Rönesansda şiir ve modern doğuşu
tarzının
Rönesans deyince ekseriyetle aklımıza 1453 yani İstanbulun
ZStifefca ve oradan kaçan Yunan feylesof ve ediplerinin Avrupaya eski dünya şaheserlerini yayâıası gelir. Fakat Rönesans daha ziyade bir keşif çağıdır.
s ftski dünyanın zenginlik ve ilmi eski kitapların tercümesi ile elde edilmiş ,ve»»y wırl ö k y o n o s l a r m keşfile yeni dünyalar bulunmuş teleskobun icadile fezanın esrarı çözülmüştür. Alfcnıi eski eserleri okumaya^eskiaen misaller almağa cezbeden şey^ seyyah ve kaşifi yeni dünyalar aramağa teşvik etmiş h e y ’etj? şinasa fezayı açmıştır.
/
w
İngilterede kaşif denince akla aynı zamanda edip ve âlim gelir*. Mesela; Edmoni Spencer (1552-1599) The Faerjr Queem adlı uzun bir yazmış ve yüksek bir edip olduğunu ispat etmiştir. Fakat Spencer bunun!-, kalmıyor onu hikayesinde o kadar hasretle bah
settiği seyahat ve macerada da değerli bir şahsiyet olarak g*ö-rü-■yoruz« 14- o zamanlar vahşi ve hemen hemen keşfedilmemiş bir
memleketkolan Irlandaya gittiğini görüyoruz.
Irlandada gene kendi gibi hem şair hem de sergüzeşt adamı olan Sır Walter Rali (l552-l6l8) ile tanışıyor «Rı cenubi Amerikanın bir çok kısımlarını keşfetmiş.Virjinya müstemlekesini kurmuş , dünya
K
tarihi adlı güzel bir ki ta p i » bir çok güzel şiirler yazmış olan
% f
bir asilzade ifli. Bu d e v e d e Şir değişiklik daha olmuştur. Tamamile dinî olan bu inkilâba Reformafcion diyoruz. Bu değişikliklerin yayılma
ıtbaanın tekamülünün büyük yardımı dokunmuş^önesans devrinde sına mai
tetkik edilecek bir çok nokta vardır.Şairlerin ekserisinin meşguliyet \V»
- 2
-dA
* yorgunluklarını gidermek için kendilerini şiire veriyorlar. Stil gayet şaşaalı ve renklidir. l6 inci asırdaki şiiri ve bilhassa tarzı Sır Edmon Çenbers şöyle tarif eder: "derumı hiç bir manası olmayan sathı renk oyunları ilham menbaı güzel gezler ve yaşamak zevki, güzellik, iştiyak ve arzu , mehtap, güller ve güzel şeyler ara sıra bir teessüfe yahut bir acıya tesadüf edersek'bu da ancak güllerin■J
solmasından doğan bir acı olabilir. ___
-Modern Lirik tarzın doğuşu
Liriğin manası şiire ait yahut daha doğrusu ribaba ait yani terennüm edilecek demektir. l6 inci asırda lirik tarzın en esaslı vasfı bu idi, 17 in«ri asır ve hatta zamanımızın lirik tarzla rında dahi bu vasıfların muhafaza edildiğini görürüz. Lirik tarzın Sir Edmond Sjj^iSer’ in kullandığı terennüm ş e k l i n d e ş a i r i n fikirle rini ve deruni hislerini ifade eden bir şekle ifrağı
1573-1631
seneleri arasında yaşayan Con Don ile başlar.Rönesans^ şarkısı^ olan Rönesans Liriğiöin güzelliği., beraber terennüm edilmesi icabeden melodiler eksik olduğu ahvalde tamamile t a ^ i r olunamaz.' Bu itibarla lo m c ı asır İngilteresindeki Lirik şaiirlerin hepsi ya kendileri şiirlerini terennüm eöiyori*rr, yahutta musiki ile gayet yakından alakadar oluyorlardı, 1460-1529 seneleri arasında yaşayan John Skelton’un kendisini tahkir eden bir şarkıcıyı tenkit etmek için yazdığı bir şiir musikiye ait o kadar çok teknik teferruatı ihtiva ediyor ki, şaairin şiirden ziyade musiki ile iştigal ettiği zannını veriyor .Hakikaten kraliçe Elizabetin yaşaöırı 1558-160.] seneleri arasında musiki îngilterede çok teammüm etmişti. 0 kadar ki bir şarkı kitabından her hangi parçayı bir bakışda okuyamayan bir genç iyi tahsil görmemiş addediliyor^». Garp musikisinin esasını teş- kil aâen bu tarz müziğin inkişafmc.
<&>
her memleketten ziyade Ingilter« nin ibühjbn bir rol oynadığı muhakkaktırı f t
- 3
-VIII ci Henri, Anne Boleyn hakiki birer musiki müptelası idiler. Kızları kraliçe Elizabette bu iptilayı tevarüz etmiş ve m ü kemmel bir musikişinas olmuştur.
Saray da tabiatile kraliçeyi taklit
eii/î/M&f
ve
iptila büyült# / “U c u z u n seneler sarayda yaşıyan Wyatt kendi şarkılarını besteliyor veokuyoriiı/.
Rönesansı İngiltereye ilk getirenlerden biri olan Sir Thomas Wyatt 1503 de doğmuş , sarayda büyümüştür. Hocası saray papazı ^ 'Zamanının tanınmış bir şairi olan J0hn SkaEon d ı r f ^ y ^
Sambridge üniversitesinibitirdikten sonra VIII inci Henrinln hizmetine giriyor ve Fransa ile İtalyaya diplomat sıfatile gidiyor, orada Fransız ve İtalyan şairlerile tanışıyor ve İtalyan şiiri ile yakından temas ediyor , ve bilhassa înziliz Şiirinin şekil ve muhte viyat itibarile ne kadar zayıf olduğunu anlıyor. tesirin altııVda kalan Wyatt sekizli ve üçlü soneler yazmağa başlıyor .
1532 den 1537 ye kadar İngilterede kalıyor ve Anne Boleynle bir aş*macerası olduğu da rivayet edilir; 153° da Anne B o l e y n ’in
kafası kesildiği zaman hapise atılmış fakat az sonra çıkartılmış şoval ye yapılmış ve ispanyaya sefir olarak gönderilmiştir'Iki sene orada
sevine sevine ^ayrılıyordu sevincini bir şiirle bize anla-kalıVor
tır. 15A-0 da hamisi ve arkadaşı Thomas Srohhwell gözden düşüp idam edildiği zaman yine hapise giriyor . Hapiste yazdığı bir şiir gayet hazindir. Bir az sonra af ediliyor ve hapisten çıkıyor fakat ömrü vefa etmeyip 39 yaşında ölüyor. Wyatt in şiirleri musikisiz pek fazla manalı değildir, bunu kendisi de biliyor ve " M y Lute Awake" şiirinde
I A Î t ’ir'. *VVV \
itiraf ediyor fakat fazla beğenildiğini
ln-ci gecesindeki şiirler ve şarkıların onun oluşundan anlıyoruz.
n s * ’ .
p yy
Taha Toros Arşivi
