SİVASLI ÂŞIKLARDAN
YEMEK DESTANLARI
Doğan KAYA
T ürk H ak Şiiri türleri arasında
yer yalan destanların oldukça çeşitli
konuları vardır. Yemek destanları da
bunlardan biridir. Biz, bu yazımızda
Sivaslı üç âşığın söylemiş olduğu des
tanlara yer vereceğiz. B unlar Sefil
Selimi, Tabibi ve Ali Dayı’dır. D estan
m etinlerini verm eden önce âşıklar
hakkında kısa bilgi vermek istiyorum.
Sefil Selimi
23 A ğustos 1933’te Şarkışla’da
doğm uştur. Asıl adı Ahmet GÜNBU-
LUT ’tur. A li ve Sıdıka’nın oğludur.
Sefil Selimî, ilkokulu bitirdikten sonra
ortaokulda okumuş, ancak mezun ola
m am ıştır. Ö nceleri geçimini terzilikle
sürdürm üş, sonra yurtdışına işçi ola
rak gitmiş , 1968-1972 yılları arasında
H ollanda’d a kalmıştır. Şu sıralarda
Sivas’ta özel bir ticarethanesi vardır.
Şiire
12-13
yaşlarında
m erak
saran
Sefil
Selimî’ye
bu
mahlası
rüyasında gördüğü bir pir vermiştir.
 şık 1966 yılından itibaren Konya
A şıklar Bayram ı’na bilahare yurdun
pekçok yerinde düzenlenen şenlik, fes
tival ve törenlere katılmış, dereceler
alm ıştır. Yar Badesi (1963)
ve Kul
Yanmasın (1989) adlarında iki kitabı
çıkmıştır.
B urada yayımladığımız «Yenir Bu
Yemek»
adlı
yemek
destanı
30
dörtlüktür. 11 heceli olan bu destan
şiir tekniği bakım ından kusursuzdur.
Sefil
Selimî
destanında
T ü rk ’ün
sofrasını süsleyen çorba, kebap, ham ur
ve sebze yemeklerini, reçel, kom posto
ve turşu gibi yiyecekleri zikretmiştir.
Tabibi
Asıl adı Bekir A b a /d ır. Sivas’ın
m erkez köylerinden T utm aç köyü
nüfusuna kayıtlı olan âşığımız uzun
yıllar önce İstanbul’a göç etm iştir. Şu
sırılar
İzm it’te
ikam et
etm ektedir.
«Doyan Değilim» adlı şiirini 19.9.1989
günü aynı köyden olan 1919 doğum lu
T u ran K O T A N ’dan derledim . Kaynak
şahıs Tabibî’nin 65 yaşlarında oldu
ğunu ve basılmış bir kitabı bulunduğu
nu söyledi. Bu arad a bize TabibFye ait
yedi şiirini daha okudu. A raştırm am ızı
derinleştirdiğim izde sanırım T abibî’yi
daha tafsilatlı olarak edebiyat âlemine
tanıtacağız.
Tabibî’nin yemek destanı d a 11
hecelidir. Beş dörtlük olan destanda
durak ve kafiyelerde başarı sağlanmış
tır. A ncak kaynak şahıs, ikinci vc son
dörtlüğün 4. m ısralarını tam hatırlaya
madığı için, kafiyeleri kusurlu olarak
söyledi.
D estan d a yem eklerin yanısıı a tu r
şu ve tatlı gibi çeşnilere de yer ver
miştir.
Ali Dayı
1925 yılında Sivas’ın Yıldızeli
kazasının Çubuk köyünde doğm uştur.
Babasının adı M ehm et Ali, annesinin
adı d a Ayşe’dir. H erhangi bir okula git
m em iş ve gençlik yıllarını köyünde ge
çirm iştir. 1943’te evlenmiş, ikisi erkek
on bir çocuk babasıdır. Şiire on sekiz
yaşlarında başlamış,
fakat
çoğunu
kaydetm ediği için m uhafaza edem e
miştir.
T ü rk lc rin sofrası ccnııct sofrası S okul geri kalm a y en ir bu yem ek M id e p aro lası hayat şifresi D ikil uzak d u rm a y en ir bu yem ek
H aydi k o n u k lara m ah aret g ö ste r H e p si d e gönlünce doyum luk ister Sıvadım kolum u ded im ki d e s tu r İşta h ta n bayılm a y en ir bu yem ek
B esm ele çek başla m u tlak a gerek Bazlam a sıpsıcak çökelik d ü re k F rancala lavaş pideyle ç ö ıc k Ç e k in e rek alm a y en ir bu yem ek
S abah kahvaltısı zeytin pey n ir çay V eya yayla ç o rb a işkem beyi say A ç kalkm a so fra d a n tıka basa doy Y an aş k u su r bulm a y en ir bu yem ek
Ç o rb a la ra lim on te re n an e koy D o m a te s se ı t o lu r k abuğunu soy T a rh a n a m ız leziz pastırm ayı kıy Ç a rçab u c ak yılm a y en ir bu yem ek
T am kıvamlı pişm iş fırında kuzu \ e f i s buğlu buğlu bekliyor sizi Y eşil acı ekşi tu rşu b ir dizi B ird e n b ire d alm a y en ir b u yem ek
H em en her konuda şiiri vardır.
D urak ve kafiyelerde başarılıdır. H e r
kesin kendisine «Ali Dayı» dem esi
üzerine bunu kendisine m ahlas olarak
almıştır.
*■
B urada
kaydettiğimiz
«Yemek
Destanı»
17
dörtlüktür.
D estanda
herkesçe bilinen yem eklerin yanısıra
«bişi, Sivas kebabı» gibi mahalli yiye
ceklere de yer verilmiştir. «Sote» ve
«omlet» gibi kelim eler de dikkat çeki
cidir.
K ad ın b u d u köfte titre tir yürek A d an a şişini ed erim m erak C acık salatayı şu uca b ırak D o s tla n tut salm a y e n ir bu yem ek
B arb u n y a e n g in ar im am bayıldı Yaşlıyım acıklını m iden kıyıldı N o h u t yahni tü rlü güveçte oldu A ın ıu t m isket lilma y en ir bu yem ek
A>va ko m p o sto su k u şb u rn u suyu Kızılcık reçeli ilaçtan iyi
Y aş d u t yaş üzüm m uz ihtiyar payı Beni o b u r bilm e y en ir b u yem ek
C iğ er ızgarası m a n ta r k ızartm a Sardalya p alam u t hamsiyi ta rtm a T o p la yekun eyle h esab ı y ırtm a Ü zerim e gülm e y en ir bu yem ek
K anatlı g rubu közde h o ş pişm iş B ir tek kuş peşine biri avcı düşm üş Ş u n la r yerk en şun u n dam ağı şişm iş G el ağzını silm e y en ir bu yem ek
O vada bıldırcın d ağ lard a tavşan B a h a ra t kekik y e r yayılır yavşan Keklik kızartm ası k an a k a ta r kan D oym adan çekilm e y e n ir bu y em ek
Pilavlı kebabı d in d ir de gör B ö ğ rü n d e fasulye k ab ak tatlı v a r A d am kalabalık m asa b iraz d a r Saf dışı sayılm a y en ir b u yem ek
Çiğ kö ftem iz lıazır piknik g ü n ü n e M a ru l tu rp d o ğ rad ık dizdik yanına K ahvem iz köp ü k lü değsin canına Pipoya asılm a y en ir b u yem ek
Ö ğle so n u yattım g ö rd ü m epey düş Sac k e b a p tas k eb ap pirzolayla şiş Isp an ak p ırasa ne k a d a r da hoş Uykuya b oğulm a y en ir bu yem ek
Su bö reğ i m antı peynirli etli D ö n e rin yam ağı revani sütlü «E vct»li irmikli İncirli tatlı T e rle m e sıkılm a y en ir bu yem ek
P o stta kül kebabı ç o b a n la r söyler Ş ah an e kukusu kervanı eyler M e n em en ve om let o cak ta beyler G e n iş ol d ö k ü lm e y en ir bu yem ek
«Y e kürk ü m ye dem iş» N asred d in H oca İkazda b u lu n m u ş to k lara aca
N e k o rsak o p işe r tavaya saca K askatı kesilm e y en ir bu yem ek
T a n d ırd a çöm lekle lah an a sarm a Sinide baklava sarığı b u rm a Fındıklı cevizli e n fe stir h u rm a N azlan a rak gelm e y en ir bu yem ek
A ğzın dilin yanm az y o k tu r hatası Koyun kuzu başı beyin sotesi P arm ak ısırttırır sözün ötesi B oş lafa takılm a y en ir bu yem ek
P a ta te s m ıhlası testi kebabı H aşlam a kavurm a d o ld u r şu kabı S ah u rd a bulgurlu elzem d ir abi İfta rd a yıkılm a y en ir bu yem ek
K uskus erişteye bol y u m u rta ez M a k arn a şehriye m asrafları az B ugünkü listeye bal pekm ezi yaz Ü ç beşe kısılm a y en ir bu yem ek
Y aşanm ış b ir olay a n la tır tirit A ra p aşını yut a ta bin erit Ceylan kem iğinden y a p tırd ım cirit B aşka e te yelm e y e n ir bu yem ek
1 lavyar sucuk dahil kuşun sü d ü v a r K avun k arp u z kestim eşsiz tadı v ar Salçasız aş y ap m a d ed ik o d u v a r K üçülm e b üyülnıe y en ir bu yem ek
G ü n aşırı siz biz d av ete gitsek A ynı te k e rrü rü itiyat etsek Y o ğ u rt kaşıklayıp uykuya yatsak Y o rg an a so k u lm a y en ir bu yem ek
« T atlı ye içm e su y an arsa yansın Yağlı ye içm e suyu d o n a rsa d o n su n » M e şh u r atasö zü b ir d a h a densin D u r sözü m ü b ö lm e y e n ir bu yem ek
A yrı ö zellik ler ta ş ır h e r y öre B irbirini b e s le r ne güzel tö re B aş tacım ız n i'm et d ü şü rm e yere E zilm e bozulm a y en ir bu yem ek
S E F İL S E L İM iy e süresiz sefa H ak b e re k e t v ersin b ire bin defa D u ası am ini h erk ese şifa M utlu yaşa ölm e y en ir bu yem ek
18.10.1989
Doyan Değilim
D inle ev sahibi m ertçe söyleyim B ulgur pilav ını seven değilim 15101X011 yan ın d a g e tir turşuyu O n gün de yalvarsaıı yiyen değilim
Bal pekm ezi hiç g e tirm e yanım a E rişte y aram az benim canım a Y u m u rta n ın kaygaııağın ö n ü m e B eş gün de yalvarsaıı yiyen değilim
T avuğu hindiyi p ekçok severim P ancarı ağzım a a lır geverim P atatesi dış kapıdan kovarım Ç ü n k ü yem ek lerd en sayan değilim
H ele b ir d c gelsin akşam ı görek Y an ın d a b u lu n u r m u tlak a çörek E ğ e r o lu r ise baklava b ö re k N e k a d a r da yesem doyan değilim
N e hoş o lu r hayalgâhın seyranı T A B İB 'in d izinde y o k tu r d erm an ı B oşa yapm a b o ş çorbayı ayranı A kşam yakın kalkıp giden dcglim
Yemek Destanı
i l e r m illetin v a rd ır tü rlü yem eği C ih an d a T ü rk lc rin aşı başk ad ır L ezzet içiıı çok v e rirle r em eği P irzola bifteği şişi b aşk ad ır
T ü k e n ir mi aşçıların hilesi Ç ırağı a ğ la tır usta sillesi F ırın d a kızarm ış kuzu kellesi H ele m o r koyunun başı başk ad ır
D ö n e r yiyip ızgaraya başlam a Sivas kebabını sakın taşlam a B ol tiritli taze pişm iş haşlam a K oyunun kuzunun dö şü b aşk ad ır
kabak dolm ası da çık ar d üzlere G elin bakın sa rm ad ak i pozlara B aklava d a çok gülüyor yüzeler N eşeli g ö rü n ü r kaşı b a şk a d ır
M alzem enin iyisinden alınsın G cc kalm adan h em en eve salınsın Y em ek lerin lıer tü rlü sü bulunsun E n azından olan şeşi b aşk ad ır
T a z e yağ kaymağı oğul balını Ö m rü n d e g ö rm em iş so ru n halını Y okluk k ıra r yiğitlerin kolunu S o frasın d a olan kişi b aşk ad ır
I tep işin in başı ekm ek tuz olsun H indi gelsin ark asın d an kaz olsun Belki karnım doym az piliç tez olsun B u n la r hayal ise düşü b aşk ad ır
M a n tı böreğini peynirli yapın Ç abuk koşun b iraz fazlaca kapın D o y aıılar çekilip b ir yana sapın B ulunm az em sali eşi b a şk a d ır
Pirinci seçm ed en koym uş kazana N e çö p ü n e bakm ış nc d c hozana Dili d ö n e r d ö n m ez kızar ozana Pilav isyan e d e r taşı b a şk a d ır
Peynirle çöreği çokça severim G eç kalm asın diye fazla cvcrinı S abrım kaçar çocukları döverim Sıcağıyla gelen bişi b a şk a d ır
Revani kadayıf çıksın ara d a n T u lu m b a tatlısı geçsin b u ra d a n Sütlaç h e sa p g ö rd ü a k la n k arad an A n am ın yaptığı keşi b a şk a d ır
Y u m u rta d a h crşcylcre kakışır K oçlar gibi birbiriyle to k u şu r Ç oluk çocuk seyir e d e r b ak ışır İçi kısım kısım dışı b a şk a d ır
S alatalar tü rlü tü rlü b ezen ir K arıııyarıt y atıp yatıp uzanır H a n ım la r p işirir b ey ler kazınır H erk esin g ördüğü işi b aşk ad ır
K urun sem averi çabuk kaynasın S u lar gö bek atsın çaylar oynasın D o s tla r gelsin içm eyinen doym asın K ekik kanı gibi beşi b aşk ad ır
P ek severim m eyvelerin tadını T e k e r te k e r sayam adın adını T e p sid e k ızartın kuzu b u d u n u D o lu su b a şk a d ır bo şu b a şk a d ır
M ercim eğin h erlesine bayıldım Kaşık kapıp b aş ucuna koyuldum A L İ D A Y I yaza yaza duyuldum Ö m ü r böyle geçti yaşı b aşk ad ır
