Türk Mikrobiyol Cem Derg (2005) 35:16-19
16 G‹R‹fi
Son 20 y›ld›r antibiyotiklere tedavideki geliflmelere ra¤men dirençli Gram-pozitif mikroorganizmalar›n s›kl›¤›ndaki art›fl sorun yaratmaktad›r (1). Stafilo-koklar, en s›k rastlanan infeksiyon etkenlerinden olup ilk olarak 1881 y›l›nda tan›mlanm›fllard›r. Deri ve mukoza lezyonlar›, yayg›n deri döküntüleri ile seyreden infeksiyonlar, sepsis ve endokarditler, be-sin zehirlenmeleri, sistem ve organ infeksiyonlar›
olufltururlar (2-4). Burunda S.aureus tafl›y›c›l›¤› in-feksiyonlar›n epidemiyoloji ve patogenezinde anah-tar rol oynamaktad›r (2,5,6). S.aureus insanlar›n %10-40’›nda, özellikle hastanede çal›flanlar›n ya da hastanede yatan hastalar›n %70’inde burun deli¤i mukozalar›nda tafl›n›r (4,7). Hastanelerde görevli sa¤l›k çal›flanlar›nda nazofaringeal tafl›y›c›l›¤›n çok yüksek olabilece¤i uzun süredir bilinmektedir (5). Bu çal›flmada hastanede 12 haftad›r staj yapmakta olan ö¤rencilerin burunlar›nda MRSA kolonizasyo-nunun araflt›r›lmas› ve staj yapt›klar› kliniklere göre kolonizasyon da¤›l›m›n›n belirlenip, sonuçlar›n
has-Ebelik-Hemflirelik Ö¤rencilerinin Burunlar›nda
Metisiline Dirençli Staphylococcus aureus Kolonizasyonunun
Araflt›r›lmas›
ÖZET
Bu çal›flmada Erciyes Üniversitesi Atatürk Sa¤l›k Yüksek Okulu Ebelik-Hemflirelik bölümü ö¤rencilerinden %85’inin, klinik stajlar› esnas›nda, burunlar›nda Staphylococcus aureus tafl›y›c›l›¤› ve metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) ko-lonizasyonu araflt›r›lm›flt›r. Burunlar›nda kolonizasyon saptanan ö¤rencilerin staj yapt›klar› kliniklere göre da¤›l›m› incele-nip hastanede staj› olmayan 21 ö¤rencinin sonuçlar›yla karfl›laflt›r›lm›flt›r. Hastane ortam›nda bulunan stajyer ö¤rencilerden beflinde (%5,9) hastane ortam›nda bulunmayan ö¤rencilerden birinde (%4,8) S.aureus burun tafl›y›c›l›¤› saptanm›flt›r. ‹zole edilen alt› S.aureus suflunun birinde (%16.7) metisiline direnç bulunmufltur.
Anahtar Kelimeler: Staphylococcus, metisilin direnci, kolonizasyon SUMMARY
Investigation of Methicillin Resistant Staphylococcus aureus Colonisation in Nose of Midwifery-Nursing Students In this study, nasal Staphylococcus aureus carriage and colonisation of methicillin resistant S.aureus were investigated in the clinical training of 85% students from Erciyes University Ataturk Health College Midwifery-Nursing programs. Distribution of the students with colonization according to the clinical departments was evaluated and then results were compared with 21 students who were not in hospital. Five of the clinical training students (5.9%), and one of the students (4.8%) who were not in the hospital were found to be as S.aureus carriers. One of the isolated S.aureus strain (16.7%) was resistant to methicillin. Key Words: Staphylococcus, Methicillin resistant, colonization
(*) Erciyes Üniversitesi, Halil Bayraktar Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu, Kayseri Müge O⁄UZKAYA ARTAN(*), Gülsüm Nihal ÇÜRÜK(*)
‹letiflim : Müge O¤uzkaya Artan
M. O¤uzkaya Artan, G. N. Çürük, Ebelik-Hemflirelik Ö¤rencilerinin Burunlar›nda Metisiline Dirençli Staphylococcus aureus Kolonizasyonunun Araflt›r›lmas›
17 tane ortam›nda bulunmayan ö¤rencilerle
karfl›laflt›-r›lmas› amaçlanm›flt›r. GEREÇ VE YÖNTEM Çal›flma grubu
Araflt›rmaya sa¤l›k problemi bulunmayan, t›p fakül-tesi hastanelerinde staj yapan 85 ö¤renci ve henüz hastane stajlar› bafllamam›fl 21 ö¤renci dahil edilmifl-tir. Stajer ö¤rencilerin klinik stajlar›n›n 12’inci haf-tas›nda burun sürüntüsü örnekleri al›nm›flt›r. Efl za-manl› olarak henüz hastane stajlar› bafllamam›fl ö¤-rencilerden de örnekler al›nm›flt›r.
MRSA ‹zolasyonu
Örnekler %5 koyun kanl› agara ekilerek 35ºC’da 24 saat inkübe edilmifltir. S.aureus identifikasyonu kan-l› agardaki koloni morfolojisi, Gram boyama, katalaz ve koagülaz testlerine göre yap›lm›flt›r (8).
Metisilin direnci NCCLS (National Committee for Clinical Laboratory Standarts) kriterleri do¤rultu-sunda Kirby-Bauer disk difüzyon yöntemi uyar›nca Mueller Hinton agar besiyerinde oksasilin (1μg) dis-ki kullan›larak saptanm›flt›r.
BULGULAR
Çal›flmaya kat›lan 85 ö¤rencinin 29’u dahiliye, 16’s› cerrahi, 22’si pediatri, 18’i kad›n-do¤um staj gru-bundayd› (Tablo 1). Kontrol grubu ise hastanede sta-j› olmayan ö¤rencilerden seçilmifltir.
Stajer ö¤rencilerden staj bafl›nda al›nan 85 örnek
de-¤erlendirildi¤inde beflinde (%5.9), kontrol grubu olarak al›nan 21 ö¤rencinin birinde (%4.8) S.aureus burun tafl›y›c›l›¤› belirlenmifltir (Tablo 2).
‹zole edilen alt› S.aureus suflunun birinde (%16.7) MRSA oldu¤u belirlenmifltir. MRSA cerrahi klini-¤inde staj yapan bir ö¤rencinin burun sürüntüsünden elde edilmifltir
TARTIfiMA
Yüz y›l› aflk›n bir süre sonra Staphylococcus aureus, hala insanlarda de¤iflkenlikler gösterebilen tehlikeli bir patojen olmaya devam etmektedir. Stafilokok in-feksiyonlar›, ister toplumda edinilmifl, isterse de has-tanede edinilmifl olsun, toplam mortalitede çok az bir de¤ifliklikle düzenli olarak artmaya devam etmifltir (11). Bir çok infeksiyondan sorumlu olan stafilokok-lar son y›lstafilokok-larda nazokomiyal infeksiyon etkenleri aras›nda önemli bir yere sahiptir (12).
S.aureus tafl›y›c›lar› hem kendileri hem de çevrele-rindeki kifliler ve özellikle hastanede yatanlar için potansiyel infeksiyon kayna¤› olmaktad›rlar (12). S.aureus burun tafl›y›c›l›¤›n›n prevalans›, diabetes mellitus, kronik böbrek yetmezli¤i, kronik dermatit gibi kronik hastal›klar, yafl, ›rk, bölgesel farkl›l›k, in-travenöz ilaç kullan›m›, hospitalizasyon, antibiyotik kullan›m› gibi birçok parametreden etkilenmektedir (5,13). Burunda S.aureus tafl›y›c›l›¤› infeksiyonlar›n epidemiyoloji ve patogenezinde anahtar rol oyna-maktad›r (6).
Stafilokok infeksiyonlar›nda temel sorun giderek ar-tan metisilin direncidir (5, 11). Metsiline dirençli S.aureus (MRSA) sufllar› ço¤ul antibiyotik dirençle-ri nedeni ile hastane infeksiyonu ve kontrolü için so-run yaratmaktad›r (1,11).
Hastane kökenli infeksiyonlarda, MRSA kökenleri hasta ve/veya personelin vücut floras›na, oradan da buruna yerleflerek yay›lmaktad›r; hastalarda predis-pozan faktörlerin varl›¤›nda yaflam› tehdit eden in-feksiyonlara yol açabilmektedir (6). MRSA tafl›y›c›-lar›, bulundu¤u hastane ortam›nda bu bakterilerin
Tablo 1. Araflt›rmaya kat›lan ö¤rencilerin staj gruplar›na göre da¤›l›mlar›
Tablo 2. Ö¤rencilerdeki S. aureus tafl›y›c›l›¤›n›n gruplara göre da¤›l›mlar›
Staj Gruplar› Say› % Cerrahi 16.0 22.0 Pediatri 18.0 29.0 Kad›n-Do¤um 21.0 15.1 Dahiliye 20.8 17.0 Kontrol 27.4 19.1 Toplam 106.0 100.0
Gruplar Ü reme Toplam
Va r Yok
n% n%
Staj grubu 5 (5.9) 80 (94.1) 85 Kontrol grubu 1 (4.8) 20 (95.2) 21 Toplam 6 (5.7) 100 (94.3) 106
Türk Mikrobiyol Cem Derg (2005) 35:16-19
18
yay›l›m›n› kolaylaflt›rarak tedavi alternatifi k›s›tl› ciddi klinik tablolara neden olurlar. Bu nedenle MRSA tafl›y›c›lar›n›n belirlenmesi ve izolasyonu in-feksiyon kontrol yöntemlerinin temel basamaklar›n-dan birini teflkil eder (14).
Sa¤l›kl› kiflilerde MRSA’n›n burun, bo¤az ve deride kolonizasyonu %20-50 aras›nda de¤iflmektedir. Bu-runlar›nda MRSA tafl›yan kiflilerde stafilokok infek-siyonu görülme s›kl›¤›n›n metisiline duyarl› S.aure-us (MSSA) tafl›y›c›s› olanlardan dört kat daha fazla oldu¤u bildirilmektedir (15).
Ülkemizde bildirilen oranlara göre MRSA s›kl›¤› % 9-45 aras›nda de¤iflmekte olup, ortalama %30±5 dü-zeyindedir (16).
Bu çal›flmada nasal S.aureus tafl›y›c›l›¤› (NSAT) ora-n› % 5.7, MRSA kolonizasyonu %16.6 oraora-n›nda be-lirlenmifltir. Mutlu ve ark. (17) Kocaeli Üniversitesi Araflt›rma ve Uygulama Hastanesi personelinde yap-t›klar› bir çal›flmada, 187 hastane personelinin burun kültürlerinde 27 (%14) NSAT belirlemifller, sufllar-dan birinde (%4) metisilin direnci belirlemifllerdir. Özkütük ve ark.(18) 685 askeri personelde yapt›kla-r› çal›flmada %6,86 NSAT, %4,6 MRSA izole ettik-lerini bildirilmifllerdir. Kantarc›o¤lu ve Yücel. (10) hasta refakatçileri ve ziyaretçilerinin burun ve elle-rinde metisiline dirençli S.aureus tafl›y›c›l›¤›n› %16.3, NSAT oran›n› ise %21.3 olarak belirlemifl-lerdir. Güner ve ark. (19) hastanede staj yapmakta olan IV ve III. S›n›f t›p fakültesi ö¤rencilerinde yap-t›klar› bir çal›flmada MRSA kolonizasyonunu %6-9 olarak belirle-mifllerdir.
Tafl›y›c›l›k oranlar›nda elde edilen de¤iflik sonuçlar, seçilen popülasyonlar aras› farkl›l›klardan veya yö-resel farkl›l›klardan kaynaklanabilir.
Epidemik olmayan sufllarla kolonize tafl›y›c›lar›n te-davisi önerilmedi¤inden, MRSA kolonizasyonu olan ö¤renciye herhangi bir tedavi uygulanmam›fl olup in-feksiyon önleme kurallar› hakk›nda bilgiler verilmifl-tir. Sa¤l›k personelinin e¤itimi hastane infeksiyon zincirinin k›r›lmas›nda oldukça önemli bir yere sa-hiptir. El y›kama en basit ve en etkin yöntemdir. Özellikle ebelik-hemflirelik ö¤rencileri kliniklere ç›kmadan önce bu konularda bilgi verilmesi
infeksi-yon kontrolü aç›s›ndan oldukça önemlidir. KAYNAKLAR
1. Salto¤lu N: Streptograminler. "Eraksoy H, Yenen O.fi (eds): ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji", s.253, Klinik Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Derne¤i Yay›n› No.19, ‹stanbul (2000).
2. Gündefl S G, Yaz›c› S: Metsiline dirençli stafilokok in-feksiyonlar›nda farkl› tedavi stratejileri, Sendrom 12: 12 (2000).
3. Levinson W, Jawetz E: Gram-Pozitif Koklar. "Özgü-nen T (ed): T›bbi Mikrobiyoloji ve ‹mmünoloji" s.97, 7.bask›, Günefl Kitapevi, Ankara (2004).
4. Bilgehan H: Klinik Mikrobiyolojik Tan›. s.496, 2.bas-k›., Bar›fl Yay›nlar›, Fakülteler Kitapevi, ‹zmir (1995). 5. Ünal S, Aflç›o¤lu Akhan S: Stafilokok ‹nfeksiyonlar›. "Topçu AW, Söyletir G, Do¤anay M (eds) : ‹nfeksiyon Hastal›klar›" s.773, Nobel T›p Kitapevleri, ‹stanbul (1996) 6. Kluytmans J, Belkum AV, Ve r b rough H: Nazal carria-ge of Staphylococcus aureus: Epidemiology, underlying mechanisms and associated risks. Clin Microbiol Rev 10:505 (1997)
7. Özgüven V: Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji. s.103, Atlas Kitapç›l›k, Ankara (2000).
8. Kloos WE, Bannerman TL: Staphylococcus and Mic-rococcus. "Murray PR, Baron EJ, Pfaller MA, Tenover FC, Yolken RH (eds): Manual of Clinical Microbiology" , p 282, 6th. ASM Press (1995).
9. NCCLS: Performance Standarts for Antimicrobial sus-pectibility Testing; 11 th Informational Supplement M100-S11, National Committe for Clinical Laboratory Standarts, Wayne (2001).
10. Kantarc›o¤lu A S, Yücel A: Hasta refakatçilerinin ve ziyaretçilerinin el ve burunlar›nda metsiline dirençli Staphylococcus aureus tafl›y›c›l›¤›n›n araflt›r›lmas›. Cer-rahpafla T›p Derg 33:97 (2002)
11. Lowy FD: Staphylococcus aureus infections, N Eng J Med 339: 520 (1998)
12. Gürler N, Töreci K: Stafilokoklarda antibiyotiklere direnç geliflimi ve yaratt›¤› sorunlar. ‹nfek Derg 4: 699 (1990)
13. Gül M, Ç›ragil P, Aral M: Kahramanmarafl Sütçü ‹mam Üniversitesi T›p Fakültesi hastane personelinde bu-run ve el Staphylococcus aureus tafl›y›c›l›¤›. Ankem Derg 18: 36 (2004)
14. Öncül O, Erdemo¤lu A, Özsoy M F, Altunay H, Er-tem Z, Çavuflo¤lu fi: Hastane personelinde nazal
Staph-M. O¤uzkaya Artan, G. N. Çürük, Ebelik-Hemflirelik Ö¤rencilerinin Burunlar›nda Metisiline Dirençli Staphylococcus aureus Kolonizasyonunun Araflt›r›lmas›
19 ylococcus aureus tafl›y›c›l›¤›. Klimik Derg 15: 74 (2002)
15.Lee Y, Cesario T, Pax A, Tran C, Ghouri A, Thrupp L D: Nasal colonization by Staphylococcus aureus in acti-ve, indepent, community seniors. Age and Ageing 28: 229 (1999).
16. Çetinkaya fiardan Y: Metsilin dirençli Staphylococ-cus aureus infeksiyonlar›n›n epidemiyolojisi ve kontrolü. Hast ‹nfeks Derg 4: 205 (2000)
17. Mutlu B, Gündefl S, Kolayl› F, Karadenizli A, Ta n-sel Ö, Coflkunkan F, Vahabo¤lu H: Hastane personelinin burun kültürlerinden izole edilen Stafilokok türlerinin me-tisilin duyarl›l›¤›. Klimik Derg 14: 159 (2001).
18. Özkütük A, Özdemir S, Ergon C, Yulu¤ N: Askeri personelde metisiline dirençli Staphylococccus aureus bu-run tafl›y›c›l›¤› prevalans›. ‹nfeks Derg 17:285 (2003). 19. Güner Ç, Karadenizli A, Yavuz CI, Kolayl› F, Befler E: T›p fakültesi IV. s›n›f Ö¤rencilerinin bo¤az ve burun kültürlerindeki metisiline dirençli Staphylococcus aureus kolonizasyonunun klinik stajlara göre da¤›l›m›. Türk Mik-robiyol Cem Derg 32: 40 (2002).
