Mustafa Kemal-Cemal Paşalar anlaşmazlığı

(1)

<

v

Uenf İstanbul

YAYI NI

itilaf devletleri Yüksek

Komiserlerine verilen muhtıra

7 OCAK 1920 Çrş. No: 203

Bir yabancı devletin

Ali

Riza

Paşa kabinesi, bütün adliye teşkilatım

yabancı müfettişlerin eline teslim etmeye haz r

olduğunu bildirdi

Damat Şerif

ve Ermeni

meselesi

İçişleri bakam bu konuda g a  zetecilerin sualine : « Fikirleri mi beyan edemiyeceğim» di yor. Meclisin açılış tarihi hâlâ

malum değil

İçişleri Bakanı Damat Şerit Faşa, meclisin ne zamaD açılaca ğını kendisine soran BOSFOR ga zetesinin bir muhabirine demiştir kİ:

K a ti olarak bîr şey söyllye- mem Her halde yakında!”

Bundan sonra gazeteci İle Da mat şerif Paşa arasında şu ko nuşma cereyan etmiştir:

— Ermeni mese'esl hakkında flk rlnlzl öğrenebilir miyim?

— Bu hususta fikirlerimi be yan edemiyeceğim!

— Ta KOrtler f — Kürtler ne istiyorlar t — İstiklâllerini istiyorlar! — Hayır. Bunu İsteyenler bl» küçük azınlıktır. Kürtler Türklye- ye bağlı kalmak fikrindedirler. Bunların İstekleri memleketlerin de İslâhat yapılmasıdır ”

tçlşlerl Bakanı, şimdiye kadar. 120 milletvekilinin seçilmiş olduğu nu da Büzlerine eklemiştir.

ERZURUM

SEC MLERİ

BELLİ OLDU

İsta n b u l g az etele ri, E rzurum ' m ille tv e k ille rin in k a t’i o la ra k b elli o ld u ğ u n u b ild ire re k şu isim le ri a ç ık la m a k ta d ırla r:

— M ustafa K em al P aşa, Ce lâ le ttin Arif, eski L azistan V alisi Ziya Bey, N ecati Bey (A lbayrak gazetesi sahibi) G ençzade H üseyin Bey, Mit la.v Zihni Bey.

PADİŞAHIN

|

Y ARO'MLARI

_{İ ■ ■}

P adişah V ahidettin E- * tendi. Şişli E rm eni Ye- ■ fim hanesine K âğ ıth an e » köşkü iie 15 bin m e tre * karelik araziyi te b e rru J

eylem iştir.

5

E rm eni y etim h a n esin e S bırak ılan bu m alın değe- î

ri 130.000 lira o la ra k tah S m in edilm ektedir.

‘ u » M I a a . I a a a a a ı u a a a a > a r

D ün kabin ed e azınlıkta k alan B aşbakan Loyd C orc ile H a rb iy e B a k an ı V inston Ç örçil'in b u n d a n b irk a ç yıl

evvel çekilm iş resim leri

İngiliz, F ransız, İta ly a n ve A m erik a n y ü k se k k o m is e rle ri n e v erilen m u h tıra d a şöyle d en ilm e k ted ir:

«M üttefik d ev letler, O sm an lI d ev leti ile ak to lu n a c a k su lh esn ad a, O sm anlı h ü k ü m e ti aşa ğıd a yazılı bazı m ü ta lâ a la rın b ey a n ın ı vecibe sa y ar, bu dü şü n c e le rin P a ris K o n fe ra n sı n ın ta k d ir n a z a rın a arz ed ilm e. sin e asil ta v a s s u tla rım ric a ey lerim . G erek bü y ü k d ev le tle rin ve g ere k A m erika B irleşik D e v le tle rin in bu m ü ta lâ a la rı h a y ırh a h b ir itin a ile te tk ik e d e ce k le rin e üm idim iz tam d ır.

«O sm anlı h ü k ü m eti h arb in n e tic e le rin d e n doğan elim vazi y etin i tam am iy le m ü d rik b u lu n m a k ta d ır. F a k a t h a rp te u ğ ra n ıla n b a şa rısız lık la r b ir m il. le tin adalet ve in sa n lık u m d e le rin e d ay a n an siyasî m evcu diyeti hak k ın ı n ak îse d a r ey le m eyeceğine m u tm ain d ir. Bu u m d e le r m ösyö V ilson’un açık b ey a n la riy le te ey y ü t etm iş ve b ü tü n m u h a rip d e v le tle r ta r a fın d an da um um î su lb e esas olm ak ü ze re kabul o lu n m u ş tu r. Bu esasla ra göre O sm anlı d ev leti ile m ü tte fik d e v le tle r a ra sın d a b ir m ü te re k e n a m e ak tedildi. Bu m ü ta re k e n in akdi n e hâkim olan fik re n az a ra n şim di a k to lu n a c a k m u a h e d e n in Doğuda b ir sü k û n ve in tizam devresi sağlam ası icab eder. O sm anlı v ah d e tin i ih lâ l edecek h e r tü rlü hâl su re ti, sü k û n ve ü m ra n ı te m in şöyle d u rsu n , bilâkis, şa rk ta n ih a y e t

İngiliz kabinesi Curzon un

nııtmıııııımınıııımıııııııımıııımıtiMiımtmıımıımııııımııiHiıımımıııifiıııınunmımııiHiııııııııuııtHiııınııııiHmınıııtımımmımııııııııımıı

muhtırasını kabul etmedi

IH IIIIt!ll1!ltllflllllim illlH lm il!l1lltlH lllftm illim ilim illllH 1<lllll!llllll|l|||H lfl<ll11lllllll1|fl1l1||im ilflllllllllllllim illtllllllllllllllllllllllhlllH H tlJllim >

siz k a rış ık lık la ra b ir m erk ez ih d as ey liy ec ek tir. Bu itib a rla ş a rk ta d ev a m lı yen i b ir vazi y e t k u ru lm a sın ı te k ç a resi Os m a n ii h a k im iy e tin in m u h a fa zasıdır.

«O sm anlı d ev letin in d e fa la r ca yapm ıya teşeb b ü s ettiğ i ıs lâ h a tın b e k ien e n n e tice le ri verm eyişi, iç ve d ış b ir s ü rü ah v ald en d o ğ d u ğ u n u n bu vesi le te slim i h ak k a n iy e te uygun o lur. Babıalı, bugün h ü k ü m sü re n bu te h am n ıü l edilm ez d u ru m a m üm kün olan s ü ra tle son v erm ek acil lüzum una ka n aa t g e tire re k ş a rk ta bir te . rak k i ve ü m ran dev resi açm ıya hizm et edecek id a re u su lü n ü a s rın ic a p la rın a uygun b ir yol d a tanzim i sam im i arz u siy le ve pek ger.iş lib e ral bir fik re tâ b i o la ra k Adliye, M aliye ve zabıtaya ait İslâhata şü m u lü ve az ın lık la rın h u k u k u n u ke fil olm ak üzere yeni b ir te ş k ilâ t vücude g etirm ey e azm ile k a ra r v erm iştir.

Bu ıslah a tın tam am iyle ta t bikini te m in için O sm anlı h ü k üm eti istik lâlin i h a le ld a r ve m illî izzeti n efsin c e rih e d a r ey liyem iyecek b ir şekilde bü y ü k d e v le tle rd e n b irin in y ard ı m in i kab u le âm ade o ld u ğ u n u beyan eder.

Bu ıslah at cüm lesin d en o l m ak üzere O sm aniı m e m le k et le rin d e b ir Adliye T eftiş H e yeti k u ru lm a sın a d a ir olan lâ y ih a n ın iki nü sh ası V ükelâ M eclisi k ara riy le yüksek h u . z u rla rın a su n u lm ak la kesb-i şe re f eylerim . D iğer id a re şu b e le ri hakk m d ak i lâ y ih a la rın d a gön d erilm esin e m ü sa ra a t edeceği beyan ile ü stü n saygı la rım m kabu lü n ü rica ederim * Bu m u h tıra y a iliştirile re k g ö n d erilen A dliye T e ftiş H e yeti lâvihası, bu te şk ilâ tın ma h iy e tin i ve k im lerd en m ü rek kep olacağını ve vazifelerin i te sb it e tm ek ted ir.

B unda, Adliye B akanlığını, «m üdür ve ü y eleri yabancı o- la n b ir te ftiş heyeti» nin k o n t ro l edeceği b e lirtilm e k te d ir.

Türklerin İstanbul’dan atılmalarını isteyen Dışişleri Bakanı’nın teklifini

yalnız Loyd Corc ve Lord Balfur destekledi

Şehzadelerle

L O N D R A .—

İngiliz kabinesi dü n Loyd C orc’un başkanlığı altın d a toplanm ış ve T ürkiye ile aktedilecek h aris m uahede si ü zerin d e se rt ta rtışm a lar c e rey an etm iştir.

T oplantıda, T ü rk lerin İs ta n b u l’dan atılm alarını is teyen D ışişleri B akanı

Lord C urzon iie T ü rk iy e ' nin İsta n b ’ii da kalm asını ta lep eden H indistan İ ş leri B akanı M ontagu a ra sm da uzun çatışm a olm uş ve sonunda kahine de ço ğ u n lu k Lord C u rzo n ’u n m u h tıra sın ı reddetm iştir.

B aşbakan Loyd Corc, D ışişleri B akanı C urzon ve Lord B a lfu r azınlıkta k a l

m ışlard ır. T ü rk iy e’nin İs ta n b u l’dan atılm aların ı İs ra rla ta lep eden üç k a b i ne üyesi bunlardı.

İn g ilte re D ışişleri B a k a nı kendisini yenik a d d e t m em iş ve ou m eselenin ye n iden kabin ed e ele alın m asını ta lep etm iş, b ir pro testo m u h tıra sı h a z ırla yacağını söylem iştir.

g'zli top antı i

Bazı gazeteler. Ş eh zad elerd en

A b d u rrab im ve O sm an F u a t E fen d ile rin , K uvayı M illiye te m silcile rin d e n K ara Vasıf ve Bekir S am i Beylerle Sarayda gteh bir to p la n tı y a p tık la rın ı b ild irm işler ve H arbi

ye B akanı Cemal P açs’n ın da b u

to p la n tıd a h a z ır b u lu n d u ğ u n u e k lem işlerdir.

S ab ah g a z e te le r .ıd2 çık an bu h a

ber, akşam leyin resin* m a k a m la r

ta ra fın d a n k a t'iy e rle cekzip edil m iştir'

(2)

İSTİKLAL HARBİ GAZETESİ, ÇARŞAMBA 7 OCAK 1929

Trakyaya Yunan silâh

ve muhacir yolluyor

Birinci Kolordu Kumandanı Cafer Tayyar Bey, Şar

ki ve Garbi Trakya’nın birleştirilerek Fransa hima

yesinde bir Yunan idaresine terkedilmek üzere ha

zırlık olduğunu bildiriyor

A N KA R A B irinci K olordu K um andanı M iralay C a fe r T a y a r Bey, T ra k y a ’nın Y m anlaştırılm ası için faaliyetin s ü r’atle a rtm a k ta olduğunu b ’ld irm e k ted ir.

E d irn e’d en Heyet-, T em sili- y e ’ye gönderilen b ir rap o rd a şu n o k ta la r a ç .k la n m a k ta - d ır:

— G arbi T ra k y a h âlen F ra n sız la rın him âyesi altın d a b ir Y u n an kolonisidir. 'Ve günden g ü n e Y unan boyasına girm ek te d ir. O rada yapılm akta olan ja n d a rm a te ş k iiâ tn a R u m lar k ay d e d ilm ek te ve su b ay ları da Y unan su b a y ların d a n t â yin edilm ektedir. A yrıca G a r- ıî T ra k y a ’da idare m e m u rları h ep R u m lard an alınm aktadır. H attâ ezici çoğunluğu İslâm olan İskeçe’de dahi id a re m e m u rla rı R u m lard an tâ y in e - dilm iştir.

— D edeağaç i’e K araağaç arasın d ak i M eric’in sağ sahil m m tak a sı denizden v e k a r a d a n g önderilen Y u n an m u h a cirleri ile dolm aktadır. Üç aylık zah ireleri ile gönderilen b u m u h acirlerin A tina B a n - k a s ı’ndan k en d ilerin e tevdi e - dilm iş birçok p a ra ’arı da v a r d ır ve b u n la ra y a.d ım etm ek vesilesiyle Rum m illî h e y e t le rin e de A tin a B ankası’n d an b ü y ü k m ik ta rd a nara d ağ ıtıl

m ıştır.

Ş A R K Î TRA K Y A

C a fe r T a y y a r Bev. ra p o ru n d a Ş ark î T -a k y a h a k k ın da da şu bilgiyi M ustafa K e m al P a sa ’ya ui-.şiırım stır:

— Ş ark î T ra k y a ’yı da G a r bi T ra k y a’ya -llıâk ve F ra n sa him ayesi aitm da b ir Y u nan idaresi k u rm ak F ransız ve Y unanlıların em elleridir. F r anşe D esp ere’nin A tina’ya gitm esi de b u n a çere bu h u sus ile pek alâkalıdır.

— Ş ark î T ra k y a ’da d e m ir yolu boyunda b u lu n a n Y u

n a n ta b u ru n a , e r a t te rh isi vesilesiyle silâhlı o larak m ü tem adiyen yen i e rle r g ö n d e rilm e k te ve silâhsız o larak te rh is edilen ask erlerin b u silâh la rı bu ta b u rd a k alm ak ta d ır. B elkj de R u m lar gizli den dağ ıtılm ak ta ve te rh is o - lu n a n Y unan ısk erle ri de e k se riy e tle O sm anlı to p rak ları d ah ilin e dağılm aktadır. Y u n an ta b u ru n u n m erkezi olan L ü le b u rg a z’a külliyetli m ik tar da bom ba sevkedilm iştir.

M ETRO PO LİTLER

B irinci K olordu K u m a n d a nı, bölgede Rurn kom iteleri h ak k ın d a da bilgi verm ekte, b u n la rın esaslı b ir şekilde teş kilâtlandırılm ış oldu k ların ı kay detm ek te ve şöyle d e m e k te d ir: — G elibolu ve T e k ird a ğ ’ı sa n ca k ların d a en m ühim te ş k ilâ t m e rk e z le ş G elibolu, K eşan ve Ç o rlu ’d u r. İşb u m ev k ilerin m etro p o litleri ile G elibolu’da F ra n s ’z konsolos vekili y erli R a m la rd a n N iko en m ühim reisleridir. H e r k a zada m etropolit riy aseti a ltın da ve ahalin in faal ve m ü te fe k k ir kısm ından ve ek ser m ektep d aslarım n katılm ası ile b ir e r kaaz kom itesi m e v c u t bu lu n m ak tad ır. T e şk ilâ t la rı geniştir. D em iryolu b o y u n d a k i Y unan ta b u ru da b u n la n silâh bakım ın d an b e sle m e k ted ir.»

G eçen h afta y o ’lanm ış olan ra p o rd a işaret edildiğine gö re, b u k o m itelerin id aresi a l tında y erli R u m lard an ç e te le r teşk il ed ilm ekte ve T ü r k - lerin h a y v a n la n çalınm akta, teca v ü zle r y ap ılm a k tad ır. A y rıc a T ü rk le rle sıkı ve ’ h ususî m ü n a se b e tle r de k a t’î o larak

yasak edilm iştir.

... .

Mustafa Kemal-Cemal

Paşalar anlaşmazlığı

A N K A R A , A N A D O L U ’DAKİ GENÇ KOLOR

DU VE TÜMEN KUMANDANLARININ DEĞİŞ.

TİRİLMESİNE ŞİDDETLE KARŞI GELİYOR

Harbiye B akanı Cemal P aşa’nın, A nadolu’da bazı » cio ıd u k u m a n d a n la rın a yeni r â v n le r yapm ak ve b u n la rın ba.ş ndi’kı genç ve K uvayı M illiye De işbirliği yapan

subayları değiş :i vır ek istem esi

M ustafa K em al ile arasın d a

■nddi b ir an laşm azlığ a yol açm ış tır.

Cem al P a şa ’n m A nkara’ya He

yeti T em siliye Başkan u ıa çek

tiği bir te lg ra fta , bu tâ y in le r k a bul edilm ediği ta a a rde b u n u bir izzetinefis m eselesi y akarak m ec lisin açılm a sın ı b eslem eden is tifa edeceğini ie D ild ir d iğ i öğ ren ilm iştir.

H eyeti T em siliye c in h ü k ü m e t içinde bir sözcüsü d u ru m u n d a da o ld u ğ u n u b e lirte n Cemal Paşa,

D am at F e rit devrimde azledilen

Yirminci K olordu K u m a n d a n ı Ali F u a t P a şa ’n ın ytn M en b u m ev kie tâ y in in i y apm am ış ak sin e bu k olorduya 'H arbiye B akanlığı es k i M üsteşarı Ahmet Fevzi P a ş a

yı tây in e tm iş ve Padişah da

b u n u ta sd ik a t ir is tir Ayrıca,

K o nya'da 12 ‘n ci K oıordu K u

m a n d a n lığ ın a 1a. h â le r b u m a k am d a b u lu n a n Aibay F a h r e ttin ’ in yerine N u rettin P a şa ’yı g e tir mek istem iş, ?erefcli e m irle ri ver m iştir.

İ T İ R A Z L A R

M u stafa K em al P aşa. Heyeti

T em siliye’n ln ı a ’Tcri o lm a d a n y a p ıla n b u tây in ıere birçok n o k ta la rd a n itira z e tm iştir. Evvelâ H arbiye B a ak n ı’a ın bv p lâ n ın a göre, C ih an S a v a ş ır d a yetişm iş ve k o lordu ve ıtim e r k u m a n d a n lık la rın a * gelm iş ne kad ar genç g e n eral ve ü s t dereceli subay v ar sa hepsi u z a k la ş trılıy o r ve yer le rin e İ s ta n b u l’da to p lan m ış • es k i g en eraller ve kıdem ce d a h a yüksek ü s t sub.-ıy’az g etirilm ek isten iy o rd u . \v~ica değiştirilm ek is te n e n k u m a n d a n ia ı u z u n s ü re

d ir K uvayı m Düve ile işbirliği

h a lin d e çalışan kim selerdir.

Ayrıca, M u stafa K em al P aşa

A h m et Fevzi Pnşa n ın T eşk ilâtı

M illîye ile İşbirliği vapacak ye

te rlik te olm adığını, son B alıkesir te ftiş gezisi sıra sın d a A nzavur’c u - la rı se rb est b ıra k tırd ığ ın ı d a C e m al P aşa’ya bildır erek tâ y in in e

k a t’Syen m üsaade oJunm ıyacağm ı

b ild irm iştir.

A n k ara’d a n gelen h ab erlere gö re, M u sta fa Herr.al P aşa 20 nci ~*® 12 nci kolo rd u k u m a n d a n la rı

n a da, yerlerine tây in edilecek

kim selere k a t ’îyen vazife dev

retm em elerin i 4» em re tm iştir.

C E M A L P A ŞA N E D İY O R ?

H arbiye B akanı, yolladığı te l

g ra fın d a , o rd u n u n m ü h im k u m a n d a m ak am ların d a. H arek atı M illîye ile açık ça m eşgul olm uş k im selerin b u lu n m a la rın ın ya b an cılara, o rd u n u n siyasetle m eş gul o ld u ğ u h issin i verebileceğini, b u n u n d a k ö tü n eticeler d o ğ u ra bileceğini İleri sü rm e k te tâ y in lerin k a b u lü n d e ısrar edegelm ektedir.

D iğer ta r a fta n (AKŞAM) g a

z e te sin in verdiği br ıh a b e re göre, yem su lh şa rtla rı »le o rd u m ev c u d u n u n azaltılacağ ım şim d id en n a z a rı itib a ra a la n H arbiye B a k a n ı b ir kom isyon teşk il etm iş ve şim d id en b u n a göre, h a z ır lık la ra b aşlan m asın ı iste m iştir. A çıkta kalacağı a n la şıla n birçok su b a y la rd a n n e şekilde fa y d a la n ı labileceği de a ra ştırılm a k ta d ır.

Cem al P aşa’n m , A nadolu’daki

k o lo rd u la ra yapm ak istediği t â y in le rin de b u fa«*'iyet çerçevesi için d e olup, olm ıdığı. b ilin m em ek tedir.

■

» Y u n a n lıla ra k a rşı k ah ra m a n c a sa v aşla r verm iş ve g eç en .

5

le rd e şe h it düşm üş o lan o lan G ökçen E fe kızı ile b era b er.

m

GÖKÇEN EFE KUVAYI

MİLLİYE'YE HANGİ

SEBEPLE KATILDI ?

3 Tasviriefkâr gazetesinin Aydın muhabiri, öldü- i

rülen Aydm ’h bir kızın mintanından yapılan

tütün kesesinin efe’nin silâha sarılmasına yol

açtığını bildiriyor

T asv irie fk â r gazetesinin 5 A ydın m uh ab iri, İzm ir yi- S ¿ itle rin d e n G ökçen E fe’nin

S

şe h ad e ti h a k k ın d a yolladığı

S

uzun b ir yazıda diyor ki:

■

«D üşm an a la y ia rı K aym ak ■ çı te p esin e ta a rru z etm iş.

\ G ökçen Efe, k ırk k ızanı ile ■ tam 16 sa a t çakm ak çal-

5

mış, k o rk m ay ın k ız an la r

5

b u n la rın silâh ı bize işle-

3

mez diye y e rin d e n doğrul- ! duğu an d a h a y a tla ra b ıta sı- ! m k a t ve ifna eden m erm i ! aln ın d a kızıl b ir delik açm ış | ve hepsi bu kadar.

M uhabir, G ökçen’in şeha

3

d eti h ak k ın d a ra p o ru yaza nın da şöyle dediğini n a k lediyor:

■

3

«Gökçen E fen kıbleye dön 5 dü. G özlerinde k a n la k a n -

3

şık iki, üç dam la yaş, zayıf

S

y a n a k la rın a sızdı. Ve A llah ! diyebildi.»

■

3

Ia sv irie fk â r m uhabiri, I Ç a k ırc a lı’n ın ak ra b a sın d a n

3

olan G ökçen’in d ağdan inip

I

F a k a ’da b ü tü n y etiştirm e k -■ le m eşgûl olm aya başladığı

ı z a m a n lard a Y unan işgalinin

\ başladığını, G ökçen.in b ir

■ şiire Y unan işgali a ltın d a i k aldığını, k en d isin e dokunul | m ad iğ im h ikâye e tm e k te ve I G ökçen E fe’nin y en id en da 3 ğa çık m asın ın seb ep lerin i ! sord u ğ u b ir y ak ın ın ın ken- | d işin e şu n la rı a n la ttığ ın ı

b ild irm ek ted ir.

«— B ir gün Y unan za b it

leri g e le re k G ökçen i davet ; e ttile r. G üm üşlü tü fe ğ in i a-

5

larak te k b aşın a gitti. E fem 3 sona b ir z a ra r etm esin bu n

3

la r dedik. H aydi u la n dedi. 5 S erçe d en k o rk a n d a rı ek- ■ m ek diye gece y arısı k ara n - ! lık la ra k a rıştı. B ir de işit tik ki G ökçen yeni yoldan ; zeybekliğe çıkm ış, S ebebi ■ mi?

■

R ah m etli E fem Y unanlıla ! r ın içine v ard ığ ın d a, bakm ış k u rm u şla r ra k ı m asasını. S C e n n etlik ra k ıd a n hoşlan- ■ mazdı. A k şam lar h a y ır olsun

5

dem iş. A yağa k alk m ışlar.

3

ra k ı su n m u şlar. Ben içm em 5 deyince gülm ü şler. İçlerin-

3

den b iri E fe ’n in önüne, sa r ! bakalım öyle ise bizim tü- î tü n d e n diye b ir kese atm ış. Efe, niye g ülüveriyon diye ■ so rm u ş Z abit, keseyi g öste rerek , A ydm ’da b ir kızın ka

'3

dife ce k etin d en k estim bu

3

kum aşı cev ab ın d a b u lu n muş, Y ani k estiği kızın min ta n ın d a n y a p tırm ış işte.

G ökçen Efe de :

— Ulan, kızı çekiverdiği- g nizde size n e diyordu diye

j

sorm uş.

Y unanlı k ah k a h alarla: — B enim in tik am ım ı size • k om azlar dedi kız dem iş.

K ese sahibi o rac ık tı kan-

5

lar içinde k alm ış ve Efen de o rta d a n kaybolm uş. İşte

3

bu sebep onun dağa çıkma- !

sına.» !

---İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi