Bilge Karasu'nun "Göçmüş Kediler Bahçesi"ne teknik ve estetik yaklaşım

U/us/ararasl Edebiyat ve Top/um Sempozyum" 28-30 Nisan 2016

BtLGE KARASU'NUN

"GO<;MiJ~

KEDiLER BAH<;ESi"NE TEKNiK VE ESTETiK

YAKLA~IM

Prof- Dr_ Ane OZEL· OZET

Bilge Karasu'nun "G~mil~ Kediler Bah~esi" isimli anlatl kitabl; bir ana oykil ve onunla iliikilendirilen on il~ all oykilyle birlikte bir biltilndilr. Kitabm all oykilleri ise ana oykilyle

iliilcilendirerek yazllm.~ttr. "Go~mil~ Kediler Bah~esi" ana oykildilr. Eserin bUtilnilne balold.gmda, yazar

ah~.lmt~1O d'~lOda bir yontem kullamr. Bi~imsel olarak ana aykU alt oykillerin arastna serpi~tirilmi~tir. Ba~ka bir ifadeyle on U~ farkh aykil temel anlatlmm aralanna, yazann uygun buldugu yerlere dag.lml~ttr.

Bilge Karasu'nun, okuruna hemen ipu~lar. vermeyen, kendi i~inde kapah ve zor bir Uslubu vard.r.

Titizlikle ve inceden inceye geli~tirdigi kurgu leknigi ve anlan bi~imi, "Go9mil~ Kediler BahgeSi" nde Ozgiin, yarattcl ve yenilik9i bir sisleme donil~ilr.

Yazann yonlemine ah~tk olmayan okuyucunun ilk seferde eseri kavramas. kolay nlmayabilir. Ana

metoin i~ine yerle~tirilen farkJ, anlattnuar, gondermeler, simgeler ve hatta yanm blrakUan cUmleler

okuyucu i~in bir tilr bulmaca gibidir. OykUlerin dinarni.k yaplsl okuru yap.ttn i9ine gekerek, adeta onunla

oyun oynar.

Oykiller; ya~arnl, insam, insanlO diger varhklarla i1i~kilerini, bu ili~kilerin derinliklerini ~ozmeye,

irdelemeye, kavramaya yoneliktir. Yazann metinlerinde, ya~amm a9mazlannt, 9aresizliklerini, ~ozilrnsilzlilklerini ve bunlann duygusal yogunlugunu titizlikle inceledigi fark edilir.

Bilge Karasu'nun, "G~mil~ Kediler Bahgesi"nde ilzerinde durdugu ikili ili~kiler, genellikle sevgi kavramlyla birlikte kar~1ID1Z3 9tkar. Insanlann hayvanlarla, bir insanm diger bir insanla, uslanlO ~.rag.yla olan ili~lcilerinin temelinde, insanoglunun tUm zamanlara yaYllabilen dOSlluk, yalntzWc, birliktelik kavramlanna olan gereksinirninin oldugunu dU~ilnebiliriz. Yenilikler, yeni dU~ilnceler k~lslOda geli~tirilen temkinli, ilrkek yakl~lIDlar, farklt tuturnlar ve toplumsal tepkiler, bu ikili ili~lciler baglammda y~amla ili~kendirilerek son derece ozgiln anlanUar kazantr,

Karasu'nun lcitaptaki oykillerinin hemen tilmilnde, varolmanm ger~egi olarak kabullenilen olilm,

aym zamanda ba~kalanntn ya da Ici~inin yeniden dogabilmesi i9in ka~lII1Imazdlr. Olilm, bir son olarak

algtJansa da asllOda yeniden dogu~un, yeni bir oyunun ba~layacagmm da habercisidir. Karasu 'nun anlanlannda sevgi, dostluk, alilm, yalmzhk, baghhk, tutku gibi kavramlar simgesel bir dille ve birbirinin i~ine girerek anlatlltr. Oykillerin tilmiinde ka~lt kavramlan yan yana getirerek tUm kurgulan bu ~ekilde bi~intlendirir. Gece-gilndilz, aydlOltk-karanltk, dirim-olilm, dost-dil~man, dogtu-yalan, gergek-dil~ gibi

ikilikler Bilge Karasu yazmmm en belirgin ozelliklerindendir.

Yapllan 9311~mada, yaplttn esterik ele~tiriyle baglantlh olarak, once teknik analizi; neyi, neyle, nasll

yapngl irdelenmi~, "Bana ne anlatlyor?", "Nasll anlatlyor" sorularma yarul verilmeye 9ah~llml~tIr. Buna bagh olarak, Karasu'nun belli bir sistemle ve yontenUe olu~turdugu kurgu leknigi ve anlat. bi9imi, eserde

yer alan Ogelerin birbirine baglamp orillerek olu~turdukJarl dilzen, yazann 90k farkh ve tutarh araYI~larl incelenrni~tir.

Sonu~ olarak: Bilge Karasu'nu ~agda~ ve ~agcll sanal kuramlartntn bilincinde olarak tarn bir

yetkinlikle ortaya koydugu yaplsal degerlerin oknruna verdigi estetik kayg. ve ileti, de~erlendirmelerimizde Ol~ilt olarak kabul edilmi~ ve bu ~zelliklerin eseri ayncaltkh k.larak evrensel

bnyuta ta~lmastntn estetik degerlendirmesi ilzerinde durulmu~tur. Anahtar Kelimeler: Estetik, 9agda~, okur, ileli, evrense!.

Bartm O"iversitesi

TECHNICAL AND AESTHETIC APPROACH TO GOc;:MiIS KEDiLER BAHC;:ESI BY BiLGE

KARASU ABSTRACT

"G(j9mil~ Kediler Bahyesi", written by Bilge Karasu, consists of a main story and thineen related

side stories, which narrate events associated with the main story. "GOymO~ Kediler Bahyesi" .is the main

story. The author uses an extraordinary technique throughout the book. In terms of style, the ma.in story

is interspersed among the side stories. In other words, thlrteen side stories are d.istributed throughout the book in places author sees fit.

Bilge Karasu has an introverted, difficult style and does not immediately give readers any clues. This meticulously designed, detailed fictional style and narrative turns into an orig.ina~ creative and innovative system in Goym~ Kediler Bahyesi.

A reader initially needs to attempt to solve the narrative and fiction and force himself to understand

the relationship between stories, which might be difficult for a reader to comprehend if he .is not used to

the autbor's methods. Different narratives, references, symbols and even incomplete sentences placed

.inside tile main text are SoltS of puzzles for the reader to solve. The book's dynamic structure draws the reader in tbe book and plays with him.

The stories are .intended to decipher, examine and understand life, the human, humank.ind's

relationship with other entities, and the depth of these relationships. The author makes d.istingu.ishable

efforts in his texts to examine the predicaments, desperation, and insolubility in life and the emotional

intensiti.es thereof.

Bilateral relationships Bilge Karasu examines in "Goymil~ Kediler Bahyesi" generally involve the

concept of love. We may think that relationships between people and animals, two people, or a master

with an apprentice are based on the humankind's need for timeless concepts of friendship, solitude, and

togetherness. Cautious, timid approaches, different attitudes and social reactions developed in the face of

novelty and new ideas are associated with life in the context of these bilateral relationships and gain very

original meanings.

In almost all of the stories in Karasu's book, death, which is recognized 3S a fact of existence, is

inevitable for the rebirth of others or the person. Although regarded as an end, death .is also the berald of

rebirth and the beginning of a new game. In Karasu's narrations, concepts like love, friendship, death,

solitude, commitment and passion are intertwined in a symbolical language. In all of the stories,

contrasting concepts are used together to shape the entire fiction. Dualities like day-night, light-dark,

life-death, friend-foe, truth-lie, and real-dream are the most distinctive features of Bilge Karasu literature.

This paper performs a technical analysis of the book and what works how and with wbat in

connection with aesthetic critique, and looks for answers to questions "What is it telling me?" and "How

is it telling me?" Correspond.ingly, th.is paper examines the fiction technique and narrative form Karasu

bas devised .in a certain system and method, the structure constituted by .intertw.ined elements .in tbe

work, and the very distinct and consistent searcbes of the author.

In conclusion, this paper deliberates on the aesthetic concern and message Bilge Karasu invokes

evokes in the reader with skillful use of structures values in full awareness of contemporary and modem

art theories, and aesthetically evaluates universalization of the book through these aspects, which we set

as criteria of our investigation.

Keywords: Aesthetic, contemporary, reader, message, universal.

Bilge Karasu'nun "Go~mil~ Kediler Bab~esi" isimli anlatI kitabt; hir ana oykil ve onunla ili~lcilendirilen on ill' all oykilyle birlikte bir biltilndilr.

Ana oykil: Go~mil~ Kediler Babyesi.

Alt oykiller: AVlDdan El AI.an, Geceden Geceye ArabaYl Ka~1l"an Adam, Bir Orta~ag Abdalt,

Korkusuz Kirpiye QVgil, Yengece Qvgil, Yagmurlu Kentin Giine~l'isi, Dehlizde Giden Adam, USia

Beni Oldilrsen E!, Bizim Denizimiz, incitmebeni, Alsemender, Bir B~ka Tepe, Masalm da Ytrttllverdigi Yer.

Oykiller, yazann dil~til!lil noLlarda belirttigi gibi, farklt zaman dilimlerinde yaztlrru~t1l". 1968-77

Uluslararasl £debiyol ve Toplum Semporyumu 28-30 Nisan 2016

Vazann her birini 'masal' olarak tammladlgl oykiileri; fantezi, fabl, bilimkurgu, halk oykiileri ve mitolojiyle ili~kilendirdigi yok farkh biyimJerde yazllml~ anlatunlard1r.

Goymii~ Kediler Bahyesi, kitabm ana oykiisiidiir. Eserin biiliiniine baklldlgmda, yazar alt~llml~tn dt~mda bir yontem kullamr. Biyimsel olarak ana oykii alt oykiilerin arasma serpi~tirilmi~tir. Ba~ka bir ifadeyle 00 iiy farkh oykii temel anJatlmm aralanna, yazarm uygun buldugu yerlere dagllml~ttr.

Bilge Karasu'nun, okuruna hemen ipuylan vermeyen, kendi iyiDde kapah ve zor bir iislubu vardtr. Okuyucunun once eserin yaztll~ biyimini ve kurgusunu yozmeye yalt~masl ve bu dogrultuda Oykiilerin ili~kisi iizerine kendini zorlamasl gerekir. Kitabm dinamik yaplsl okuru yaplttn iyine yekerek, adeta onunla oyun oynar. Ana metnin iyine yerle~tirileo farldl anlatlmlar, gondenneler, simgeler ve hatta yanm btrakllan ciimleler okuyucu iyin bir liir bulmaca gibidir.

Oykiilerin odakJandtgl ana konular oldukya giiy fakat bir 0 kadar da zengin bir biitiinlilge sahiptir. Vazann yetisi oylesine giiyliidilr ki okurla aralanndaki ili~kiyi de kapsayan merak uyandlflcl bir biiliinliigll ve derinligi yaratmaYI ba~anr.

OykilJer; ya~aml, insam, insanm diger varltklarla ili~kilerini, bu ili~kiJerin derinlikJerini yOzmeye, irdelemeye, kavramaya yoneliktir. Yazann metinlerinde; ya~amm aymazlanno, yaresizUklerini, yozilmsiizliiklerini ve bunlartn duygusal yogunlugunu titizlikle inceledigi fark edilir.

Oykiilerin geytigi yerlerle ilgili verdigi ipuylanndan anlanz ki yazar, hangi cogratYaJan tantmladlgtnl okuruna btrakml~ olabilir. Zamanl ve mekanl okunm bulmasIDI isteyebilecegi gibi, onu kendi fantezileriyle ba~ ba~a blrakarak hayali bir Ortayag'a, tarih oncesine ya da b~ka bir zaman dilimine yollamak iizere de tasarlaml~ olabilir.

Oykiilerin tiimilnde ka~lt kavrarnlan yan yana getirerek t11m kurgulan bu ~ekilde biyimlendirir. Gece-gilndiiz, aydmhk-karanhk, dirim-Illilm, dost-dil~man, dogru-yalan, geryek-dil~ gibi ikilikler, Bilge Karasu yazmmID en belirgin ozelliklerindendir. Ka~1 kar~lya gelen kavramJartn sonralan biltilnle~erek yan yana gelebildiklerini fark ederiz. "Boy/elikle en bcqmda kar§lIlik halinde gibi

goriinen imge/er, bir kar§llilgm iki yamnda yer a/mak yerine, olasl liim bi(:im/eriy/e birbiri elrafinda dondiirii/erek i, i,e gefmeye bcqilyoriar. Karasu 'nun ikilik/erini, bu baklllldan kar§ll/tlctan ziyade if

i~elik a/arak gormek daha dogru o/acaktlr. "I Bir ba~ka ayldan da oykiiJerin k~ltllklarmm hem kendi iyinde De olduklan hem de kar~lt olma durumlan sorgulanlr. Karasu bunJan keskiD smlrlar iyinde anlamlanrurmaktan 'Yok, slntrlan belirsizJe~tirerek, 0 ~eyin ne oldugunu sorgulatmak ister.

Vazann, GO'Ymil~ Kediler Bahyesi'nde iizerinde durdugu ikili ili~kiler, genellikle sevgi

kavranllyla birUkte kar~lIruza Ylkar. Karasu'nun anlattlannda dostluk, olilm, yalmzhk, baghhk, sevgi,

tu

t1ru

gibi kavrarnlar simgesel bir dille ve birbirinin iyine girerek anlahlrr. insanlann hayvartlarla, bir erkegin diger bir erkekle, ustamn ytraglyla olan ili~kilerinin temelinde, insanoglunun tiim zaman lara yaytlabilen dostluk, yalDlzhk, birliktelik kavramJanna olan gereksiniminin oldugunu dii~iinebiliriz.

Omegin: Avmdan EI Alan'da "denize aft/an bir baltkflmn aVly/a o/an i1i~kisinin once bir usIa prak i1~kisine daha sonra da bir sevi i1i~kisine evri/mesi an/allitr. ,,2

Diger yandan avla aVCI, ustayla 'Ylrak, ogretmenle ogrencileri arasmda kurulan ozde~likler, ~ ku~aga geyen degerlerin, ogretilerin sonraki nesillere aktanlmasmm gostergesidir.

6ncesinden gilniimiize kadar gelen usta-ylrak ili~kileri, hem ozel bir ogreti alantntn aktanlmasl hem

de

ustanm bir ya~am modeli olarak gOrillmesidir. Yenilikler, yeni dil~iinceler k~lstnda geli~tirilen

lemkinli, iirkek yakla~lmJar, farklt tutumJar ve toplumsal tepkiler, bu ikili ili~kiler baglammda y~la ili~kendirilerek son derece ozgiin anlamlar kazantr.

Karasu'nun kitaptaki Ilykillerinin hemen hemen tiimiinde, varolmanm geryegi olarak kabullenilen 61ilm, aynt zamanda ba~kalannm ya da ki~inin yeniden dogabilmesi iyin kaYIDIlmazdlr. (>liim, bir son

olarak algllaosa da aslmda yeniden dogu~un, yeni bir oyunun b~layacagmtn da habercisidir.

I Dogan V~at, "Bilge Karasu'da Susku'nun Estetigi", Bilge Karasll)1/I Okllmak, Metis Vaymlan, istanbul,

20t3,

s.

67.

l Zeynep Zengin, "Ustadan Crraj!a Y~am ve CHUm Ozerine", Bilge Karasu'yu Okllmak, Haz. Dogan Ya~at, Metis YaYlDlan, istanbul, 2013, s. 84.

BartEn Oniversitesi

Ana oykii, Orta~ag'dan Kalan satranca benzer bir oyunun ~evresinde geli~ir. Oykiiniin aralanna yerle~tirilen efsane niteligindeki anlatlID.lar, oyunun kaynagmda yatan ~att~mayla ilgilidir. Oyun, bir zamanlar go~ebelerin sulara, mnaklara, denizlere varmak amaclyla derebeylerin yerle~ik topraklarma dogru ilerlemelerinden dolaYI dogmw;tur. Oyundaki irnlemeler, y~arnla, ya~amla ortii~en ~att~malarla ve uzla~malarla ilgilidir.

Orta~ag'dan Kalan kentte degirmi bir alanda oynanan oyunun ta~lan insanlardu. Taraflar mor ve ye~il renklerle ternsil edilir. Karasu'nun anIattrnlarmda sik~a kullanru~ kar~lthklardan yola ~Ilaldlgm da, ye~il rengin, CanlUlgl ve ya~arru; morun ise, oliimii irnledigi soylenebilir. Ve yine oyunda

yerle~ik obnayan, hareket edebilen, ye~il ~eritlerle temsil edilen go~ebelerin, ozgiirliigii; ba~kanm

emri olmadan hareket edemeyen, hareketleri slDlrlannu~, ta~ gibi donup kalnu~ morlarm ise,

bagunl.I1lgl, bagnazbgl imledigini dii~iiniilebiliriz.

Yaplta Teknik Yakla~lm

Yapltm estetik ele~tiriyle baglanttb olarak, once teknik analizini yani neyi, neyle, nasll yaptlgml irdelemek dogru bir yakl~un olacakttr. Yani 'Bana ne anIattyor?', 'Nasil anlatlyor' sorularma veri len yaruttn aranmasI gerekir.

Bilge Karasu'nun "Goymii~ Kediler Bahyesi" isimli kitabmm, belki de once 'konu' sunun iizerinde durmak gerekecektir. Genellikle, bir oykiiniin, ~iirin ya da romanm konusu eserle ilgili bir

fikir

verir. AYDl konu defalarca biryok sanatyl tarafmdan i~lerIrDi~ olsa da, konu sanat eserini degerlendirmede bir olyiit olarak kullarulamaz. Bilge Karasu'nun "Goymii~ Kediler Babyesi" eserinde konu, ahcl iyin bilinen ya da anIa~t1abilen a~ik-seyik yagn~lmlar uyandJrmaz. Fakat yaplttn i~inde

anIattianlardan, kullarulan simgelerden hareket ettigimiz de b~hgm ana oykU ve ona bagh olan alt oykiilerde, ayik-se~ik olmadan sUrdiirUldiigiiniin farma varmz. Asbnda konu eserin dl~mda, iyerik eserin iyinde ise de Bilge Karasu'nun bu anlatlsmda konu ve iyerik birbirinin iyinde yogruIarak bir biitiin haline getirilrn.i~tir. Siiphesiz bi~im ile iyerik birbirini tamamJayan unsurlardu. Karasu'nun biyim ozellikleri yani; neyi, ne i~in ve nasll soyledigi anla~tlabilir ise kitablD i~erigi kavranarak, kitaptan ahnacak baz duygusu 0 denli artar. Yazarm okuru anIattnm i~ine ~ekmesi, ona tamarnlanacak bir ~eyler btrakmasl ve onu metnin iyinde ke~fe yoneltmesi ahclsl ile eseri biitiinle~tirir. DolaYlslyla Bilge Karasu geli~tirdigi tekniklerle bilin~li olarak ve biraz da zorlayarak, okurunu eserini yorurnlamaya, kavrarnaya yoneltir.

Kitabm son oykiisiinde yazar, 1965'den 1969'a g~erken masallarm straSlDm bir saat tablasl olu~tururcasma giiniin saatlerini izledigini soyler. Hava kararmaya yiiz tutarken, masallar da nitelik

degi~tirerek, gitgide karartr. Yazar, alttnci masalda ba~layan kararmanm, Yillar iyinde umuda

donii~mesini ve i~inde bir umut ta~unasml ister. 'MasallD da Ytrtlhverdigi Yer' isimli son oykii,

'Geceyansmm Masab'dtr. Oykiilerin tariltlerine baloldl~da yazlh~ stralamasl birbirini takip etmedigi gibi kimi oykiilerin tamarnlanma sUre~lerinin birka~ Ylla yaYllrugl gOrillUr. Bu yontem, hem yazann inceden inceye dii~iinerek tasarlarugl laugulama teknigini, hem de onun yaratma sUrecini okuyucu a~lsmdan goriiniir Iolar. Tlpkt resim sanatmda 'Action Painting' olarak tanunlanan, sanat~mlD yaratun sUrecinin tuval iizerinde izleni~i gibi ... Boylece Karasu'nun ab~llagelmi~ obnayan biyim anIayl~1 ve laugu teknigi, yaplta dinarnik, ~ok boyutlu ve adeta SIDIrSIZ bir anlam derinJigi saglar.

"Go~mii~ Kediler Bah~esi"nde ana metin, Kendi i~inde on iiy paryaya aynlarak, diger oykiilerin arasma serpi~tirilmi~ ve yazunda italik bartler kullarulm1~ttr. Paryalann baztlan birbiriyle il~kili anIamlar iyeren epigraflarla ba~lar. Her oykii Kendi iyinde farkll biyim ozellikleri ta~lr. Omegin: ilk oykii 'Avmdan EI Alan' kiiyiik noktalarla ana oykiiyle ortii~en on iiy paryaya aynhr. 'Deblizde Giden Adam'da ise oykiiniin sonuna eklenen Ali Poyrazoglu'nun anlattsmda da italik hartler kullantlml~ ve paragraf i~eriden ba~iattlnu~ttr. Bazl oykiiler iki farkh diizlemde anlattltrken, bazllann da ciirnleler tamamlaDlDadan yanm btraloltr.

Yazann nitelikli laugu teknigi, kullandlgl sozciiklere de yanStr. ~unlza yikan yeni yepyeni sozciikler, dilin anlattci yetkirtligini ozgiirle~tirerek, anlattrnm oniinO a~ar. Omegin: Degirrni, estirici, evetledim, kar~llaylcl, esenlemek gibi pek kimsenin kullanmadl~ sozcOkleri Israrla kullanarak, eserin dilini zenginle~tirmesi, onun bilgelik ve yarattclllglDlD da gostergesidir.

U/us/araras, Edebiyat ve Top/um Sempozyumu

18-30 Nisan 2016 "Go~mii~ Kediler Bab~esi"ndeki oykiiler genellikle yazar, anIatlcl ve aktarunCI arasmda ge~er.

Kurgu teknigindeki bu yenilik, anIalIYI daba karrna~Ik noktalara gotiirmek yerine, anlatunlarm oniinii

aprak yazara olaganiistU zenginlikte sonsuz bir ozgiirliik sunar. Bir diger ozellik ise; oykiilerde bir

izleyenin, gozetleyenin olrnasldrr. Gizliden gizliye salIrlarm arasmda gezinen bu kimlikle kar~Ila~mak

ve onun izini siirrnek, Karasu'nun okuyucusu i~in kurguladl/lI farldl bir oyundur. Omegin 'Geceden

Geceye ArabaYI Ka~lran Adam' oykiisiinde pazar yerinin filrnini yukandan ~eken b~ka bir izleyen

vardlr. Ana oykiide de, oyunu tepeden izleyen belediye ba~karuyla k~I1a~InZ. Okura onenIli bir rol

tamyan bu yontem, onu zora soksa bile, Israrh okur bunun tadIDl yIkarrnaya azmettiginde Bilge

Karasu'nun seruvenine 0 da katllnu~ olur.

Oykiilerdeki zaman ve mekan kavraml da ah~llnu~m dl~mciadrr. Kimi zaman e~zamanll, kimi

zaman art zamanh ya da Zit zamanll anIatInIlan kulIanrr. AnIatIlanlar nerededir, orasl neresidir?

Bildigirniz, alI~Ik oldugumuz yerler rnidir? Buralar da ya~ayanlar biz rniyiz ya da insanoglunun diinya

iizerinde ya~adI/lI yerler birbirine rni benzer? Tiim bu sorular iizerine dil~iinmek bile okuyucuyu

yazarm yazma eylernine okuru davet eden, yazarm yaralIm siirecinin iyine okuru katan unsurlardrr.

Kitabm son oykiilerine dogru ilerledigimizde onun dii~sel cografyalarmdan yagIm.1Za yakla~lIguruzl

sezinleyebiliriz.

Karasu'nun kitabmdaki tiplemelerde, ana metin ve diger oykiilerde k~1 kar~lya gelen figiirler

soz konusudur. Omegin esas oykiideki; gezgin ve tarihyi ya da vezir ve piyade, ara oykiilerde; balIk

ve bahkyl, usia ve yuak, ortayag abdall ve cunakh hayvaDl ... Bu tiplemeler arasmda dosthIk, sevi,

baghhk, tutku gibi kavramlarm tUrn oykiilerde tekrarlandl!lIn1 batta birle~erek ve sanlarak bir anlam

biltiinlilgilne dogru ilerledigi fark edilir. Ahclya dii~en gorey, vurgulanan bu kavramlann nedenini

~Ozmek ve anIarn1anru kavrayabilrnektir.

KamIDca, Bilge Karasu'da okurunu yoracak olan unsurlardan biri de anIatIlarmdaki 'bilgelik'tir.

Oyle lei, kWlandlgl sozcilklerin iyerdigi anIamlar, meslelderin incelikleri, canll1ann, omegin; orfinozun, kirpinin ozellikleri, tekboynuzun rnitolojide ki anIaml, ortayag resrninin aynnlIlan okurun

kolayca gorrnezden gelemeyecegi bilgeligidir. Yazarm efsanelerden, destanlardan, rnitlerden beslenen

anlatl biyirni, evrenselligin de otesinde gelecege yonelerek, insanllgm ortak rnirasma katla verecek

degerdedir.

Kullandlgl sirngeler; ta~, ada, tepe, debliz, e~ik, kar~Ila~ma, yolculuk , girrneyiniz, girrneyeydiniz

tUm bu simgeler ve biitUnle olan baglantllarl, Bilge Karasu'nun oykiilerinde ber seferinde yeniden

ke,fedilecek ya da yeni ve farkh anlamlarla zenginle,ecek gizlerle doludur.

Karasu'nun anlalIlarmda oliim, bazen kaymllrnaz bir son bazen de yeni bir b~langlytIr. Ana

6ykUde ve tUm oykiilerde olUm, bern varolmanm bir geryegi hem de yeniden dogu~un babercisidir.

'Avmdan EI Alan' da oliim sorgulanrr. Belki de ya~am bilgeliktir, ya~adIkya geli~en bir bilgelik ...

'Korkusuz Kirpiye OVgii' de ya~h kirpinin torunlarma aktardIgl deneyirnleri de boyle bir bilgeligin

ilriloUdilr. Ya~am; dostlugu, seviyi, rutkuyu da beraberinde getirir. 'Usta Beni Oldiirsen E!' de ustanm

yiizUndeki ben, olUmiin sirngesi olarak kar~Im.1Za yIkar.

OIUm ve y~am hem birbirlerinin kar~11I bern de birbirlerini tamamlayan olgulardrr. Gece ve

gOndilziin tekran gibi ya~am cia silregelir. OIUm ve gece, karanl!/lI, gecenin ardmdan gelen gUn ise,

yeniden dogu~u sirngeler. 'Yagmurlu Kentin Giine~yisi', 1~1/lI, umut dolu gelecegi ve yeniden dogu~u

anlallr. Bilge Karasu'nun metirIlerinde agulIkh olan olUm, ilrkiitse de, sanlruD okuyucuyu bu geryege

bazlrlar. TUrn gostergelerde oldugu gibi; anlalI, biyirn araclhglyla bir iyerige, bir oze gonderrneler

yapar. Btiylece yagn~tlrIlan durum ya da olguyla ilgili, yazar dolayh ol.arak ahclya bir bilgi iletir.

"GOl'mU~ Kediler Bahyesi" nde ana oykiiniln sonu olUmle biter. Dile getiremedilderimiz;

duygulanmlZ, dii~iIncelerimiz, suskulannuzla y~am sona erer. Olen lei~inin arkada~lDm yazdlgl

masal, onu tiliimsilz \alar. Bilge Karasu 'nun hem ana tiykiisiinde hem de kimi alt oykiilerde yazl

yazan birileri vardrr. "Boylece yazmm olmezligi, melinlerde yazarak, olcunarak kavu~/abilecek bir 6liJmstlzlrlk arzusuna donii§iir.'" Yazl belki de olUmsilzlilgiin bir sirngesidir.

) Nihan Abir, "Olilmiln Kar. Sularmda", Bilge Karasu'yu Okumak, Haz. Dogan Y~at, Metis Yaymlan,

Barl", O"iversilesi

Eserde ana

metin bir

oyun Ozerine

kurgulanml~trr. Ye~iller, ya~arru;

morlar ise illiimii simgeler.

Ya~am

oyunu olarak

isimlendirebilecegimiz

oyun

,

ya~ayanlar

ile illiiler arasmdadrr. Kitabm admdan

yola

~lkh~mlzda,

metinde

kulJarulan

'gil~mii~', 'gil~me', 'gil~ebe'

sllzcilkleri, ilbilr diinyaya

gil~me

yani illme olarak anlamlandmlabilir.

Soou~

olarak:

"Gil~rnil~

Kediler

Bab~esi"

nin en nitelikli ilzelJigi; ana metin ve ona paralel

olarak

geli~en

diger ilykillerin

i~

iye

ge~mesi

ve birbiriyle ilrillil olan kurgu

dOzenidir

.

Okuyucuyu en

~ok

zorlayan yilnii;

metinleri kendi bagllnslzltklan

iyiode algllamaya

<;:ab~lrken,

digerleriyle olan

baglantdanru

dii~iinerek,

dikkatle ve ilzenle okumak zorunda kalmasldtr.

B~ka

bir ifadeyle

silylerneye

yah~lrsak;

Bilge Karasu

kendi yazma eylerninin

iyine

okuyucuyu

dahil

ederek, bir anlamda

ailcisma

devinirn

kazandtnnak

ister.

Sanmm

Bilge

Karasu 'nun, yaplhm tek, yeni, ilzgiin yapan;

tutarh kurgusu ve

gii~1U

Oslubunun

otesinde,

<;:agda~

ve ,agcd sanat kurarnlarmm

bilincinde

olarak tam bir yetkinlikle ahClsmda yarattlgl

estetik kaygl ve ahclsma verdigi iletisidir. Degerlendirmelerimizde lll,Ot olarak kabul edecegimiz bu

ozellikler eseri ayncahkh lalarak evrensel boyuta

ta~rr.

Estetik Ele~tiri

Bir yapluo

tekoigi,

estctigin ternel ilgelerinden biridir. Tcknik, okurda

ne

kadar doyum saglarsa,

okur yaplta

0

derecede estetik deger yiikler. Yani yapltta farklJ bir gOzellik olur.

Bilge

Karasu

"Gllymii~

Kediler Babyesi

"

nde

adeta teknigin

~abikaslDa ula~lID~

gibidir. Ve bu yakalandlgmda ya da

yakalanabildigin de ahclsma estetik bir

ya~anh

saglar.

Eserin geryek degeri okurun estetik begenisinin gilstergesidir. Karasu

'

nun anlahsmdaki yaplsal

degerler, daba ne dedigine bakmadan, nasll dedi sorusuyla bir estetik

dii~Orune

yontemi yaratrr. Eger

bu yilntem bir basamak

daha

ileri gotiirillebilirse

"GoymO~

Kediler Bah<;:esi"

nin ne dedigi de ortaya

'Ikar.

"GoymO~

Kediler Bahyesi"

tOmiiyle ne diyor

sorusuna bizi yilnlendirdigin de,

yllnlendirilebiliyorsak eger,

insam ve insanligl da sorgulayabihne giiciine sabip olufUZ.

Sitla M.

Erin,'in degerlendirmesiyle:

"G6r,:mii$ Kediler Bahryesi de bir sen/onik bestedir

leammca; esas tema, aralara giren 1II0tijler, bunion baglayan zaman anlO1I$1 Karasu 'nun alagan iisfii

diyebilecegimiz bir metnini var ehni$tir. ,,4

KAYNAKLAR

Abir,

Nihan

,

"Oliimiin

Kara Sulannda",

Bilge Karasu yu Okllmak,

Haz. Dogan

Ya~at,

Metis

Yaymlan

,

istanbul,

2013.

Karasu,

Bilge, Go

r,:mii$ Kediler Bahr,:esi,

Metis YaYlDlan, istanbul, 2010.

Erin" Sltkl M.

, "

Ders: Bilge

Karasu",

JOllrnal 0/ Turkish Studies,

V.

38,

Harvard

University,

2012

.

Ya~at,

Dogan

, "

Bilge Karasu'da Susku

'

nun

Estetigi",

Bilge Karasu yu Okumak,

Metis Yaymlan

,

Istanbul

,

2013

.

Zengin,

Zeynep, "Ustadan <;Iraga

Ya~am

ve OIOm Ozerine",

Bilge Karasu 'yu Okumak,

Haz.

Dogan

Ya~at,

Metis YaYlnlan,

istanbul

,

2013.