AnKcII,1Ünıv Vet Lık Derg. 49, R5-RX.2(J02
Kedi ve köpek korpus siliyaresinde bağ doku mast hücreleri ve farklı
boyanma özellikleri
Ziya ÖZCAN
Ankara Üııiversitesi. Veteriner Fakiiltesi. Histo!oji-EmhriyoloJi Anabilim D,ıiı. Ankar;ı
Özet: Bu çalı~ma kedi ve köpeğin korpus siliyaresinde hağ doku maS! hiicrelerinııı v;ırlığıııı ve graniıl yapıLııını ml;ıy;ı
kOYllldk ,uııacıyLı yapıldı. Bu dmaçla nötiir for:'ııolde tespit edilen gözlerden alıııan kesiıleriıı bır hiiliımiı b;ığ dokıı ııı;ısı iıulTl'lninlıl \;ırlığıııı orıaYd koymak dm;ıeıyla ınelakromal.i içın toluidin hlue ilc hoyandı. Diğeı kesiıler ıse b,ığ doku ması hiıere gı;uıııllnınııı I;ııkıııı onay;ı koymak amacıyla meıhylgreeıı-pyronın yiintemiyle hoy;lıldllar. Toluıdiıı hluc ıle boyaıııada Iıeı ikı Iıayv;ııı gııılıuııda kıııpııs sıliyarede çok seyrek bağ doku ması hiierelerine rasılandı. Meıhylgreen -pymnııı ılc hoyaıııa solllıı'lılld;1 kedı kmpı!, "Iıyaresinde bdğ uokıı ması hiiere gramilleri kırmıl! renge. çekirdekleri de solıık mavıye bOY;lI1dı. Bıııılar mast Iııınesıııe ()i<~ii tıpık
yapılaıı ilc farkedildıler. Köpek korpus siliyaresinde ise hağ doku mast hiiereleri metlıylgreen-pyronin ile boy;ln[nadILıı. S()lllıc;l,ı. kıipck ve kedi korpus siliYdresinde çok seyrek bağ dokıı ması hiineleri varlığı onaya kondil \c kedı bağ dokıı ıııası hiıerekrıııde g['aniıllerin methylgrecn-pyronin ile kırım!.ıya hoyandığı köpeklerinkinin ise boyanmauığı göriildiı. Bıı nedenle ıkı iıay\an glılblıl\(Lı korpus sılıy,ıre b,ığ doku ması hiiere graniil içeriklerinin farklı olabileeeği ortaya kondu.
Anaht<ır kelımeın Bağ doku ma.sl hiıeresı. kedi. korpus silıyare. köpek
Presence and different staining properties of conneclive tissuc mast cells in corpus ciliare ol' cat
and dog
SUlIlmary: This study was eanied oul to ıııvesıigate ıhe pres en ec and gramılc stıııeture of eoııııeelj\'C IIS'UC nıa'l ccll., III ılK
eorpu, cıll<ııe of caı and dog. In order to demonstrate the presenec or eonneetive tissue ması cell.,. some of thc t"sııc 'ceııoıı, iii Ilcutral formalin were stained meıaehroımıtically with tolııidine hlue. Oıher ti"uc ,eeıioıı, "ere ,1!'>O ,Iaıncd wiılı ıneılıylgıecn pyronin meıhod to demonstraıc the dıllerent mast cell granules. During sı,ıining wıth ınluıdıııc hi uc. v('["y 1;1['" eolılıeLlive tı">uı' ması ecl!'> were found in the corpus eiliare or both aniınal groups. Aner ,ı,ıinmg wıth methylgıeen-pyroııııı. ılıe conııeetive tıssue maS! cell gralHlle.s were staıned in red and ma.'1 eL'1I ııucleus in pak blue in the e,ıl em[Jus ciiı,ıre. Tlıc.,e \\CIT noııı'cd hy ıhe typical sınıcllIre to ın;ıst cells. In the dog cm[Jus ciliare. eonııeeııvc tissue ınasl cL'11s \\C're noı ,Iaıned wJih meılıylgreen-pyronin. As ;J resııll. presenel' or very ra re eonııeeıive ti"ue ınast eclis in ıhe eorpu, cı!ıarc of cal and dog \\ere
denıunstrdted. AI,o. iı was nhscrved ıh,1l the gramıles in the eaı conneeti\"C ti"ue m,ısl eclis wne ';ı;ıIIIL'l! iii le'd lı)"
meıhylgıeen-[Jyronııı. in contrasl. the granules in thc dog eonnective lİ"ue ması eel!.s werL' not 'Iained. The,c ıe'ull\ ıııdıcı\ed ılı;11 Ihe gr;lI1ule sııııeıure of L'l)nnecıive tisstle ması eclis ın the corptls eiliare or these ıwo anima! group' eould be dıllereııı.
Key words: CaL.eonnectıve tissue ınast eel!. eorpus cilidre. dog
Giri~
Korpus siliyare gözün orta katmanının ön bölümünü iris ilc birlikte oluşturur. Enine kesitte üçgen şeklinde gö-rüliir Bir yüzü camsı cisim ilc. bir yüzü skıcra, üçüncü yil/ isc mercek ve arka kamara ilc ilişkilidir. Silier kasım. elasıık iplikler. koııagen iplikler. damarlar ve ıııelanosit-lerden zengin gevşck bağ dokusundan oluşur (10).
Ması hücrelerinin mukozal mast hücresi ye bağ doku ınast hücresi ulmak üzere iki tipi tanımlanmıştır. Bu
tanıııılama mast hücrelerinin morfolojik. biyokimyasal ve fııyolojik öıeıı iklcrine bağlı olarak yapılmıştır (4.5, i I).
Insan gözünde yapı lan bir çalışmada korpus si-Iiyarede kaslar arasında mast hücrelerinin bulunduğu bil-dirilmiştir (15). Imımm hücre dağılımı konusunda yapılan çalışmada birçok laboratuvar hayvanında anterior uycada (korpus siliyare ye iris) mast hiierelerine rastlanmadı ğı
bildirilmektedir (in). Tavuk mtüs giizünde yapıLın ça-lışmada. gelişmenin 14. gününden iıih;ırcn ınasl hiic. relerinin sadece irisin (in yil/ünde vc pekiiııcal iig,uneııııc görüldüğü hildirilmcktedir (17) Tavşan g(lfiinc1e y;lpll;lI1 bir çalışmada özellikle siliyer uzantılanb m;ıst hücrelerı giizlenmişıir (22). ;--..ıormal ve enfekte ralLırcl;1 y,lplLın hir çalışmada normal ratların korpus siliyaresiııdc çok ai. sa-yıda mast hücresine rastlandığı bildirilmektedır (i) Ral.
kobay vc gelinciktc korpus siliyaredc .siliyer uf;ınııbrda ai. sayıda ması hlicresİ giil.lennıişıir (21 )
Normal köpek giil.lerinde ması hiiereleımın ıelın;ı. iris. korpus siliyare, korioid. sklera ve kOrı1e;ıda bu-lundukları sayısalolarak ortaya konulmuştur (14)
Ayrıca, köpek derisinde (n). Ankara keçisınin alı so-lunum yoııarında (i 2), inek ulenısunda (7). l;tyuk ve bı! dırcın derisinde (13) mast hiicrelcri ül.erİnc ç"lı~ılllıl~lır
Ziya Ozean
Göl. yangılarında mast hücreleri histamin ve heparin salgılarlar. Immun yanıtta etkileyici hücreler olarak yer alırlar Antijenle etkileşimleri sonucunda, granüllerin eri-mesıyle histamin. prostaglandin, serotonin gibi maddeler s,i1gılaııır (20).
Mast hücreleri yerleşimlerine göre yuvarlak, oval veya mekik şeklinde görülebilen yaklaşık 12-15 mikron hüyüklükte hücrelerdir. Merkezi veya eksantrik olarak yerleşmiş segmentsil. küc,;ük yuvarlak ya da oval hir çe-kinkğe ve granüllerle dolu geniş hir sitoplazmaya sa-hiptirler (9).
Bağ doku mast hücrelerinde histamin, yüksek oran-da sülfatlı proteoglikana ve heparine bağlı olarak bu-lunur. Bu hücreler metakromatik boyalarla kolayca bo-yandığından "tipik" mast hücreleri olarak adlandırılır: tDluielin hlue ilc nötür pH'da meıakromatik olarak bo-yan,ıhilirler (2.19). Gevşek bağ doku içerisinde bulunan ması hücreleri. içerdiği glikozaminoglikanlar nedeniyle baz.ık anilin boyaları (toluidin hlue gihi) ilc metakromaıi (ızclliği gösterirler (15). Toluielin bl uc ile mast hüere gra-nüIlcri. hoya konsantrasyonuna. asitlik durumuna ve bo-yama zamanına giire koyu mor-kırmıl.l renge boyanır. Çekirdek mavi. sitoplaıma ise açık maviye boyanır. To-luielin hlue ile pH (JSde hağ doku mast hücreleri koyu mor renkte hoyanır (5).
Mast hücreleri. l11ethylgreen-pyronin yöntemi ile bo-yandıklarında pironinofili gösterebilirler, ancak ll1orfolo-Ilk özellikleriyle plaznıa hücrelerinden ayırt edilebilir (3). MukOlal mast hücresi granüllerinin formaldehit tespitine duyarlı. bağ doku mast hücresi grantillerinin ise dirençli olduğu bildirilmektedir (4,H). Sığırların akciğer ve de-risindc yapılan çalışmada hağ doku mast hücrelerinin ya-pısının \"Cgranül içeriklerinin formol tespitine dirençli
ol-dukları orlaya konnıuşlUr 05). Bu çalışmaela nonnal kedi ve köpek korpus siliyaresinde hulunan bağ doku mast hücrelerinin \e granül içeriklerinin boyanma ö/el-lıklerinin helirlenmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Bu çalışmada. Ankara Üniversitesi Veteriner Fa-bıltesi kliniklerine ötanazİ amaçlı getirilen vc herhanilİe
hir gül. sorumı hulunnıayan. helirgin bir ırk özelliği gös-ıerıneyen kedi ve köpekler kullanıldı. Yedi köpek (3 dişi, 4 cıkek) ve 6 kedi (4 elişi. 2 erkek) gözü materyalolarak kullaııılelL Kullanılan bu hayvanların hepsi erişkin ve de-ğışık yaştayelılar Giiz i\rnekleri, ön ..-arka ekseninde sa-git,ıI bir şekilde taııı ortadan ikiye ayrılıp S;',10 nölür for-molde 24 saat tespit edıldi. YıkJıııa. dehidrasyon. metil-helll.oaı. henzol aşamalarından sonra parap1::ısıta
bkık-lanelılar. Köpek ve kedi gözü bloklarından alıı mikrtınluk seri kesitler alındı. Bu seri kesitler birer "tlamal! olarak Mc I1vaine'nin sitrik asit elisodyum fosfaı tamponuııda hazırlanan %OSlik toluielin hlue (pH 4) ilc ('i). diğer ke sitler de methylgreen-pyronin yöntemi ik (i g) boyandı-lar.
Bulgular
o,,;,ıO nötür formol tespitli göı hloklarınc!<ın alınaıı seri kesitlerde köpek ve kedi gö/li korpus siliyareleriııclc toluidin hlue ile boyamacia bağ doku masl hlicreleriııe çok seyrek olarak rastlanılelı.
Köpek ve kediden alınan seri kesıılerde hağ doku mast hücrelerinin granülleri meıakromal.1 (ııeiliği güs. tererek hoyandılar. Fonno] ıespitine dirençli olan hu mast hücrelerinele siıoplazmada granliller mOl renklı. çekirdek ise soluk mavi renkıe giırlinclüler (Şekil i ve 2. oklar) Aynı hloklardan alınan seri kesitlerele kiipek korpus si-liyaresinde methylgreen-pyronin yiııııemi ilc ha~ doku mast hücrelerinin hoya almadıkları gideneli Fakaı. kedi gözli hloklarından alınan seri kesitleriıı mClhylgreen pyronin yiintemi ile hoy::ınmasında bu tür ması hlicrelerı nin sitoplazmalarınela granüllerin kırlll1lJya. çekirdekleri nin ise maviye boyanelığı gözlendi (Şekil 3. oklar) Pi-roninofili gösıeren hu hücreler, siıop!aııııalarının gra
Şekil I. Köpektc korrus siliyarl'de gıiniiL'n In",1!ııınesı (okı Tnluidiıı hlue. x75()
Figııre J. Ması eell in the cı)rpus cil iarc
or
doc ("ITOW i.t
,
\..- ~.~..-_.
--
--'--
--
.._~
-i
i "
Ankara Üniv Vet Fak Derg, 49,2002
Xı
~ckıı ~. Kedıde korpı)s .silıyarcde gönilcn mast Jıiiercsi (ok). Tnluitlin blue. x 7S0
Fıgure 2. Ması eell in ıhe eorpus eiliare of eat (arrow). TOILlıdıııeblLle.x 7S0
nlillü görünümü. çekirdeklerinin de homojen maviye
bo-yanmaları ile mast hücrelerinin özelliklerini gösterdiler.
Tartışma ve Sonuç
Gözün korpus siliyaresinde, muskuhıs siliyaris ve
bunların arasım dolduran gevşek bağ doku alanları.
hay-van türlerine göre farklı bir yapıdadır. Buna bağlı olarak,
bağ doku içerisinde damarlar. sinirler, bağ dokunun
ip-liksel ve hücresel yapıları bulunmaktadır. Bağ dokunun
hücreleri olan mast hücreleri de hağ dokulu alanlarda
farklı miktarlarda bulunabilir.
Insan gözü kOlVus siliyaresi üzerinde yapılan hir
ça-lışmada siliyer kaslar arasında mast hücrelerine
rast-laııdığı bildirilmektedir (15). Yine çeşitli hayvan tiirleri
üzerinde yapılan çalışmalarda. tavuk fölüslerinde 14.
günden itiharen ması hücrelerinin, irisin ön yüzünde ve
pektineal ligamenııe gözlendiği bildirilmektedir (17).
Tavşanlarda özellikle siliyer uzantılarda mast hücreleri
görlilmüştiir (22). Normal köpek gözlerinde ise uveanın
iin biılümiinde mast hücrelerinin varlığı ortaya konmuştur
(14) Ayrıca. hazı laboratuvar hayvanlarının korpus
si-liyaresinde ması hücrelerine rastlanılmadığı
bildirilmek-ıedir (16). Literatür taramasında bu konuda kedi gözünde
yapılan bir çalışmaya rasl1al11lamadı.
Şekil 3. Kedide korpus siliyarl'de mas! !ıiinelen (okLır) Mcıhylgrccn-pyroniıı. x 7S0
Figurc 3. Mast eclis LLL the eorpus eiliare or ı'~ıı('L1TIl\\'i
Mcıhylgrecn-pyroııin. x 7S0
Bu çalışmada köpek ve kedilerin korpus
sılıy,ııı;le-rinde. siliyer kaslar arası ve epiıel alıı bağ dokulu
alan-larda çok seyrek olarak bağ doku ması hücrelerine
rası-landı. Mast hücrelerinin varlığı ile ilgili ç~ı1ışmalarda bu
hücrelerin ayrımı yapılmaksızın total değerlendirmeler
yapılmıştır (I 4- 17,22). Araştırma hulguları. korpu.s si
liyarede mast hücrelerinin varlığı ile ilgili çalışmalarla
(I 4.15.17,22) paralellik göstermektedir.
Yuvarlak. oval veya mekik şekilli. y,ıklaşı k 12-14
mikron hüyüklükte, merkezi ve eksanlrik çekirdeğe sahip
olan mast hiicrelerinin sitoplazması grantillerle doludur
(9). Çalışmanın bulguları da hu liıeratür \erileri ile
pa-ralellik göstermektedir.
Mast hücre granülleri toluidin hhıe ile ıneı~ıknınıal.i
özelliği gösterirler (2.5). Metakromal.inin rengi hııya
kon-santrasyonuna, asitlik durumuna ve hııy~ıma l.an1;1I1111;1
göre değişmektedir (5) Bu çalışmada da tolııidin blue ilc
metakmmaıi özelliği giızlcndi. Mast hücreleri
mcıhyl-green-pyronin yöntemi ilc hoyandıkLırında pinıniııo1"ilı
gösterchilider. Ancak. morfolojik özellikleri ile plal.lJl;ı
hücrelerinden ayrılabilider (3). Bu (;alışmaııın kedı ve
kii-peğe ait kesitlerinin methylgreen-pymııin yiiıııemi ile
b(1-yanmasında, kedilerde korpus siliyan;c1e r~ısılanan hağ
doku mast hücreleri çok iyi pimninorili gösterdıklerı
Ziya Ö7.can
mııiııofili gözlenemedi. Bu yönüyle körek korpus si-Iıyaresindeki bağ doku mast hücrelerinin granül içe-riklerinin farklı olahileceği dü~ünülmektedir.
Sonu~' olarak. köpek ve kedilerde gözün korpus sı-liyaresinde hağ doku içerisinde az sayıda bağ doku mast hüeresi hulunmaktadır. Bağ doku mast hücrelerinin pi-roninofili özellikleri köpek ve kedilerde farklı olarak or-tay~ı çıkmaktadır.
.'.
4. S. h. /. S. 'J.Kaynaklar
Aııansmith MR. Baird RS, Kashima K (1'J79) Ması
((,III IIIocul"r ıiııut'.' oflıomU/I mıı aııd mIS iııtf..-clet! wiıh
NI{J{Jos/lmlgl/us hmslli,'IıSI.I. Iııvcst Ophthalmol Vis Sci.
Ili. ~63-~(ı7.
Alkins FM, Friedmen MM, Subha ıbo PV, Mctealfc DD (19~S) Iıılemuimıs hplweoı /I10S1 ('ells. fihrobıası 1lI1d
(()//ııec/lı',' /lSSlle UJIIII)(JlWII1.I. Int Archs Allergy Appl Im-iiluiio!. 77. lJ6-1 ll2.
CuIling CFA, Aııison RT, Ban "'T (I'J~S): Cellular
Poı-1/IIlogı' Techııil/lII'. Foıırılı cd. Bııttcrworth and Co Ltd.
London.
Enerhaek L (1966): Ması ulis iıı ml
gasıroiıııeslinalmu-,!'so i. t:'j1<'cI'o(fi.wıiolı. Acta Patlı Mierohiol Scandınav.
(i(ı. 2X9 302.
Eııerhaek L (1'J(ı(ı): Mııı[ 1.1'11iii goS[roilılp.ı[iııalmueosa:
ii. Ort' hiııdiııg Iılıd/l1pwC'!ıI'llIlU//lC propenies. Acla Path Minohıol Scandinaı. 66. 3ll3-312.
En'n
C
(2llllll): Kıipek derisiilde IIU/I[ hücreleri. Ankara Cıııı Vct Fak Dcrg. 47. l(ı7-17S.Eren Ü, AşIı R'\, Kurldede !'ii, Sandıkcı M, Sur E
( 19l)L)) Iııek u[erll.ıwıda ma.l/ hücreleriııiıı hlS/olojii< ı'e
his-[okıııırlı.wl ,i;elliklai I'e ıııas[ hücre IWlerojeııiıni. T .J
'\nınıScı.23.Suppll.l'J3-2lll.
/Iunl TC. Canıphcıı AVI, Robinson C, Ilolgale ST
i19'J i): S[rlIclUl'lti ııııd .11'1'1'1"10/"."dıııme[eıu[icı
of
hOl'iııeI!lııg ııııd skiıı IIU/.II cells: evuleııce 101' ıhe nıs/t'ııu"
of
hp-/t'rogmelll' Clin Exp Allergy. 21, 173-1 X'J.
Johannes AG, Rhodin MD (1974) Rhodiıı His[ology. A
Te.\1 aııd Aill/s. "le\\' York Mcdieal Collegc. Londc,n.
i ll. Junqueira LC. Canıciro J, Kelley RO ( iL)')S i /11/1/ •.
1/1.1'-/Ologv. Nincth cd. Applcton and Lınge. Stal'ıl',)Jı.
II. Kitamura Y, Kanakura Y, Sonoda S, Asai H, "akaııo T (1987): MlllUI/IIJhelıo[rpic dllllıges helı.('er-ıı ('oıı/wclll'ı' /1\-sııe ır/h' 1I11d IIH/CO.Wı! iill1s1 cel!.ı In! f\rchs Allngy Appl Immuno!. 82. 244-24K
12. Kurtdede N, A~tı RN, Eı"gün L. Ergün I': (21)()(1) Aııkl/liI
keç'iler/lliıı 1I11.IOllll/lIlI7 rolll/l'I 11111.11 luicrel,:,1'I u,enurie
luı'-[olojik (,'{I11ŞIIW ILi r. Ankara Ünıv Vcı Lık Derg. 47.
3~'J-34'J.
13. Kurldcdc N, Yörük M (19')S): li,,'uk ,'1' luldl1'<111
ci,'-,-isiııde 117l1s1 Iııicreleriııiıı /I1l1/iilloıık ,.1' IUII(ıII7e/l'lk
111-celeıımni. Ankara Üıı}\, Vet Lık Dcr;;, 42. 77-S.'.
14. LllUden C, Render .lA, Carlton WW (1'J'JI)1 1'11/11,1,1~
1I11mhers iıı ııorml/I I/ııd gllılCl.IJUWIOllS U/III1W 1'\'1'.1'Anı .i
Vct Rcs, 51. ~IR~19
15. Ma:ı: CA (i L)9~): MiL Si c.'ell he[a(l.~eueill o/ ıh,' hıınwıı
1Il'elı. Histoehcm Cell 13iol. 112. 3~
ı
-3~().ı
6. Mc Mcnamin 1'(; (1997): The di.IIl'llm/lI"/ 11/ /II7/1/IIIW cd!.ı111[he lIJ1eolll'ilc/
of
ıhe Iıl1mlill ele. Eye. Ji. i~.)-11)3ı
7. Oliani SM, (;irol AP, Smith RL ( 19951 Gııı' 1111Ii1l''"he!-wepıı ml/s[ cells oııdji/Jro/;Iıı.ııs /il ılı" del"'I"I"ug I/\'lUII /'\'e
Aeta Anat (Basel), 154. 267-271.
18. Romcis B (1968) MikroskolJlsclw Tnlvıık. R Oldeııhourg Vcrlag. Miinchcıı.
19. Salman N (19'JI) Temel Allaji Llııs;ıI Allerıı ve Klınık ImmıınoloJi Dcrncği. Ankara.
2ll. SIaler J)(19'Jll): FııııdllılıplIIltis oj I!elel'l",u"." ()I'II/(/I/I/"I"~I
Second cd. Saıındcrs. PhiLıdelphl,l.
2
ı.
Smclscr GK, Silver S (1'J63): The ri/s/li/,uııı)ll "f /l/iis!ulis iıııhe 1101'111111n'e. A /I1eıhııd o/llIul,. Lxp I:ye Res. 2.
134- 140.
22. Stcnhaek H, Kroolila K, I'alkama A, l'usilalo
ı-ı (
i ')l)21Mııs[ cells iıı ilıe 1I11lerio,- 111'1'0oj ıhe ni/,hl/. Iııırııocııl",-
1'1-tpcls ot coml'oııııd 48/ı'-:O iii ıhe mhhl/ Exp [ye Re,_ 54.
247 -252.
Geliş Ilı,-ihi 2/i.7.2()()] / Kıı/ıulllIl'lhl 3/.1020UI
Y,ızışnıa adresi: Doç. Dr. Ziya Özcan
Ankara Ünivcrsitesi. Vctcriner Fakiilıcsı. lIistoloJi-EmbriyoloJI Anabilim D,ılı. ll611ll Dı~kapı. Ankara
