• Sonuç bulunamadı

Konjuge Linoleik Asit: Kronik Hastalıkların Önlenmesi Ve Tedavisi Yönünden Değerlendirilmesi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Konjuge Linoleik Asit: Kronik Hastalıkların Önlenmesi Ve Tedavisi Yönünden Değerlendirilmesi"

Copied!
3
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

--- Beslenme ve Diyet Dergisi / JN utr and Diet 35(I):5-7/2007

KONJUGE LİNOLEİK ASİT: KRONİK HASTALIKLARIN

ÖNLENMESİ VE TEDAVİSİ YÖNÜNDEN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Ö Z E T

K onjuge linoleik asit (KLA) linoleik asitin çift b a ğ la rın ın p o z is y o n la r ın d a k i fa r k lılık la r ıy la oluşm uş polim erleridir. Temel kaynakları sığır, ko y u n g ib i b ü y ü k b aş h a y v a n la rın sü tle r i ve etleridir. D iyet eki olarak kim yasal yöntem lerle hazırlanmış kapsülleri sağlık ürünleri satan mar­ ketlerd e bulunm aktadır. H ayvan m odellerinde KLA nın bedende y a ğ birikimini azaltıcı, insülin direncini iyileştirici, tüm ör g elişim ini önleyici, in fla m a tu a r tep kileri d eğ iştirici etkilere sahip o ld u ğ u b e lir le n m e s in e k a r şın in sa n d a buna ilişkin y e te r li b ilim se l veri bulunm am aktadır. H atta bazı çalışmalarda insülin direncini olum­ suz yönde etkilediği bildirilmiştir.

A n a h t a r S ö z c ü k l e r : K o n ju g e lin o le ik a sit, insülin direnci, m etabolik sendrom

A B S T R A C T

C onjugated L inoleic A c id (CLA) Evuluation o f Its E ffe c ts in th e P reven tio n a n d Therapy o f C hronic Diseases

C o n ju g a ted lin o leic a c id (CLA) co m p rises a g roup o f lin o leic a c id isom ers in vo lved in its double bonds. The common dietary sources o f CLA are rum inant milk, m ilkproducts, b e e f and lamb. D ieta ry su p p lem en ts o f chem ically pre- p a r e d CLA are a v a ila b le in h e a lth p r o d u c ts stores. In anim al models, it has been reported th a t CLA ca n r e d u c e o r p r e v e n t a d ip o sity , improve insülin resistance, inhibit tumor devel- o p m e n t a n d m o d u la te in fla m a to ry reactions. H ow ever, there are n o t a d e q u a te evid ence in humans about the usefulness o f CLA in the pre­ vention or treatment o f chronic diseases. Even som e o f the fın ding s indicated that CLA has neg- ative ejfect on insülin resistance.

--- P rof. D r. Ayşe B A Y SA L *— E d itö rd e n

Key Words: Conjugated linoleic acid, adiposity, insülin resistance, metabolic syndrome.

GİRİŞ

Kimyasal Yapısı ve Kaynakları

Konjuge linoleik asit (KLA), çoklu doym am ış yağ asitlerinin n-6 serisinde yer alan lino leik asidin izom erleridir. L inoleik asit, 18 k arbon içeren bir yağ asididir ve 9-10 ve 12-13 karbon­ lar arasında 2 çift bağ bulunur. İki çift bağın tek metilen bağının oluşmasıyla konjuge linoleik asit ve izo m e rle ri oluşur. B ugüne d eğ in y a p ıla n analizlerde iki izom erinin biyolojik aktiviteye sahip olduğu rapor edilmiştir (1). KLA'nın başlı­ ca kaynakları; süt ve süt ürünleri, koyun, dana ve sığır etleridir. Kimyasal yöntem lerle hazırlanan preparatı diyet eki olarak piyasaya sunulmuştur. KLA’in süt ve etteki miktarları, hayvanın beslen­ me biçimine göre değişiklik gösterir. M eralarda yeşil otlarla beslenen h ay vanların e tlerin d ek i KLA miktarı 1.2 ile 12.5 mg/g et yağı arasında değişir. Çayır ve konsantre yemle beslenenlerde 3.2 ile 9.0, mısır-soya fasulyesi yemi ile besle­ nenlerde 6.8-7.8 mg/g et yağı düzeyindedir. İyi beslenen inek sütlerindeki KLA miktarı 20 mg/g süt yağı civarındadır. Hayvanın çayır ya da bak­ lagillerle beslenmesi KLA oluşumu ve depolan­ m asına zem in hazırlam aktadır. H ayvanın kas lifleri arasında yağ deposunun artması etin KLA miktarını artırm aktadır (2). A raştırm alarda kap­ sül şeklinde hazırlanm ış preparatları k u lla n ıl­ maktadır.

KLA’nın Sağlık Yönünden Önemi

Deney hayvanlan üzerinde yapılan araştırmalarla KLA’in fizy o lo jik e tk ileri ko nusunda b ilg iler

(2)

6 B A Y S A L A.

elde edilmiştir. Bunların başlıcaları; antikarsino- je n ik etk i, b a ğ ış ık lık işle v in in g e liştirilm e si, inflamasyonun azalması, astım riskinin azalması, ateroskleroz riskinin azalm ası, hayvan y a v ru ­ la rın ın b ü y ü m ele rin in h ızla n m a sı, yağ d e p o ­ larının azalması, kas kütlesinin artm ası, hiper­ tansiyonun ve diyabet belirtilerinin azalmasıdır. Ö zellikle sıçanlarda verilen doza bağlı olarak fizyolojik etkiler gözlenmiştir. KLA'm insanlarda bazı kronik hastalıkların önlenmesi ve iyileştiril­ mesi konusunda da araştırmalar yapılmaktadır.

İnsanlarda KLA'ın M etabolik Etkileri

Süt yağı doymuş yağ asitlerinden zengin olması nedeniyle koroner risk faktörleri arasında sayıl­ masına karşın süt ve ürünlerini çok tüketen bazı insanlarda bu tür bozukluklar gözlenmemektedir. B u n u n b ir n e d e n in in K L A o la b ile c e ğ i düşünülerek İsveçte çift- kör düzeninde bireylere 4-12 hafta süreyle günlük 2.2-4.2 g KLA kapsül­ leri ya da plaseb o v erilm iş, d eney sü re sin ce bireyler alışkın oldukları diyetlerinde değişiklik yapmamışlardır. Araştırmalar normal ağırlıklı ve bel çevre ölçüsü yüksek ve m etabolik sendrom tanısı konmuş bireyler üzerinde yapılmıştır. KLA e k le n m e s i B K İ ’in d e h iç b ir d e ğ iş ik lik y a p ­ m am ıştır. B unun y an ın d a üç ay lık u y g u lam a sonunda beden y ağ ın d a %3 azalm a o lm u ştu r (p<0.001). Ayrıca şişm an erkeklerde 4 haftalık K LA e k le n m e s iy le k a rın içi y a ğ k itle s in d e % 2’lik azalma görülmüştür. Üç aylık uygulam a ile bu azalm a % 3’e çıkm ıştır (3). Bu ve diğer bazı çalışmalarda ticari olarak hazırlanmış KLA eklenmesi HDL - kolesterolde düşüşe VLDL tri- açılgliserol düzeyinde yükselişe neden olmuştur. KLA eklenm esi şişm an m etab o lik sen d ro m lu b ire y le rd e in su lin d u y a rlılığ ın ı a z a ltm ış tır. A r a ş tır ıc ıla r bu v e r ile r in ış ığ ın d a K L A preparatının metabolik sendromun önlenmesi ve iyileştirilm esinde kullanılm asının yarar sağ la­ m adığını, bu konuda daha fazla araştırm aların yapılması gerektiğini belirtmişlerdir (4).

K anada kardiyovasküler h astalık riski a ra ştır­ m asında triaçilgliserol yüksekliğinin m etabolik sendrom için önemli risk faktörü olduğu belirlen­ m iştir. K adın ve erkek ler üzerinde y apılan ve

55000’den fazla insanı kapsayan 17 araştırm anın sonuçlarına göre tria çilg lise ro l d ü z e y in d e k i 1 m m o l/litre a rtış ın k a r d iy o v a s k u la r h a s ta lık risk in d e, H D L -k o le ste ro ld e n b a ğ ım s ız o la ra k erkeklerde % 14, k a d ın lard a % 37 a rtışa n ed en o ld uğ u g ö s te rilm iş tir (4). D iy e te K L A e k le n ­ m esinin tria ç lg lis e ro l d ü z e y in i a rtırıc ı o lm a sı neden iyle m eta b o lik se n d ro m u n ö n len m e si ve iyileştirilm esinde yarar sağlayam ayacağı v urg u­ lanm ıştır (5).

İn sa n la rd a K L A e k le n m e s in in b e d e n a ğ ır lığ ı ü z e rin e e tk is in e iliş k in y a p ıla n k lin ik ç a lı ş ­ m a la rın b a z ıla r ın d a o lu m lu e tk i g ö r ü lü r k e n , b a z ıla rın d a d e ğ iş ik lik g ö z le n m e m iş tir. T ip 2 d iy a b e tlile re g ü n lü k 6 g K L A k a p s ü lü v e r i l ­ diğinde plazm a K LA dü zey in d e artış ve beden ağırlığında azalış görülm esine karşın, diğer çalış­ m alarda herhan gi b ir d e ğ işik lik g örülm em iştir. G ü n lü k 1.4 -6 .8 g K L A e k le n m e s iy le b e d e n yağında azalm a gözlenm iştir. B unun yanınd a u ­ zunca bir süre K LA eklenm esinin yağ oksidasyo- nunda değişm e yapm adığını gösteren çalışm alar da bulunmaktadır. KLA’ın hayvan deneylerinde o b e z ite y i ö n le y ic i e tk isi n e d e n iy le , in s a n la ra KLA içeren preparat verilm esi için yeterli veri­ lerin bulunm adığı savunulm uştur (6).

T ip 2 d iy a b e tin b a ş ta g e le n k o m p lik a s y o n u kardiyovasküler hastalıklardır. D iy ab etlilerd ek i ö lü m le rin y a k la ş ık % 5 0 si k a r d i y o v a s k ü le r hastalıkla ilintilidir. Tip 2 diyabet sıklığının art­ m ası b ir anlam da k ard iy o v ask ü ler h a sta lık ların artm ası an lam ın a gelm ektedir. Tip 2 d iy ab e tin gelişim iyle ilintili insülin direnci kardiyovasküler hastalıkların riskini de artırm aktadır. D eney h ay ­ v a n la rın d a y a p ıla n a ra ş tırm a la rın s o n u ç la rın a göre KLA’nın insülin direnci ve b u nun la ilintili tip 2 diyabetin önlenm esi ve iyileştirilm esi için b ir a ja n o l a b i le c e ğ i d ü ş ü n ü le r e k i n s a n l a r ü z e rin d e a r a ş tır m a la r y a p ılm ış tır . A r a ş tır m a sonuçlan, K LA 'nın insülin duyarlılığı ya da p laz­ m a insülin düzeyini artırıcı etkisinin olabileceği­ ni b e lirtm e k te d ir (7 ). D e n e y h a y v a n la rın d a , m em e dokusunun gelişim i sırasında K L A eklen­ m iş diy etle b e sle n m e n in m em e k a n s e r risk in i azalttığı gösterilm esine karşın, insanlar üzerinde böyle bir etki yapıp yapm adığı hak kın da henüz bir bilgi bulunmamaktadır.

(3)

K onjuge L inoleik A sit: K ronik H astalıkların Ö nlenm esi ve Tedavisi Y önünden D eğerlendirilm esi 7

K LA eklenm esinin deney hayvanlarından elde edilen bulgulara benzer şekilde insanda IgA ve IgM konsantrasyonlarını artırdığı, allerjiyle ilin­ tili Ig E ’yi ise azalttığı bulunm uştur. Bu bulgu KLA’in antiallerjik özelliğe sahip olabileceğini işa re tle m e k te d ir (8). Bu bu lg u y u yorum layan araştırıcılar KLA’nın bağışıklık sistemi üzerinde­ ki etkisi konusunda daha çok araştırmanın yapıl­ ması gerektiğini vurgulamışlardır.

SO N U Ç V E Ö N E R İL E R

Konjuge linoleik asit (KLA), linoleik asidin çift b ağ ların ın po zisy o n ların d ak i değişikliğe bağlı izomerleridir. Bugüne değin iki tip izomer tanım ­ lan m ıştır. K o n ju ge lin o leik asid in tem el k ay ­ nakları büyük baş hayvanların (dana, koyun,sığır vb.) etleri ve sütleridir. Yaklaşık 20 yıl kadar ö n c e h a y v a n lifle rin d e n e k s tra k s iy o n la eld e edilen KLA’nın tüm ör karşıtı özelliğinin gözlen- m esiyle kim yasal yöntem lerle kapsül şeklinde p re p a ra tla rı h a z ırla n m ış ye d en ey h a y v an ları üzerinde yoğun araştırm alar yapılmıştır.

H a y v a n m o d e lle rin d e K L A ’nın b e d e n d e yağ birikim ini azaltıcı, insülin direncini iyileştirici, tü m ö r gelişim in i ö nleyici, inflam atör tepkileri m odüle edici etkilere sahip olduğuna ilişkin veri­ ler elde edilm iştir. Bu verilerden yola çıkılarak KLA’nın insanda da kronik hastalıkların önlen­ m esi ve iy ile ş tir ilm e s in d e e tk ili o la b ile c e ğ i varsayılarak diyet eki veya beslenme destekleyi­ cisi k ap sü l şe k lin d e p re p a ra tla rı h a z ırla n a ra k piyasaya sürülm eye başlanmıştır. Ancak insanlar üzerind e y apılan sınırlı sayıdaki araştırm aların sonuçlan hayvan deneylerinden elde edilen bul­ gu lan desteklem emektedir. Hatta günümüzün en

önem li so ru n u o lan in sü lin d ire n c i m e rk e z li m etabolik sendrom riskini artırıcı yönde etkili olabileceği bildirilmiştir. Öneriler doğrultusunda diyette yeterli m iktarda sütün yer alması insana K LA sağlayabilir. A yrıca k ırm ızı ve b eyaz et ayınm ı yapmadan diyette bir m iktar etin bulun­ ması da doğal beslenm enin bir yoludur. Bunun yanında yağda kızartmalar, beyaz tahıl ürünleri, tatlılar gibi enerjisi yoğun ürünlerin tüketim inin sınırlanması ve beden hareketinin artırılm asıyla m etabolik sendrom riski azaltılabilir.

KAYN AK LAR

1- Pariza MW, Park Y, Cook ME. The biologically aetive isomers of conjugated linoleic acid. Prog Lipid Res 2001; 40 :283.

2. Mir PS. McAllister AT, Scott S, et al. Conjugated linoleik acid-enriched beef produetion. Am J Clin Nutr 2004; 79 (supplement) 1207 S.

3. Riserus U, Sumedman A, Basu S, et al. Metabolic effects o f conjugated linoleic acid in Swedish experience. Am J Clin Nutr: 2004;79 (Supplement) 1146 S.

4. Hokans JE, Austin MA. Plasma triglyceride level is a risk factor for cardiovascular disease independent of high- density lipoprotein cholesterol level: a metanaly- sis o f population based prospeetive studies. J. Cardiovascular Risk 1996; 3:213.

5. Lamarche B and Desroches S. Metabolic syndrome and effect of conjugated linoleic acid in obesity and lipoprotein discover : the Quebec experince. Am J Clin Nutr 2004; 79 (suplement): 1149s.

6. Wang Y and Jones PJH. Dietary conjugated linoleic acid and body composition. Am J Clin Nutr: 2004;79 (supplement) 1153 S.

7. Riserus U, Keistin B, Armer P, et al. Treatment with dietary trans 10 vs 12 conjugated linoleic acid isomer- spesifıc insülin resistance in obese men with metabolic syndrome. Diabetes Care 2002; 25: 1516.

8. Shea M, B assaganya-R iera J, M uhede I CM. Immunomodulatory properties of conjugated linoleic acid. Am J Clin Nutr 2004; 79 (supplement) 1199.

Referanslar

Benzer Belgeler

Received: 27 April 2019; Accepted: 5 September 2019; Published: 7 September 2019    Abstract: Background and Objectives: The aim of this study was to investigate

In that, it provides general introductory information on each sample net- work and engages in individual level node analyses in which key players, their positions, positions

Austria is simply not like that!&#34; (Van der Bellen 2019) was a statement by Austrian President Alexander Van der Bellen after the Ibiza affair became public and

master of pedagogical Sciences Kazakh state women's pedagogical University, lelik_daur@mail.ru Almaty The Republic of Kazakhstan АҢДАТПА Бұл мақалада ерте

[r]

In addition, the bead- rim bowls among the vessel forms found in the debris of the pottery kiln in Liman Tepe have also been recovered in the transition layer from Early to

Shimin Geng, bu ifadeyi altı sir tokuz oguz äki ädiz käräkülüg bägläri bodunı şeklinde okumuş ve “Altı?, Sir, Dokuz Oğuz, İki Ediz‟in değerli beyleri ve halkı”

Çalışmamızda, IL-17 -152G/A polimorfizmi ile KSX hastalığı ara- sında istatistiksel olarak bir ilişki bulunamamasına rağmen; IL-17 serum düzeyi hastalarda sağlıklı