Ceren ERSÖZ ÜNLÜ
Sa¤l›k Bakanl›¤› Cihanbeyli Devlet Hastanesi, Kulak Burun Bo¤az Klini¤i KONYA
Tlf: 0312 215 17 22 e-posta: ecerenersoz@yahoo.com Gelifl Tarihi: 26/04/2010 (Received) Kabul Tarihi: 05/06/2010 (Accepted) ‹letiflim (Correspondance)
1 Sa¤l›k Bakanl›¤› Cihanbeyli Devlet Hastanesi,
Kulak Burun Bo¤az Klini¤i KONYA
2 Sa¤l›k Bakanl›¤› D›flkap› Y›ld›r›m Beyaz›t E¤itim ve
Araflt›rma Hastanesi, Kulak Burun Bo¤az Klini¤i ANKARA
3 Sa¤l›k Bakanl›¤› D›flkap› Y›ld›r›m Beyaz›t E¤itim ve
Araflt›rma Hastanesi, Gö¤üs Hastal›klar› Klini¤i, ANKARA
4 Sa¤l›k Bakanl›¤› A¤r› Devlet hastanesi, Kulak Burun
Ceren ERSÖZ ÜNLÜ1
Güleser SAYLAM2
Hikmet FIRAT3
Ömer Tar›k SELÇUK4
Mehmet Hakan KORKMAZ2
Sad›k ARDIÇ3
Muharrem DA⁄LI2
ASSESSMENT OF RISK FACTORS IN GERIATRIC
PATIENTS WITH OBSTRUCTIVE SLEEP
APNEA-HYPOPNEA SYNDROME
GER‹ATR‹K OBSTRÜKT‹F UYKU APNE
H‹POPNE SENDROMLU HASTALARDA R‹SK
FAKTÖRLER‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
Ö
ZGirifl: Obstrüktif uyku apne hipopne sendromu (OUAS); uyku s›ras›nda üst hava yolunun sü-rekli olarak tekrarlayan obstrüksiyonlar› ile seyreden bir tablodur. ‹lerleyen yaflla beraber OUAS görülme s›kl›¤› artmaktad›r. OUAS oluflumunda en önemli risk faktörleri ilerleyen yafl, cinsiyet ve obezite olarak kabul edilmektedir. Çal›flmam›zda geriatrik OUAS hastalar›nda risk faktörlerinin et-kisi araflt›r›ld›.
Gereç ve Yöntem: Altm›fl befl yafl üzerindeki 55 hastan›n de¤erlendirildi¤i retrospektif bir ça-l›flmad›r. Hastalar›n 37’si erkek, 18’i kad›nd›. 31’inde Beden Kitle ‹ndeksi (BK‹) 30’un alt›nda, 24’ünde BK‹ 30 ve üzerindeydi. Hasta grubunun 24’ünde hipertansiyon, 6’s›nda tip II diabetes mellitus ve 6’s›nda koroner arter hastal›¤› mevcuttu. Obezitenin, cinsiyetin ve sistemik hastal›kla-r›n polisomnografik bulgular ve EUS (Epworth Uykululuk Skalas›) üzerine etkisi de¤erlendirildi.
Bulgular: Her iki cinsiyette EUS ve polisomnografi sonuçlar› de¤erlendirildi¤inde her iki grup-ta birbirine yak›n sonuçlar elde edildi. Kad›nlar›n %55.6’s› obezken, erkeklerin %37.8’i obezdi. Obez ve obez olmayan grupta EUS aç›s›ndan istatistiksel olarak anlaml› bir fark bulunmad›. Obez grupta AH‹ (Apne-Hipopne ‹ndeksi) obez olmayan gruba göre yüksek bulundu. OUAS olan ve ol-mayan hastalarda sistemik hastal›k görülme s›kl›¤› aç›s›ndan istatistiksel olarak anlaml› fark yok-tu.
Sonuç: Sadece obezitenin daha yüksek AH‹ de¤erleriyle iliflkili oldu¤u görüldü. Di¤er risk fak-törleri ile OUAS aras›nda iliflki saptanmad›.
Anahtar Sözcükler: Yafll›; Obstrüktif Uyku Apne; Risk Faktörleri.
A
BSTRACTIntroduction: Obstructive sleep apnea-hypopnea syndrome (OSAS) manifests with recurrent upper airway obstructions. The prevalance of OSAS increases with aging. The major risk factors affecting the occurance of OSAS are considered to be age, gender and obesity. In our study we assessed the risk factors in geriatric OSAS patients.
Materials and Method: This is a retrospective study comprising 55 patients aged over 65 (37 men and 18 women). BMI was under 30 in 31 patients and it was 30 or over in 24 patients. Of the patients, 24 had hypertension, 6 had type II diabetes mellitus, and 6 had coronary heart disease. We evaluated the effect of obesity, gender and systemic diseases on polisomnographic findings and ESS (Epworth Sleepness Scale).
Results: ESS and polisomnographic findings were similar for both genders. 55.6% of women and 37.8% of men were obese. No significant difference in ESS scores was found between the obese and the non-obese groups. The AHI (Apnea-Hypopnea Index) in the obese group was high-er than that found in the non-obese group. Thhigh-ere was no significant diffhigh-erence in the prevalance of systemic diseases between the patients with and without OSAS.
Conclusion: Among these risk factors only obesity was associated with higher AHI. There was no relation between the other risk factors examined and OSAS.
Key Words: Aged, Sleep Apnea Syndromes; Risk Factors.
G
‹R‹fiU
yku önemli restoratif fonksiyona sahip yaflamsal bir fizyo-lojik süreçtir. ‹lerleyen yaflla birlikte uykuda nitelik ve nicelik aç›s›ndan belirgin de¤ifliklikler olmaktad›r. Yafllan-mayla birlikte total uyku süresi k›sal›r. Uykuya dalma süresi ve ilk REM epizodu k›sal›r (1). Uyku daha hafif ve uyanmala-r›n artmas›yla daha kesintili hale gelir. Gece uykusundaki bu de¤iflikliklere ba¤l› olarak gündüz uykululuk halinde art›fl ol-maktad›r (2). ‹leri yafllarda uyku yap›s›ndaki bu de¤ifliklikle-re ek olarak uykuda solunum bozukluklar›n›n (USB) insidan-s› da artar. Uykuda solunum bozukluklar› kapsam›nda yelpa-zenin bir ucunda en hafifinden basit horlama bulunurken, di-¤er ucunda çok daha ciddi seyreden apne bulunmaktad›r (1).Obstrüktif uyku apne hipopne sendromu (OUAS); uyku s›ras›nda tekrarlayan tam (apne) veya parsiyel (hipopne) üst solum yolu obstrüksiyonu epizodlar› ve s›kl›kla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendromdur. Young ve ark. orta yafl eriflkin popülasyonun kad›nda %2 ve erkekte %4 s›kl›¤›nda OUAS kriterlerini karfl›lad›¤›n› saptam›flt›r (2). Geriatrik popülasyonda ise görülme s›kl›¤› artmaktad›r (3-6).
Bununla birlikte yafl ilerledikçe di¤er sistemik hastal›kla-r›n s›kl›¤›nda da art›fl görülmektedir. OUAS oluflumunda en önemli risk faktörleri ilerleyen yafl, cinsiyet ve obezite olarak kabul edilmektedir (7). Ayr›ca sistemik hastal›klarla obstrük-tif uyku apnenin birbirlerini etkiledikleri bilinmektedir. Her biri ayr› ayr› kiflinin sa¤l›¤›nda önemli de¤iflikliklere neden olurken, bir arada bulunmalar› bu yafl grubundaki kiflileri na-s›l etkiledi¤inin araflt›r›lmas› önem kazanmaktad›r.
Bu çal›flmada geriatrik yafl grubundaki OUAS olan hasta-larda hastal›¤›n bu yafl grubundaki kifliler üzerine etkisini, ay-r›ca obezitenin, cinsiyetin ve di¤er sistemik hastal›klar›n OU-AS ile iliflkisini de¤erlendirmek amaçlanm›flt›r.
G
EREÇ VEY
ÖNTEMÇal›flmam›zda D›flkap› Y›ld›r›m Beyaz›t E¤itim ve Araflt›rma Hastanesine baflvuran, uyku laboratuar›nda yat›r›larak poli-somnografi uygulanan 650 hastan›n dosyalar› retrospektif ola-rak de¤erlendirildi. Bunlardan 65 yafl›n üzerindeki 55 hasta çal›flmaya dahil edildi. Bu çal›flma için kliniklerden ve hasta-neden izin al›nd›.
Hastalara rutin anamnez d›fl›nda, gün içi uykululu¤unu de¤erlendirmek üzere Epworth Uykululuk Skalas› (EUS) uy-guland›. Basit, kolay cevaplanabilecek 8 soru ve 4 puanlama skalas› ile hastalar›n gün içindeki uykululuklar› ölçüldü.
Ep-worth uykululuk skalas›nda puan› en az 10 olan hastalar›n gündüz afl›r› uyku hali oldu¤u kabul edildi. Hastalar›n siste-mik hastal›k öyküsü sorguland›.
Hastalar›n KBB muayenelerinde standart bir form kulla-n›ld›. Hastalar›n dil kökü hipertrofileri, palatin tonsil büyük-lükleri, tonsil arka plika genifllikleri ve uvula uzunluklar› tes-pit edildi. Nazal pasaj aç›kl›¤›, nazal septal deviasyon ve kon-ka hipertrofileri belirtildi. Müller manevralar› ve endoskopik nazofarenks muayeneleri yap›ld›. Genel sistem muayeneleri-nin d›fl›nda hastan›n krikotiroid kartilaj›n üst k›sm›ndan bo-yun çevresi ve kar›n çevresi ölçümleri, kilo ve boy uzunlu¤u ölçümü yap›ld›. Hastalar›n beden kitle indeksleri (BK‹) kg/m2olarak hesapland›. BK‹ de¤eri 30 ve üzerine olan
has-talar obez olarak kabul edildi.
Her hastaya solunum fonksiyon testleri uyguland›, tam kan say›m›, biyokimya, tiroid fonksiyon testleri ve arteriyel kan gazlar›na bak›ld›. Arteryel kan bas›nc›na bak›ld›. Bu tet-kiklerin sonuçlar› hastalar›n t›bbi geçmifli ile birlefltirilerek solunum sistemi ve kardiyovasküler sistem hastal›klar› hak-k›nda bilgi sahibi olundu.
Hastalar›n hastaneye yat›fl› yap›larak uyku laboratuvar›n-da tüm gece polisomnogafik incelemeleri yap›ld›. Hastalar AH‹ de¤erlerine göre normal grup (AH‹<5), hafif OUA’l› hastalar (15>AH‹>5), orta OUA’li hastalar (30>AH‹>15) ve a¤›r OUA’l› hastalar (AH‹>30) olacak flekilde dört ayr› gruba ayr›ld›.
Verilerin analizi SPSS 11.01 paket program› ile yap›ld›. ‹kili oluflturulan gruplar›n ölçümle belirlenmifl de¤iflkenlerin ortalamalar› aç›s›ndan aralar›nda fark olup olmad›¤› student t testi ile, say›mla belirlenmifl olanlar oneway ANOVA ve çok-lu regresyon analizi ile de¤erlendildi. Bütün testlerde p<0.05 olmas› istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi. Ortalamalar, ortalama (ort) ± Standard sapma (SS) olarak ifade edildi.
B
ULGULARP
olisomnografi yap›lan 55 hastan›n yafllar› 65 ile 82 aras›n-dayd› ve yafl ortalamas› 69.52 idi. Her iki cinsiyet aras›n-da yafl ortalamas› aç›s›naras›n-dan fark izlenmedi. Hastalar›n demog-rafik özellikleri Tablo 1’de sunulmufltur.Obezitenin obstrüktif uyku apnesini de¤erlendirmek için obez (BK‹ ≥30) kiflilerle obez olmayanlar› (BK‹<30) karfl›lafl-t›rd›k (Tablo 2). Her iki grubun yafl ortalamas› birbirine ya-k›nd›. Kad›nlar›n %55.6’s› obezken, erkeklerin %37.8’i obez-di. Her iki grupta EUS aç›s›ndan istatistiksel olarak anlaml› bir fark bulunmad›. Obez grupta AH‹ obez olmayan gruba göre yüksek bulundu.
Her iki cinsiyet karfl›laflt›r›ld›¤›nda kad›nlar›n vücut kitle indeksinin erkeklere göre daha fazla oldu¤u görüldü (p=0.02). Boyun çevresi ise erkeklerde daha fazla görülmekle beraber istatistiksel olarak anlaml› bir fark yoktu. EUS ve po-lisomnografi sonuçlar› de¤erlendirildi¤inde her iki grupta birbirine yak›n sonuçlar elde edildi (Tablo 3).
Çal›flmaya al›nan 55 hastadan 24’ünde hipertansiyon, 6’s›nda tip II diabetes mellitus, 6’s›nda koroner arter hastal›-¤› mevcuttu. Her bir sistemik hastal›hastal›-¤›n ayr› ayr› AH‹ grup-lar› aras›ndaki iliflkiye bak›ld› (Tablo 4). Hiç birinde gruplar aras›nda istatistiksel aç›dan anlaml› bir fark görülmedi.
Risk faktörleri çoklu regresyon analizi ile de¤erlendirildi-¤inde obezite yine tek risk faktörü olarak tespit edildi (p<0.001).
T
ARTIfiMAY
afl›n ilerlemesiyle birlikte uykuda solunum bozukluklar›prevalans› artmaktad›r (3-6). Yafll›larda OUAS için be-lirtilen bafll›ca risk faktörleri yafl, cinsiyet ve obezitedir. Bu risk faktörlerinin d›fl›nda yat›flt›r›c› ilaç kullan›m›, alkol tü-ketimi, aile öyküsü, ›rk, sigara kullan›m› ve üst havayolunun anatomik yap›s›n›n da OUAS gelifliminde etkisi bulunmak-tad›r (7).Tablo 1— Çal›flma Grubunun Demografik Özellikleri.
Cinsiyet (K/E) Obezite (-/+) HT (+/-) DM (+/-) KAH (+/-) (37/18) (31/24) (24/31) (6/49) (6/49)
Normal (n=16) 5/11 12/4 10/6 1/15 1/15
Hafif OUAS (n=12) 5/7 7/5 6/6 2/10 2/10
Orta OUAS (n= 11) 3/8 7/4 3/8 1/10 1/10
A¤›r OUAS (n=16) 5/11 5/11 5/11 2/14 2/14
K= kad›n E=erkek OUAS= obstrüktif uyku apne hipone sendromu HT= hipertansiyon DM= diabetes mellitus KAH= koroner arter hastal›¤›.
Tablo 2— Obezitenin Polisomnografi Sonuçlar› ve EUS Üzerine Etkisi. BK‹ ≥ 30 BK‹ <30 p EUS 10.91±6.34 11.54±5.66 0.69 AH‹ 31.06±25.80 13.82±13.99 0.003* OrtSO2 88.62±5.87 91.04±3.88 0.07 Desatürasyon 10.72±16.69 5.63±1.30 0.1 En uzun apne 35.20±26.44 20.70±12.56 0.01*
*p<0.05 anlaml› olarak kabul edildi.
BK‹= beden kitle indeksi; EUS=Epworth uykululuk skalas› AH‹ = apne hipopne indeksi; OrtSO2 = ortalama oksijen satürasyonu.
Tablo 3— Cinsiyetin Polisomnografi Sonuçlar› ve EUS Üzerine Etkisi. Erkek (n=37) Kad›n (n=18) p BK‹ 29.03±4.61 34.77± 9.87 0.02* Boyun çevresi 41.59±3.33 34.77±5.08 0.238 EUS 11.21±5.21 11.38±7.33 0.134 AH‹ 21.75±21.06 20.52±23.29 0.773 OrtSO2 90.25±4.27 89.44±6.21 0.233
*p<0.05 anlaml› olarak kabul edildi
VK‹= vücut kitle indeksi; EUS = Epworth uykululuk skalas›; AH‹ = apne hipopne indeksi; OrtSO2 = ortalama oksijen satürasyonu.
Tablo 4— Sistemik Hastal›k ve OUAS Aras›ndaki ‹liflki.
HT DM KAH
var yok var yok var yok (n=24) (n=31) (n=6) (n=49) (n=6) (n=49)
ahi<5 62.5% 37.5% 6.3% 93.8% 6.3% 93.8%
ahi>5 35.9% 64.1% 12.8% 87.2% 12.8% 87.2%
p 0.071 0.456 0.456
*p<0.05 anlaml› olarak kabul edildi.
Çal›flmam›zda risk faktörlerinden obezite, cinsiyet ve sis-temik hastal›klar› de¤erlendirdik. Obez grupta, obez olmayan gruba göre daha yüksek AH‹ de¤erleri elde edildi. Her iki cinsiyet karfl›laflt›r›ld›¤›nda anlaml› bir fark bulunmad›. Sis-temik hastal›klardan hipertansiyon, diabetes melitus ve koro-ner arter hastal›¤›n›n EUS ve polisomnografi sonuçlar› üzeri-ne etkisiüzeri-ne bakt›¤›m›zda hasta bireylerin sonuçlar› normal bi-reylerin sonuçlar›na benzerdi.
Obezitenin uykuda solunum bozukluklar› üzerinde önem-li rolü bulunmaktad›r (8). Tishler ilerleyen yaflla birönem-likte mey-dana gelen anatomik ve fizyolojik de¤iflikliklerin obezitenin USB üzerine etkinli¤ini azaltt›¤›n› öne sürmüfltür (9). Mal-hotra ve arkadafllar› genç ve yafll› bireylerin üst havayolunu karfl›laflt›rd›¤›nda negatif bas›nca karfl› genioglossal yan›tta belirgin bir azalma, farenksi çevreleyen kemik yap›da de¤iflik-lik, yumuflak damakta uzama ve farengeal ya¤ dokusunda ar-t›fl oldu¤unu belirtmifller ve yafllanmayla farengael kollapsa yatk›nl›¤›n artmas›nda bu mekanizmalar›n neden olabilece¤i-ni öne sürmüfllerdir (10). Ancoli-Israel ve ark.’›n›n takip etti-¤i uzun süreli bir çal›flmada yafll› kiflileri 18 y›l takip ettietti-¤in- etti¤in-de ise AH‹’nin sabit kald›¤›n› ve saetti¤in-dece vücut kitle inetti¤in-deksin- indeksin-deki art›fla ba¤l› de¤iflti¤i gözlenmifltir (4). Obezite bizim ça-l›flmam›zda istatistiksel olarak anlaml› sonuç al›nan tek risk faktörü idi. Yafll›larda obezite OUAS için önemli bir risk fak-törüdür ancak çal›flmam›z yafllanmayla birlikte meydana ge-len anatomik ve fizyolojik de¤iflikliklerin obezitenin etkinli-¤i üzerinde ne kadar rol oynad›¤›n› aç›klamamaktad›r.
Kad›nlara göre erkeklerde genel olarak OUAS daha s›k görülmekte ve daha a¤›r seyretmektedir (11). Boyun çevresi, yafl ve BK‹ gibi faktörlerin bu farkta etkili oldu¤u düflünül-mektedir. Yafl›n ilerlemesiyle birlikte erkeklerde uykuda so-lunum bozuklu¤u riski makul seviyede art›fl gösterirken, ka-d›nlarda durmadan ve belirgin flekilde art›fl göstermektedir. Bu art›fltan kad›nlarda menapozla birlikte hormon düzeyleri-nin de¤iflmesi suçlanm›flt›r (9). Benzer flekilde Bixler ve ark’n›n yapt›¤› çal›flmada hormon tedavisi almayan postmena-pozal dönmedeki kad›nlarda OUA prevalans› premenapostmena-pozal dönemdeki kad›nlarda ve hormon tedavisi alan postmenapo-zal dönemdeki kad›nlara k›yasla belirgin flekilde yüksek ve er-keklerin prevalans›na daha yak›n bulunmufl, menapozun ka-d›nlar için önemli bir risk faktörü oldu¤unu belirtmifllerdir (12). Shahar ve arkadafllar› postmenapozal dönemde hormon replasman› kullan›m›n›n 50-59 yafl aras›ndaki kad›nlarda USB prevalans›n› en belirgin flekilde azaltt›¤›n›, hormon rep-lasman›n›n etkisinin 60-69 yafl aras›ndaki kad›nlarda azald›¤› ve 70 yafl üzerindeki kad›nlarda kalmad›¤›n› göstermifltir (13). Bununla birlikte O’Connor ve arkadafllar› yafl gruplar› göz önünde bulundurarak menapozun kad›nlardaki uykuda solunum bozukluklar› üzerinde çok az etkisi oldu¤unu ve
cin-siyet hormonlar›n›n uyku apneli kiflilerde polisomnografik bulgular› de¤ifltirmeyece¤ini belirtmifltir (11). Hormonal faktörlerin d›fl›nda Malhotra ve ark. ilerleyen yaflla birlikte ne-gatif bas›nca karfl› genioglossal yan›tta azalman›n erkeklerde daha fazla oldu¤unu, kad›nlarda ise erkeklere göre yumuflak damak uzunlu¤unun daha fazla artt›¤›n› ortaya koymufltur (10). Bu durumda yafllanman›n her iki cinsiyette farkl› anato-mik ve fizyolojik de¤iflikliklere neden olabilmesi de cinsiyet-ler aras›ndaki fark›n ortadan kalkmas›nda rol almaktad›r. Ça-l›flmam›zda kad›n ve erkek hastalar aras›nda EUS ve polisom-nografi sonuçlar› aras›nda fark bulunmamas› ileri yaflta cinsi-yetin bir risk faktörü olmaktan uzaklaflt›¤›n› göstermektedir.
OUAS ve sistemik hastal›k birlikteli¤i aras›ndaki iliflkiyi gösteren birçok çal›flma bulunmaktad›r. Hader ve arkadafllar›-n›n yapt›¤› çal›flmada AH‹ ≥5 ve EUS>9 olan yafll›larda mor-talitenin ve hastanede kalma süresinin 1.5 kat daha fazla ol-du¤unu ve gündüz uykululuk halinin mortalite için AH‹ ve BK‹’ye göre daha iyi bir gösterge oldu¤unu belirtmifllerdir (6). Koroner arter hastal›¤›, konjestif kalp yetmezli¤i, ve felç dahil kardiovasküler hastal›k geliflme riski uykuda solunum bozuk-lu¤unun ciddiyeti ile do¤ru orant›l› bulunmufltur. Akut iske-mik atak geçiren hastalarla ilgili bir çal›flmada özellikle gece iskemik atak geçiren diabetik erkek hastalarda uykuda solu-num bozuklu¤unun s›k görüldü¤ü belirtilmifltir (14). Saylam ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada OUAS ve sistemik hastal›k birlikteli¤i de¤erlendirilmifltir. Çal›flmada AH‹, boyun çevre-si ve EUS ile çevre-sistemik hastal›k varl›¤› aras›nda iliflki saptanma-m›flt›r, sistemik hastal›¤› olan grupta erkek cinsiyet hakimiye-ti ve daha yüksek VK‹ de¤erleri izlenmiflhakimiye-tir (15). Köktürk ve Çiftçi’nin yafl gruplar›n› k›yaslad›¤› çal›flmada hipertansiyo-nun bulunma s›kl›¤› yafll› hastalarda orta yafltaki hastalara gö-re anlaml› olarak yüksek bulunmufltur (16).
Sistolik-diastolik hipertansiyon sempatik sinir sisteminin önemli bir rol ald›¤› birçok etyolojik faktörü yans›t›rken, izole sistolik hipertansiyon yafla ba¤l› arteriyel komplians›n azalma-s›ndan kaynaklan›r (17). Haas ve arkadafllar›n›n yapt›¤› bir ça-l›flmada uykuda solunum bozukluklar›n›n 60 yafl alt›nda sisto-lik-diastolik hipertansiyonla iliflkili bulunurken, 60 yafl üzerin-deki kiflilerde sistolik-diastolik hipertansiyonla uyku solunum bozukluklar› aras›nda iliflki bulunmam›fl. ‹zole sistolik hiper-tansiyon ise her iki yafl grubunda da uyku solunum bozukluk-lar› ile iliflkili bulunmam›fl (18). Yine Bixler ve arkadaflbozukluk-lar›n›n yapt›¤› çal›flmada hipertansiyon ve uykuda solunum bozuklu¤u aras›ndaki iliflki genç hastalarda (özellikle normal kiloda olan-larda) daha belirginken yafl ilerledikçe bu iliflki azalmaktad›r ve cinsiyet veya menapoz hipertansiyonla uykuda solunum bozuk-lu¤u aras›ndaki iliflkiyi etkilememektedir (19).
Bixler ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada yafl›n ilerleme-siyle uyku apne prevalans›n›n artt›¤› ancak apnenin klinik
cid-diyetinin daha genç yafltaki bireylere göre azald›¤› görülmüfl-tür. Buna göre en a¤›r apne gençlerde görülme e¤ilimindedir. Minimum SaO2 apne görülmeyen yafll› kiflilerde daha düflük seyreder, ancak apne görülen genç kiflilerde en düflük seviyede bulunmufltur (20). Lavie kronik intermitan hipoksiye ba¤l› ge-liflen potansiyel kardioprotektif etkiyle ilgili son bulgularla birlikte orta seviyede uyku apnesi olan yafll›lar›n sa¤kal›m avantajlar› birlefltirildi¤inde apnenin yafll›larda uyku s›ras›nda adaptasyon yollar›n› aktive etme olas›l›¤›n› art›rd›¤›n› öne sür-müfltür (21). Çal›flmam›zda hipertansiyon, koroner arter l›¤› veya diabetes mellitus bulunan hastalar ve sistemik hasta-l›¤› bulunmayan hastalar aras›nda istatistiksel olarak anlaml› bir fark bulunmam›flt›r. Bu durum ilerleyen yaflta bu hastal›k-lar›n USB üzerine etkinli¤inin azald›¤›n› düflündürebilir.
Obezite ileri yaflta OUAS aç›s›ndan halen önemli bir risk faktörüdür ancak çal›flmam›zda daha genç popülasyonla karfl›-laflt›rma yap›lmad›¤›ndan etkinli¤inde azalma olup olmad›¤›-n› de¤erlendiremiyoruz. Cinsiyetin risk faktörü olarak etkin-li¤inin kalmad›¤›n› görüyoruz. E¤er çal›flmada kad›n hasta-larda hormon replasman› kullan›m› sorgulansayd›, bu azalma-da hormon de¤ifliminin nekaazalma-dar etkili oldu¤unu azalma-da de¤erlen-direbilirdik. Bunun d›fl›nda sistemik hastal›klardan diabetes mellitus ve koroner arter hastal›¤›na sahip hastalar›n say›s› az-d›. Bu da çal›flmada bu hastal›klar için elde etti¤imiz sonuç-lar›n etkinli¤ini azaltmaktad›r.
Sonuç olarak 65 yafl üzerindeki hastalarda obezite, cinsiyet ve sistemik hastal›klar›n OUAS üzerine etkisi araflt›rd›¤›m›z çal›flmam›zda sadece obezitenin daha yüksek AH‹ de¤erleriy-le iliflkili oldu¤u görülmüfltür. Cinsiyet ve sistemik hastal›k-larla OUAS aras›nda ise iliflki bulunmam›flt›r.
K
AYNAKLAR1. Wolkove N, Elkholy O, Palayew M. Sleep and aging: 1. Sleep disorders commonly found in elderly people. CMAJ 2007;176(9):1299-1304. (PMID:17452665).
2. Young T, Palta M, Dempsey J, Skatrud J, Weber S, Badr S. The occurence of sleep-disordered breathing among middle-aged adults. N Engl J Med 1993;328:1230-5. (PMID:8464434).
3. Redline S, Kirchner L, Quan SF, Gottlieb DJ, Kapur V, New-man A. The effects of age, sex, ethnicity, and sleep disordered breathing on sleep architecture. Arch Intern Med 2004;164:406-18. (PMID:14980992).
4. Ancoli-Israel S, Gehrman P, Kripke DF, et al. Long-term fol-low-up of sleep disordered breathing in older adults. Sleep Med 2001;2:511-6.(PMID: 14592266).
5. Young T, Shahar E, Nieto FJ, et al. Predictors of sleep-disorde-red breathing in community-dwelling adults: The sleep hearth health study. Arch Intern Med 2002;162:893-900. (PMID:11966340).
6. Hader C, Hinz M, Welz-Barth A, Rasche K. Sleep disordered breathing in the elderly: a three year longitudinal cohort study. J Physiol Pharmacol 2006;57 supp 4:119-29. (PMID:17072038).
7. Neikrug AB, Ancoli-Israel S. Sleep disorders in the older adult: a mini review. Gerontology. 2010; 56(2):181-9. (PMID:19738366).
8. Young T, Peppard PE, Taheri S. Excess weight and sleep-disor-dered breathing. J Appl Physiol 2005;99:1592-9. (PMID:16160020).
9. Tishler PV, Larkin EK, Schluchter MD, Redline S. Incidence of sleep-disordered breathing in an urban adult population. The relative importance of risk factors in the development of sleep-disordered breathing. JAMA 2003;289:2230-7. (PMID:12734134).
10. Malhotra A, Huang Y, Fogel R, et al. Aging influences on pharyngeal anatomy and physiology: The predisposition to pharyngeal collapse. Am J Med 2006;119(1):72.e9-72.14. (PMID:16431197).
11. O’Connor C, Thornley KS, Hanly PJ. Gender differences in the polysomnographic features of obstructive sleep apnea. Am J Respir Crit Care Med 2000;161:1465-72. (PMID:10806140). 12. Bixler EO, Vgontzas AN, Lin HM, et al. Prevalence of sleep di-sordered breathing in women: effects of gender. Am J Respir Crit Care Med 2001;163(3 pt 1):608-13. (PMID:11254512). 13. Shahar E, Redline S, Young T, et al. Hormone replacement
the-rapy and sleep-disordered breathing. Am J Respir Crit Care Med 2003;167(9):1186-92. (PMID:12531779).
14. Bassetti CL, Milanova M, Gugger M. Sleep-disordered breat-hing and acute ischemic stroke: diagnosis, risk factors, treat-ment, evolution and long-term clinical outcome. Stroke 2006;37:967-72. (PMID:16543515).
15. Saylam G, Selçuk ÖT, F›rat H, et al. Merkezimizde incelenen hastalarda t›kay›c› uyku apne hipopne sendromu ve sistemik hastal›k birlikteli¤i. KBB-Forum 2009;8(2):28-32.
16. Köktürk O, Ulukavak Çiftçi T. Yafll›larda uykuda solunum bo-zukluklar›. Turkish Journal of Geriatrics 2004;7(1):9-14. 17. Lakatta EG, Levy D. Arterial and cardiac aging: major
share-holders in cardiovascular disease enterprises: Part I: aging arte-ries: a “set up” for vascular disease. Circulation 2003;107(1):139-46. (PMID:12515756).
18. Haas DC, Foster GL, Nieto FJ, et al. Age-dependent associati-ons between sleep-disordered breathing and hypertension: Im-portance of discriminating between systolic-diastolic hyper-tension and isolated systolic hyperhyper-tension in the sleep heart he-alth study. Circulation 2005;111:614-21. (PMID:15699282). 19. Bixler EO, Vgontzas AN, Lin H, et al. Association of
hyperten-sion and sleep-disordered breathing. Arch Intern Med 2000;160:2289-95. (PMID:10927725).
20. Bixler EO, Vgontzas AN, Ten Have T, Tyson K, Kales A. Ef-fects of age on sleep apnea in men: I. Prevalence and severity. Am J Respir Crit Care Med 1998;157:144-148. (PMID:9445292).
21. Lavie P, Lavie L. Unexpected survival advantage in elderly pe-ople with moderate sleep apnoea. J Sleep Res 2009; 18(4):397-403. (PMID:19663998).
