KALKINMA VE B ¨
OLGESEL D˙INAM˙IKLER˙I
HAFTA 2
Yoksulluk ˙Istatistikleri
D¨unya Bankası’nın 2015 yılı verilerine g¨ore, d¨unya n¨ufusunun %10’nu (=736 milyon insan) g¨unde 1.90 $’dan daha az bir para ile ya¸samaktadır.Bu kazan¸c grubuna giren bireyler a¸sırı yoksul olarak de˘gerlendirilmektedir.
2015 yılı rakamları 1990 yılı rakamı (%36 = 1.85 milyar insan) ile kar¸sıla¸stırıldı˘gında a¸sırı yoksullu˘gun d¨u¸s¨ukt¨u˘g¨u g¨ozlenmektedir.Ancak yoksulluk konusundaki geli¸smeler istikrarsız oldu˘gundan, yoksul sayısı
Yoksulluk ˙Istatistikleri
Do˘gu Asya ve Pasifik (47 milyon a¸sırı yoksul) ve Avrupa ve Orta Asya (7 milyon a¸sırı yoksul) 2030 hedefini ba¸sararak a¸sırı yoksullu˘gu %3’¨un altına indirebilmi¸stir.
Ancak, geli¸smekte olan b¨olgelerde ya¸sayan her be¸s ki¸siden biri g¨unde 1.25$’dan daha az kazanmaktadır.
Yoksulluk ˙Istatistikleri
Yoksulların ¸co˘gunlu˘gu,
kırsal b¨olgelerde ya¸sayan, d¨u¸s¨uk e˘gitim seviyesinde, tarım sekt¨or¨unde istihdam edilen 18 ya¸s altı bireylerdir.
Ortalama olarak, Afrika ve Asya’da yoksul grupların yakla¸sık % 80’ni ve Latin Amerika’da yakla¸sık % 50’si kırsal alanlarda ya¸samaktadır.
Yoksulluk ˙Istatistikleri
2015 D¨unya Bankası verilerine g¨ore, t¨um d¨unyadaki yoksulların yarısı 5 ¨ulkede ya¸samaktadır:
Yoksullu˘gun Tanımı
Genel olarak, geliri ve t¨uketimi (veya mal ve hizmetlere eri¸simi) kritik e¸si˘gin altında kalan her birey yoksul olarak adlandırılır.
T¨urkiye ˙Istatistik Kurumu (T¨U˙IK) iki t¨ur yoksulluk tanımı yapar:
Dar anlamda yoksulluk, a¸clıktan ¨olme ve barınacak yeri olmama durumu ¸seklinde izah edilir.
Geni¸s anlamda yoksulluk ise, gıda, giyim ve barınma gibi olanaklar ya¸samaya yetse de, toplumun genel d¨uzeyinin gerisinde kalmayı ifade eder.
Yoksullu˘gun Tanımı
Yoksulluk ile ile ilgili ¸su soruları sorabiliriz:
Genel harcama veya tek bir malın ya da hizmetin t¨uketimi mi sorunlu? Mutlak yoksulluk mu, G¨oreceli yoksulluk mu?
Ge¸cici mi, Kronik mi?
Mutlak ve G¨oreli Yoksulluk
Mutlak yoksulluk: Hanehalkı veya bireyin ya¸samını s¨urd¨urebilecek asgari refah d¨uzeyini yakalayamaması durumudur.Mutlak yoksul oranı, bu asgari refah d¨uzeyini yakalayamayanların sayısının toplam n¨ufusa oranıdır.
G¨oreli yoksulluk: Bireylerin, toplumun ortalama refah d¨uzeyinin
belli bir oranının altında olması durumudur.Buna g¨ore toplumun genel d¨uzeyine g¨ore belli bir sınırın altında gelir ve harcamaya sahip olan birey veya hanehalkı g¨oreli anlamda yoksul olarak tanımlanır.
Kronik Yoksulluk
Ara¸stırmalar, herhangi bir zamanda gelir a¸cısından yoksul olan bireylerin ¨u¸cte birinin kronik (her zaman) yoksul oldu˘gunu
g¨ostermektedir.Di˘ger ¨u¸cte ikisi ise, yoksullu˘ga kar¸sı savunmasız olan ve zaman zaman a¸sırı derecede fakir olan ailelerden olu¸smaktadır. Kronik yoksullar Hindistan’da sayıca yo˘gunla¸smaktadır.Ancak Afrika kronik yoksullu˘gun ciddiyetinin en y¨uksek oldu˘gu yerdir.
Kronik yoksullu˘gu, klasik yoksulluktan ayıran problemler:
Yoksunlu˘gun derecesi S¨uresi
Yoksunluk boyutlarının sayısı, ¨orne˘gin okuma yazma bilmeme ve yetersiz beslenme
Yoksullu˘gun Hesaplanması
Yoksulluk hesaplamalarında iki metod kullanılmaktadır:
1 Do˘grudan metod: ˙Insanların belirli bir takım temel ihtiya¸c ve
haklarını giderip gideremedi˘gini ¨ol¸cer.
2 Dolaylı metod ya da gelir metodu: ˙Insanların gelirinin yoksulluk
Dolaylı metod
Dolaylı metod yoksulluk kavramını sadece gelir ¨uzerinden ele alır. Kafa Sayısı (KS): Mutlak yoksulluk sınırının altında ya¸sayan bireylerin sayısı
Yoksulluk sınırı: Bazı temel ihtiya¸cları kar¸sılamak i¸cin gerekli olan gelir seviyesini ifade eder, ¨orne˘gin g¨unde 1.25 USD’lık kazan¸c. Kafa Sayısı Endeksi (KSE): Yoksul insanların sayısının toplam n¨ufusa
(N) oranını veren yoksulluk oranı: KSE/N
Endeks “0” ile “1” arasında de˘gerler almaktadır.E˘ger de˘ger 0 ise, ¨
ulkede yoksul olmadı˘gını, e˘ger de˘ger 1 ise, ¨ulkede herkesin yoksul oldu˘gunu g¨ostermektedir.
} KSE ¨ol¸c¨um¨un¨un avantajı: Basitlik
Do˘grudan metod
Do˘grudan metod, yoksullu˘gun gelir dı¸sı boyutlarına da odaklanır. B¨oylece yoksullu˘gu etki ve yo˘gunluk bakımından de˘gerlendirebiliriz.
Do˘grudan metod olarak, son yıllarda ¸Cok Boyutlu Yoksulluk
¸
Cok Boyutlu Yoksulluk Endeksi
¸
Cok Boyutlu Yoksulluk Endeksine g¨ore, bir birey ya da aile aynı anda birden fazla yoksunluk ya¸sayabilir. ¨Orne˘gin, Sa˘glık, E˘gitim ve Ya¸sam Standartı gibi ¨u¸c boyutta mahrumiyet ya¸sanabilir.Bu ¨u¸c g¨osterge bireyin ya da ailenin ya¸samında e¸sit a˘gırlı˘ga sahiptir.
¸
Cok Boyutlu Yoksulluk Endeksi
Sa˘glık g¨ostergesi olarak iki ¨ol¸c¨u kullanılmaktadır: 1 Bir ailede ¨olen bir ¸cocuk var mı
2 Bir ailede yetersiz beslenen ¸cocuk ya da yeti¸skin var mı
E˘gitim g¨ostergesi olarak iki ¨ol¸c¨u kullanılmaktadır: 1 Bir hanede 10 ve daha ¨uzeri ya¸sta olup, 5 yıllık e˘gitimi
¸
Cok Boyutlu Yoksulluk Endeksi
Ya¸sam standartı i¸cin altı ¨ol¸c¨u kullanılmaktadır: 1 Elektrikten yoksunluk
2 G¨uvenilir i¸cme suyu yetersizli˘gi 3 Yeterli olmayan hijyen
4 Yetersiz zemin d¨o¸semesi (kum, hayvan g¨ubresi ve ¸camurdan yapılan
zemin)
5 Yemek pi¸sirmek i¸cin gerekli yakıtın eksikli˘gi
6 Hanehalkının radyo,TV, bisiklet, motosiklet, buzdolabı, araba gibi
¸
CBYE’nin Hesaplanması
Yoksullu˘gun boyutları G¨osterge A˘gırlık
SA˘GLIK ¸Beslenme 1/6
Cocuk ¨ol¨um¨u 1/6
E˘G˙IT˙IM E˘gitim yılı 1/6
Okula devam 1/6 YA¸SAM STANDARTI Pi¸sirme yakıtı 1/18 Hijyen 1/18 ˙I¸cme suyu 1/18 Elektrik 1/18 Barınma 1/18 Varlıklar 1/18
¸
CBYE’nin Hesaplanması
Kafa Sayısı Endeksi (KSE): ¸
Cok boyutlu yoksulluk ya¸sayan bireylerin y¨uzdesi Ortalama yoksunluk derecesi (A):
Yoksul hanelerin ortalama olarak mahrum bırakıldı˘gı a˘gırlıklı g¨ostergelerin y¨uzdesidir. ¨Orne˘gin, hem ¸cocuk ¨ol¨um¨un¨un ya¸sandı˘gı hem de altı ya¸sam standardı g¨ostergesinin ¨u¸c¨unden mahrum olan bir hanede ya¸sanıyorsa, bu hane i¸cin yoksunluk derecesi
1/6+1/18+1/18+1/18=1/3¸seklinde ifade edilir, veya y¨uzdesel olarak
%33 olarak g¨osterilebilir.
Ayarlanmı¸s kafa sayısı endeksi (KSExA): ¸
¸
Yoksulluk Tuza˘gı
Sa˘glıktan, besinden ve e˘gitimden yoksunluk, yoksul ya¸sam s¨uren bireylerin ekonomik verimlili˘gini d¨u¸s¨ur¨ur.Bu durum, do˘grudan ya da dolaylı ekonomik b¨uy¨umenin yava¸slamasına neden olur.
Sıklıkla, yoksul birey kredi kullanma olana˘gına sahip de˘gildir, bu da giri¸simcili˘gin, ¸cocuklarına iyi e˘gitim aldırmasının ve do˘gum oranını azaltmanın ¨on¨unde engeldir.
Yoksulluk ile ili¸skili toplumsal dı¸slanma ve adaletsizlik, ekonomik b¨uy¨umeyi azaltacak k¨ot¨u ekonomi politikalarına yol a¸car.
Yoksullu˘gu Azaltacak Stratejiler
1990 yılı D¨unya Kalkınma Raporuna g¨ore: Piyasa odaklı b¨uy¨umenin desteklenmesi
Washington Uzla¸sı ¨onerileri: makroekonomik istikrar; ticarette ve yatırımda daha fazla ekonomik a¸cıklık; altyapıya artan kamu yatırımı; geli¸smi¸s kredi piyasaları
Temel sa˘glık ve e˘gitim hizmetlerini yoksullara y¨oneltmek
˙Istihdam yaratma - yoksullar varlık olarak emeklerine g¨uvenir; ˙Insana yatırım - Be¸seri sermayenin iyile¸stirilmesi ! verimlilik artı¸sı ve yoksullu˘gun azaltılması;
Sosyal g¨uvenlik a˘gları ile yoksulları (savunmasız, hasta, ya¸slı, ...) giri¸simci olmaya ve fırsatları yakalamaya te¸svik etmek
Yoksullu˘gu Azaltacak Stratejiler
Yoksullu˘gun azaltılmasında ekonomik b¨uy¨umeye ihtiya¸c var mı?
G¨or¨u¸s 1: Yoksul ekonomik b¨uy¨umeden faydalanır
G¨or¨u¸s 2: Yoksullar ekonomik b¨uy¨umeden ¸cok az yararlanır
˙I¸ssizlik yoksullar arasında hala y¨uksek
Ekonomik b¨uy¨ume zengine (yoksul olmayana) meyilli ve onlar tarafından elde edilebilir
Yoksullar sessiz ve ¨otekile¸stirilir - demokrasi, ¨ozg¨url¨ukler ve g¨u¸clendirme yoksullar tarafından hissedilmez
K¨oks¨uz - ekonomik b¨uy¨umede, insanların zengin k¨ult¨urleri daha fazla b¨uy¨ume arayı¸sında bir kenara atılma e˘gilimindedir
Mevcut nesil, gelecek nesilleri g¨oz ¨on¨unde bulundurmayabilir, bu nedenle mevcut kaynakları hesapsızca t¨uketebilir, ¨orn. ekonomik
B¨uy¨ume yoksul i¸cin iyi mi?
Genel e˘gilim, b¨uy¨umenin yoksullar i¸cin iyi oldu˘gu g¨or¨u¸s¨ud¨ur (Dollar ve Kraay, 2002)
Ortalama olarak, di˘ger her¸sey e¸sit iken, ki¸si ba¸sına GSYH% 1 puan artarsa, yoksulların gelirleri % 1.2 puan artar.
Yoksullar ekonomik gerileme d¨onemlerinde ¨ozellikle savunmasız g¨or¨un¨uyorlar.
Yoksullu˘gu gidermek i¸cin politikalar
Fakt¨or fiyat ¸carpıklıklarını d¨uzeltmeye y¨onelik politikalar
Varlıkların, g¨uc¨un da˘gıtımı ve e˘gitime eri¸sim ve istihdam fırsatlarına y¨onelik politikaların de˘gi¸stirilmesi
A¸samalı vergileme ve y¨onlendirilmi¸s transfer ¨odemeleri politikaları Yoksulların yeteneklerini, be¸seri ve sosyal sermayelerini geli¸stirmek i¸cin tasarlanmı¸s politikalar
¸Sartlı nakit transferleri; tarımsal geni¸sleme; ve mikrofinans gibi bazı ¨ozel politikalar
Sonu¸c
K¨uresel olarak ¸cok sayıda insan, g¨unde 1,25$ ve hatta 1,90$ yoksulluk sınırlarından daha azında ya¸sıyor.En ¸cok SAA ve G¨uney Asya’da.
Son zamanlarda, k¨uresel olarak, ama en ¸cokta ¸Cin’de, yoksullu˘gun
azaltılmasında b¨uy¨uk geli¸smeler kaydedildi.SAA, ¸cok iyi bir performans g¨ostermedi.
Kafa sayısı ¨ol¸c¨um¨u, Do˘gu ve G¨uney Asya’daki yoksulluk azalmalarını g¨osterirken, bu ¨ol¸c¨u SAA’da y¨uksek olmaya devam etmektedir. Yoksulluk, geli¸smekte olan ¨ulkelerin kırsal alanlarında daha y¨uksek olma e˘gilimindedir.
Ampirik ¸calı¸smalar ortalama b¨uy¨umenin yoksullar i¸cin iyi oldu˘gunu d¨u¸s¨und¨urmektedir - istisnalar mevcuttur.
Yoksul yanlısı b¨uy¨ume, yoksullar i¸cin artan fırsatlarla ili¸skilidir.Piyasa dostu politikalar yoksulları destekleme e˘gilimindedir, ancak yine istisnalar vardır.
