Veteriner Fakültesi Zootekni Kürsüsü Profesörü Dr. Selahattin Batu
KAroVA İNEKHANESİNDE YAPIlJMA!KTA OLAN DOGU ANADOLU KIRMIZI SIGIRI X MONTAFON (ESMER IRK = BRAUNVİEH
MELEZLEMESİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR
Dr. Emın ARlTtJRK (1)
GİRİş:
Memleketiımizde artan nüfuSla beraber son y.ıUı1ardag:irişilen eL nomik ve sınai kaıIlkınmahareketlıerinin hayvan ve hayvan mahsülleti ihtiyacı, rmruJıt6lliifbölge1'eI1ilmizdeyetiştirilen yerli hayvan 1ll."klarımı:~n verimlerinin ki1fayets..iz1iğiyüzünden 1ayıkıyla karşılanamamaktadır. Hattd Ilmgünıbütün yurd'da !hayvan ve hayvanı ürün.1ere karşı duyu-lan ihtiyaç bir sıklntı ha.1indedir. Bu gerçekler, artık bu :ıtt>nunun da hlÜ'kumetLer.proğramına alınmasınıı gerektiIımektedir. Bize göre hay-vancıhk problemJle11İlmiztnsür'atle hal1ediilirn.es1hususunda ciddi teşl2lb-büslere geçtlırnesilazımdır. Zira ~ürkiye'de :iı1etıibİT hayvancılığın i~:~-diği en mühiım şartlar mevcuttmr. Bu, hayvan ve hayvan mahsülleri meselesinin çözülJmesibakımınJdan ehemmiyetli. biır faktördür. Ayrıca memleketiırnirzilnüç tarafı denıizle çevrilidir. İç pazar merkezleri lim-.ın-lara uzalk değiJ'dir. Bu ıgilbıiekonomik münaka1a. dırrıkfuıJ.anda hayvan-cl'~ığave onun p,robı:eırn[erindnçözillmesinde faydalı ve errverişIişartları teşkil etmelktedir.
tkinci dünya savaşıncan sonra Avrupa memeketleniniın proteinli maddelere karşı gösterdikleri aldka fazladır. Bunlardan bilhassa Orta Avrupa memleketlerii me Ba!lkan ırneml'eketleri ve ayrıca komşumuz olan orta doğu devletlerinin devamlı olaTak hayvan ve hayvanı ürün-1ere olan ıi!htiyaçlaülnl sağlama'da ımemll.eketiırnizin özel biT mevkie sahiJ) c!Jıduğunu;görmekteyiz ki, bu da ha;yvanc!tlığın inlcişafı bakımın-dan çok ehemmi'Yetli'bi.r mrnikaınteırnİn eder.
(1) Veteriner Fakültesi Zootekni Kürsüsü Doçenti. 96
Melezlernede araştırmalar
•
Yukarıda sıraladığımız birkaç müsait faktörün /bile haıyvancılığı-'ızın ıgelişmesi' ve ,geleceği üZ€Tınde uygun etmler yapaca,ğı
ka,naatın-ayız.
MemJ1.ieketilmizdeziraatın her kol:unJda inkişa.fl!ar kaydedtillrliği mü-ahade olunmaktadır. Ya.lnız uzun yıllardanberi. yetiştiricilerin hay-anla:rım bir yana. 1t1p topTak ü:rünlerine sarıldığını, !hatta hayvanlar çin yalnız ibir IgeZJinti:mahaıtlıi sayılabilecek yerllerin Ibiıletraktöre
ve-ilerek bazan buraların daraltılmakta, bazan da yok edilmekte oldu-nu gönneıkteyiz.
İYi bir bakım ve beslemeye tabi' tutulmuş hayvancılıktan elde
edi-ecek geliT1e topraktan istihsall: olunaıcak üTÜnün ~ya.cağı kazancın ukayese ediJ!medi,ğı Ib01IgeileI'lİıII1izpek çoktur. Bu iböLgelerde hayvan ve ayvan mah.srüJ.llerinden temin: ediİ!lecek ıge1ia-veya dövizin toprak ürün-eri karşısındadaha karlı d1a'Cağı'kanıaatı uım.lUımİiJdiır.
Memleketimizin gösterdiği ziraat, iklim, ekonomi ve sosyal .artlar içinde bilhassa köy ekonomimizde hayvan ve hayvandan
e ediı1:eceküıi1niler, hMa ana unsur ha1linde bulunmalktaıdır. Bunlar "y ekonomisiinJn iskeletini teşkiil. etımek!tedir.
BUlr;ün artık köylü olsun, yetiştiriCi olsun ver.iIrti yüksek sıhhatlı ayvan !istemektediT.
HaıyvancılığımlZ1n ıge1lişebiJlimesive ileri gidebiılmmi yem konusu ~le sıkı .sıkıya illgilidiır. HayvanJ.anmızda uy;guJa.n1andünkü ve bugünkü bakım ve bes1€11I1eninkifayetsmğl, hayvancılılk bakıımından alınacak bütün yeni ve esaıslı onarma tedibir ve iımkan.I.arı.m zayıflıanmaktadır. Bize göre, hayvancıiLığıiffi3.Zlniınkişafı 'konusunda yeıtişibilrnrıevei.¥ah işler:nden önce yem ve yemleme konusunun önemle ele alınması 'ger-çeğinin hMa ibir problem halinde ibuJ.unmasıdır. Ziraat konUlSU içinde bu davanın ön plana alınarak hal1ed.iilmıesi zarureti vardır.
Biaıiınıdiği üzere Türkiye genel nüfusunIUn % 80'i ziraa.tle uğra.5-makta,d'ıCf.Bu !bize, mevcut hayvan varlığımızın genİŞ ibiTkitlenin elin-de bulunduğunu bi1di:ri:r. Bu cdhetten yukarıda da. belirttiğimiz gilbi Türkiyede hayvancılığın ehemmiyeti, ziraatı ileri gitmiş diğer memle-ketlere nazaran daha fazla !bir önem gösterir.
Memleketimizde !ba.kım ve besleme, devlet müesseseleri ile son yıl-lar zarfında şehi.ırler yanmıda yeni yeni kurulıan ilıayvan i.ş[etmeileri birr yana, çok kötü durumdadır.
Görüşümüzegöre hayvanlarımızda genetilk yapının onarıll.ıma key-fiyeti, daha ziyade yukanda ibe1Jirttiğimi:z şaırtların sağlanrrnasmdan sonra ele alınabilltr:.
•
Arıtürk Bu haıle göre önce :
1--- Memleketin !bütün ibd1ıgel~rlI1Jdeyem ve yemIerne m6'>elesini vnemle ele alınıp yem:ziraatı ıkonusunun ımer'a.ile bfu:!LiktehaJi1edıil:mesi
2 -- Sağlanacak yeni bakım ve besleme şa:rtla.rı içinde yeM lTkJ'a Tın verLmılerinrinara.şti.rılıması,eğeraımacak neticeler yeni tip~ere gl -dilmeyi gerektiriyorsa o zaman bu iŞiın yetiştirme ımerkezlerinde el aiınıp tiıplrer-konsolidıehale ,geldikten sonra köyiliüve yetiştiıriciye ve -rilmesi,
3 -- Devlet ve hususi. araştırma merkeııı.oerı:indeuygulanan şartııır benzer, parelel şartların köylü yetiştiır:mes.1,içinde mutlraıkaele aJmm ve onun bulunduğu seviyeyi yülkseltme hususun:da tedlbirJ.erebaş "{u :ru1ması,
4 -- Aktif hayvancılık cemiyet ve kooperat1f1erinin kuirullimasıv hayvanların !bu birIMerin emri aJJtına gir.mesindn sağlanırnası,
5 -- ırkıa.nn bozulmasına sebeb olacak iSa;betsiz melezlemelerde sakınılması, bilhassa köyde bu işlere girişilmemesine çalışılması,
6 -- Yetiştirici ve haJlkın yem' bditkileriıve hayvan beslemesine ai kültürünün yükseltilmesi bakımından her türlü vasıtalarla aydınlatıl ması hususunda dşler bir orgaın:izasyonun ku.ruJması',
7 - Hayvancılık 'ÜZerindeelde edimuş çağdaş biIJgill.€1'eyer veril mesi, ilmi -araştırmalara gereken önernin verilmesi ve bunun gerek tiırdJği dmtinıaiın terri:in ed.il1mesi,
8 -- Hayvancılığımızın devlet taraifından !hiımayeedilinesi ve }ıü mmetler proğramına aitınması"
9 - Bakım işlerinin is'lah edifuresiı.
Hülasa, hayvan yeti.ştiriciJiğinin kalkınmasına yardım eden e ÖIlJemıUfaktörlerden:
1 - YemJ.eme,
2 -- İsla:h ve yeti.şti:ııme, 3 - Hayvan bakımı, 4 - Hayvan sağlığı,
5 - Hayvan mahsill1erinin kıymetlendlİJri11mesi'nebilhassa ehem
miyet vererek !bütün ıgayret ve faaliyetleri bu istikametlere sevketme lidir.
BiZ yukarıda da kısaca belirttiğimiz gibi bU araştı:ıımaımızla,~mı leketin toprak, sosyal ve ekonomik bünyesinin taşıdığı şartlara uya hayvan ırk ve tiplerinin yetişti.rilmesi veyahut onarılınası bakLInında devJet kurumJ.arımız taırafı.ndan yap1!lmakta olan muhtelif isl'ah der..ey
Melezlemede ?n'~tırmaıar
erinden yalnız TOKAT iline bağlı KAZOVA İNEK!HANESİNDE yapıl-maikta alan Doğu Anadolu kLl'mızısı X Montafon (esmer ıI1k) melezle-mesini incelemek isteddik. MaksaJd~mız D.A.K. X montaJfon Ibıirleştirnıe-sinden elde eCİ'iQıennesi!JllJeriJnsüt, et veriımiJ ve beden yapııışı yönünden dıoğu kırmızısı Lrkı me ım~ayese yaparak bu bideşti:rmeden neler elde edilmişttr veyahut neler elde edilecektir konusunu mevcut materyalin gösterdd'ği dUrum ve imkAnılaıra ,göre açı.ki1amaktıır.
Esasen Karova inekhan€Sinde deneye ba~lamagerekçesi de, bir ta-:r.aıftan yerli ırkın iptınai ve sert şartJ,ar ile Ib.astalıklara karşı olan da--yanıklığını, diğer taraftan beğenilen {seçilen) ırkın verim, yemden fay-dalanıma v'e erken ıgelişme 'kabiliyetini biır araıda topıaımaktır.
Doğu kırmızısı ve Montalon hakkında. kısa bilgi:
K.onuımiızu incelemeden önce birleştirmeye alınan bu iki ıtk hak-lnnda kısa biir bi!l!givermeyi .fayıelah bu1maktayız.
Bilindiği üzere doğu ,ana.do':.IUkırmızı sığırlanmız üç istiikametli verim kalbiMyetine salh.ip kııımızı renkli ırklardanıdır. 1933 yılında hü-kUmet tarafından memlLekeıt lhayvancrlığımızın durumunu incelemek maksadi ile Prof. Well.ıman davet olunmıuş.tur. Bu zatın Ziraa.t vekaıe-tine verdii'ği raporda doğu ikırnl1zı!ların özelliği şöyle hülAsa ediilımek-tedir (6):
(= Doğu kLrm1Zı ~ığırı 3 ist:llmmetU verim kabiliyetine malik kıy-metli ibir yeriLi IrktıJr. Gayesiz, malksa'tsız mel,e'Zl1€imaıer 'yüzünden bu bö~ge sığıifcıhğı ,kötü durumda'dır. Lüzuımlu ted1birler almmadığı tak-dirrde bU kıymetli ırlun maih:volaıbiil.eceği dilkkate alınaTak açıiliacak tık İnekhanenin Rafik ;kazasında kurulması tavs'Lye oO.unur. =)
Gerçekten bu taıvsiyeye uyarak doğu ilnffiuZlllan islah etmek malk-sadı ile ZİTaat Vekroeti 1936 yıilmda GÖLE, 1938 yılında KAZOVA ve 1955 yıhnda da RMik'te birer inekhane tesis etmiştir.
Kazova ve Göle İnekhanelerinde yetiıştirillen ve üzerinde uğraşııan Doğu kırmızıları hakkında Eker, M. Doktora mesaisi haZ'1rlamıştır (4).
Bu yazara ıgöre de Doğu kırmızı lIkı üç isti.kametli bir verim ka-biil.riyetine malıİlk yerli nıkllarımızdanıdır.
.
"Bilindiği ,gıİib1mantafon, Avusturya'da yerli ırkın İsviçre esıner ırkı me uzun seneler onarıJiması sonunda meydana gelmiş kombine bir s1ığır ıTkıdır. Enıgler, (5) esasen bu ırkın ve İsviçre esmer ırkının aynı Orıijine sahip oldukılaTını. ve ayrıoa' asırlar !boyunca montafon ırkı üze-rinde İsviçre esmer ırkının tesirr etttğini ibiildirmektedir.
KonumU7Jll teşkileden ve özelli'kIeri bilinenilm iki ıırkın melezI e-99
o
•
Arıtürkmesine Kazova, inekhanesinıde 1952 yınnda ibaş[an:millŞtır.Bu maksat inekhaneye iki monta.fonı boğası karacabey harasından 'getirtilmişti Bunlar PAPATYA ve NECMİYE adlı !boğaılardır.
İnekhahede bU: meleillemenın yanında Doğu k.mriızı ım X Anı~l melezlemesi' de yaıpı1'makta.dır. Fakat sonraları !boğa tedariki' güçn v
karşısında bu melezlemecten vazgeçi'1miştir. Bu melezler üzerinde U M. ve arkadaşlari taırafıooan yapIlan Ibi:raraştırma da neşre(iıiJ.mi.ştir(7
Ka.zova in€lkhanesi:nıde me1:ezlemeyegirişilldiği 1952 yılından bugü kadar tutUılan kayıt1'ara ~görealınan ya'Vru miktarları aşağı,dadır:
D.A.K.. X MONTAFON Yıl 1953 1954 1955 1956 1957 MATERYAL VE METOD: Erkek 14 58 37ı 40 39 Dişi 34 baş 53 48 34 35
Kazova ine1dıan€Sinıde araıştınna.mızın girtş Wlumünde be1irtl:J,ğ miz ,gibi D.A.K. X Miontad'on birleştiırmesine 1952 ytlında Karacabe Harasından getirtilen P~patya ve Necmiye adlı 2 montafon Doğası. i[ başlanmıştır. Elde edilen maihsuılfler yine bu !boğalara verillim€lkted.i İnekhanede Geriye 1. melez yavruları da elde edilmiştir. Fakat bunla bİZim araştırmamızı yaıptığım.ız zaıman henüz [aktasyonlarmı tam laımamışlardı. Bu yüzden bunları incetleyemedik. Ancak biz 1. Iakt yon devriniı iıkırnail.etmi<;; F
.
ı ler üzerinde durduk. Ve Ibun~ann fer ver.iımJ.erive sağımr süreleri' yardımı ile çizeJ:ge ,(6) da gösterilen kıyrne lerini tesbiit ettik. Araştmma amacımız yalınız F1 lerin !büyüme ve süverimleri ile sağım süresini tesbit etmek değil, yapılan bu melezlem mahsüllerinin (F1) D.A.K. ırkına rgöre yukanda zikrettiğimiz verimITe . rinde ibir artışın olupolmaidığinı tesıbtt etmekt1r.
F,]erin 1 nci laktosyon süt verimi ve sağım süresini karşılaştır mak: iÇİn bunların anaı1arlTIln 1 nci.. Jaktasyon süt verimi He sağı sÜJresin:i:,aynca aynı doğumlu ve. aynı bakım ve beslemeye tabi yan aynı şartlar altında gelişen D.A.K. ların 1. laktasyon süt verimi v sağım süresi, konunun daha iyi aydlnılatıil.ması bakımından Uz, M. v arkadaşlannın (7) 953, 954 ,ve 955 sağım yıllaınnda sağım[aırı tamam
Melezlemede araştırmalar
nanhayv,anJların kayıtları yardımı iU.eD.A.K. ırkı !için e1ldeettikleri . la.ktasy<.:nsüt verimi ve sağım süresi neticelerinıi. dikkate aldık. Bu eticelerçize1lge (6) da: gösterilrm.iştiır.
Burada bemtmek zorundayızki, elde edilen 34 baş FımeI.ezinden ne aik LO!b8lŞ'ın1. lıaktasyon süt verni; ve sağıımSÜT€Sr muntazam
ta-iipedtlerek :kayıtilaTa,,geçmıiştiır.
Aynı doğuınmu ve aynı şar.t1:ar aJıtında ge1'işen D.A.K. wdan da alınız 14 baş'ın a.ynı veriımleri m!untazam kayıt ediJlmişltir.,
Ayrıca 34 Fı veren ana inekten 9 tanesi 1 ci, 3 ü 2 ci, ve 22 tanesi e 3 ve daha yukan ı:aktasyon devresfude ibulJ\ınd'llğ:ukayıt'1.a.rdanöğ. enilmliştir. Bu durumagöre, Fılerin 1 ci laıktasyonda süt verimi ve ağım süresini analarının 1. laktasyon süt verıimi ve sağım süresile ukayese etmek .iım'klinınıbulamadık. Ayrıca 1 ci laıkıtasyonda bulu-an bulu-analardbulu-an 9 ibaşının kayıtları da çok eksi.kti. Bu yüzden 34 ba.ş na inek'iırisa.ğıllIUnaait süt veriım1ve sağım süres.i ortalamasını bulup iıze]geyedercedem.ediik..
Faıkat 1957 yılmdmıberi, nıüessesede kayııt iş[erine ıgerek!en öne--in verildiğöne--ini ve muntazaman elde edilen rakamların, ait olduğu def-erlere işlenımekte o1duğunıu~ahadeettik. Bu hareket, müessese ve
etÜ}tirme için çok mıühi.fudir.
Forım ve VeTilmbaıkımmdan D.A.K. X monta.fon bilr1eştiImesinin eleceğin1 tayiın etmede, ilk senelerde yapılmış iihmal1eıre:rağmen, me:zr kur melezlemenin Fı lerini ele a.larak ve bizim elimizde bulunmayan sebepler yüzünden görülecek eksiklikleri müdrik olarak yaptığımız bu araştırma ile hiiç olırnazsa bundan sonra yapı[ıacalkinCeleme ve araştır-malar iiÇinbiT esas ve temel verımeye çallıştık. Ayrıcaıinekhaneye fay-dalı olmaya da uğraştık.
Mantafan X D.AiKbirleştiırmesinden e1ıdeedilen Fı lerin 'büyüme veI"imlerinide tesbit etmek ıstedik. Bu maksat için de deftel" kayıtla... nndan faydailanıdık. Fakat melkhanede büyüme' devresinde meydana
gelecek arızıilan v,aktinde görüıp bertaraf etıme'kbakımmdan tutulan kayıtların muntazam olıma.dı'ğınımiÜŞahadeettik.
Nitekiım 1953 doğuJmJ,uFı ler i[;eD.AK lann büy:üımeverimini tes-b.iıtetmede WAzımolan doğum ve bedene ait ölçilleTille 1 yaşına kadaır ayilıkölçüleTi've 1 yaşından sonra yılda bir kerre alınması gereken öl-çiller eksıik olduğundan yukanda da IbeUrttiğiimz gilbi D.AiKlar karşı-:sında Yk. montafon1a'rm iinJk;işafdUlrodaTIm ince1eyemediık.
,
Arıtürk
1953doğuJmll.uve 3 yaşlı 20 baş doğu anadolU knım:ızıve 13 baş :F1 inek.'Lnbeden ölçüleri ile doğumdan 3 yaşına :kadar olan devrelerdeki ağırlık ölÇüleri muntarzam dlJduğundan bunlaıfl!.de~erlenditmeye
ça-lıştık. .
Ayrıca m.elezleme ille sü.rü~ün ibilhassa vanasycmuna ,tesir edjJeIb~ ll?ceğini dikkate ala.rak elde ettiğimiz değerleri bu yönden de inceled[k.
Öltçüil.erLydt'ın tesviyeli ölçÜ ıb~tonu ve ölÇÜ~ge1i! ve 1/10 cım. talksimat:ıı şeritle tesbit olllmmuşıtur. Yalınız' sütteki % de yağ miktarı müessesede kimıyevi madde yolcluğu yüzünden yaplliıamooı:ğıiIÇinbizde
% deilciyağ miktamm inceleyemedik.
Elde ettiğimiz Takam[arı Va;rı~iıon - Statistique metotlan yardı~nı ile değerlendirdik (1 ve 3). Ve bulduğumuz neticeler:iIait oliduğu bahis-lerde biırer çize'ligehaliinde topladık.
EEDEN ÖLçüLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI İNCELENMESİ ,
Beden ölçü~eri!llinincelenımesine geçmeden önceYX. ımontafon ve DA.K. larına ait tesbiıt ettiğimiz mutl1aJkdeğerilerini veriyoruz
ÇtZELGE 1
1953 doğumlu 13 ıbaş D.A.K.X Mohta.fon melezi, F1 itnek:lerindebeden ölçüil.eri M .. ITı +8 V Max-M:n n Baş uzuruuğu 42;31' .:1:0.,54 1.951 4.60 46--40 13 Baş geniş~iği 20.61 0.29 1.03 5.00 23-19 Cidago yüks€klip-J 115.31 1.31 4.7'0 4.10 124-106 Sırt II 114.5 1.19 4.29 3.74 121-108 Sa ğrı II 121.23 1.36 4.89 4.03 129-113 Kuyruk S
-
II 117.92 1.23 4.42 3.75 124--110 Beden uzunluğu 127.54 1.29 4.64 3.64 137-121 Göğüs derin[iği 56.85 0.62 2.23 3.92 63--52 Göğüs genrişliği' 32.77 0.96 3.46 10.56 41-29 Göğüs çevresi 156.15 2.05 7.40 4.74 '175-145 Sağrı genişltği' 35.54 0.45' 1.65 4.51 39~4 Ön incik çev. 16.15 0.32 1.15 7.12 19-14 Canlı ağırl1lk 278.07, 6.70 25.199 9.06 320-235 Kg.(Melezlemede araştırmalar ÇİZELGE 2
1953 doğumalU Doğu Anadolu Kırmızı İnekilerinde Beden Ölçüleri M :1::il" ;tS V ıMax-M:n n aş uzunluğu 40.25 0.39 -1.74 4.32 44-37 sm 20 aş geniŞliği 19.60 0.31' 1.19 7.09 21--16 Cidago yüksekliğiı 113.50 0.96 4.24 3.'13 123--104 Sırt II 112.50 0.97 4.33' 3.85 122---107 Sağrı » 119.70 1.16 5.19- 4.33 129---107 Kuyruk S. )l 116.60 1.35 6.03 5.17 126--102 Beden' uz~uğu 127.15 1.18 5.26 4.14 137--119 Göğüs deri.ru1iıği 56.65 0.45 2.03 3.58 60-53 Göğüs gendşiJJiği 32.20 0.53 2.39 7.42 36--27, Göğüs çevresi 151.30 1.48 6.63 4.38 163--138 Sağn genişliği 3'5.70 0.39 1.73 4.84 41-33 ön inıcik çevresi' 14.95 0.17 0.76 5.08 16--14 Canlı ağıırlık k,g. 262.250 6:822 30.495 11.63 315-190 ÇtZELGE 3
ÇifteJer Ha,rası', 1953 doğumlu 20 baş Boz ırk X MQn'ta,fon Dişilerinde BedenÖtçıüJeri (8) : M ::!:m ;;!;S V ıMax-Min -_ •• _--_.--- ___ o___ •• - -'--"--- -_.- .-.-Baş uzunLuğu 45. 0.4 1.8 4.0 5'0---42 Cidago yüksekliği 123. 0.99 3.9 3.2 132--115 Sırt » 122. 0.7 3.1 2..5 130'-- 116 Sağ n » 128. 0.8 3.8 2.9 136--122 Kuyruk S. » 126. 0.8 3.7 2.9 132-- 121 Göğüs derinitği 60. 0.4 1.8 2.9 63---57 Göğüs ,genişhği 33._ 0.41 2.0 6.0 37 -30 Göğüs çevıresi 164. 1.0 4.6 2.8 172- 157 Beden uzunluğu 138, 1.2 5.4 3.9 148--128 Sağn geni~iliiıği 42. 0.4 1.7 4.1 45--38 Ön incik çevresi 18.2 0.16 0.7 3.9 20 -17 Canlı ağırlıik ~g. 336. 5.6 25.3 7.5 400-295 103
•
---_
...
_---.
i
Antürk
Bu değerlerden :
i - D.A.K X Monta~fcn F1 melezleriı ile D.A.K ineklerinin çizelg
1 ve 2 !;Legösterilen muUak ürtalamadeğerl:erin:ien, Yk. ,rr::;ontafcn F1
lerin D.A.K lar:na naza:,an Baş uzur:ıiuğunun 2.06, !ba.ş'@;€I1Jİ0liğininLDl Cidago yüks€lklJiğinin 1.81, sıırt jTıüks€ikl'iğinin2.00, sağrı vekuyruık so kumu yü!ksekJi.ğiınin sı'rası: He 1.53 ve 1.32, göğüs çevresinin 4.85, Ö
inciık çevresin:n 1.2'Üsm. ve carlliı ağ~r.hğın 15.827 kg. daha fazla, bede uzurnuğu, ıgöğüs derinliği, ıgöğ.üs igeni!ş~ıiğive sağrı geni,ş'liliğinin eşit de-ğe~de dld'uJkıları ıgörülmektedir.
Demekki, !liynı doğunnl1'u ve aynı çewe şartl:armda gelişen Kazova, inekhanesi Fi montaıfan melezi, doğu kLrm'lZtl'anTIagöre daha CÜSSEji,
daıha kemikh ve dalha a:ğır b.1r bedene ma'1i:ıctıiT.
II - F1 ilerin gösterdilği sırt hattı ille D.A.K.. ia,rın gösteı:diği sırt
ha,ttı ibrrbirine benzemekted~r. İikisin1de de ddagodan sacruma doğru bir yüks~lme müşaıhade edilnmektedir.
Yk. offimtafon F1 ıerde cid:ago tle sırt yükıseklı.iıği hemen hemen
aynı seviyede oıup sakrum, cidaıgodan ortaılama 5.92 sm. sırta görede 6.73 sm. daha yüksek y3JPı'lı'd11r.Kuymk sokumu jTıüksıe~ği ise sakru1TI-dan 3.31 sm. daha az bir yiÜıkSe'kliktedir.
Doğu kırmızı1arda ciJdaıgo, sıntan ortail:anta olaraik 1.00 sm. sak-rum yüiksek!liği ise ddaıgodan 6.20 sm. SLrttan 7.20 sım daha f.azladJr. Sağrı yülksek1iği ise,kuyrUk sakumundan 3.10 sm daha yüksek yapılıd::r.
Bu değerlere :göre, sıırt hattırnın önden arkaya doğru yükseliişi Dogu kırrmzıJ1arda F1 ;}ere 'göre daha dik, ya;ni artıL'a.rdaha yüksek yapılıdır.
Fakat sağrının kuyruk :sokumuna nazaran düşükLüğü F1 lerde daha
fa2l1adlT.
Beden uzun:1Juğunıun ciıdago yüksekliiğine igöre gösterdiği duruma bakarak her iki iguruptada !bedenin yatay dikdörtgen şeklinde o1ıdu~;U muşahade olunur.
III ---Cidaıgo yüksekliğine 'göre her iki ıguruıp hayvanlarda diger beden ölçülerinin relatif değerlerini hesapladık. Bu değerlere göre Fı le-rin /baş ,geni1şliiği% 17.87, sırt yüksekliği % 99.29, sağrı yüksekliği % 105.13, kuyrUik sokUlmU yüksek~liği % 102,26, ,göğüs derinl'i!ği % 49.30 göğüs ,genişliği % 28.37 ve sağrı genişli:ği % 31.68 nispi' değerdedir. Bu değerler Doğu kırmızılama da hemen hemen aynıdu (bu nispi kıy:m~t-ler doğu kırmızılarda sırasi1e % 17.26, 99.11, 105.46, 102.73, 49.91,
28.37 ve 31.45 dir). .
F1 lerjnireTatİlf baş uzunluğu % 36.69, beden uzunluğu % 110'{iO
Melezlemede araştırmalar
ynı r1i'Spi değerlerinden sLrasllle% 1.23, % 0.58 ve % 2.11 daha taz-dır.
IV -- Fı iler iQeD.A.K !ların iI:>~uzunLuğu, cidaıgo yüksekliği, sağrı e .kuyruk sdku.mru yiÜiksekliikleri,,göğüs derin1:iği ve ,genişliği, beden zunluğu ve ön incilk çevresi bakımındaın__ "~O •__ - aynı yeti.ştiırme hudutla!"! çinde olup olmadıklan m diff =
v'
mı~+
m22formülü ile kontrol edil. ik te, !bütün bu beden bö]gelerin.in a,ynı namütenaıhi variasyona dahil ]jduıklaırını, yalınız baş uzuınluğu ille ön incik çevresinilll' aynıyetiştiır-e sınırlarına rgiıımedik.1'erini-tesbi,t ettik.
Buna ıgöre b~ uzunillll'ğu ve ön incik çevresi artacak demektir. V - - Varias.yon emsallerini illJceledi1ğiımizzaman F1lere göre D.A.K
arın- daha fma. lbİ'rörnekliilğe yani homöjeniteye sahip oldukları görülo ektedJır.
VI -- Kazova iJnekhanest 1953 doğumIlu Yk. montafon Fı leri He ynı doğumllu Çi,fte1er Harası boz ırk X ıııKmta:fon F1lerinin (Çizelg£ 3
a;k) ibeden öl:çü1erİtrıibiI1birleriJ.e kaxşıl1aştırdığqmz zaırrııan :Boz ırk X ntafoll' meJ.iezlerinin daha uzun, dalha yüksek ve daha geniş yapılı ve daha a,ğır oldukilaırı ,görülmektedir.
Çifteler ve iKazova yarımlkanlanmn aynı yetiştirme sımrlanııa sahip olup olmadıklarını araşt1rd1ğııııızda, bunların aynı namütenahJ variasyona maılik dlimadı'klarını'da .gördük. AynI' zamanda Çifteler Boz ırk X montaf<)ll Fı melezlerinin doğu k1rmıZl X monta1fon melezi Fı lerine göre daha fazla birörnek oldukları 010 V değerlerinden
anlaşıl-maktadır ..
Yk. montafon F, ve Doğu kırmızıların canlı a!Jırlıkları:
i --
Doğum ağırlığı .'1953 doğum'1u D.A.K. X Miontafon ,bhıleştirrmesi Fı ler me aynı do. ğumlu Doğu kırmızıların tesbit ettiğimiz mutlak doğum ağırlıklarını incelemeden önce aşağıda veriyoruz:
Doğum yılı Cinsi, ırk M :i: ID :i:S %V M'ax-Miın. n
--_.---- --_...._..
_._---_.--1953 Erkek, Y,k. 20.27' 0.47'5 2.6 12.36 27-17 30 195-3 Di~i, Yk. 20.67 0.400 2.2 10.74 25~-15 30 1953 Erkek,D.A.K. 17.45 0.305 2.3 13.10 23-14 57
1953 D;şi ıı 17.40 0.41 3.09 17.77 25--11 57
Millt1ak doğum a,ğır1ığı bakımmjan Yk. monLafon Fı ~.erin erkek ve di.şileri arasında erkekler lehine (Oırtaa.ama 0.3ı57 kıg.)pEk cüzi bir 105
Arıtürk
fark vardır. Doğu kıımıızı1ar arasında bu fark hemen hemen yok dene-cak ka:dar azdır. Fakat Fı erkeklerinin D.A.K. erkeklerine na.zaıran or talama alarak 3.551:lqg.di~İi1erinin iıse3.263 kg. daha ağıır doğmakta.ct ..r.
Bu dUJrUıma,göre, D.A.K. buzağıları, ile Yk. montafon buza.ğrlannın doğum ağırlıkılaırı 'arasında mu1Jlak olaırak nakilki Ibir faırk mevcuttur.
D.A.K X montaıfon me!lezi Fı erkek ve dişi buzağı~arı1ll doğuJm
ağır-IIıkı1arınıVurail, E ve a<rkadaşı1annın (8) Çifteler Harası !boz ırk X mon-ta.fon melezi aynı doğumlu buzağılan iıçin verdikJleri değerıle karşılaş-tLrdığımız zaman Çiıt'teler Yk. montalon buzağıilarının hem erkek hem-de dişIDerinin daha ağır doğum ağırlığına maMk oIldu!k3.aTıgörü1m€k-tedir.
Biiligemre, K. (2) KaQ"acaıbeyHaTası montafonılannın erkeklerinde
doğum ağırlığını 38.88 lqg. dişillerinde 35.75 kg. olduğunu biıldirmekte--dir. Bu değerıler K82JOvave Çilfteler Yk. montafonll'annın doğum ağır-lıklann'Cian çok fazladır.
Bu duruma ıgöre, en az doğum ağırlığına !Kazova Yk. montMon Ji'ı
leri mail.iktiT.
Doğum ağırlığının mutJl,a.kkıymetinden daha çok, relatiif değerle-rini bilmek kıymetli ise de, üzerinde çalıştığımlZ materyalde Fı ler.in doğumu mü teaıkip anallarımn canilı a.ğı.ı'lıilclanlrIllÜessesetarafından tes-bit edilimedi!ğinden Fı ve doğu Ikır.mızıların relatif değeırileri1r1İ' in.celeye-rek aydmlatMn8.idık.
2 -- Canlı ağırlığın gelişme durumu:
1953 do.ğumJlu Yk. montafon Fı 'ler me D.A.K. [arın dişit1~rine.ait 3'
yaşına kadar çeşitli öiIJçüdevrelerindeki teSibit ettiğimiz mutJ.ak canlı ağırlıkııa.rmı çiZelige4 ve 5 de topladık. Yalınız müessese tarafından er-kekler doğuJm ağıifllıkTarıhariç muhtelirf yaş devre'lerinde elden çıkarıl dığı tçin bunlara ai,t ölçmeri V::T€::rJiyoruz.
ç1ZELGE 4
1953 doğurlu D.A.K. X montafon Fı me1,werinin muhteliıf
ölÇü devrelerindeki canJı ağıthkflıan Kıg. ()IJoaTak
Yaş iM ;!;m .::tS V'---'. ıM'8JX.:Min
__
n . Doğum 20.67 DAOO 2.22 m.74 25----;15 30 6 ncı ay 12'1.9 3.95 21.23 17.41 150-85 29 12 nci ay 158.885 3.60 15.29 9.63 190--140 18 24 ncü ay '207.300 4.70 25.74 12.42 260--170 30 36 nci ay 278.07 6.70 25.19 9.06 3'2()--..235 13"
1 Of)••....
_---Melezlemede ılr~~tırmalar çtZELGE 5
1953 doğumlu D.A'-~. 18.nn muhtelif ölçü dev,relerindeki canlı ağırlııkılan Kg. olarak
Ya:: M .;!;m :tS V lMax-Min n ---~----_.---- .---_ .. ğum 17.403 0.410 3.09 17.77 2'5---11 57 ncı ay 106.364., 2.169 12.449 11.70 125--80 33 2 nô ay 139.5r65 4.874 23~345 16.73 185--110 23 4 ncü ay 186.91 9.075 31.4 16.79 237--.160 12 6 ne;. a.y 262.25 6.822 30.495 11.63 3'15-.-190 20 Çizelgelerin tetkiikinden ımuhtelif ölçü devrelıeriarasındaki mutlak anİı H'ğırhk aırtışının Yk. miOll'ta:fon[aroa Doğu kıTllIllzıQıarınanazaran ,aha fazla olduğu ,görülmektedir. i>
Yk. montafon Fı lerde doğum a.ğırıığı He 6 ncı aydan 24 ncü aya adar olan devre farkları doğu kırmızılardan hızlı olmasına rağmen,' 6- -2,ı ayartış farkı doğu kırrll1Zl~arda F1 lere nazaxan fazladır.
Bu farkın Yk. montaJfaniarın ;geli.;;m€ılerini'daha erken bitiırmele-inden ileri :gelidiğini sanmaktayız.
Canlı ağırlığın relatif !geı~mesin.e.:ge[ince : .
Rela1tif g~Hşme !billindiğiıgi!bi iki :tartı arasındıiki artışın doğum: ğn1ığına nispet edi!l'mesileiıf8Jde edillir.
Bizde eldeki materyalden aşağıda bildirilen değerleri hesapladık:'
Doğum - 6 ay 6 - 12 ay 12 - 24 2IY 24 - 36 ay 3,6 ay - Doğum Yk. Montaıfon (Fı) % 489.74 178.93 234.22 342.41 1245.31
Aynı' doğumlu Doğu kı.rn1'lZlırkı % 511.15 190.77 272.05 490.37 1406.92
Bu değerlere göre, muHak canJlı ağı,dık a;rtışı bakımından Yk. mono' tafon F1 ~er Doğu tkınmzıl1ara nazaran daha sürat'Lı- biir a,rtışa sahip
elmalarma. rağmen, nisbi. kıymetleri baktmından doğukırmızı~arın Fı lere nazaran daha fazla olduğu göıiHımektedir.
Üç yaş sıonrunda canlı ağırlıık Yk. montaıfon F1ilerde % 1245.41
(do-ğum ağır1ı.ğımn 12.45 misli') oO.d:uğuhailde doğu' kmm:ızıllarda. aynı nis-107
Arıtürk
pet % 1406.92 (doğum ağırhğmIn 14.06 misU) ı.rlaşmaktadır. Buda bize yuJkarıda da işaret ettiğimiz ıgilbi Yk. mantafonların doğu kırrmızı1ıa:ra
nazaran daha önce erkinHik!lerine uJLaşmaıarından doğduğunu göster-mektedir.
D.A.K. X Monta/on melezi ve Doğu kırmızı ineklerinde süt verimi.
Her İlki ,guru!ba a;it süt verimi
ve
sağım süresini tetkilk etmeden ön-'ce b.ulduğumuz !kıymetlerint çiz€!Lge6 da veri'yoruz :ÇİZELGE 6
D.A.K X mıontafon ve D.A.K ineklerinde süt veriımi
ve sağım.sÜlresi
Irk --._--- ---_ iM .;!;m .:f:S V Max-iMin. n
.. - -_.,._-- -..
_-1953 doğum[u
Mon-"
tafon X D.A.K.me-l€'2JiFı inek1erinde
ı.
nci laktasyon Süt verimi 1576.3ü0 83.228 263.00 16.68 2016--1234 10 1953 doğumllu D.A.•
K. montafon melezi Fılerinde Sağım sü-rest 301.6 6.95 21.97 7.28 334---289 10 1953 doğuım1u doju kırmızı ineklerinde 1. ci hıktasyon süt verimiLi
1092.14 69.759 260.90 23.88 1467---729 14 1953 doğumlLu doğu kırmızı ineklerindeı.
ci laktasyon sa-ğ1m süresİ 23'8.85 16.791 62.8 26.29 310-180 14 Kazova, D.A.K.inek-lerıinde
ı.
cilaktas-yon süt verimi (7) 1019. 29. 264. 26. 430-166
nı
Kazova D.A.K.inek-lerinde
ı.
cilaktas-yıon sağım süresi (7) 235. 1.8 36.3 15.4 330--121 :;~9 108
Melezlemede 2faştırmıılar Çizelge 6 nın tetkikinden de anlaşılacağı ,gibi
1 - 1953 doğUmlu Kazova inekhanesi F] Yk. monta.fon inek1eri:n-de 1. ci laıktasyon süt vertmi ortalama ol'ara,k1576.300 :l- 83.228 kg. dır.
Bu milktar aynı yıJldadoğmuŞ ve aym çevre şa,rtlaırmda g~lişmi.ş doğu kırırruzı ineklerinin'
ı.
ai la'ktasyon süt veriım!lerineıgöre artailama o~a,.. rak 484.16 :i:. 14.78 <kig.faZLadıa.2 -- Sağıımısüresi ibakımından da 1953 doğuımll.u Yk. montafon inekleriınin çağdaşlan olan doğu kırmızı inekJlerinden ortallama 62.8 gün dalha faz:la sağım :gününe saJhiıpQl!dlUğuanılaş.ıi1maktadıır.
3 - Fılerin 1. [,aktasyon süt veıriırrli!ve sa:ğım süresini, anail'arınm
ı.
ci laıktasyon süt rverimiivesağım süıresi illemateryail:ve metod baihsin-de anlattığımız sebepler "yüzünden karş1J1aştırmaıkiımikamm bu:l.ama.-dık. Eğer analarının 'Vermerinitesbit edebilseydik, Fıleırin verimleri ile karşoo.';itırıp ibuııunan farkın F ı.I1er:1nlehine veyahut aleyhinenh011-duğu noktasım aydmlatabillecektik. Aynca bu faırkın genetiık bir fark-tan ileri gelip gelmediğide öğrenilecektL
4 - !KazovaD.A.K. inekleril için 1952/53, 53/54, 54/55 ve55/56 yı:l-lan sağımlarından .elde ed~en rakamaıar yaırdıml' ile tesbit edilen 1. cı laktasY'Onaait süt verimii, Yk. ımJontad'onF ı ~erin süt 'Veri!mindenorta.-lama olarak 55'7.30kıg. dalha azdır. Sağım süresi ise 66.6 gün Yok.mon-tafonlarda daha fazladır.
5 - Yk. montafonlann eşit baarnn:ve ibeSlemeşartlaniçinde bulu-nan doğu Ikırımızılarına nazaran gerek süt verimi ve gerekse sağım sü-resi bakımından ,gösterdiği üstünllük hi:ç şüphesiz genetik yapıdan ileri gelımektediır.
6 - Bu duruma ıgöre mele'ZJIemeyedevam edillmesinde fayda mü. lahaza etmekteyiz.
Netice:
1 - 1952 yıhnda :Kazova inekl1anes:n:ie D.AK ..X M'Ontafoinme--lezlemesine ibaşlanmıştır. Melez:ter yine montafona verillimektedir. B.u-gün -inekhanede Yk. -IDontafonFı ler ile rgeriyemelez Gı [er mevcuttur.
2 - Fı ier 1. laktasyon devresini tamaml8JIIl[ştlJT.Gı [er ise henüz 1. ci 'laktasyon dewesini taımaml1'aımamışlardır.
3 - Müessesede ölçü ve tartı işleri layıkı ile takip edilmediği gibi yapılan süt verinıri kontrol neticeleri de kayıUara düzgün olarak işlenmemektedir. Sütteki yağ kontrolları da kimyevi madde imkansız.-lığı yüzünden muntazam değildir.
109
Antürk
4 - - Doğu k~rmlZı ırkımn Miontafon ille ımelez:J.emeyeaJınm~ı :ait etrafıı ve şümullü bir pMn ve proğramın yokluğu göze ça;rprna ~tadır.
5- Yk. montafon Fı leri, aynı doğumlu ve aynı çevre şartların .geliişen doğu knımızı[ar ile mukayese ettiJk. Buna ,göre :
A - Beden ölçüleri:
1 - Beden ölçüsü bakımından F1 ler, çağdaşları olan doğu kı mızılard8Jl1 daha cÜ8Selli, kemiık!l.iıve dahaağır bir kitleye malikt1rle:r.
2 - Doğu knımızılarda sırt hattının önden ar1kaya dQğru. yükseli :Fılere göre daha diktir.
3 ----Gerek Fı ler ve gerekse doğu JnrInızı,la;r Yatay dikdörtgen şe "linde bir fOTma ma:likti:ı1er.
4 - F1 Ler Ne D.A.ıK.[inı1Il baş uzunı1uğu ve ön inciik çevreleri ha,ri beden ö1Jçüıleribakımıından aynı yeti.şti:rnne sınırlarına ma.likti!riler.
5- Yk. montafon Fı lere nazaran Doğu ikırmızıların daha fazI bir birönekliğe sahip oldukları anlaşılmaktadır.
B - Canlı ağırlık:
l. -- Doğum ağırlığı :
1 -- Mutlak doğum ağırlığı baJkunından Yk. ımontafon Fı leain e kek ve dişileri arasında ıpek ehe:rnmiye11li!bii' fark yoktur. Doğu kum zılar da aynıdır.
2 . -- F ılerin doğum ağırlığı Doğu anadOlu kımmzıl!ardan fa.zladı Bu fark erkek Y8ivru1arda 3.551 ~g. dişillerde :ise 3.263 .kg. kadardır.
II. - Cam ağırlık artışı :
1 --- 1953 doğum[u Yk. nrontafon Fı Jer i[e D.A.K. iaTln 3 yaşın kadar rrnIUJhtelifölçü devrelerindeki ımu1ılalkcam,! aığırlllklalrı çizelige ve 5 degösteri1ıniştix.
2 - Muhtelif ölçü devreleri arasındaki mutlak canill' ağırlık artışı F) l~rde doğu kırmızılara nazaran daha fazladır.
3 --- Yk. montaJfon Fı [erde doğum ağırlığı iJe 6. cı a,ydan 24. cü ayr kadar olan devre farkl,arı doğu kırmızıllardan daiha hızlıdır. Fakat Dov
kırmızılar da 36 - 24 ayarası artış fark:! Fı lerden fazladır.
4 - Canılı ağırlığın reilatifgeilişmesi F] il.ere'göre doğu kınnızı:.ar da fazladır. 3 yaş sonundaki can'lı ağırlık Yk. montafon Fı l€rde doğum ağırlığının 12.45 misli, olımasına rağmen doğu kırımzıil8ilrda 14.06 mis-.lidk
5 - Gerek, mutlak canlı ağıı'lık ve gerekse canlı ağı;rllığın rela.ti değeri bakımından olsun doğu k1mmzılara nazaran Yk. mantaronların :ge1oişmelerini daha erken tamamladİkları anlaş.l1ma.ktadır.
Melezlemede araştırmalar
c -
Süt verimi :Her iki ıgu:rulbaait süt verimi ve sağım süresi çize1lge6 da gösteri,l-miştir. Bu çizeı]geden:
1 - 1953 doğurnllJuF1 ler, aynı balnm ve besleme tçim:le gelişen çağdaşiları doğu kırmıZllara göre
ı.
ci la:ktasyon devresinde ortalama -ola.rak484.16 kig. dah81sütlıü gözükmektedir.2 ----
ı.
ci laktasyon sağı/ııı sürest de F1'lerde doğu kırmızılardan vasaU ola,rak 63 ,gün fazlad.ır.3 - -Her iki 'guruptan da % yağ ve yağ miktarı, müessesede mun-tazam kontrol ediillmedıi.ğindentesbit edemedik.
4 - F1ierin, Kazova inekllanesi doğu :kıımızılarının 1. ci laktas-yon devrine ait tesbit ediJlenhem süt verimi hemde sağı.m süresi
bakı-mmdan iilJeriolduklan görMmektediır. Bu fark F1
:ıe.r
lehine süt veri.ıT.i için orta;lama 5,57.30kg. sağım süresi için 66 gündÜl".5 -- Yk. montafon F1 Il.erineşit bakıım ve ibe&1erneşartlaın iÇİnde bulunan doğu lmımııZl~annanaza;rangerek süt :verimi ve gerekse sa-ğım süresi bakımından üstün olmalan, meleZlerneye devam ednmesini gerektiırm€'ktedir.
HÜLA.SA:
Kazova inekhanesinde 1952yılında doğu kımLLZ1S'1ğırırkıının mon-tafonılarla melezlemesine baş.lanmıştı;r. Bugün Yk. montafon F1ve ge-riye melez Gı ler elde edilmiştir. F1ler 1. ci laktasyanlarını tamamla. mtış,Gı ler ise daha birinci, ılaktasyondadır.
Melezlemeden elde edilen mahsüller yine ,rrınntaıfonboğaları ile biırleş'ti:rill.mekteclir.Bu durum, doğu kırmızılarm mantafona çev,rile-biJleceğini.göstermektedir. Zira müessesede melezlerne gerekçesinde bir leştirmenin .geri,yekaç kUşak gidileceği veyahut yerli ır,kın tamamen montafona niı çevrilieceği noktası sarih olarak ıgösteri1memiştir. Hal-buki bu naktaJ:arın yetiştirkiilik ve ıslah bakımından bd.linmesinde
za-TUretvardır. '
D.A.K. X mont8lfon melezi 1953 doğ;umn.UFı Ler üzerinde yaptığı-mız ,inceleme sonunda aynı doğumlu ve aynı çevre şartlarında gelişen doğu kırmızılara nazaran Fi !erin gerek !beden ölçülleri ve gerekse süt verimj ve sağım süresi !bakımından üstün biır durumgösterdiklerini
müşaha.de etmekteyiz. Bu da bize, melezIerne için !Tkın seçiminde isa-betli hareket edHdi.ğini,göstermektedir.
F1 ler ile doğu kloI'mızmarınaaıit bulduğumuz sonuçlaır araştırm3-mızın netice bölümünde tafsilatlı olarak gösterilmiştir.
Arıtürk BUMMARY
The experimental crossbreeding between Montafon and East Re Cattle has begun in 1952 at the Kawva State Fann. Fı and G] (1.h f.irst backcwss to Montaıfon) have ibeen obtained from the ex:perimen F] has Teached to the end of its first :Lactation period. B:ut the backeress generatian were in their füst ladation during the abse vatian.
The Fı females which are obtained from the cTossbreeding al' matedto ıMontafun bU1il.s.
The Fı generat:on wh:iiclıwere bom in 1953 were OIbserved.Dat which were ootainıed from awlabservatilons and ibiometric ana1lysis ha sh:ownthat the F] crossbreds ,grown in the same enviıronmentaı condi tions with East R~ Cattııe has a ib~gıgerbody size and miak yie'l.dtha East Red CattJI:e.İn 'ad(utiıon to, the lactation periıod in F] was longer And hey could :grow up morefast.
Data aaso has shown that the decision of the selection olf the bree for mating to East Red Cattle was so good.,
The :results obtaiıned aıbout F] and East Red Cattle are in the conclusion.
LİTERATUR
i - .Batu. s. - E. Antürk. - ~. Kut.sc:I : (1957>' Bicr.ıtrik. 'S. 5-2n. ANK İİn; Votp ..
riner Fakültesi yayınları 92. Ankara.
2 - Büqemre. K. 119471. Karacabey Harası Mantafo!" yetiştiriciliği. Y.. Z. E. der-gisi. Sayı, i (17). Ankara.
3 - Craplef. C.: (1954) S:atis;iqu€ Appliquee la Biologie. S. 79-84. Vigot Freres. Editeur. Paris.
4 - Eker. M.: (J 953) Göle ve Kazova inekhanelerinde yetiştirilen doğu anadolu k,.•-mızı sığırlarının yetiştirme. vücut yapılışı ve çe.~itli verimlnri ile bunların bir-biri ;Le ve yerli kara slğır1arla mukayesesi. Ank. Oni. Ziraat Fak. Yayınları 4;;, Ankara.
S - E.'g'iez. W.: (1947l Das Schwcizerischc Braunv,ch. S. 237-300. Verlag Huber et Co-Akliengcse1Ischalt. Fraueleld.
6 - Kades1er. E.Ayqün. S-BerkJl'en, 1-: (1948) Kars ilinin zircci kalkınwcsı hak),ınd" görüşler, Y. Z. E. Dergisi sayı 18. Ankara.
7 - UZ, M.Sor~uç, E-l\. Kutsal : (195fi) Doğu Anadolu kırmızı sığırı ile Angler ırk< arasında yapıla!) mel"zleme denemesinden elde edihn son uçlar, Tı~rk vetpr.ner
Hekimleri Derneği Dergisi yıl 1956, S, ı18 _ 119. AnkGra.
8 - VuraL. E. A. K\7ts~1 : (1.955) Çiftekr Harcp boz ırk sığır yetiştiriciliği ve boz i:~< ;Le montalon melezIemesinden eld(l edilen sonuçlar i;.zerinde arastırmalar. Jlnk ttni. Veteriner Fak. Dergisi. cilt II. No: 3-4. Ankara
