~malar yeterli duzeylerde deQildir. Tablo I de yur-dumuzda yeli~tirilen bazl koyun Irklartntn ge~itli kan deQerleri verilmi~lir.
Yurdumuzun deQi~ik y6relennde larkll gevre ~artlanna uyum saQlaml~ larkh koyun Irklannm kan degerlerinin belirlenmesi 6nem arz etmekledir. Tuj koyunlan da bu gergevede deQerlendirilmesi ge· reken koyun Irklanmlzdan biridir. Oaha ziyade Yur-dumuzun Kuzey 009U Anadolu B6lgesinde, 6zel -likle Kars, Ardahan ve Gole civannda yeti~lirilen Tuj koyunlan, KIVlfClk Irkl hari9 diQer yerli koyun Irk· lanna g6re daha ince ve unilorm yapaglh, uylugu yagh, vOcul 0190leri Morkaraman koyunlanna gore biraz daha k09Uk kombine verimti koyunlardlr (Aksoy ve ark., 1999a, 1999b). Morkaraman ko-yunlan da aym bOlgede ya~ayan, farkll kareklerler ta~lyan diger bir koyun lrklmlzdlr. Bu 9ah~mada Tuj ve Morkaraman Irkl saghkh koyunlartn alyuvar ve akyuvar saYllan, OAH, OAHb, OAHbD, RI, he-malokrit deger, hemoglobin miklan, akyuvar lor-mOlieri ve sedimentasyon hlzlan gibi hematolojik
5.55 ±0.190 0.99 ± 0.03E 0.95 ± 0.040 1.26 ±O.06E 1.29 ± 0.080 11.23 ± O.30E 11.09 ± 0.390
degerlerin normal dOzeyleri belirlenmeye 9all~lldl. Materyal ve Metal
Bu 9ah~mada Kalkas Universitesi Veteriner Fa -kOltasi Ara~tlrma va Uygulama C;iftliQinde bulunan 1.5-2 ya~mda 18'i di~i, 12'sl erkek toplam 30 adet TUj ve 16'51 di~j 10'u erkek 26 adet Morkaraman Irkl
koyun kuilamldl. Hayvanlara gereksinlmleri olan
baklm , beslenme ve bartnma olanaklan saglandl. Ara~ttrma sOresince hayvanlann fizyolojllerini et·
kileyebilecek olumsuzluklara Ilrsal verilmedi. Kan ornek!eri hayvanlann vena jugularislerinden, hal· lada bir kez saa! 10:00 da, 1 ay boyunca, he·
parinlenmi~ vakumlu tOplere ahndl ve bekletllmeden
degerlendirildi.
Alyuvar ve akyuvar saylml hemositometrik yon-lemle Thoma lamtnda yaplldl. Akyuvar 10rmOlO May GrOnwald-Giemsa kan~lk boyama teknigi ile ha· ztrlanml~ kan IrOlilerinde lespit edildi. AI, OAH, OAHb va OAHbD degerleri slraslyla a~agldaki lor· mOllerie hesaplandl.
Hematokril deQerler mikrohemotokrit yontemle lespil edildi. Hemoglobin miktarlan ise Sahli'nin asil
hlz-Tuj '"e j\·lorkaraman Ko~·unlanllln Ba"ll Hemalolojik ingerleri
Aenk Indeksi (AI) =
Ortalama Alyuvar Hacmi (OAH). ~3
=
Ortalama Alyuvar Hemoglobini (OAHb), pg =
Hemoglobin miklarl (Sahli % ) 10.5
x
-mm3 kandaki alyuvar saYlsl 75 Hemalokm deger ( %) x 10
mm3 kandakl alyuvar say,sl
100 ml kandaki hemoglobin ( g) x 10 mm3 kandaki alyuvar saYIsl 100 ml kandaki hemoglobin ( g) x 100 Ortalama Atyuvar Hemoglobin Deri~imi (OAHbD). % '" _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Ianni belirlemek i<;in Westergreen melodu
kul-lantldl. (Konuk, 1981 ve Yllmaz, 1984) Elde edilen sonu<;lann iSlalisliksel de~er1endirmeleri I lesli ile yapilarak (Heperkan, 1981), veriler iki Irk araslnda kar~lla~tlrlldl.
Bulgular
iki Irklan elde edilen sonu<;lar Tablo 2'de: or·
tala malar!, siandart halalan ve elde edilen
de-gerlerin aralannda bulunan farkllilkiann anlam dO-zeyleri ~ekljnde sergilenmj~lir.
Tartl~ma ve Sonu~
Sagllkll Tuj ve Morkaraman koyunlanndan elde edilen kan paramelreleri Tabla 2'ye bakllarak ineelendiginde: bu iki Irkla erkekler araslnda ai-yuvar sayllanndaki farkhllklann istatistiksel olarak bir anlam ilade etmedikleri g6rOlmektedir. Ancak her iki Irkta di~i hayvanlar arasmdaki farkllilklar an· lamll bulunmu~lUr (p<O.Ol). Alyuvar saYllar! her iki
Irkla da erkek koyunlarda dj~j koyunlardan daha
fazla bulunmu~lur. Alyuvar SaylSI a<;lsmdan di~i Tuj koyunlan ile erkek Morkaraman koyunlan araslnda da farkllilklar anlamll bulunmu~tur (p<0.05).
Akyuvar saYlsl a<;lslOdan bulgular
de-gerlendirildiginde; akyuvar sayllannln Tuj ko-yunlannda, Morkaraman kayunlanndan yuksek bu-lunmasma ragmen sadece Tuj Irkl di~i kayunlarm akyuvar sayllan ile Morkaraman Irkl di~i koyunlarm akyuvar sayllan araslOda anlamll larkllilk go-rulmu~lur (p< 0.05). OAH degerleri ve OAHb mik-tartan Tuj koyunlanntn dir;;i ve erkekleri araslnda anlamh derecede farkh bulunmu~lur (p<0.01). Erkek Tuj koyunlan ile dir;;i Morkaraman koyunlan araSlOda da OAH ve OAHb dOzeyleri baklffilndan anlamll farkllilklar meveullur (p<0.01). Aynea OAHb miktan Tuj ve Morkaraman Irkl koyunlann erkekleri araslnda anlamh sanu<; vermi~lir (p<0.05). Bu-nunla beraber OAH ve OAHb degerleri
Mor-Hemalokri\ deger ( % )
karaman Irkl koyunlarm dir;;i ve erkekleri arasmda da islalistiksel olarak anlam ifade elmektedir (p<0.05). OAHbO deOerieri her iki trkla benzarlik
g6s1ermekte. aralarmda onemli bir farkllilk
bu-lunmamakladlr.
Hemalokril de~erlerde de her iki Irk araslnda iSlalisliksel anlamda farkllhk lespil edilememir;;lir, aneak her iki trklO da erkeklerinde, dir;;ilere gore
hemalokril de~er biraz daha yOksek bulunmur;;lur.
Hemoglobin miklan Morkaraman Irkl ko-yunlann erkek ve dir;;ileri arslnda anlamh farkhhk arz elmektedir (p<O.OS). Hemoglobin miktarlan iki Irk arasHlda pek farkllilk gOslermemekle birlikle, her iki Irkln erkeklerinin, di~ilerine gore daha fazla
he-moglobins sahip olduklan belirlenmi~tir.
He-moglobin alyuvarlar i<;inde bulundu~u halde,
ane-mllerde her zaman alyuvar va hemogloblnin
azalmasl aynl oranda olmaz. Hiperkrom ve
hi-pokrom anemilerde hemoglobin i<;eriOi birbirinden farkhdlf. Su konuda AI klinikle pratik bir
de-gerlendirme olarak du~unulebilir. AI bir alyuvara
dur;;en hemoglobin miktannl goreeeli olarak ifade
eder (Yllmaz, 1984). AI degeri ideal r;;artlarda 1 olmalldlf. Ai 1 'den bGyGk ise bir alyuvar i<;erisinde normalden fazla hemoglobin oldugu anlamlna gelir, RI 1 'den ku<;uk olursa bir alyuvar i<;ensinde
nor-malden az hemoglobin var demektir. ~all~mada
elde ettiOimiz AI degerleri her iki Irk i<;in de normal Slnlrlar i<;erisinde bulunmur;;lur.
Sedimentasyon hlzlan ilk 1 .. 2. va 24.
sa-aUerde gerek Tuj ve gerekse Morkaraman Irkl
ko-yunlarm hem erkek ve hem de di~ileri arasmda
is-lalistiksel olarak farklt bulunmaml~tlr. Sedimentas-yonun 24. saatinde her iki Irklan da elde ettigimiz bulgular Eksen, ve ark. (1992)'OIn belirttigi de-gerlerden yOksek bulunmu~tur.
Akyuvar formOIU ile ilgili olarak Beige ve ark.
\=ELEBI. UZUN
Tablo 2. Tuj Ve Morkaraman Koyunlarlnln Bazi Kan Parametrelen
Koo TUI Koyunlan Morkaraman Koyunlan
Parametrelen Di~i n", 18 Erkek n= 12 DI~i n= 16 Erkek n= 10
X±Sx X±Sx X±Sx X±Sx
Alyuvar sayisi. 9.40±1.IOad 11.49i1.25 be 8.46±O.69 c f 1 0.44±1.17 abe
10S/mm 3
Ortalama alyuvar 36.68±6.23 adf 3O.91±3.94 be 38.71±6.68ad 33.4B±3.50abef
hacmi. !-1m3
Ortalama alyuvar 13.12±2.65adf 10.B9±1.07 be 14.06±220 ad 12.31~1.33 abl
hemoglobini. pg
Ortalama alyuvar 34.94±7.41 35.28±3.01 36.62±5.60 36.93±2.72
hemoglobin derl~lmi.%
Hematokrit.% 34.27±2.8S 34.75±2.49 32.50±3.36 34.8013.55
Hemoglobin. 12.22±1.93de 12.26±O.92de 1'.69±1.39 e 12.78±1.01 d
gr/l00ml
Renk indeksi 1.14+0,22 0.94±O.09 1.20±O.19 1,08tO.IS
Sedlmen I.saal 0.87±D.3B 0.89±O.50 0.85to.33 O.88±O.30
tasyon, 2.saat 1.87to.69 2.08±O.64 1,98±O.S7 1.58±Q.59
mmlsa 24.saal 21.42±8.25 20.58±3.91 20.7S±7.8S 20.00±429
Akyuvar saylsl. 7.93±2.06 d '7.03±2.02 de 6.29±1.91 e 6.31t1.93 de
103/mm3
Nl:ilrofil 30±10.6 42±9.09 3S±10.S 49±781
Akyuvar Eozlnofil 2±1.5 3±1.87 3+1.64 613.21
formUiu. 8azofil 0.6iO.7 O.4±O.4S O.6to.86 O.3±O.S7
% lenfosit 65±9.65 52±9.33 58±8.93 41t3.0S
3±1.45 3±109 4±2.10 4+1.52
a. b. c: aynl satlrda farkh harflerte ifade edilen degerler araslndakllark anlamh p<O,OI.
d, e. f : aynl sallrda larkh harflerle ifade edilen deger1er araslndaki lar1\ anlamll p<O.05.
34.40±5.41. eozinofil: % 6.60±1,80, bazolil; %
0.10±O.30. lenlosil: % 54.40±6.53 'Ie monasit; %
4.20±2.32 degerlerini bildirmektedirler. Eksen 'Ie
ark. (1992) ise Hamdani koyunlannda nOlrofil,
eo-zinofil, lenfasil 'Ie monosillerin % oranlarlnl
Sl-raslyla er1<ekler iyin % 44.00t1.18. % 2AO±O.52.
% 49.20±1,53. % 4.40±1.08. di~iler i9in ise %
39.00±1.79. % 2.80±0.58, % 53.60il.a6, %
4.60±O.98 olarak bildirmekledlr. Tablo 2'dc
gO-ruldugu gibi Tuj ve Morkaraman koyun!an iyin
be-lirlenen akyuvar formulU degerleri yukandaki
ila-deler1e uyum iyerisindedir. Bu degerler aynl zamanda Konuk'un. (1981) koyunlar i(fin bildirdigi
degerlerin degi~im slnlrlan i(ferisinde bulunmu~tur.
Eksen va ark. 'nln (1992) erkek Hamdani koyunlan
i(fin belirledikleri notrofil ve lenlosil % oranlan
di-~ilerdekine gore. birbirlerine daha yakm degerler
olarak gaze (farpmakladlr. Aynl durum
Mor-karaman ve Tuj koyunlannm erk.ek 'Ie di~ileri
ara-smda da dikkati cekmektedir (Tabla 2).
ikl Irklan elde edllen gerek alyuvar va akyuvar
sayllan. gerekse incelenen diger kan
pa-rametrelerinden ahnan sonuc1ar Konuk (1981) ve Jain'nin (1986) koyunlann kan parametreleri i(:in
bl!-dirdlkleri degerlerin degi~im slofflan iyerisindedir.
Konuk (1981) koyunlann alyuvar saYlsln112 (8·16)
x 10s/ml, akyuvar saYlslnl 4 (2.5-7.5) x 103
/ml.
he-moglobin miktannl 12 (8-16) gr/l00 mi. hemalokril
degerini % 38 (24-50), OAH'ni 33 (23-48) 11m3.
OAHb 11 (9-12) pg. OAHbD % 33 (31-38) .
se-dimenlasyon degerlerini ise 1. saat iyin: 1 mmlsa,
2. saal i~in; 1.3 mmlsa ve 24. saat icin: 12 mmlsa
olarak bildirmekledir. Niteklm. Ginling (1987)
ko-yunlarda hematokrili % 35. hemoglobin; 11 gr/dl,
alyuvar saYlslnl 10 x 10S/mi ve 'akyuvar saYISlnl 9 x
103/ml olarak Ifade elmektedir. Aynl ara~IJrlCI
yev-resel ve mevsimsel degi~iklik!erin kan parametreleri
uzerinde anlam!1 farkllhklar olu~turdugunu
pa-Tuj \1.' l\Iorkaramall Koyunluruun nin .• lIelimtolojik Deil,l.'rleri
ramelrelerindeki degi~ikliklerle ilgili olarak ko-yunlann hematokrit ve hemoglobin degerlerinin kl~ aylannda yuksek yaz aylannda ise du~uk oldugu
blldirilmektedir (Joshi ve ark.,1991). Su durumun larkll hayvan turlerinde de
soz
konusu oldugu ilade edilmektedir. Ornegin kana tillar uzerinde Va·pi Ian bir cah~mada, yaz mevsiminde alyuvar sa-YISI. hematokrit ve hemoglobin miktarlanmn an·
lamll bir ~ekilde azaldlgl, ancak bu degerlerin
sonbahardan ilkbahara dogru gidildikce artan bir
seyir goslerdigi ve bahar aytnda en yuksek de·
ger/ere ula~tlgl bildirilmekledir (Ronald ve Ge·
orge,1988).
Oeneysel olarak da gOsterildigi gibi. 10k·
sikasyonlarda, paraziler enfeksiyonlarda, ledavi
amaclyla bazl ilac'ann kul1anllmalannda ve pek
cok patolojlk durumlarda kan paramelrelerinde de· gi~iklikler meydana gelmekledir (Fenwcik ve
Green. 1986; EI·Hamamsy ve ark., 1990; Hayat ve ark., 1990; Ganter ve ark., 1991). Su hemalolojik degi~iklik]erin nedenleri cantl organizma Ozerinde olu~an olumsuz ko~ullar ve palolojik etkenlerdir. Kan degerlerindeki bu degi~imler hayvanlann
fiz-yolO]ilerinin bozuldugunu ifade eder.
Ancak. hayvanlann degi~ik verim evrelerinde
olmalan. mevsimsel, clOsiyet. yai. lur ve Irk
lark-1IIIklanndan kaynaklanan kan parametrelerindeki degi~iklikler fizyolojik stnlrlar icerisinde
de-gerlendirilir. Su anlamda oluian hemalolojik
de-gi~lmler hayvanlann metabolizmalannt olumsuz el-kilememektedir. Aksine, fizyolojik dengelerini korumalanntn bir sonucu olarak de-gerlendirilmektedir (Ginling, 1987; Joshi ve ark., 1991; Eksen ve ark .. 1992; Slldlk ve ark., 1997).
8u farkllllklar fizyolojik slntrlar icinde oluimakta ve
hiCbir zaman palolojik olguya donOimemekledir. Aynt lure ail degi~ik Irk hayvanlann kan pa-ramelrelerinde g6rulen kucuk farkhhklar 0 Irka ili~ kin karaklerlerin bir geregi olarak
de-gerlendlrilebilir. Zira aynl iklim. cevre. beslenme ve
baklm ~artlannda bulunan Tu] ve Morkaraman Irkl koyunlann kan degerler' arastnda gOrulen bu fark-IIhklar hayvanlann Irk 6zelliklerinin bir sonucu ola-rak dUiunulebilir. Irklar araslnda kan
pa-rametrelerinde gOrGlen bu farkli degerlerin ortaya koyulmasl ozellikle verim ozellikleri. cevre, iklim,
gebelik, haslaltklar ile lIgUerinin ve hastallklann sa-galtlml esnaslndaki degiiimierinin belirlenmesi hayvan yeliiliriciligi ve sagllgl icin otdukCa Onemli
katkllar saglayacaktlr. Su degerlendirmeler
yer-yevesinde, sagllkll Tuj ve Morkaraman Irkl ko·
yunlartnda belirlenen kan parametrelerinden
ara~llncllann faydalanacagl dOiOnOlmekledir.
Kaynaklar
Aksoy. A.A., K.rmlzlbayrak, T., Saat9i, M., 6zbey. M. ve
Daici. M.T. (1999a). KA.O. Veteriner Faku!tesi C;ifUiginde
Yeti~\lrilen Tuj Irkl Koyunlann Verim OzellikJeri: I. DOl Ve-riml ve BuyOme. KA.O.Veteriner FakOltesl DerglSi. Bas-klda.
Aksoy. A.A.. KlrmlZlbayrak. T .• Saal9i. M .. Ozbey. M. ve
Dalcl, M.T. (1999b). KA.O. Veteriner FakOltesi C;iflliginde
Yetl~lmlen Tuj Irkl Koyunlartn VSrlm 6zellikleri: U. Sut ve
Yapagl Verimi. KA.O.Veteriner Fakultesi Dergis" Basklda.
8elge. F .. Yur. F .. 8ildik, A .• Deger. Y. ve Dede, S.
(1997). KaragOI koyuntartnda bazl kan parametrelennin
ara~tllilmasi. Y. Y. U. Vet. Fak. Der9. 8.1-2.43-46 8i1dik. A .. Yur. F .• 8elge. F_. Deger, Y. ve Dede. S.
(1997). Hamdani Koyunlannda 8azi Kan Parametrelerinln
Ara~tlnlmas .. Vet. 8il. Der. 13.1.17-21.
Eksen. M .. Acel. A .. Dur9un. Z. ve Kele~timur. H. (1989).
Zeranol'un kuzularda kan de{Jerleri ve bazl kan me·
tabolitleri Ozerine etkisi. S.
O
.
Vet. Fak. Derg.5,
'
.
111· 124Eksen. M .. Agaoglu. Z. T.. Keskin, E. (1992). Sagltklt
Hamdani Koyunlartnda BaZI Hematolojik Degerler. S.O.Vet Fak. Dergisi. 8. 2.37·40.
El-Hamamsy. H. T .. Kubesy. A. A. and El-Daly. M. M.
(1990). Urea·ammonia toxicity: 2- some haematological and biochemical Investigations on lactulose concentrate
treatment. Veterinary MedICal Journal Giza. 38. 3.
395-406.
Erk~ . F.
0 ..
MOItOo{jlu. III .. Ugrar. E. ve 6zekln. N. C. (t987). Ankara K89IS1 Kanlannda K, Hb. TI ve KCtkCtrtlO Proteinler jle Tiftik Kalite ve Verimim Arastnda III~kiler.Doga Turk Veterinerlik ve HayvarlCllik Dergisi .. 11. 2.
133-142.
Fenwcik. D. C.and Green, D. J. (1986). The effects of
handling procedure. breed differences and treatment with lithium and dexamethasone on some blood parameters In
sheep. Applied Animal Behaviour Science. t6. 1.39·47.
Ganter. M .. BlCkhardt. K" Stockhofe. N.and Kamphues. J. (1991). DiagnostIC significance of some blood
pa-rameters and of liver biopsy in chronic copper toxicosis 01
sheep. Tierarztliche-Praxis. 19. 2,141-146.
Glnllng. N. (1987). Investigation 01 the haematology of
ru-minants endemic to Java. Penyaklt Hewan. 19, 33.
30-37.
Hayal. C. S .. Malik. A. A .• Anwar. A. H.and Iqbal. Z. (1990). Effect of experimentally induced coccidiosis on
some blood parameters and productivity of lambs. Pa·
kistan-Veterinary-Journal. 10. 2. 60-62.
Heperkan. Y. (1981). Tlp'ta Istatistik YOntem ve Uy-9ulamalan A.O.Tlp FakOltesi Yaytn .. Sayl : 415. Ankara. Jain. N. C. (1986). Schalm'S Veterinary Hematology. 4.
Ed. Lea and Febiger, Philedelphia.
(ELEB!. UZUN
(1991). Packed-cell volume and haemoglobin values in
relation to age, seasons and genetic groups, and their
correlation with wool traits in various grades of Pa· tanwadi sheep. Indian Journal of Ammal Science. 61, 7, 728-734.
Jovanovic, M. J., Stamatovic, H., Ivanov, I.. RadoJICIC, B., ArslC, B., Jonic, B., Gllgorijevic. M. (1983). Important
parameters for obtaining a metabolic profil in sheep.
Ve-terinarski-Glasnik. 37, 8, 575-586.
Keeeci, T. (1994). Merinos koyunlarlnln bazi hematolojik
degerleri uzerine hipotroidizmin etkisi. Vet. Bil. Oerg. 10, 1-2, 96-100.
Konuk, T. (1981). Pratlk Fizyolo,i. I. lkinci Baskl. A.O.
Baslmevi, Ankara.
Marinescu. M. (1985). Normal values 01 some blood pa-rameters and clinical significance of changes in them.
Revista-de-Cresterea-Anlmalelor. 35, 2, 23-31. Plooy, W., Schulte, P., Kent, M., Jobert, H. and Ou· Plooy, W. (1986). Short-term effect 01 a bolus injection of PGE2 on selected blood parameters in sheep. Sho· uth Afncan Journal of SCIence. 82, 4, 219-220. Ronald, K. and George, J. C. (1988). Sesonal Variation in Certain HematologICal and Respiratory Properties 01 the Bloold of four Races 01 Canada Geese, Branla ca-nadensis. Zool. Anz. 112, 8,71-78
Samy, M. T., Tanlawy, M., Ibrahim, H. and Mollalib, A.
108
A. (1982). Studies on the clinICal applicallOn of combined
Vetalar-Rompun In sheep. Assult Veterinary Medical Jo-urnal. 9, 17/18, 143·146
Schalm, O. W .• Jain, N. C. and Carrol, E. J. (1975). Ve-terinary Hematology 3 rd. EditIon, lea and Febiger. Phi-ledelphla
Stephan, J. and Etllnger. D.v.M. (1989) Textbook of
Ve-terinary Internal Medicine 3. Ed.
w.e.
Saunders Com-pany, Philedelphia.Tucker, E. M, (l971), Genelic YarJalion in Ihe Sheep ReD
Blood Cell., BioI. Rev. 46. 341·386.
Tusunoda, K. and Oouge, H. (1990). Association bet· ween Red Cell NADH-Oiaphorase Types and Blood Pa-rameters Related to the Iroo Metabolism In Sheep, Ja-panese Journal of Zootechnical Science. 61, 7, 663-939.
ValleJO. M., Tunon, M.J. and Gonzalez, P. (1989). Re-letionship between Hb, GSH, haematocnt. Ke and Kp blood parameters in goats. Archivos-de-Zootecnia., 38, 141.177-183.
Yllmaz, B. (1984), FizyoloJI. Hacellepe Tai Kitapt;llIk ltd.
