B eslen m e ve D iyet D ergisi / J. Nutr. and Diet., 16 : 25 - 33, 1987
ANKARA’N IN FARKLI SOSYO-EKONOMİK SE M T LE R İN D E K İ A İL ELE R İN G ELİR D Ü ZEYLERİN E GÖRE
B E S İN HARCAMA PAYLARI
Doç. Dr. Sevinç YÜCECAN* / Doç. Dr. Ufuk GÜNEYLİ*
Bu araştırm a A nkara’nın farklı sosyo-ekonomik sem t lerinde yaşayan ailelerin gelir ve besin harcam a dü zeyleri, besin gruplarına göre harcam a payı, besin atık düzeyleri, besinleri atm a nedenleri, a rta n ve ba yatlayan besinlerin değerlendirilm e şekillerini sap ta m ak amacıyla planlanm ış ve yürütülm üştür. Araş tırm a sonuçlan gelir ve gelirin beslenm eye aynlan payı arasında ters yönde b ir ilişki olduğunu, sabit gelire sahip ailelerin gelirlerinin yeterli ve dengeli beslenmeye yetmediğini gösterm iştir.
G İR İŞ
B eslenm e, büyüm e, yaşam ın sü rd ü rü lm e si ve sağlığın k o ru n m ası için b esin lerin k u llan ılm asıd ır ve in san g erek sin m elerin in b a şın d a gelir. Ülkem izde, to p lam b esin ü re tim i b u g ü n k ü n ü fu su b es leyebilecek düzeydedir. Yalnız, b u b e sin lerin gelir g ru p la rı a ra sın d a dağılım ı düzensizdir. B unun so n u cu b azı g ru p la r gereğ in d en çok besin tü k e tirk e n diğer g ru p la r g erek sin im lerin i k arşılay a c ak d ü zeyde b esin b u lm a k ta güçlük çek m ek ted irler. B esin öğ elerin den h erh an g i b iri veya b irk açı sağlanam ayınca v ü cu d u n fizyolojik fo n k siy o n ların d ak i a k sa m a la r sonucu büyüm e, gelişm e ve sağlık bo zu k lu k la rı g ö rü lm ek te d ir (1). Bu b o z u k lu k la r dolaylı o la ra k birey in sosyal ve ekonom ik yaşam ını d a e tk ilem ek ted ir.
B ilindiği gibi b esin lerin tü k e tim düzeyi gelir düzeyi ile y ak ın dan ilişk ilid ir. B irey b aşın a d ü şen gelir a rtış ı te k b a şın a beslenm e d u ru m u n u n düzeltilm esini sağ lay am am ak tad ır. B eslenm e d u ru m u n u n d üzeltilm esi için gelir dağılım ının dengeli o lm ası ve gelirden beslenm eye ay rılan payın a rtm a sı gereklidir.
Ü lkem izde bölgesel ve u lu sal düzeyde y a p ıla n b esin tü k e tim a ra ş tırm a la rın d a , a ilelerin b esin g ru p la rın a gö re h a rc a m a payı ve b e sin a tık düzeyleri ü zerin d e p ek d u ru lm a m ıştır.
B u n ed en le b u a ra ş tır m a A n k a ra ’nın fa rk lı so sy o e k o n o m ik sem tlerin d e y aşay an aile lerin g e lir ve b e sin h a rc a m a düzeyleri, b e sin g ru p la rın a gö re h a rc a m a payı, besin a tık düzeyleri, b e sin leri a t m a n ed en leri, a rta n ve b a y atlay a n b e sin le rin d e ğ erlen d irilm e şek li ni s a p ta m a k am acıy la p la n la n m ış ve y ü rü tü lm ü ş tü r.
ARAŞTIRMA Y Ö NTEM İ V E ARAÇLARI
A raştırm a, A n k a ra ilin d e sosyo-ekonom ik k o ş u lla r y ö n ü n d e n d ü şü k , o rta ve y ü k sek o lm ak ü z ere g ru p la n d ırıla n se m tle rd e y a şa y an to p la m 1200 aile ü z erin d e O cak-M art 1986 ay ları a ra s ın d a y a p ıl m ıştır. Ö rn ek lem D evlet İ s ta tis tik E n s titü s ü ta ra fın d a n sosyo-eko- n o m ik düzeye g ö re g ru p la n d ırıla n s e m tle r a ra sın d a 400'er aile ol m ak ü zere ra stg ele seç ilm iştir. A nket tek n iğ i y ö n tem i ile veri to p la n m ıştır. V erilerin to p la n m a sın d a H a c e tte p e Ü niversitesi B eslen m e ve D iyetetik B ö lü m ü son sın ıf ö ğ re n c ilerin d en y a ra rla n ılm ış tır. G ö rd ü k leri eğ itim gereği b u k o n u d a g erek li b ilg ilere sah ip olan bu ö ğ ren ciler, a ra ş tırm a y a b a şla m a d a n önce bilgi to p la m a y ö n tem leri k o n u la rın d a te k ra r e ğ itilm işle rd ir. Ö ğ ren cilerin ç a lışm a la rı a r a ş tır m a sü re sin c e sü re k li o la ra k d en etlen m iş, k a rş ıla ş tık la rı s o ru n la r a n ın d a çözüm lenm eye ç alışılm ıştır.
BULGULAR V E TARTIŞMA
A ra ştırm a so n u çla rı, a ra ş tır m a k a p sa m ın a g iren a ile lerin aylık o rta la m a g e lir d ü zey lerin in d ü şü k , o rta , y ü k sek sosyo-ekonom ik se m tle rd e sıra sıy la 65.000 TL., 106.000 TL. ve 200.000 TL. o ld u ğ u n u g ö s te rm e k te d ir (T ablo 1). B u d u ru m bize a ra ş tırm a y a k a tıla n aile le rin çok u ç ta seçilm ediğini, fa k a t k en d i a ra la r ın d a fa rk lıla ştığ ın ı g ö ste rm e k te d ir. T ü rk iy e ’de g elirin a ile ler ve b ire y le r a ra sın d a k i d ağılım ı d en g esizd ir (2). G elir a çısın d a n b ire y le r ve aile ler arasın-1 d a k i dengesiz dağılım , b ö lg eler ile y erleşm e y e rle ri a ra sın d a da ön em li fa rk lılık la rın d o ğ m asın a ned en o lm a k ta d ır.
A ilelerin o rta la m a aylık besin h a rc a m a la rın a b a k ıld ığ ı zam an gelir düzeyi ile beslenm eye a y rıla n p a ra m ik ta rı a ra sın d a te rs b ir ilişk i o ld u ğ u g ö rü lm ek te d ir. Y ani aylık g elir a rttık ç a beslenm eye a y rıla n p a ra o ra n ı a z a lm a k ta d ır. A ra ştırm a so n u çla rı b esin h a rc a
GELİR DÜZEYLERİNE GÖRE BESİN HARCAMA PAYLARI 27
m a la rın ın o rta la m a gelirdeki payının düşük, o rta , y ü k sek sosyo ek o n o m ik sem tlerd e sırasıyla; '% 53.1, % 47.5 ve % 31.8 o ld u ğ u n u g ö ste rm e k te d ir (Tablo 1). D iğer b ir b ak ışla, aylık g elirlerin d en ya rıd a n fazlasın ı beslen m eleri için ay ıran ailelerin o ra n ı d ü şü k , o rta , y ü k sek sosyo-ekonom ik bölgelerde sırasıyla; % 29.0, % 22.0 ve %
18.0 d ir. B u n a göre, gelir a rttık ç a tü k etim h a rc a m a la rı içinde gıda m ad d eleri payı azalm ak ta, e n yü k sek gıda h a rc a m a la rı ise en d ü şü k g elir g ru p la rın d a o lm ak tad ır. B eslenm e ve gelir a ra sın d a k i b u ilişki T ü rk iy e ’de y ap ılan çeşitli a ra ştırm a la rd a n (3 -6 ), elde ed ilen sonuç la rla p a ra lellik g ö sterm ek ted ir. A ynca b esin tü k e tim a ra ştırm a la rı (5, 7, 8) a n a b esin lerin tü k e tim m ik ta rla rın ın ve besin tü rü n ü n h an e h alk ı gelir düzeyi ile çok y ak ın d an ilişkisi oldu ğ u n u g ö sterm ek te d ir. Ölçen (9), 1974 U lusal gıda tü k e tim i a ra ştırm a s ı v erilerin d en y a ra rla n a ra k yaptığı incelem esinde, fiyat a rtış la rın ın beslenm eye a y rılan h arcam ay ı etkilediği ve gelirden beslenm e için d a h a fazla pay a y rılm a sın a neden olduğu so n u cu n u v u rg u lam ıştır.
Tablo 1 : Ailelerin Gelir Düzeylerine Göre Besin Harcama Payları (%)
Sosyo - Ekonom ik Düzey
Aylık Değerler Düşük Orta Yüksek
Gelir (1000 TL) 65.0 106.0 200.0
Besin H arcam a (1000 TL) 34.5 50.4 63.5
Gelire Göre Besin Harcam a
Payı (%) 53.1 47.5 31.8
Gelirin % 50’den Fazlasını
Besine Ayıranlar (%) 29.0 22.0 18.0
Son y ılla rd a T ü rk iy e’nin içinde y a şa m a k ta olduğu enflasy o n u n n ite lik ve özellikleri beslenm e ü zerin d e önem li e tk ile r y ap acak u n s u rla rı içerm ek ted ir. Önce fiy atlar, özellikle ü c re t g elirlerin d en d a h a hızlı a rtm a k ta d ır. B aşka b ir söyleşiyle enflasyon, gelir dağılı m ını bozucu etk i y a ra tm a k ta , b ir b ö lü m h an e h a lk la rın ın öncelikle ü c re tlile rin in reel gelirleri d ü şm ek ted ir. G elirle b esin tü k e tim k a lıb ın ın ve tü k e tim m ik ta rla rın ın yakın ilişkisi b ilindiğine göre, reel g e lirle rin düşm esi, genel tü k e tim içinde beslenm e h a rc a m a la rı za te n yüksek b ir y er tu ta n ü cretlilerin beslenm e k alıb ım d e ğ iştirm e lerine, n isb eten d ah a ucuz besin lere k ay m aların a ve tü k e tim m ik ta rla rın ı a za ltm a la rın a yol açm ak tad ır.
B u a ra ştırm a d a değişik besin g ru p la rı için h a rc a n a n p a ra d ü zeyinin fa rk lı sosyo-ekonom ik bölgelerde çarpıcı b ir biçim d e
değiş-k e n lideğiş-k g ö sterd iğ i ve b u fa rdeğiş-k lılığ ın is ta tistideğiş-k se l o la ra değiş-k çodeğiş-k önem li old u ğ u b e lirle n m iş tir (T ablo 2). Özellikle et-sü t ve ü rü n le ri gibi h ay v an sal yiy ecek ler için h a rc a n a n p a ra o ra n ı sosyo-ekonom ik düzeyi d ü şü k o lan g ru p la rd a sosyo-ekonom ik düzeyi y ü k sek olan g ru p la ra k ıy asla o ld u k ç a azd ır. B u b u lg u A kdağ (4), R ak ıcıo ğ lu (5), K üçük- k ö m ü rle r (6) ve T öreci (10) n in a ra ş tır m a s o n u ç la rın ı d e ste k le m e k te d ir. Ç ü nkü b esin fiy a tla rı için d e y ü k sek olan h ay v an sal g ıd a la rd ır ve fiy a tla rı d iğ e r b e sin lere o ra n la b ira z d a h a hızlı a rtm a k ta d ır. B i lindiği gibi, b e sin lerin tü k e tim düzeyine e tk i ed en ön em li b ir neden s a tın a lm a g ü c ü d ü r. A yrıca b e sin fiy a tla rı, taleb i b elirley en ve e tk i leyen en ön em li d eğ işk en ler a ra s ın d a d ır (11).
Tablo 2 : Besin G ruplarına Göre H arcam a Düzeyleri Sosyo - Ekonom ik Düzey
Düşük O rta Yüksek
Besin G rupları TL. % TL. % TL. %
Süt ve S üt Ürünleri 4693 10.8 8262 17.6 13708 21.9
Et, Y um urta, K u ru to k lag iller 10395 24.0 12799 27.3 22074 35.4 Ekm ek ve Diğer T ahıllar 9854 22.8 7194 15.3 5747 9.2
Taze Sebze, Meyve 6318 14.6 10020 21.4 10713 17.2
Y ağ -Ş ek er ve Diğerleri 12033 27.8 8593 18.4 10156 16.3 x 2 = 8598.4386 p < 0.001
B esin fiy a tla rın d a a rtış ın , tü k e tim k a lıb ın d a d a h a çok ucuz b e sin le re k ay m a y ö n ü n d e e tk i y ap tığ ı, b u n u n d a d a h a çok, d ü şü k ge lirli a ilelerin yoğun o ld u ğ u g ecek o n d u b ö lg esin d ek i ailelere y a n sı dığını söylem ek m ü m k ü n d ü r. N itek im a ra ş tır m a so n u ç la rı d a d ü şü k ve o r ta sosyo-ekonom ik b ö lg elerd e y aşay an a ile lerin e k m e k ve ta h ıl tü k e tim le rin in , y ü k sek sosyo-ekonom ik b ö lg elerd ek i ailelere k ıyasla d a h a fazla old u ğ u g ö ste rm e k te d ir. G ö rü ld ü ğ ü gibi sın ırlı geliri o lan h a n e h a lk la rın ın ucuz b e sin lere k ay m a eğilim i h ız la n m a k ta d ır. B u d u ru m a y rıc a G ıda ve T a rım Ö rg ü tü u z m a n la rın ın (12), gelir düzeyi d ü ştü k ç e iyi k a lite p ro te in kaynağı y iy ecek lerin tü k e ti m in in b u n a p a ra lel o la ra k d ü ştü ğ ü y o lu n d a k o y d u k la rı genel k u ra la d a u y m a k ta d ır.
A ra ştırm a s o n u ç la n a ile lerin ay lık g e lirle rin d e sebze ve m eyve için a y ırd ık la rı p a ra m ik ta rın ın sosyo-ekonom ik düzeylere göre fa rk lılık g ö sterd iğ in i iş a re tle m e k te d ir. A ncak sebze ve m eyvelerin tü k e tim i m ev sim lerle y a k ın d a n ilişk ilid ir. P a z arlam a h iz m e tle ri nin yoğun k e n tle rd e kış m ev sim in d e de sebze ve m eyve tü k e tim
GELİR DÜZEYLERİNE GÖRE BESİN HARCAMA PAYLARI 29
m ik ta rla rı fazla düşm em ek te, a n cak tü k e tile n sebze ve m eyvelerin tü rle ri değ işm ek te ve say ıları a zalm ak tad ır. Ancak sın ırlı gelir g ru p la rın d a m eyve tü k e tim in d e n , sebzelere o ra n la d a h a ç ab u k vaz- g eçilm ek ted ir. G elir yükseldikçe taze meyve tü k e tim i o ld u k ça hız lı b içim d e b ü y ü m e k te d ir (13).
A ra ştırm a so n u çları yağ-şeker vb. gibi b e sin ler için h a rc a n a n p a ra o ra n ın ın sosyo-ekonom ik düzey yükseldikçe azaldığını g ö ste r m e k te d ir. Akdağ (4), K ü ç ü k k ö m ü rle r (6), K oksal (7) ve B aysal (8) d a yağ tü k e tim in in gecekondu bölgesinde d a h a fazla o ld u ğ u n u b e lirt m işle rd ir. K u llan ılan yağ tü rü genellikle d iğ er yağ tü rle rin e kıyasla d a h a ucuz olan m a rg a rin d ir. B esinlerin yağda k a v ru la ra k p iş iril m esi ve yağlı y em ek lerin d ah a fazla yeğlenm esi yağ tü k e tim in i e t k ilem ek ted ir. Bu a ra ştırm a d a şek er tü k e tim in in de gecekondu b ö l g elerin d e d a h a yüksek düzeyde olduğu g ö rü lm ek ted ir. Çay tü k e ti m in in fazla olm ası ve özellikle çayın bol şek erli içilm esi tü k e tim i a rtırm a k ta d ır.
B u a ra ş tırm a d a ailelerde a tıla n b esin lerin m aliy etin in aylık beslenm e için h a rc a n a n p aray a göre o ra n ın ın fa rk lı sosyo - e k o n o m ik bölgelerde % 01 -11 a ra sın d a değiştiği b e lirle n m iştir (T ablo 3). Bu d a bize ev lerd e b esin a tım ın ın fazla olm adığını, a rtık la rın b ü y ü k ç o ğ u n lu ğ u n u n te k ra r kullanıldığını g ö sterm ek ted ir. B u bulgu, ev lerd eki b e sin a tım ın ın fazla olm adığını g ö steren d iğ er a ra ş tır m a so n u çla rım (4, 14 - 16) destek lem ek ted ir.
Tablo 3 : Ailelerin Besin Atık Düzeyleri
Aylık Değerler
Sosyo - Ekonom ik Düzey
Düşük O rta Yüksek
Atılan Besinlerin
Değeri (TL) 42.0 145.0 680.0
Atılan Besinlerin
Oranı (% 0) l 3 11
Tablo 4 'd e de görü ld ü ğ ü gibi en fazla a tım sebze-m eyvede o l m a k ta d ır. A ileler a tım nedeni o la ra k b esin lerin ç ü rü d ü ğ ü n ü b e lirt m işle rd ir. Sebze ve m eyveler delikli naylon to rb a içinde so ğ u tu cu d a sa k la n m a lıd ır. Özellikle a ra ştırm a n ın kış a y ların d a y apılm ış o l m ası nedeniyle çok tü k e tile n yeşil y ap ra k lı sebzeler a ç ık ta b ıra k ı lırsa çab u cak b u ru ş u r, ıslak o la ra k naylon to rb a y a k o n u rsa ç ü rü r (1). B u n u n için sak lam a tekniğine d ik k a t ed ilm elidir.
Tablo 4 : Ailelerin B esinleri Atma N edenleri
Besin G ru plan
Aile
Sayısı Atm a N edenleri Süt ve Süt Ürünleri 62 1 — B o z u lm a-b ay atlam a
2 — Saklam a koşulları yetersiz E t - Y um urta - K urubaklagil 224 1 — Bekleyince beğenilm em e
2 — B o z u lm a-b ay atlam a Ekm ek ve Diğer T ahıllar 428 1 — B ayatlam a
2 — Küflenm e
Taze Sebze-M eyve 616 1 — Çürüm e
2 — Bekleyince beğenilm em e
E k m ek ve d iğ er ta h ılla r a tıla n b e sin le r a r a s ın d a ik in c i s ıra d a y er a lm a k ta d ır. B ay a tla m a ve k ü fle n m e a tım n e d e n le ri o la r a k b e lir tilm iştir. E k m eğ in a rtm a ve b a y a tla m a n e d e n le rin in e n b a ş ın d a ih tiy a ç tan fazla s a tın alın m a sı g e lm e k ted ir. S a k la m a y ö n te m i e k m eğ in b ay atlam a sın d a b ir e tk e n d eğ ild ir. Asıl n e d en ek m eğ in , o d a s ıc a k lığında k ısa z am a n d a b a y a tla m a s ıd ır (17). A yrıca e k m eğ in ih tiy a ç tan fazla d ilim len m esi d a h a ç a b u k b a y a tla m a s ın a n e d e n o lm a k ta d ır. K üflenm ede ise s a k la m a k a b ın d a n çok o rta m ın ve b e sin in n e m i ile ısısı önem ta ş ım a k ta d ır (18). A ra ş tırm a so n u ç la rı y ü k s e k ge lir düzeyindeki ailelerd e ek m ek a tım o ra n ın ın d a h a fa z la o ld u ğ u n u g ö sterm ek ted ir. B u b u lg u , Y ılm az (15), A teş ve a r k a d a ş la r ın ın (16) a ra ş tırm a s o n u ç la n ile p a ra le ld ir. A kdağ (4) da, g e c e k o n d u d a aile b a şın a a tıla n e k m e k m ik ta rın ın d iğ e r y e rle şim b ö lg e le ri ne k ıyasla d a h a az o ld u ğ u n u b e lirtm iş tir. G eliri az o la n a ile le r besin g e re k sin m e le rin i ucuz o lan ta h ıl g ru b u y iy e c e k le rin d e n özel likle fiyatı d iğ er b e sin le re k ıy a sla d a h a az a r tış g ö s te re n e k m e k le k a rş ıla m a k ta d ır. B u a ile lerd e b e lirli b e sin g ru p la rın ı s a tın a lm a gücü çok azdır. B u n ed en le a r ta n e k m e k te n te k r a r y a ra r la n m a y o lu n a g id ilm e k te d ir (T ablo 5). Y ılm az (15), a ile le rin g e lir d ü z ey le ri ile ekm eğin d e ğ erlen d irilm e şek illeri a ra s ın d a k i iliş k in in ö n e m li o ld u ğ u n u g ö ste rm iştir. Ateş ve a rk a d a ş la rı (16) ise, d ü şü k - o rta - ve y ü k sek ek o n o m ik düzeydeki a ile lerd e a r ta n e k m e k le rin d e ğ e r len d irilm e o ra n la rın ı sıra sıy la % 85, '% 80 ve '% 65.9 o la ra k b e lirle m işlerd ir.
A tılan b esin g r u p la n iç in d e e t-y u m u rta -k u ru b a k la g il ile s ü t ve ü rü n le ri de y er a lm a k ta d ır. Ö zellikle zeytinyağlı o la r a k y a p ıla n k u ru b a k la g il y e m ek lerin in b e k le d ik te n s o n ra b e ğ e n ilm e m e si ve b o zu lm ası a tım ned en i o lm a k ta d ır. S ü t ve s ü t ü rü n le r i iç in ise
GELİR DÜZEYLERİNE GÖRE BESİN HARCAMA PAYLARI 31
b e k le tm e k o ş u lla rın a bağım lı o larak atım olduğu g ö zlen m iştir. S ü t ve s ü t ü rü n le rin i a ta n aile o ran ı % 5 tir. Genelde a ileler çökelek, y o ğ u rt y a p a ra k veya h a m u r işlerinde k u lla n a rak sü tte n y a ra rla n m ayı y e ğ lem ek te d irle r.
Tablo 5 : A rtan ve Bayatlayan Besinlerin Değerlendirilme Şekli B esinler Değerlendirme Şekli
Ekm ek 1 — Köfte ve çorba içi 2 — Papara
3 — Tatlı
Pilav 1 — Çorba
2 — Köfte
3 — Sebze yemeği içi
Süt 1 — Çökelek
2 — Yoğurt 3 — H am ur işi
SONUÇ V E Ö N ER İL ER
A ra ştırm a so n u çları gelir ile gelirin beslenm eye a y rılan payı a ra s ın d a te rs yönde b ir ilişki olduğunu g ö sterm ek ted ir. Aile geliri a rttık ç a beslenm eye ay rılan pay azalm akta, aile geliri azaldıkça beslen m ey e a y rıla n pay a rtm a k ta d ır. Diğer b ir b ak ışla gelir ile b e s lenm e a ra s ın d a d o ğ ru sal b ir ilişki v ard ır. S alt gelir g ru p la rın a gö re b e sin tü k e tim k alıp ları incelendiğinde, gelir düzeyi d ü şü k olan k esim d e b eslen m en in d ah a çok tah ıla dayalı olduğu, gelir düzeyi y ü k sek g ru p ta ta h ılla rın payının azaldığı, p ro tein in özellikle h ay v an sal p ro te in payının a rttığ ı, kısaca beslenm enin d ah a dengeli o ld u ğ u g ö rü lm ek te d ir.
F iy at a rtış la rın ın sürekli b ir hale geldiği ülkem izde, toplum u- m u zu n d a h a dengeli ve yeterli beslenebilm esi için ailelerin yiye ceğe a y ırd ık la rı p a ra n ın d ah a bilinçli kullanılm ası z o ru n lu d u r. B u n u n için a ilelerin beslenm e k o n u sunda bilinçlendirilm elerini sağ lay acak yaygın beslenm e eğitim i p ro g ram ların ın hazırlan m ası b u n u y a p a rk e n rad y o televizyon, gazete gibi kitle yayın a ra ç la rın d a n y a ra rla n ılm a sı gerek m ek ted ir. H alkın yeteri k a d a r beslenm e b il gisine sah ip olm ayışı, aynı fiyatla satılsa bile besleyici u n s u rla rı y ö n ü n d e n zengin b e sin ler yerine, b u gereksinm eyi tam o la ra k k a r şıla m ay a n b e sin lerin satın alınm asına sebep o lm ak tad ır. H alk ın y eterli ve dengeli beslenm e k o n u sunda bilinçlendirilm esi, sağlıklı ve ek o n o m ik beslenm eyi gerçekleştirm ede büy ü k önem taşır.
SUMMARY
T H E AMOUNT OF MONEY E X P E N D IT U R E FOR FOOD D EPEN D IN G ON INCOM E OF FAM ILI E S LIV IN G IN D IF F E R E N T SOCIO - ECONOMIC LEV ELS IN ANKARA
Y ücecan, S., G üneyli, U.
This su rvey w as c o n d u cte d on m o n tly incom e, th e a m o u n t of m oney e x p e n d itu re fo r food, food w a sta g e o f fam ilies living in dif- fe re n t socio - eco n o m ic levels in A n k ara. N egative c o rre la tio n \vas fo u n d b etw een in co m e a n d food co n su m p tio n .
K A Y N A K L A R
1 — Baysal, A .: Beslenme, H acettepe Üniv. Yayınları A : 13, A nkara, 1983. 2 — Çavdar, T .: T ürkiye’de E konom ik Gelişme, Gelir ve Beslenm e, T ürki ye Ulusal Gıda ve Beslenm e P lanlam a Sem ineri Bildiri ve R aporları, Ankara, 1978.
3 — Y urdal,, J . : T ürkiye’de G elir Dağılımı Beslenm e İlişkisi, H.Ü. Sağ lık Bilim leri E n stitü sü N üfus Dinamiği Program ı Bilim Uzmanlığı Tezi, A nkara, 1982.
4 — Akdağ, F . : Sosyo-Ekonomik. Yapısı Değişik Üç Toplum G rubunun Sa tın Alma ve Evlerindeki Gıda S toku K onusunda B ir A raştırm a, H.Ü. Sağlık Bilim leri E n stitü sü Beslenm e ve Gıda Bilim leri Program ı Dok to ra Tezi, A nkara, 1983.
5 — Rakıcıoğlu, N . : A nkara’da Farklı Sosyo - Ekonom ik Y apıdaki Ailelerin Beslenm e H arcam aları, Besin Tüketim D urum ları ve S atın Alma Dav ran ışla rı ile ilgili B ir A raştırm a, H.Ü. Sağlık Teknolojisi Y üksek Oku lu Beslenm e ve D iyetetik Program ı Mezuniyet Tez Çalışm ası, Anka ra, 1986.
6 — K üçükköm ürler, S . : Gelir Düzeyinin ve F iyatlardaki Değişimin Yiye cek Satın Alımma E tkisi, H.Ü. Sağlık Bilim leri E n stitü sü Beslenm e ve Diyetetik Program ı Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, 1986.
7 — Koksal, O .: Türkiye'de Beslenme, Türkiye 1974 Beslenm e Sağlık ve Gıda Tüketim i A raştırm ası R aporu, Unicef, Ankara, 1971.
8 — Baysal, A .: K entleşm e ve M evsimlere Göre Beslenm e D urum unda De ğişm eler, Beslenm e ve Diyet Dergisi, 4 : 20, 1975.
9 — Ölçen, A .N .: Türkiye'de K alkınm a P lanlarında Beslenm e Politikaları, Türkiye Ulusal Gıda ve Beslenm e Planlam a Sem ineri Bildiri ve Ra porları, Ankara, 1978.
GELİR DÜZEYLERİNE GÖRE BESİN HARCAMA PAYLARI 33
10 — Töreci, G .: Ankara İlinde Farklı Sosyo - Ekonom ik Yapıdaki Ailelerin İçm e S ütü ve Yoğurt Tüketim ini Etkileyen Faktörlerin İncelenm esi ve Çeşitli K aynaklardan Sağlanan İçm e Sütlerinin Bileşim ve Hijye- yenik Kaliteleri, H.Ü. Sağlık Bilimleri E nstitüsü D oktora Tezi, An kara, 1983.
11 — Aruoba, Ç .: Türkiye’de Beslenme Sorunlarının İk tisadi Nedenleri, Beslenme ve Diyet Dergisi, 10: 63, 1981.
12 — Food and Agriculture O rganization.: Third W orld Food Survey, Ba sic Study N o : 11, Rome, 1963. .
13 — T ürkiye’nin Beslenme Y a p ısı: Türkiye’de Gıda M addeleri Üretim i ve Beslenme, Türkiye Gelişme A raştırm aları Vakfı, Yayın No : 3, Anka ra, 1981.
14 — ö re r, N . : A nkara’da Ekm ek Tüketim i ve Zayiatı, H.Ü. Sağlık Bilim leri Fakültesi Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, 1975.
15 — Yılmaz, İ . : İzm ir iti Bornova İlçesinin Sosyo-Ekonomik ve K ültürel Düzeyleri Farklı Olan Ailelerinde Ekm ek Tüketim i Atımı ve A rtan Ekm eklerin Değerlendirilme D urum ları Üzerinde B ir A raştırm a, H.Ü. Sağlık Bilimleri E nstitüsü Beslenme ve Diyetetik Program ı Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, 1983.
16 — Ateş, M., Ballar, E., Pekcan, G .: Sosyo - Ekonom ik Yönden Farklı Sem tlerde Yaşayan Ev K adınlarının Besin Hazırlam a, Pişirm e ve Sak lam a Y öntem lerinin Saptanm ası, Beslenme ve Diyet Dergisi, 15 : 71,
1986.
17 — Saygın, E . : Buğday Ekmeğinin Bayatlam ası ve Bayatlam ayı Gecik tirici Tedbirler, E.Ü. Ziraat Fakültesi Gıda ve Ferm antasyon Teknolo jisi K ürsüsü Doçentlik Tezi, Bornova, 1969.
18 — Y urttagül, M .: Tahılların Küflenme Durum u ve Ü retilen Küf T ürleri, H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Program ı Dok to ra Tezi, Ankara, 1980.
