• Sonuç bulunamadı

GEBELİKTE SAPTANAN DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ İNSİDANSI*

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "GEBELİKTE SAPTANAN DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ İNSİDANSI*"

Copied!
4
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

*

Bu makale 9-12 Eylül tarihinde Ankara’da yap›lan “2000’e 3 kala Jinekoloji ve Obstetrik Kongresi”nde poster bildirisi olarak sunulmufltur.

1)

Haseki Hastanesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i fiefi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Uzman›

2)

Haseki Hastanesi, Aile Hekimli¤i Asistan› Girifl

E

n s›k kullan›lan anemi tan›m› hangi sebebe ba¤l› olursa olsun periferik kanda eritrosit ya da hemog-lobin konsantrasyonunda bir azalmad›r.1 Bu azal-man›n hangi sebebe ba¤l› oldu¤unun saptanmas› tedavi-nin baflar›s› için mutlak flartt›r.

Demir eksikli¤i ve buna ba¤l› olarak geliflen anemi günümüzde en s›k rastlan›lan anemi cinsidir. Dünya Sa¤-l›k Örgütü’nün 1991 y›l› verilerine göre tüm dünyada 2.15 milyar insan demir eksikli¤inden etkilenmifltir ve bu insanlar›n 1.2 milyar kadar›nda demir eksikli¤ine ba¤l› anemi geliflmifl durumdad›r. ‹çinde bulunulan toplumun sosyoekonomik düzeyine ba¤l› olarak saptanan oranlar de¤iflmekle birlikte s›kl›¤› %11 ile %35 aras›nda saptan-m›flt›r.2 Demir eksikli¤inin saptanmas› serum demirinin serum demir ba¤lama kapasitesi ile olan oran›ndaki azal-man›n›n, düflük plazma ferritin seviyesinin ya da kemik ili¤inde azalm›fl boyanabilir demirin gösterilmesi ile

olur.3 Demir eksikli¤inin bir baflka tan›m› ise vücut demir stoklar›n›n tükenmesi sonucu çeflitli dokulara k›s›tl› de-mir iletiminin belirgin hale gelmesidir.4

Gebelik s›ras›nda oluflan anemilerin en s›k görülen sebebi demir eksikli¤idir. Gebelik esnas›nda her ne ka-dar mensturasyon ile olan kay›p art›k söz konusu olma-sa bile, 270 mg demir fetuolma-sa, 90 mg plasenta ve korda, 170 mg fizyolojik kayba, 450 mg artan eritrosit kitlesi-ne, 150 mg do¤um s›ras›ndaki kayba ait olmak üzere toplam 1130 mg’lik bir eksilme ortaya ç›kar.5 Kad›nlar-da depo demir miktar› 0-500 mg aras›nKad›nlar-da oldu¤unKad›nlar-dan burada oluflan a盤›n d›flar›dan verilecek olan demir pre-paratlar› ile kapat›lmas› gereklidir. Aksi takdirde demir eksikli¤i ve buna ba¤l› anemi geliflimi kaç›n›lmazd›r. American College of Obstetricans and Gynecologists bu nedenle sa¤l›kl› kad›nlara gebelik esnas›nda 30 mg/gün elemental demirin ek olarak verilmesi öner-mektedir.6

A r a fl t › r m a l a r Aile Hek Derg 1997; 1(4): 204-207

G

GE

EB

BE

EL

L‹‹K

KT

TE

E S

SA

AP

PT

TA

AN

NA

AN

N D

DE

EM

M‹‹R

R E

EK

KS

S‹‹K

KL

L‹‹⁄

⁄‹‹

A

AN

NE

EM

M‹‹S

S‹‹ ‹‹N

NS

S‹‹D

DA

AN

NS

SII

*

*

INCIDENCE OF IRON DEFFICIENCY ANEMIA DURING PREGNANCY

Ahmet Üner1, Tevfik Ayd›n Kazanc›o€lu2, Rüfltü O€uz2

Ö Özzeett

Haseki Hastanesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i Antenatal Poliklini¤ine 1 fiubat 1997-30 Nisan 1997 tarihleri aras›nda baflvu-ran ve gebeli¤i tetkik ve muayene sonucu kesinleflmifl olan 150 ol-guda demir eksikli¤i anemisi insidans› araflt›r›ld›.

Yafl, gestasyon say›s›, parite, abortus ve elektif kürtaj say›lar› aç›la-r›ndan anlaml› farkl›l›k tafl›mayan üç de¤iflik trimestr’e ait olgu gruplar›nda birinci trimestr’de toplam %16, ikinci trimestr’de %41, ve üçüncü trimestr’de %47 oran›nda demir eksikli¤i anemisi saptan-d›.

Bulgular Excel 7.0 ve Tukey-Kramer mültipl varyans analizi, ki-ka-re testi kullan›larak literatür bilgileri ›fl›¤›nda de¤erlendirildi. A

Annaahhttaarr ssöözzccüükklleerr:: Anemi, gebelik, demir eksikli¤i

S

Suummmmaarryy

Incidence of iron defficiency anemia was investigated in 150 preg-nant cases who enrolled to the Antenatal Clinic at Haseki Hospital, Obstetrics and Gynecology Department between February 1 1997 and April 30 1997.

In case groups of three different pregnancy trimesters, which were statistically similarly matched with regard to age, number of gesta-tion, parity and abortions, the incidence of iron defficiency anemia was found to be 16% in the first, 41% in the second, and 47% in the third trimester.

Our results were evaluated statistically with Excel 7.0 and Tukey-Kramer multiple variance analysis, chi-square test.

K

Keeyy wwoorrddss:: Anemia, pregnancy, iron deficiency

1997 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli€i Uzmanl›k Derne€i (TAHUD)’a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 1997 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.

(2)

Bu çal›flmada Haseki Hastanesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i Antenatal Polikli¤ine ilk kez baflvuran gebelerde rutin olarak yap›lan hemogram, serum demiri, serum demir ba¤lama kapasitesi tetkikleri de¤erlendirile-rek anemi insidans› ve demir eksikli¤i saptan›lmaya ça-l›fl›ld›. Gebeler yafl, gebelik parametreleri, e¤itim düzeyi, ve sosyal güvenceye sahip olma aç›s›ndan de¤erlendiril-di.

Gereç ve Yöntem

Haseki Hastanesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Kli-ni¤i Antenatal Polikli¤ine 1 fiubat 1997-30 Nisan 1997 tarihleri aras›nda ilk kez baflvuran ve gebeli¤i fizik mu-ayene, plano testi pozitifli¤i veya ultrasonografi ile ke-sinleflmifl olan, son alt› ay içerisinde herhangi bir demir preparat›n› oral veya parenteral yoldan kullanmam›fl, he-mogram, serum demiri ve demir ba¤lama kapasitesi tet-kikleri tamamlanan 150 gebe çal›flma kapsam›na al›nd›. Daha önce takibe gelmekte olan, herhangi bir demir pre-parat›n› son 6 ay içerisinde kullanm›fl olan, istenen tet-kikleri eksik olarak yapt›ran, tetkikler öncesinde do¤um eylemi bafllayan ya da abortus yapan gebeler ile takibe gelmeyen gebeler çal›flma d›fl›nda b›rak›ld›.

‹ncelenen yüzelli olgunun yafl ortalamas›, gravida, partus, abortus, elektif kürtaj say›lar›, e¤itim düzeyleri Tablo 1’de özetlenmifltir.

Olgulardan en az 12 saatlik açl›k sonras› sabah saat 08.30 ile 10.30 aras›nda venöz kan örnekleri ön kol, an-tekubital fossadan Vacutainer tüplere al›narak Hastane-miz Bakteriyoloji ve Biyokimya laboratuvarlar›nda çal›-fl›ld›. Hemogram (Hb, Hct, MCV, MCHC, RBC, RDW) de¤erleri Coulter Max M cihaz›nda, demir seviyesi Co-bas Mira analizöründe Unimate 5 kiti (F. Hoffman-La Roche AG, ‹sviçre) kullan›larak Ferrozine/askorbik asit kolorimetrik testi ile, demir ba¤lama kapasitesi yine Co-bas Mira analizöründe Unimate 7 kiti (F. Hoffman-Roc-he AG, ‹sviçre) kullan›larak direkt Ferrozine ölçümüyle saptand›.

Verilerin istatistiksel de¤erlendirilmesinde Excel 7.0 ve Tukey-Kramer mültipl varyans analizi, ki-kare testi kullan›ld›.

Bulgular

Hemogram, serum demiri seviyesi ve demir ba¤lama kapasitesi de¤erleri ile serum demiri de¤erinin 100 ile çarp›m›n›n demir ba¤lama kapasitesine bölünmesi sonu-cu elde edilen transferrin saturasyon indeksi (SI) de¤er-leri gebelik trimestrde¤er-lerine göre Tablo 2’de gösterilmifltir. Anemi tan›m› için hemoglobin seviyesinin 11.0 gr/dl’nin alt›na inmesi, 10.9-10.0 gr/dl düzeyinin hafif; 9.9-8.0 gr/dl düzeyinin orta ve <7.9 gr/dl düzeyinin a¤›r anemi olarak kabul edildi¤inde serimizde trimestrlere

205

Aile Hekimli¤i Dergisi Journal of Family Practice Cilt 1 Say› 4 1997

26.96±6.21 2.84±2.19 1.36±1.55 0.24±0.72 0.24±0.72 21 4 Yafl Gravida Partus Abortus D&C E€itimsiz-‹lkokul Ortaokul ve üstü 25.00±6.42 2.37±2.12 1.00±1.41 0.15±0.41 0.21±0.54 40 12 26.12±5.45 2.73±2.23 1.22±1.45 0.26±0.73 0.25±0.60 56 17 F= 1.047 F= 0.5590 F= 0.6124 F= 0.4686 F= 0.06836 — — 0.3534 0.753 0.5434 0.6268 0.934 — — anlaml› de€il anlaml› de€il anlaml› de€il anlaml› de€il anlaml› de€il — — T Taabblloo 11

Olgular›n demografik özellikleri

36.03±3.38 11.93±1.12 90.28±7.19 33.14±0.95 12.97±1.42 3.99±0.30 63.52±28.76 404.16±110.01 17.55±9.55 Htc Hb MCV MCHC RDW RBC Fe Ba€lama Kap. Saturasyon ‹ndeksi 34.26±3.21 11.18±1.19 85.93±7.64 32.38±1.02 13.80±2.01 4.00±0.39 58.74±37.92 476.35±103.35 13.46±9.21 33.15±3.82 10.83±1.40 85.58±8.36 32.48±1.27 13.96±2.45 3.90±0.36 50.38±31.73 494.34±113.44 11.80±10.0 F= 6.326 F= 6.852 F= 3.463 F= 4.066 F= 1.985 F= 1.346 F= 1.800 F= 6.354 F= 3.306 0.0023 0.0014 0.0339 0.0191 0.1411 0.635 0.1689 0.0023 0.0394 ÇA 1>3 ÇA 1>,‹DA 1>3 A 1>3 A 1>3 anlaml› de€il anlaml› de€il anlaml› de€il ÇA 1>2,1>3 A 1>3 T Taabblloo 22

Hemogram, serum demiri, demir ba¤lama kapasitesi ve SI de¤erlerinin gebelik trimestrlerine göre da¤›l›m›

A: Anlaml›, ÇA: Çok anlaml›, ‹DA: ‹leri derecede anlaml›

1. TR‹MESTR n=25 2. TR‹MESTR n=52 3. TR‹MESTR n=73 X2. F De€erleri P De€eri

(3)

Üner A ve ark.Gebelikte Saptanan Demir Eksikli¤i Anemisi ‹nsidans› 206 2 2 0 Hb 10.9 - 10. 0 gr/dl Hb 9.9 - 8.0 gr/dl Hb < 7.9 gr/dl 8 8 0 14 7 1 14 13 2 13 19 2 18 26 3 T Taabblloo 33

Olgularda demir eksikli¤i anemisi insidans›n trimesterlere göre da¤›l›m›

göre saptanan olgu say›lar› ve anemi insidans› Tablo 3’de belirtilmifltir. Serimizde genel anemi insidans› %19 hafif, %19 orta ve %2 a¤›r olmak üzere %40 olarak sap-tanm›flt›r.

Tart›flma

Demir eksikli¤i anemisi dünyada özellikle gebelik s›-ras›nda en s›k rastlan›lan anemi oldu¤u gibi toplumu-muzda da insidans› oldukça yüksektir. Yurdutoplumu-muzda da-ha önce yap›lan çal›flmalarda %35 ile %56 aras›nda de-¤iflen de¤erler bildirilmifltir.7-10 Bizim çal›flmam›zda demir eksikli¤i anemisi insidans›n›n olgu grubunda ge-nel olarak %40, trimestrlere göre s›ras›yla %16, %41, %47 oldu¤u saptanm›flt›r. Bulgular›m›z literatür de¤erle-ri ile benzerlik göstermektedir.

Hematokrit de¤erlerine göre birinci ve üçüncü tri-mestr aras›nda çok anlaml› derecede düflüfl izlenmekte-dir. Hemoglobin de¤erleri incelendi¤inde birinci ve ikni-ci trimestr aras›nda anlaml›, birinikni-ci ve üçüncü trimestr aras›nda ileri derecede anlaml› azalma saptanm›flt›r. Or-talama korpüsküler hacim (MCV) ve orOr-talama korpüskü-ler hemoglobin konsantrasyonu de¤erkorpüskü-leri de birinci ve üçüncü trimestr aras›nda anlaml› derecede azalm›flt›r. Eritrosit say›lar› ve eritrosit da¤›l›m geniflli¤i (RDW) de-¤erleri her üç trimestr aras›nda anlaml› derecede de¤ifl-mez iken, demir ba¤lama kapasitesi birinci ve ikinci, bi-rinci ve üçüncü trimestr aras›nda çok anlaml› derecede artm›fl bulundu. Satürasyon indeksinde birinci ve üçüncü trimestr aras›nda anlaml› derecede düflüfl saptand›.

‹kinci trimesterde hafif derecede aneminin ön planda olmas›na karfl›n son trimestrde orta derecede anemi be-lirgin bir art›fl kaydetmektedir. Bu bulgu literatürde belir-tildi¤i gibi, hemoglobin kitlesi ve kan hacmindeki art›fla ba¤l› olarak 16. gebelik haftas›ndan itibaren artan ve ter-me dek art›fl› süren demir ihtiyac› ile ilgili bilgileri des-teklemektedir.11

Sonuç

Çal›flmam›za dahil olan 150 gebe olgunun anemi ve demir eksikli¤i insidans› incelenerek de¤erlendirildi¤in-de elde¤erlendirildi¤in-de etti¤imiz bulgular flu flekilde¤erlendirildi¤in-de özetlenebilir:

1- Anemi insidans› daha önceki y›llarda yap›lan ça-l›flmalarla benzerlik göstermektedir. Bu bulgu ülkemizde sosyoekonomik koflullarda ve beslenme al›flkanl›¤›nda bir de¤ifliklik olmad›¤›n› düflündürmektedir. ‹kinci ve üçüncü trimestrde anemi insidans›nda anlaml› derecede bir art›fl ortaya ç›kmaktad›r.

2. ‹kinci trimestrde hafif derecede anemi insidans› ta derecedeki anemiden fazla iken, üçüncü trimestrde or-ta derecede anemide belirgin art›fl olmakor-tad›r. ‹kinci ve üçüncü trimestrlerdeki olgu gruplar› her ne kadar farkl› ise de, anemi insidans› ve fliddetinde anlaml› derecede art›fl oldu¤u gözlenmektedir.

Her ne kadar baz› çal›flmalarda fetusun hematolojik parametrelerinin annedeki de¤erlerden ba¤›ms›z olarak normal seyretti¤i bildirilmiflse de,12 gebelikte aneminin, özellikle demir eksikli¤ine ba¤l› geliflen aneminin fetal ve maternal morbidite ve mortaliteye sebep oldu¤u s›kça bildirilmifltir.12-15 Bu nedenle özellikle gebelerde demir eksikli¤i ve anemiye dikkat edilmesi gerekmektedir.6

Çok say›da vakay› kapsayan anemi çal›flmalar› yap›l-mam›fl oldu¤undan toplumumuzdaki anemi insidans› tam olarak bilinmemekle birlikte, bulgular›m›z ve litera-tür bilgileri ›fl›¤›nda ikinci trimestrden itibaren gebelerin demir eksikli¤i ve anemi aç›s›ndan dikkatli bir flekilde takip edilmelerinin ve anemi bafllang›c›ndan önce oral demir peraparatlar› ile desteklenmelerinin yararl› olaca¤› sonucuna var›ld›.6

Kaynaklar

1

1.. BBuunnnn HHFF.. Anemia. Harrison’s Principles of Internal Medicine’de Ed. Is-selbacher KJ. Braunwald E, Wilson JD ve ark. 13. Bask›. Cilt 1. New York, Mcgraw-Hill, Inc., 1994; 313.

2

2.. WWHHOO.. Maternal Health and Safe Motherhood, division of Family Health, Geneva, 1991.

3

3.. BBrriiddggeess RRKK.. Anemias with disturbed iron metabolism. Harrison’s Prin-ciples of Internal Medicine’de. Ed. Isselbacher KJ. Braunwald E, Wilson JD ve ark.3. Bask› Cilt 2, New York, McGraw-hill, Inc., 1994; 1722. 4

4.. BBeeaarrdd JJ..LL.. Iron deficiency: assessment during pregnancy and its impor-tance in pregnant adolescents. Am J Clin Nutrs1994; 59 (suppl): 502-10. 5

5.. AArr››oo¤¤uull SS.. Gebelikte hematolojik de¤ifliklikler.Hacettepe T›p Dergisi 1996; (3-4): 31-4.

6

6.. AACCOOGG.. Technical Bulletin Number 179-April 1993. Int J Gynecol Obstet 1993; 43:67-74.

(4)

7

7.. YYaallaazz YY.. Gebelerde demir eksikli¤i anemisi ve serum demir ba¤lama ka-pasitesi üzerine bir çal›flma. ‹.Ü. ‹stanbul T›p Fakültesi ‹ç Hastal›klar› Kli-ni¤i Uzmanl›k Tezi, 1972.

8

8.. CCeeyyhhaann GG.. Gebelikte beslenme al›flkanl›¤› kan demir metabolizmas›n›n di¤er göstergeleri aras›ndaki iliflki. ‹.Ü. Sa¤l›k Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 1990.

9

9.. KKüüççüükkssoorrgguulluu fifi.. Gebelik anemileri. S.S.K. Hastanesi Uzmanl›k Tezi, 1976.

1

100.. BBiillggiinn FFGG.. Demir preparat› kullanan hamilelerde kan demir de¤erlerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Sa¤l›k Bilimleri Ens-titüsü Yüksek Lisans Tezi, 1986.

1

111.. VViitteerrii FF.. The consequences of iron deficiency and anemia in pregnancy. Nutrient Regulation During Pregnancy, Lactation, and Infant Growth’da. Ed. Allen L, King J, Lönnerdal B. New York, Plenum Press, 1994.

1

122.. ÖÖzzaayydd››nn EE.. Annenin gebelik s›ras›ndaki hematolojik parametreleri ve demir durumunun term yenido¤anlar›na etkisi. Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal› Uzmanl›k Tezi, 1994.

1

133.. SScchhoollll OOTT vvee aarrkk..Anemia and iron deficiency anemia: compilation of da-ta on pregnancy outcome. Am J Clin Nutr1994; 59 (suppl): 492-501. 1

144.. CCooookk DDJJ,, SSkkiikkiinnee SSBB,, BBaayynneess RRDD.. Iron deficiency: The global perspec-tive, progress in iron research’de Ed. Hershko C. New York, Plenum Press, 1994; 219-28.

1

155.. TThhaannaannggkkuull OO,, AAmmaattaayyaakk››uull KK,, KKuullaappoonnggss PP vvee aarrkk..Iron and folate supplementation during pregnancy, Nutrient Regulation During Preg-nancy, Lactation, and Infant Growth’da. Ed. Allen L, King J, Lönnerdal B. New York, Plenum Press, 1994.

Gelifl tarihi: 03. 06. 1997 Kabul tarihi: 13. 09. 1997 ‹‹lleettiiflfliimm aaddrreessii::

Dr. Tevfik Ayd›n Kazanc›o¤lu Haseki Hastanesi

Aile Hekimli¤i Klini¤i

Aksaray - Fatih 34300 ‹STANBUL Faks: (0212) 589 62 29

207

Referanslar

Benzer Belgeler

Karenin çevresi 80 cm olduğuna göre çemberin yarıçapı kaç cm dir?.. ··· Başarılar

ADI VE SOYADI: https://yazilidayim.net/ SINIFI: 5 /….. A) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.( 14x5=70 puan ).. 1) Kişinin Ramazan bayramına sağlıklı

yeteneksiz değildir.Elbette bir çocuğun bütün derslerden başarılı olmasını bekleyemezsiniz. Matematiğe, fen bilgisine yeteneği yok diye başarısız olarak nitelediğiniz

Subjective wear trial results show that, unisex work wears for farm workers can be designed.. It was also determined that, the model details affect to the body movement comfort

Çalışma sonucunda, genel olarak Malmquist toplam faktör verimliliği ve bileşenlerindeki değişim açısından 2014-2015 döneminde birtakım gerilemeler olduğu

Ocak 2002-Nisan 2002 tarihleri aras›nda Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Poliklini¤i’ne baflvuran 19-39 (ortalama 26.9) yafllar›

Bu araştırma, toplu beslenme yapılan kurumlarda; araç-gereçlerin seçiminde gözönünde bulundurulan kriterlere ait standartların neler olabileceği, etkili ve

Türk toplumu vc buna bağlı olarak Türk Kültürü, Tanzimat dönemin­ de yoğunlaşıp artan bir hızla büyük bir değişme sürecini yaşamaktadır. Bu süreç