Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 40-42
40
Gebelerde Hepatit E Seroprevalans› #
Halil YAZGI1, Ayten KADANALI2, Mustafa ERTEK2, Abdulkadir GÜLEN1
1Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›,
2Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, ERZURUM
ÖZET
Hepatit E virüsü (HEV) genellikle fekal-oral yolla bulaflan ve gebeler d›fl›nda akut, selim seyirli bir hastal›¤a yol açan etkendir. Çal›flmam›z›n amac›, ilimizdeki gebelerde HEV seroprevalans›n› saptamakt›. Bu amaçla 78 gebe kad›ndan ve kontrol grubu için gebe olmayan 25 kad›ndan kan örne¤i al›nd›. Al›nan örneklerden mikro-ELISA yöntemiyle anti-HEV IgG ve anti-HEV IgM araflt›r›ld›. Gebe kad›nlarda %9.0, kontrol grubunda ise %8.0 oran›nda anti-HEV IgG pozitifli¤i saptanm›flt›r. Gebeler ve kontrol grubundaki bireylerin hiçbirinde anti-HEV IgM pozitifli¤i saptanmad›. Kontrol grubu ile gebeler aras›nda anti-HEV seropozitifli¤i yönünden anlaml› fark saptanmam›flt›r (p> 0.05). Çal›flma sonucunda, HEV infeksiyonuna yakalanma aç›s›ndan gebeli¤in ilave risk oluflturmad›¤› kan›- s›na var›lm›flt›r.
Anahtar Kelimeler: HEV, gebelik, seroprevalans.
SUMMARY
Seroprevalence of Hepatitis E in Pregnants
Hepatitis E virus (HEV) generally transmitted by fecal-oral route and leads to an acute and bening disease, but the course of disease is severe in pregnants. The aim of our study was to determine the prevalence of HEV in pregnants in Erzurum. For this purpose blood samples were taken 78 pregnant women and 25 healthy nonpreg- nant women as the control group. Anti-HEV IgG, and anti-HEV IgM were determined by micro-ELISA method in these samples. Anti-HEV IgG positivity was determined as 9.0% in pregnant women and 8.0% in the control gro- up. Anti-HEV IgM positivity was determined in neither pregnants nor control group. The difference was not sta- tistically significant (p> 0.05). As a result of the study, it was concluded that pregnancy is not an additional fac- tor for the risk of HEV infection.
Key Words: HEV, pregnancy, seroprevalence.
# Bu çal›flma, XXX. Türk Mikrobiyoloji Kongresi (30 Eylül-05 Ekim 2002)’nde poster olarak sunulmufltur.
G‹R‹fi
Hepatit E virüsü (HEV) zarfs›z, tek sarmall›, fekal- oral yolla bulaflan bir RNA virüsüdür. Esas olarak d›flk› ile kontamine olmufl içme sular›yla bulafl›r.
Özellikle hijyen koflullar› bozuk geliflmekte olan ülkelerde, salg›nlar veya sporadik vakalar fleklin- de görülür. Ayr›ca, HEV’nin transplasental veya transfüzyonla da bulaflabilece¤i bildirilmifltir.
HEV infeksiyonunun bir zoonoz olabilece¤i ve do- muzlar›n da rezervuar olarak rol oynayabilece¤i düflünülmektedir (1).
HEV infeksiyonunun klini¤i di¤er viral hepatit et- kenlerinin klini¤ine benzer ancak özellikle ikinci ve üçüncü trimest›r gebelerde %25’lere varan oranlarda maternal mortaliteye neden olur. ‹nfek- siyon genellikle asemptomatik ve anikterik seyre- der (2). Gebe kad›nlarda sar›l›k görülme s›kl›¤›, gebe olmayan kad›nlara göre dokuz kat fazlad›r (3). Hastalar için özel bir tedavi protokolü yoktur.
HEV infeksiyonundan korunmada en etkili yol, te- miz içme suyu temini ve uygun sanitasyondur.
Gelifltirilmifl olan rekombinant afl›n›n özellikle en- demik bölgelere seyahat edecekler ve gebeler için faydal› olabilece¤i düflünülmektedir.
Çal›flmam›z›n amac›, ilimizdeki gebelerde HEV se- roprevalans›n› saptamak ve benzer yafl grubun- daki gebe olmayan kad›nlarla seroprevalans yö- nünden fark olup olmad›¤›n› araflt›rmakt›.
MATERYAL ve METOD
Ocak 2002-Nisan 2002 tarihleri aras›nda Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Poliklini¤i’ne baflvuran 19-39 (ortalama 26.9) yafllar› aras›nda 78 gebe kad›ndan (19’u bi- rinci trimest›r, 25’i ikinci trimest›r, 34’ü üçüncü trimest›r) ve kontrol grubu için gebe olmayan 20- 41 (ortalama 28.4) yafl aras› 25 kad›ndan kan örne-
¤i al›nd›. Al›nan örnekler mikro-ELISA yöntemi ile anti-HEV IgG ve anti-HEV IgM kitiyle (Genelabs Di- agnostics, Singapore) araflt›r›ld›. Gruplar aras› far- k›n önemi Ki-kare testiyle de¤erlendirildi.
BULGULAR
‹ncelemeye al›nan 78 gebe kad›ndan ikisi birinci trimest›r, ikisi ikinci trimest›r ve üçü üçüncü trimest›r olmak üzere, toplam yedi kad›nda anti- HEV IgG pozitifli¤i saptand› (%9.0). Kontrol grubu- nu oluflturan 25 kad›n›n 2 (%8.0)’sinde anti-HEV IgG pozitifli¤i saptand›. Gebe ve kontrol grubundaki hiçbir kad›nda anti-HEV IgM pozitifli¤i saptanmad›.
Kontrol grubu ile gebeler aras›nda anti-HEV sero- pozitifli¤i yönünden anlaml› fark yoktu (p> 0.05).
TARTIfiMA
HEV infeksiyonunun epidemiyolojisi hepatit A virüsü (HAV)’ne benzer. Ancak hepatit A çocukluk ça¤›nda s›k görülürken, HEV’ye ba¤l› hepatitler genç eriflkinlerde s›kt›r. Bu nedenle eriflkin yafl grubu özellikle endemik bölgelerde HEV bak›m›n- dan daha büyük risk alt›ndad›r. Eriflkin hastalarda HEV infeksiyonu hepatit A’da oldu¤u gibi selim seyretmektedir, ancak mortalite h›z› hepatit A’dan daha yüksektir. Erkeklerde ve gebe olmayan ka- d›nlarda bu oran %1-3’tür. Gebe kad›nlarda ise mortalite oran› %12-42 aras›nda de¤iflmektedir.
Özellikle ikinci ve üçüncü trimest›rda fulminan he- patit ve koagülopati sonucu ölüme neden olmak- tad›r (3). Gebelerde yüksek mortalite ile seyret- mesi, gebelik ça¤›ndaki kad›nlar için hastal›¤›n önemini artt›rmaktad›r. Gebelerde mortalite art›- fl›na ilave olarak, HEV’nin intrauterin geçifline ba¤l› olarak ölü do¤umlara ya da çocuklarda cid- di karaci¤er nekrozuna neden olabilmektedir (4).
Hepatit E Asya’da, Ortado¤u’da ve Kuzey Afri- ka’da endemiktir. Bu bölgelerdeki genç eriflkinler s›kl›kla HEV infeksiyonunu geçirmifltir. Adolesan öncesi dönemde anti-HEV seroprevalans› düflük olmas›na ra¤men yaflla birlikte %30-40’a kadar ç›- kar. M›s›r’da ve Hindistan’da üçüncü dekadda anti-HEV seroprevalans› %70’lere ulafl›r. HEV in- feksiyonunun endemik oldu¤u Ortado¤u ülkeleri- ne yak›nl›¤› sebebiyle özellikle Güneydo¤u Ana- dolu Bölgesi’nde daha s›k olmak üzere, ülkemiz- de bu infeksiyon endemik ve sporadik vakalar fleklinde görülmektedir (5,6). Türkiye genelinde HEV seroprevalans› %6.7 olmas›na karfl›n, Diyar- bak›r’da do¤urganl›k ça¤›ndaki kad›nlarda bu oran %34 olarak bulunmufltur (5,6).
Kurto¤lu ve arkadafllar› Van’da yapt›klar› çal›fl- mada gebelerde anti-HEV oran›n› %3.7, Alt›ndifl ve arkadafllar› ise Afyon bölgesinde bu oran› %8.1 olarak bulmufllard›r (7,8). Pakistan’da yap›lan bir çal›flmada, primigravidlerde ve üçüncü trimest›r- daki gebelerde HEV’nin daha s›k oldu¤u saptan- m›flt›r (9).
Bugün için HEV infeksiyonundan korunmak için pasif immünprofilaksi veya afl› ile aktif ba¤›fl›kla- ma olana¤› yoktur. Ancak aktif ba¤›fl›klamaya yö- nelik rekombinant afl› çal›flmalar› devam etmekte- dir. HEV infeksiyonunun yüksek oranda görüldü-
¤ü Nepal’de 44 gönüllü (22’sine 5 µg di¤er 22’sine ise 20 µg) üzerinde yap›lan çal›flmada 0, 1 ve 6. ay- larda 5 µg veya 20 µg rekombinant HEV afl›s› uygu- lanm›fl ve bu afl›n›n iyi tolere edildi¤i ve gönüllüle-
Gebelerde Hepatit E Seroprevalans›
Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 40-42 41
Yazg› H ve ark.
Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 40-42
42
rin hepsinde anti-HEV seropozitifli¤i geliflti¤i ra- por edilmifltir (10). Bu afl› rutin uygulamaya girdi-
¤inde endemik bölgelerde yaflayan seronegatif ge- belerin profilaksisinde faydal› olacakt›r.
Gebe kad›nlar›n, özellikle üçüncü trimest›rda, sal- g›n s›ras›nda daha s›k etkilendikleri ve prognozu- nun gebe olmayanlara göre çok daha kötü oldu¤u bildirilmektedir. Kaflmir ve Hindistan’da bir epi- demide birinci, ikinci, üçüncü trimest›r gebeler aras›nda atak oran› s›ras›yla %8.8, %19.4 ve %18.6 olarak bulunmufltur. Gebe olmayan kad›nlar ara- s›nda bu oran %2.1, erkeklerde ise %2.8 olarak ra- por edilmifltir (11).
Çal›flmam›zda her üç trimest›rda HEV seropreva- lans› aç›s›ndan anlaml› bir fark saptanmam›flt›r.
Gebe kad›nlarla kontrol grubundaki kad›nlar ara- s›nda da seroprevalans oranlar› birbirine benzer bulunmufltur. Çal›flmam›zdan elde etti¤imiz sonuç- lar gebeli¤in HEV infeksiyonuna yakalanma aç›s›n- dan ilave bir risk oluflturmad›¤› yönündeki bilgi ile uyumlu bulunmufltur. Ancak endemik bölgelerdeki gebelerin HEV infeksiyonundan korunmas› için hij- yen kurallar›na azami özen göstermeleri ve bu ko- nuda e¤itilmeleri gerekti¤ine inan›yoruz.
KAYNAKLAR
1. Aygen B. Hepatit E virusu. Willke Topçu A, Söy- letir G, Doğanay M (editörler). İnfeksiyon Hasta- l›klar› ve Mikrobiyolojisi. İstanbul: Nobel T›p Ki- tabevi, 2002: 1400.
2. Krawczynski K, Kamili S, Aggarwal R. Global epidemiology and medical aspects of hepatitis E.
Forum (Genova) 2001; 11: 166-79.
3. Köksal İ. Klinik bulgular, tan›, tedavi, korunma.
K›l›çturgay K, Badur S (editörler). Viral Hepatit 2001. 1. Bask›. İstanbul: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2001: 255.
4. Shahzad F, Atiq M, Ejaz S, Hameed S. Hepatitis E: Review of a disease endemic in Pakistan. J Pak Med Assoc 2001; 51: 166-9.
5. Aldeniz C, Çavuşoğlu Ş Altunay H ve ark. İstan- bul’da A ve E hepatitlerinin seroprevalans›. Viral Hepatit Dergisi 1998; 4: 31-6.
6. Ayaz C, Çümen B, Merdan S, Ar›türk S. Diyarba- k›r ili Bağlar semti 5 Nisan mahallesindeki 15-44 yaş doğurganl›k çağ›ndaki kad›nlarda anti-HEV pozitifliği. Viral Hepatit Dergisi 1996; 2: 127-30.
7. Kurtoğlu MG, Bozkurt H, Güdücüoğlu H, Bayram Y, Berktaş M. Van bölgesinde hepatit E virüs se- roprevalans›. 10. Klimik (Türk Klinik Mikrobiyo- loji ve İnfeksiyon Hastal›klar› Kongresi) Kongre Özet Kitab›. 15-19 Ekim Adana, 2001: 23/13.
8. Alt›ndiş M, Tan›r M. Afyon bölgesi gebelerde he- patit E virüs (HEV) s›kl›ğ›n›n araşt›r›lmas›. Viral Hepatit Derneği V. Ulusal Viral Hepatit Simpoz- yumu Program ve Kongre Kitab›. 9-11 Kas›m An- kara, 2000: 2.
9. Shams R, Khero RB, Ahmed T, Hafiz A. Prevalen- ce of hepatitis E virüs (HEV) antibody in preg- nant women of Karachi. J Ayub Med Coll Abbot- tabad 2001; 13: 31-5.
10. Emerson SU, Purcell RH. Recombinant vaccines for hepatitis E. TRENDS in Molecular Medicine 2001; 7: 462-6.
11. Doyuk Kartal E, Özgüneş İ. Hepatit E virüsü mik- robiyolojisi, patogenez, epidemiyoloji, klinik tedavi ve korunma. Usluer G (editör). A’dan Z’ye Akut Viral Hepatitler. Ankara: Güneş Kitabevi, 2002: 43.
YAZIfiMA ADRES‹
Dr. Halil YAZGI
Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›
ERZURUM
