MİRŞADI İBRET:
T7'£S/'H>S
24 KÂNUNU SANİ 1924-1340 PER§ENBE_=_TANIN_No_462
--- - :
(
m )
İZAH ETTİLER, FAKAT İKNA EDEMEDİLER !
Refik Halid Beyin hatıratı merkezi h kumetden vaki olan bir ihtar ve ikaz üzerine* intişardan men edildiği için bu "ihtar ve î k a z " m esbabı mucibesi- ni de oradan dinlemek zaruri idi. Beklediğimiz bu izah dün geldi: bir tarafdan dahiliye vekili Ferid Bey Gazeta muhabirlerine vuku bulan beyanatıyla, diyger tarafdan "Hakimiyeti milliye" refikimiz bir bendi mahsus ile bunu izah ettiler.
İkisi de ayn* noktai nazardan mülhem olan bu iazahata göre: Refik Halid bey bir haini vatandır, düşmanla teşriki mesâi etmişdir,bir mahkeme karariyla mahkum olmuşdur, hukuku medeniyeden ıskat edilmişdir, oöyle bir adam ne kendini müdafaa ne d hatıratı siyasiyesini teşrih ve hikaye için Türk topraklarında in tişar eden bir Türk Gazetasiyla yazı yazamaz, Hükümet i n k i l a b m ruhuna hiyanet etmeksizin böyle bir neşriyata rıza gösteremez.
Bu sözler dahiliye vakâleti tarafından İstanbul valisine gönderilen emri izaha kâfi gelse bile beni iknaa kâfi gelmemişdir. Çünki ben bu izahda kanu nuni bir mütalaadan ziyade beşerî bir ğoçunmanın tesirini görüyorum, Hadisâtı hissiyatımızın buharlı heyecanı arkasından görmek, hükümlerimizi asabımızın ger gin bulunduğu dakikalarda vermek nekadar musib bir müşahade ve temyiz sayılırsa dahiliye vekilinin beyanatıyla Hakimiyeti Milliye refikimizin m u t a l a a t m d a da okadar isabet buluna bilir.
Benim itikadımca cumhuriyetde hiç bir fikir, hiç bir endişe, hiç bir emel kanundan yüksek bir yer tutamaz. Kanunun sahai faaliyeti dahiline giren her şeyde bila istisna kanun hâkimdir. Refik Halid Beyi bir mahkeme karariyla haini vatan ilan edeM kanun eğer bu mahkumiyetin netayici arasında yazı yazmak, hatırat neşr etmek, hülasa Türk Gazetalariyla Türk efkârı umumiyesine hitab et mek ğibi şeylerin memnuiyetini de ilan etmişse bu memnuiyet Refik Halid Bey için olduğu karad aynı zümrenin diyger efradı için de vârid olmalı idi, ve hatırat
neşti nasıl memnu ise Romadan mektub göndermek, Şamda mülakat vermek, Romanya- dan tekzibname yollamak da öylece men edilmeli idi.
Hem dahiliye vekilinin, siyasi bir sima takınarak, vali marifetiyle ve idârı^bir lisanla Akşam Gazetasını ikaz etmesine ne hacet vardı? Eğer Refik Ha lid Beyin hatıratı aleyhine tatbik edilen memnuiyet, evvelce sadır olmuş mahku miyet kararının netayici tabiiye ve kanuniyesinden ise o hatırat Gazetada inti-
şare başladığı gün harekete gelecek olan makam dahiliye vakâleti değil, İstanbul müddai umumiliği idi. En bü£ük mülkiye memuru olan valimizin bir emriyle müddai umumi derhal takibatı kanuniyeye başlamalı idi. Acaba bu luzumu vali beymi takd* ir etmedi, müddai umumilik kendinde öyle bir salahiyet görmediâe onun içinmi ha rekete gelmedi, yoksa kanunen bu yolda harekete mesag ve imkan yokdu da ondan dolayımı birşey yapılmadı? haraları muzlim kaimişdır£lan
İmzası altında yazı yazmakdan kanunen meaınu ian bir adama Gazeta sütun larına mihmannuvazlık göstermek bir mahbusu habishaneden kaçırmakla müsavidir. Ben Akşam Gazetası sahihlerinde bukadar gaflet, kanunlarımıza bu derece vukuf suzluk tasavvur edemiyorum. Bu fikrimi takviye eden diyger bir sebeb de dahiliye vekilinin İstanbul valisine bir "takibat icrası emri" göndermeyüb sadece Akşam sahihlerine tebliğ edilmek üzere bir "ikazda" bulunmasıdır. Çünki kanun mevcud ve carıis* ise bunun hükmü herkes ve her şey hakkında muteberdir. Refi Halid
S - 2
Bey ve o ayardaki mahkumların yazı yazmaları kanunen memnu ise yapılacak şey vaktiyle istiklal mahkemesinde geçmiş bir sözü öne sürerek ahbabca İkazda bulun mak değil,kanun yoluyla ve kanuni tedbirlerle harekete gelmekdir.
Hülasa ben Refik Halid Beyin hatıratı inen olunmamalı idi demiyorum; niçin men edildi,bunu bilelim diyorum. Kanunlar muta olmak için malum olmalıdır- 1*• Hürriyetlerimiz üzerinde siyasetinmi,yoksa kanununmu hakim olduğunu anlamak isteyişimiz i n k i l a b m ruhuna muhalefet değil, bilakis feyzine hizmetdir. Binaen aleyh dhiliye vekilinin bu hatıratı neden men ettiği kanuni sebeblerle izah ssinnı olunmadığı müddetçe ben yapılan işin meşruiyetine kanaat getirmemiş bir adam va ziyetinde kalacağım. Acaba Hakimiyeti Milliye refikimiz başka türlümü düşünüyor?
İSMAİL MÜŞTAK .
