Yirmi haneli Vaniköy
Yol var; fakat üstünden geçen yok. Ev var, fakat
hepsi birer harabe... Vaniköy bir istilâ ordusu
tarafından yeni terk edilmişe benziyor.
Y azan : S u a t D e r v iş
Boş v e ıssız V an ik öy sahilleri
Ç ıktığım ız y e r b ir iskele m i? .. Y o k sa v a p u r lâalettay in , sa h ild e b o ş b ir y ere mi bizi b ırak tı. H e r k ö y ü n iskelesi o k ö y ü n m e rk ezid ir, d eğ il m i? . O ra d a d ü k k â n la r, çarşılar, k a h v e le r v elh asıl o k ö y ü n nesi v a r . sa hepsi b u lu n u r. F a k a t b u ra d a iri b ir a ğ a ca asılm ış b alık a ğ la rın d a n b a ş k a hiç b ir şey g ö rem iy o ru m .
K ö p rü d e n 1 I i b ilm em ne k a d a r g eçe v a p u rile h a re k e t etm iş o ld u ğ u m u z için b ir h a y li d e acıktık. D eniz h a v a sı iştihayi faz la a ç ıy o r galiba. Bu kriz z a m a n ın d a Bo - ğaziçini ra ğ b e tte n d ü şü re n se b e p le rd e n b i ri d e b u iştiha açıklığı olacak .
S ah ile adırrum ızı a ta r a tm a z ilk işimiz lo k a n ta a ra m a k .. B u ra d a lo k a n ta , ahçı d ü k k â n ı n e re d e . D ü k k â n a b e n z e r, k ö y e b e n z e r b ir şey y o k . K aim d u v a rla rın a r k a sın d a k i b a h ç e le rd e y arısı y ık ılm a k ta o- la n v e y a n sı yıkılm ış k ö şk le ri v e tozlu, k irli c a m la rı â m â g ö z le r gibi g ö rm e d e n b a k a n b o ş yalılarile b u ra sı b ir istilâ o rd u su k a rşısın d a ta m a m ile te rk e d ilm iş b ir d i - y a ra b en ziy o r.
H a ttâ b ira z e v v el ellerim izd en b ile t - ¡erim izi a la n m e m u rla r b ile â d e ta b ir e fsu n la sırra k a d e m b a stıla r.
— V a n ik ö y lü le r u y u y o r!.. — V a n ik ö y lü le r ölm üş.
— E v e t V a n ik ö y lü le r e rb a b ı ta sa v v u fu n , v e erm iş m e v le v î d e rv işle rin in g a z a b ın a u ğ rıy a ra k h â k ile y e k sa n o lm u şlar g alib a.
A rk a d a ş ım b u sö z ü m ü n üzerin e o ld u ğ u y e rd e d u ru y o r:
— N e d e n ?
— N ed en o lacak , b u k ö y e ism ini v e re n V a n i E fe n d id ir, o n d a n .
— V a n i E fe n d i m i? B ü sb ü tü n an lıy a- m a d ım . O d a kim olu y o r.
— T a rih k ita p la rın a g ö re d ö rd ü n c ü S u lta n M eh m et z a m a n ın d a S u lta n ın şeyhi v e b ü tü n şe h z a d e le rin h o cası o la n ço k âlim b ir a d a m m ış. O n u o d e v rin ve-zırıâz,__ _ lan K ö p rü lü M e h m e t P a ş a z a d e F azıl A h m e t P a şa .V a n d a n İstan b u la g e tir m iş ... E v v e lâ Y e n ic a m id e v aizlik etm iş..
— E y s o n r a ...
— S o n rası b u . . . N asıl y a p m ışsa y a p . m ış, p a d işa h ın g ö z ü n e girm iş o la c a k ki o n a d a h a e sk id en « P a p a z k o ru su » ism i v erilen b u ra la rın ı ih san etm iş. E sk id e n b u ra la rı b o sta n c ıla rın im iş ...
— Sen n e le r d e b iliy o rm u şsu n ? .. A z k a ld ı, «B oğaziçi h a k k ın d a se n d e n İde yazı istesinler, sen d e ö ğ ren irsin .» d i y o rd u m . F a k a t k e n d im i tu ta r a k v e a r k a d a şla rım ın y a n ın d a k re d im i m u h a fa z a et - m e k için:
— C an ım b u n la r b ilin m iy e c e k şe y ler m i d iy o ru m .
G e n ç a rk a d a ş ım b a ş ın d a n b e resin i ç ı k a rıy o r, sarı saçların ın a ra s ın d a n ince p a r m a k la rın ı g e ç ire rek o n la rı d ü z e ltirk e n :
— P ek i e rb a b ı ta sa v v u fu n v e m e v le v î dervişlerim in g a z a b ı n e re d e n ç»Uı? d i - yor. — B ekle, d iy e c e v a p v e riy o ru m . Bu V a n i E fe n d i m ü te a ssıp b ir zatm ış. E rb a b ı ta s a v v u fa v e d e rv işle re p e k z iy a d e kı - zarm ış. H e le m e v le v île rin en b ü y ü k d ü ş m a n ı im iş ...
— N e d e n h e le m e v le v île rin ? ..
— N e b iley im b e n .. G it tarih i y a z a n la ra s o r . . . B enim b ild iğ im şey İs ta n b u ld a k i m e v le v îh a n e le rin b ir z a m a n la r k a p a tılm a sın a se b e p o lm u ş b u lu n m a sıd ır. V a n ik ö y h a lk ın ın d a b ird e n b ire b ö y le o rta d a n k a y b o lu şu d a h a d o ğ ru su k a y b e d ilm iş gibi g ö rü n ü şü b ö y le b ir m a n e v î g a z a b ın tesiri o- la c a k v e h m in i v e rd i b a n a . . .
H a k ik a te n şay an ı h a y re t b ir şey ... D e - m in d e n b e ri V a n ik ö y ü n ü n en b ü y ü k c a d • desi o lacağ ın ı ta h m in ettiğ im iz b u c a d d e n in o rta s ın d a b e k le şip d u ru y o ru z . N e b ir a ra b a g eçiy o r, n e b ir in san , n e b ir canlı m a h lû k ...
H a y ır, h a y ır y a la n sö y lü y o ru m . B a k ım sız b ir iki piliç, a t g eçm iy en b u y o lu n o r ta s ın d a b e y h u d e y e re g ıd a a rıy o rla r.
Ş im di gri m a n to su n u , yeşil elbisesinin o m u z la rın a a ta n g en ç b ir a rk a d a ş ım :
— F a k a t iki gö zü m d iy o r, sen in m a lû m a tfu ru şlu ğ u n k arn ım ızı d o y u rm u y o r, biz d e rliy d im .. B ak alım ilerid e ne v a r... B elki b ir d ü k k â n b u lu ru z.
Beş o n a d ım so n ra, sa h ra n ın o rta s ın d a b ir v a h a b u lm u ş y o lc u la r gibi sev in çle b a ğ ırıy o ru z ...
Bir b a k k a l d ü k k â n ı!..
H e m e n b a k k a l d ü k k â n ın a g iriy o ru z. F a
k a t ü m id im iz d a h a ile rid e sıcak y e m e k b u lm a k o ld u ğ u için b ir iki p a k e t ş o k o la s a rd ırd ık ta n so n ra, k a p ısın ın ü z e rin d e - ki ta b e lâ d a n ism ini ö ğ re n d iğ im iz b a k k a l B ay M acitle k o n u şm a ğ a b a ş lıy o ru z : ' — K ö y ü n ü z ço k te n h a .. — Y o o k , k a la b a lık tır. Y irm i h a n e k a d a r v a r.. N ikbin b ir b a k k a l ... — Size b u k a d a r h a n e ç o k m u g e liy o r? — N e o la c a k b a y a n ... B ü tü n B oğaziçi b ö y l e ... N eresin e g itsen iz te k ü te n h a ... Bizim k ö y ü m ü z k ü ç ü k tü r. — S izd en b a ş k a b ir d ü k k â n y o k m u b ü tü n k ö y d e ? .. — H a y ır, b e n b u ra n ın b iricik b a k k a lı yım ..
— D e m e k y irm i evin in san ı sizi g e ç in d ire c e k k a d a r alış, v e riş e d iy o rla r.
— E lh a m d ü lillâ h ö lm iy ecek k a d a r k a z a , n ıy o ru z. K uleli m e k te p lile ri d e b a z a n bize u ğ r a r la r ... — Bu yıkık y alılar, n e d e n y ık ılm ış? . — T a m ir g ö rm ü y o rla r d a o n d a n , bv led iy e y ık tırıy o r. — Y â ! . . . — B u n lar k im e a itti? .. — E ski v ü k e lâ y a a i t t i ... E sk id e n b u - r a d a y irm i kadaT yalı v a rd ı.. O n sekiz, y ir. m i d e h a n e . Ş im d i h ep si sö y led iğ im gibi y irm iy e indi.
— B o ğaziçine a rtık ra ğ b e t y o k , d iy o r la r n e d e n ? ..
— N e d e n o la c a k ... İn s a n la r a rtık d e - ğişm iş te o n d a n ... İyi h a v a b u ra d a , güzel m a n z a ra b u ra d a , sessizlik, r a h a t b u r a d a ... H e r şey, h e r şey b u ra d a , u cu z ev d e b u - r a d a . . . F a k a t n e b iley im b e n , in sa n la r k o y u n sü rü sü n e b e n z iy o r. Ç o b a n ın ö n ü n d e n b ir k o y u n a y rıld ı m ı sü rü d e a rk a s ın d a n g id er. Ş im d i in s a n la rd a n b iri çıkm ış, S u ad iy e, B o stan cı ta ra fla rın a gitm iş d iy e h e rk e s a- k ın , ak ın o ta r a f a g id iy o r. — O ta r a f ta tra m v a y v a r. V a p u r v ar, k o la y lık v a r. — R a ğ b e t te v a r. İsta n b u llu la r b u ta r a fa d a ra ğ b e t e d e rle rs e b u ra y a d a p a ra d ö k ü lü r. — P ek i a m m a , e v v e lâ p a ra y ı d ö k m e k , so n ra ra ğ b e ti b e k le m e k d a h a d o ğ ru d e - ğil m i? ..
— Ş irk et, şirk e t d iy e h a lk şik â y e t e d i y o r. Ş irk e tin y o lcu su y o k k i şirk e t fiatla rı in d irsin . Bu d a k a z a n a c a k ki v a p u r İşlete cek .. Ş irk e t b u ; fık a ra p e rv e r cem iy eti d e ğil k i . . .
— Bu ta r a f ta g ö rü le c e k n e v a r ? ' — H iç b ir şey y o k . . . Y a n i ç o k şey v a r.. Şu y o lu tu ttu n u z m u , y u k a rıd a ra s a th a n e v ar. — O ra y a gideceğiz, o n u b iliy o n ız , b a ş k a ? — B aşk a K uleli m e k te b i. — O n u d a b iliy o ru z. B a ş k a ? .. — B aşk a hiç b ir şey y o k . . .
— R a s a th a n e y e n e re d e n gidilir, bize y o l g ö ste rir m isin iz ? ..
— H a y , h a y ...
D ışarı ç ık a n B ay M acit b iz e bir sırt g ö ste riy o r. — İşte y o l . . . — Bu y o l m u ? — E v e t d iy o r. Bu sırtı tırm a n ın ız , r a sa th a n e n in b a h ç e sin e g idersiniz. V e b iz g e n e b u g ü n d e k e ç ile r g ibi B o- ğaziçinin y o lsu z d a ğ la rın a tırm a n ıy o ru z .
Suat Derviş
