p .
jaJ I
1 AĞUSTO S 1989
b
AHMET HAŞİM, SIK SIK "AŞK ADINI VERDİĞİ
GÖNÜL SITMALARINA" TUTULMAKTADIR.
İZMİR'DE ZENGİN BİR AİLENİN HOPPA, ŞIMARIK,
OYNAK KIZINI BİR PERİ KIZI SANIR:
İSTANBUL'DA HER AKŞAM ON SEKİZ
VAPURUYLA MODA YAKINLARINDAKİ
YALNIZLIKLAR EVİNE DÖNÜYORKEN, BU KEZ
D E
VAPURDAKİ KIZA ÂŞIK OLUR
Akşam,yine akşam, yine akşam
| A L İT Z iy a U şa k lıg ll, A h m e t ; H a ş im 'i Reji id a re s in d e tanır. H a ş lm o ra d a ç a lış m a y a b a ş lar. Halit Z iya, H a ş im ’in g ö z lerine şa şa r, bu g ö z le r her za m a n hareketlidir. E llerinde, y ü zü n d e , b ü tü n b e d e n in d e b o y u n a ürperm eler g e z in m e k tedir. A ş k - ı M e m n u ro m a n c ısı: — B u g e n ç g e r g in bir k e m a n teli g ib i. Y a ş a m a n ın k ü ç ü k b ir ç a rp ış ı ile k o p a c a k k a d a r gergin... d iy e d ü ş ü n m e k te n k e n d in i alamaz.
G e rg in k em a n teli h içb ir şe y d e n m e m n u n kalm az, o ra d a n o ra y a d o la şır. B ir y a n d a n d a H alit Z ly a 'y ı her fırsa tta ve bol b ol ö v m e k te dir. H alit Z iy a ö v g ü le r k a r ş ıs ın d a artık kızarıp b o z a rm a y a b a ş la m ış tır ki, A h m e t H a ş im bu k e z tu tu m d e ğ iştirir, H alit Z ly a ’n ın b ir rom a n tefrikasını g ü lü n ç b u ld u ğ u n u yazar “ B a n a yal n ızca e s k i bir budala,
i
D iy e n b u g ü n k ü b e ş e r " dizelerinin şairi zaten b ö yle h e p birdenb ire tu tu m d e ğ iştirm e k te , en y a k ın la rın ı g ö z ü k a p a lı a lın g a n lık la rla y o k sa ym a k ta d ır.A h m e t H a ş im ’i G a la ta sa ra y M e k te b i'n d e n tan ıyan A b d ü lh a k Ş ln a s i, o z a m a n la r B e y o ğ - lu 'n d a kitapçı d ü k k â n la rın d a satılan m avi kaplı k ü ç ü k F r a n s ız c a e d e b i kitap ları hatırlar, ş iir le, hatta ünlü p iyeslerin o ku n m a sıyja, ünlü a k tör ve ak tristlere d u y u la n m e ra kla g e ç m iş o z a m a n la rd a H a ş im 'ln d e a k ş a m ve özellikle g e c e y e tutkular, tutkunluklar b e sle d iğ in i s ö y ler. A h m e t H a ş im “ b u tabiat iç in d e ilk rü y a larını d u y m a y a ” b a şla m ıştır. Ş a ir d a im a g ö r kem li ay ışıkları ortasında, ç o k k ü ç ü k y a ş t a y ken k a y b e ttiğ i a n n e sin i, a k ş a m sa a tle rin d e ç o ğ a la n h asre t ve gurbet d u y g u la rın ı a n m a k tadır. “ K a d ın se sle ri, k ö p e k se sle ri, g e c e n in y e is in e a ğ la y a n b ir b ü lb ü l s e s i " bu ilk ş iirle re e ş lik e tm e y e d ir.
A hm et Haşim, şiirinin şakaya
alınmasına taham m ül edemedi
ği gibi çevresindeki okur yazar
kişilerden de kaçardı
Ş iiri y a ş a d ığ ı d ö n e m d e h e p biraz ş a ş ır t ı cı bulunacaktır. E s k i B a ğ d a t vilayetim izde g e ç e n ç o c u k lu k günlerind e A h m e t H a şim bir s o k aktan diğerine, evle rd e n evlere, biraz e g z o tik bir orta m d a kız ç o c u k la rın ın b ellekteki iz b ıra k m ış haya lle rin i ilk a ş k d u y g u la r ı d iy e ta nım la rm ış. O hayallere, s o n r a d a n b a ş k a h a yaller de k a rışa c a k , haya lle rin izlenim leri ş i i rinde renk ve s e s ö rg ü le riy le s ü r ü p g id e c e k
tir.
Y a k u p K a d ri ş ö y le id d ia eder:
“ A h m e t H a ş im ’d e m u tla k a b izim b ild iğ i m iz b e ş d u y u d a n e n az iki tane fazla sı vardı. Ç ü n k ü , gözleri, b ir m anzarada, bizim g ö r m e d iğ im iz şe yle ri
görüyordu.
Ç ü n kü , b u rn u ,bir
ç iç e k t e n b izim a la m a d ığ ım ız k o k u la n atıyor du. Ç ü n k ü k u la k la n , b izim c a n s ız ve s e s s i z sa n d ığ ım ız şe y le rd e n s e s alıp d in le m e sin i b i liy ord u .”
KAHVE ARKADAŞLARI VE
SİMGELER
A h m e t H a ş im ş iirin in ş a k a y a a lın m a s ın a taham m ül ed e m e d iği gibi ç e v re s in d e k i o k u r yazar kişilerden de kaçar. M e m u riy e t h a y a tın d a h iç b ir zam an rahat y a ş a y a b ile c e ğ i im k â n lar edinem ez. Şiirlerin e s im g e o lu p o lm a d ığ ı e p e y ta rtışıla b ile ce k sim g e le r se rp iştirirke n , m ah a lle kahvelerine dadanır. A b d ü lh ak S in a s ı b u ik in c i ve gizli m ah a lle k a h v e si ilişk ile rin d e kırılgan H a ş lm 'in yerine “küfürbaz, şakacı, g ü rü ltü c ü , k a h k a h a c ı, h e c c a v " H a ş im 'i g ö rü p o n d a iki ayrı k iş ilik sap ta ya ca k tır. A h m e t H a ş im k a h v e a rk a d a ş la rıy la s ö y le ş ir k e n “ fazla aç ık k e lim e le r k u lla n m a k t a n h iç ” çekinm ez: k a h v e d e k ile r d e o n u n içli ş iirle rin d e n h iç h a bersizd irler.
N e var kİ ş a ir e v in e d ö n ü p — d o ğ r u s u k im s e ne re d e o t u r d u ğ u n u , n a s ıl y a ş a d ığ ın ı pek b ilm e m ek ted ir— y a p a y a ln ız k a ld ığ ın d a İn s a n içine ç ık a m a y a c a k k a d a r k e n d in i çirk in bulur, hele kad ınların k e n d is in d e n h iç m i h iç h o ş lanm ayacakları k a n ıs ın a varır. “ M e r d iv e n ” ş a irinin kadınlarla iliş k is i h e p b u ç ir k in lik s a p la n tısıy la bir arada, İç içe a n ıla g e lm lştir.
A slın d a mavi gözlü, p e m b e -b e yaz tenli, ne fazla yak ışıklı, ne aşırı çirkin, h e rk e s g ib i bir g e n ç adam dır. B u n u n la birlikte d a h a yirm i al- tısın d a y k e n sa çla rı d ö k ü lm e y e b a şla m ış , y ü z ü n d e k ırışık lar belirm iş, g ö v d e s i g e n ç liğ in i yitirir olm uştur. H a ş im s a b a h la ra k ad a r a y n a b a şın d a durur, y ü zü g ö zü İçin u m a rsız ç a re ler aranır. Y a k u p K a d ri'y e gizini açıklam ak ta n k a çın m a m ıştır:
Tanınm ış bir kuruluşta çalışan saygın bir hanım, A hm et
Haşlm'in şehvet nöbetlerini apaçık tecavüz, tasallut sayar,
kuruluşun m üdürühe şikâyet eder. Eş, d ost sayesinde
büyük bir rezalet önlenir
f e h
-— O n u şö y le , h a y a lim d e bir t a sh ih e d e yim, dedim . M e s e la alnım ı d a h a m untazam bir şe k le soktu m . K afam ı le p isk a saçlarla örttüm. Y a n a ğ ım d a k i H a le p ç ıb a n ın ı hazfettim . A ğ z ı m ı ufalttım , ç e n e m i incelttim . G e n e bir ş e y e b e n ze m e d i. A n la d ım ki b u k afayı k ö k ü n d e n k e s ip atm a k ta n b a ş k a ça re yok.
A b d ü lh a k Ş ln a s i o H a le p ç ıb a n ın ın y a n lış b ilin d iğ i k a n ısın d a d ır. H a le p ç ıb a n ı d e ğ il, bir k a z a d a n arta k a lm ış iz...
Haşlm'in daha yirm i altısınday-
ken saçları dökülm eye başla
mış, yüzünde kırışıklıklar belir
miş, gövdesi gençliğini yitirir
olm uştur
T o p lu m y a ş a m ın d a sivrile m e m e sin e yerin d iğ i kadar, “ tabiatın d a g a d r ın a ” u ğ r a d ığ ı d ü şü n c e s in d e d ir, artık d ü ş s e l bir S a lo m e 'n in ç ı k a g e le re k b u ş e k ils iz b a ş ı u ç u r tu v e r m e s in i H a ş im b o ş yere n ice za m a n la r bekler. G e lge - lel'ım s ık s ık “ a ş k a d ın ı v e rd iğ i g ö n ü l sıtm a la n n a ” d a yakalanm aktadır. İzm ir’d e ze n gin bir ailenin hoppa, şım arık, o y n a k kızını bir peri kızı sanır. İs t a n b u l'd a her a k ş a m o n s e kiz v a p u ru y la M o d a y a k ın la rın d a k i y a ln ız lık lar evine d önüyorken. bu kez de vapurdaki kıza â ş ık olur. A rtık v a p u rd a ki kızla ra st la şın c a y a k a d a r ye rin d e duram az, h u zu rsu z lu k ta n ç ıld ı rır, is k e le d e k i b irk a ç k elim e lik bir k o n u ş m a bir g ü n ü n s o n u n d a tek m utluluk olur, ikide bir d e t e k ra rla n a n b u d ü ş s e l g ö n ü l s e rü v e n le ri n in y a n ı s ır a “ izd iv a ç b u h ra n la rı” d a s ö z k o n u s u d u r .
B ir g e n ç k ızı p e k b e ğ e n m iş , a rk a d a ş ı bir h a n ım d a n evlilik için aracılık e tm e sin i rica et m iş. A r a c ılık e d e c e k h a n ım g e n ç kızın e v in d e ü s t k ata a lın ırk e n , alt katta b ir a ra g ö r ü l m ü ş o la n H a ş lm k a y b o lu v e r in S o n r a in a n ıl m a z m ırın k ırın la r d ö k tü re ce k tir: — A ş a ğ ı kattaki g e n ç k ızın a n n e s in in ne a c u ze o ld u ğ u n u g ö r d ü m . B irk a ç s e n e s o n r a k e n d is in in d e n e o la c a ğ ın ı a n la y ın c a k o r k u d a n kaçtım !
USKUMRU DOLMALARI...
Y a k u p K ad ri nin a n n e s iy le k ız k a r d e ş ı de evlilik k o m e d y a s ın d a rol alırlar. O nlar, A h m e t H a ş i m ’in b e ğ e n d iğ i ye n i g e lin a d a y ı için, A k s a r a y ’d a bir eve gid erler; k ızın a n n e s iy le g ö r ü ş ü p k o n u şu rla r, s ö z kesilir; fakat A h m e t H a ş im a n s ız ın cayar. Y a k u p K a d ri B e y in kızkar- d e şin e , e v le n m e k is t e d iğ i g e n ç k ızın y a p m a m e y v e le rd e n b r o ş u n u u z u n u z a d ıy a çe k lşti- recektlr. E fe n d im , b u kız g ö ğ s ü n e n e d e n ö y le m eyved en b ro şla r ta km a kta d ır? Ü ste lik ik in ci bir s e b e p d a h a v ar ki. iz d iv a ç o n d a n d o la y ı d a s u y a d ü ş ü y o r. M ü s t a k b e l k a y ın v a lid e n in in c e c ik b o y n u k o n u ş u r k e n uzuyor, iç in d e n s u b o ş a la n b ir ib riği an d ırıy or. H a ş im b ö y le ib rik k ılık lı bir k a d ın la n a s ıl a y n ı e v d e y a ş a y a c a k t ır?A hm et Haşim, kahve arkadaşla
rıyla söyleşirken, "Fazla açık ke
limeler kullanm aktan hiç" çe
kinmez; kahvedekiler de onun
içli şiirlerinden hiç habersizdir
ler
K a h v e a rk a d a ş la rıy la s e r e s e r p e k o n u ş a n H a ş lm 'in k a d ın ve a ş k k o n u s u n d a ik in c i k iş i liği is e b a m b a ş k a tezah ü rle r g ö ste re c e k tir. A b d ü lh a k Ş in a s i y in e hayretle görec e ktir:
“ B e y o ğ lu 'n d a k i F r a n s ız K ü t ü p h a n e s in in s a tıc ıs ın ı yo lu n k a rşı tarafından biraz g ö r e b il m ek isteyen, fakat k e n d is i g ö r ü lm e s in d iye d ü k k â n ın iç in e g irm e y e re k k a ç a n H a ş im , ç a lış tığ ı bir-iki m ü e s s e s e d e , m e m u r k a d ın la rla t a n ış ın c a o n la rla g ö r ü ş m e s i bir nevi rezalet
o lu v e riy o rd u . H a ş lm ’in k e n d is i her z a m a n İki b ü y ü k tezat iç in d e k a lıy o rd u . Y a s e v d iğ i k a d ın la rın y a n la r ın d a n k a ç m a k ih t iy a c ın ı d u y u yor, sa tıcı d ü k k â n ın d a g ö r ü lm e k te n ç e k in iy o r veya k a d ın la rın y a n ın d a de rh al bir ş e h e v i m ü n a se b e t ihtiyacın ı d u y u y o rd u . B u m ü n a sa b e t- te b u lu n d u ğ u kad ınlara h e m e n bir tec avü z v a ziyeti a lıy o rd u .”
K a ç ın c ı n iş a n la n m a y s a , b u k ez B o ğ a z iç i- li bir kızla n iş a n la n a n ş a ir k e sin lik le e v le n m e k niyetindedir. Bazı a k şa m la r B o ğ a z iç i’ndeki y a lıya gelir, y e n ilir içilir, d a h a s ı, aile ya rın ö b ü r g ü n dam atları o la c a k A h m e t H a ş im 'i g e c e y a t ısın a atıkoyar.
Zavallı k ayınvalid e adayı, m id e s in e d ü ş k ü n H a ş im ’i m e m n u n e tm e k iç in k olla rı s ıv a m ış, o g e c e leziz u s k u m r u d o lm a la rı ik ram e t m iş tir. H a ş im d o lm a la rı s ilip sü p ü rü r, elinize s a ğ lıkları d ilin d e n d ü ş ü rm e z , erte si s a b a h parde- s ü s ü n ü s ırt ın a g e ç irip v a p u ra k oşa r. T a m k a r ş ıy a g e ç e r k e n p a r d e s ü n ü n c e b in d e k i k â ğ ıd a sarılı p a ke ti fark e decektir: Ü ç u s k u m r u d o l m a s ı! D o lm a la r h e m e n d e n iz e fırlatılır, n iş a n b ozulur, B o ğ a z iç i'n e a d ım atılmaz...
Akıllara durgunluk verici duyar
lı aşklar ve cinnet kertesindeki
şehvet nöbetleriyle bir gelgite
kapılm ış bu hayat, H aşim ’i pek
erken yaşta ölüm le yüz yüze ge
tirecektir
T e k ra r şe h v e t nö b e tle ri! T a n ın m ış bir k u r u lu ş t a ç a lış a n s a y g ın b ir h a n ım A h m e t Ha- ş im ’in n öbetlerini a p a ç ık tecavüz, ta sa llu t s a yar, k u r u lu ş u n m ü d ü r ü n e şik â y e t eder. Ş a irin evini g ü ç b e la b u la n bir p o lis k a p ıyı çalar, k a r ş ıs ın a H a ş im çık ın ca :
— H a ş im E fe n d i s iz m i s i n i z ? S i z bir k a d ı nı ö ld ü rm e k is tiy o r m u s u n u z ? d iy e sorar.
A ra y a e ş d o st girecek, m e se le rezaletin k ı y ıs ın d a n k ö ş e s in d e n d ö n e c e k tir.
“A k ş a m , yin e a k şa m , y in e akşam ...
I
B ir s ırm a k e m e rd ir s u y a b a k s a m . ”A k ılla ra d u r g u n lu k verici d u y a rlı a ş k la r ve c in n e t k e r t e s in d e k i şe h v e t n ö b e tle riy le bir g e lg ite k a p ılm ış b u hayat, p e k e rk e n yaşta, ö lü m le y ü z y ü ze g e le c e ktir. D o k t o r la r A h m e t H a ş im 'e k a lb in in y o r u lm a m a s ı iç in h e r şeyi, elb ette a ş k ı d e y a s a k la m ışla rd ır.
NİHAYET EVLİLİK...
A b d ü lh a k Ş in a s i bir a k ş a m üzeri a ğ ırla şa n h a s ta y ı ziyare te gid er. " K a r y o la d e ğ il, b ir k e revet ü s t ü n e y a p ılm ış g ib i b ir yatak. Y a n ın d a , ü s t ü ç iç e k le rle , k â ğ ıtla r ve k ita p la rla d o lu bir k ü ç ü k m a sa , iki k oltu k , b ir k a ç s a n d a ly e . Ü s tü n d e k i s a k s ıd a bir ç iç e k d u ra n bir s o b a ve ü s t ü n d e a y n a s ıy la bir k o n s o l. G a y e t m a h a lli e ş y a s ıy la küçük, p ek m ütevazı, tem iz bir o d a ." A h m e t H a ş lm burad a, 4 H a z ira n 1933 t a rih in de öle ce k tir.
B ir sü re ö n c e tanıştığı, a sıl adı Zarife yken, k e n d is in e H a ş im 'ın taktığı a d la G ü z in H a n ım şaire b a km a ktad ır,
G e lg e le lim a ş k d u y g u s u n u b ü t ü n b ü t ü n e silip s ü p ü r e c e k b ir h a ld e d ir şair. G ö zle ri s a n ki k ü ç ü lm ü ştü r, y ü zü re n k siz ve k a n s ız k a lm ış tır. B e n z in i ö lü b e n z in d e n ayırt e d e m e z sin iz . O k a d a r u ç u k ! A ğ z ı a d e ta s iy a h la ş ıp bir ö lü ağzı o lm u ş , d u d a k la rın a s ö n m ü ş ate şle rin kül rengi g e lip o tu rm u ştu r. G ö v d e s i in c e lip k u ru yarak. ö lü m e İyic e ya k la şm ıştır. B ir za m a n la r h e rk e sle re g ü c e n m i ş ve h e rk e s le ri d e a ğ ır sö v g ü le rle d o n a t m ış k e n ş fm d i s e v e c e n liğ e m uhtaçtır. R u ş e n E ş r e f l e A b d ü lh a k Ş l n a s i - ye b irer r e s m in i v e rm e k ister. Y a k u p K a d r i' ye y a d ig â r o la ra k k ıym e tli bir s e c c a d e g ö n derm iştir.
B u n la r d a birer ö lü m h a zırlığı d e ğ il m id ir ? O türden bir d ü ş ü n c e ve iste k le G ü zin H a n ım la r e s m e n n ik â h la n ır. O n a d a k e n d is in d e n s o n ra d u llu k m a a ş ı kalacaktır...
İn c e taze k adınlar, h ic ra n ı d u y u lm u ş a ş k lar, s e v g ilin in d u d a ğ ın d a k i alevi ç a ğ rıştırır k a ranfil. ge ce, ayışığı, yin e sevdalar, yin e tu tk u n lar, b ir g ü n ü n s o n u n d a belire n — ve m u tla k a cinsel y aln ızlık la d a s a rm a ş d o l a ş — arzu, h e p s i u s u l u s u l çekilir.
Ö lü m ü n e Halit Z iy a d a yanar: “ O n u n g e n ç yaşta ö lü m ü n e e n ç o k y a n a n la r ve a n ıla rd a o n u n a d ın ı s o n T ü rk ş a irle rin in e n y ü k s e k le rinden - N e k ad a r az!..— biri olarak s a k la y a n lar a r a s ın d a b e n d e v a n m .” >
BOĞAZİÇİ'NDE YALNIZLIK
AVUKATINIZ
Çınarlı köyüne su
bekliyoruz
Mürefte’in Çınarlı köyünün çektiği ıstırap, bir süre önce gene bu köşede, “ 9 çeşmesinden 9 yüdır 9 damla su akm ıyor” başlığı altında yayınlanmış tı, ama seçim arifesi dışında bu konuyla ilgili kö yümüze kimse gelmedi. Köyümüz kurulduğundan bu yana doğal 2 çeşme ile idare ediliyor. Sonradan yapılan 9 çeşmeden ise hiç su akmıyor. Bunca za man 2 çeşmenin suyu ile idare ettik, ama artık nü fusumuz çoğaldı, şartlar değişti, su yetişmez oldu. Üstelik bu iki çeşmenin de suyunda mikrop bulun du, içilmesi ve kullanılması sağlığa zararlıdır diye rapor düzenlendi. Ne yazık ki, biz içmek ve kul lanmak zorundayız.
İlgililere sesleniyoruz:
Bizi sadece seçim zamanı mı hatırlıyorsunuz? Sa dece o zaman mı “ sevgili vatandaşlarız?” K ö y ü müze yetecek suyu, 2 kilometre uzağımızda kuyu kazarak elde ettik ama suyu köye getirecek imkânı mız yok. Bu kuyudan ve doğal kaynaklardan su te min etmek için yaz kış çok zorluk çekiyoruz. Biz tarla, bağ, bahçe çalışarak geçimini sağlayan insan larız. Her aileden bir kişi gece gündüz su temin et mek için uğraşıyor. Hele yaşlıların ve kimsesizlerin hali çok kötü.
Artık yönetimin bizim sorunumuzla acilen ilgi lenmesini bekliyoruz. Çınarlı köylüleri-Tekirdağ
Mezarlıklar, panayır
yeri gibi...
En temiz, en bakımlı olması gereken yerlerden biri olan mezarlıklarımız, ne yazık ki bakımsız. Özel likle bayram günleri, mezarlıklar (kaybettiğimiz ya kınlarımızı hüzünle, rahmetle, saygıyla andığımız bir yer olmaktan çıkıyor, adeta panayır yerine dö nüyor. ölülerimizin huzur içinde yatabilmeleri için onlara gereken saygıyı göstermeli, mezarlıklarımızı çok temiz tutmalıyız. Seyhan G ökçek-Bakırköy
Olur
iş değil
Kararnamede
değişildik
yapılmalı
30.12.1988 tarihinde çı kartılan kanun hükmündeki bir kararname üe emniyet teş kilatında çalışan personelin bir kısmına bir üst maaş de recesine terfi etme im kânı ta nındı. Y an kademelerin so nunda kalan eski kıdemli me m ur ve amir sınıfındaki gö revliler bir üst dereceye terfi ettirilerek, mağduriyetleri kıs men düzeltildi.Fakat 30.12.1988 tarihin den bir gün önce emekli olan biz emniyet mensuplan, bu lunduğumuz maaş derecesinin son kademesinde çakılıp, kal dığımız için yerimizde saya cağımıza emekli olmuştuk. Şim di halen çalışan arkadaş- lanmız için son derece yararlı olan bu kanun hükmündeki kararnamenin bizim içinde geçerli olabilmesi için bir de ğişiklik yapılmasını istiyoruz. Eşitsizliğin ortadan kaldı rılarak, adil bir çözüm bulu nacağına da inanıyoruz. Sami İpek-Kocamustafapaşa
ÖzaTın sözlerine
tepki gelmedi
Gizli oylama ile erken seçime razı olacağını, fa kat milletvekillerinin 4 m ilyon 200 bin liralık m a aştan, 3 yıllık diğer avantajlardan vazgeçip erken seçime gitmeyeceklerim, yeni bir seçimin milletve killerine
200
milyon liraya mal olacağını söyleyen Başbakan Ö za l’ın sözleri gerçeği yansıtmış olsa bi le, çok ağır bir konuşmadır.Seçim meydanlarında, hizmet gayesi ile yola çık tıklarını iddia ederek, halktan oy talep etmiş olan sayın milletvekilleri tarafından, Başbakan’m bu söz lerinin büyük tepkiyle karşılanacağını, hatta Sayın Ö za l’ın zor durumda bırakılacağını zannetmiştik. Fakat öylece geçiştirildi. Kendimize hangi değerde vekil tayin ettiğimizi düşünmek, millet olarak bize düşüyor demektir.
Ayrıca, Sayın Başbakanımıza da seslenip, maddi menfaatlerinden vazgeçerek, erken seçime gitmeye ceklerini söylediğiniz, halen yüce Meclis’in çoğun luğunu teşekkül ettiren partinize milletvekili adayı olacakların büyük bir kısmını bizzat kendiniz tes pit etmemiş miydiniz? Özellikle mi böylelerini ara
yıp buldunuz? A li D ön m cz-G ölcük
Aldatılmaya hayır!
T R T ’ye milyonlara mal olan yerli yapım dizi lerde öyle gaflar yapılıyor ki, tahammül edilecek gibi değil. Örneğin, “ Kirli S a n " adlı dizinin son bölümünde erkek kahraman trenle Alaşehir’e git mektedir. Fakat filmde gösterilen tren istasyonu, ta rihi Alaşehir istasyonu değil, gecenin tenha saatle rinde çekimi yapılan Haydarpaşa Garı. Yani tren Alaşehir'den Salihli yönüne giden tren değil. H a y darpaşa'dan kalkıp Söğütliiçeşmc yönüne gitmekte olan bir tren.
Benim gibi pek çok T V izleyicisinin farkına var dığı bu olay, çok üzücü. Yerli yapım dizilere evet, ama aldatılmaya ve hiçe sayılmaya hayır diyöruz.
Tacetlin Baykoç-K.M altepe
Davalının ikametgâhında
dava açın
Evimi öğrenci olan bir ge n ce kiraya verdim. Da
ha doğrusu benimle ilişki kuran bu gencin babası.
Evimi iki yıllığına bu gencin oturması amacı ile ki
raya verdim, ama bu g e n ç evimi harap etmiş. Evde
köpek besliyormuş, kat malikleri şikâyetçi, ben de bir
gün eve gittiğimde gerçekten ev, köpek tarafından
paralanmış gibi.
Kontratta yetkili m ahkem e belirtilmiş değil. Bu
durumda ben tahliye davası açabilir m iyim ? Açar
sam nerede açacağım ?
a.G. - Denizli
Benim size izahta özen göstereceğim, bazı ayı
rımlara dikkat çekeceğim bir konuya değinmişsiniz.
Konunun ağırlığı hayvan bakma ve besleme. Bu ko
nu bence özen gösterilmesi gereken bir konu oldu
ğundan öncelikle dikkat çektim. Zira hayvan bakma
nın, hayvanları sevmenin, onlara karşı merhametli
olmanın gerektiğine kuvvetle inanan bir kimseyim.
Çocuklarımıza verilecek hayvan sevgisinin insan
sevgisini de birlikte getireceğini bilen, hayvanlara
karşı şevkatli olanın insanlara karşı da şefkatli ola
cağını kabul edenlerdenim. Bu nedenle size katı katı,
hayvan bakmak tahliye nedenidir, derhal dava açı
labilir demek istemiyorum.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun ve dairelerin
muhtelif kararları var. Kiralananda hayvan beslen
m esi tahliye nedeni olarak kabul edilmiyor. Ancak
tahliyeye karar vermek için daire içinde bir hayva
nın bulunduğunun ispatı yeterli değil. Bu hayvan
çevreye zarar veriyor mu, daire içinde hasara neden
oluyor m u ? Şayet hayvanın varlığına ilaveten b u n
lar da varsa bu durum açıktan açığa fena kullanma
sayıldığından tahliye davasını her zaman açmak
mümkün.
Sizin olayınızda köpeğin evi tahrip ettiği, kom
şuları rahatsız ettiği yazılı, evet bu durum tahliye
nedeni.
Kira sözleşm esinde tahliye davasının açılması
için yetkili mahkemeyi belirtmek şart değil. B u mah
keme davalının ikametgâhı mahkemesi olabilir.
TAMER HEPER
■
m
M
,:-x-S:I
W.
Zamlar, para bolluğu
ve enflasyon
İ L T O N F r ie d m a n h â lâ t e k b a ş ı n a ve in a t la m o n e t a r iz m in ö l m e d iğ in i k a n ıt la m a y a ç a lış ıy o r . Ö n c e k i h a f t a b ir A m e r ik a n g a z e t e s in d e , a d e t a ö ğ r e n c ile r e d e r s v e rir g ib i s a d e b ir ü s lu p la , e n f l a s y o n u n y a l n ız c a g e r e ğ i n d e n ç o k p a r a b a s m a k t a n k a y n a k l a n d ığ ın ı a n la t m ış . H o c a y a g ö r e , f a z la p a ra b a s ıl m a s ı, h a lk ın c e b in e fa z la d a n p a ra k o n m a s ı d e m e k tir. H a l k b u f a z la d a n p a r a ile ç a r ş ı- p a z a r a m a l a l m a y a ç ık t ığ ın d a , t a le p b ir d e n g e n iş le r . Ü r e t im g e n i ş l e y e n t a le b e b u k a d a r k ı s a s ü r e d e a y a k u y d u r a m a y a - c a ğ ın d a n , m a l a a ş ır ı r a ğ b e t f iy a t la rın y ü k s e l m e s i n e n e d e n o lu r. G e r ç i m a liy e t a r t ış la r ın ın d a e n f l a s y o n u h ız la n d ır m a s ı m u h t e m e ld ir a m a a r ta n m a liy e t le r in fiy a t la r a b in d ir ilm e s i iç in y in e d e ta le b in c a n lı o lm a s ı, y a n i m a lı z a m lı fiy a tt a n a l m a y a h a z ır m ü ş t e r in in b u l u n m a s ı g e r e k ir . T a b ii m a liy e t a rtış la rı ü r e t ic iy i k ü s t ü r e c e k k a d a r a ş ır ı o l u r s a o z a m a n m a l a r zı d a d a r a lır v e b u k e z k ıt lık t a n fiy a t la r y ü k s e lir . B u d u r u m a d a m a liy e t e n f l â s y o n u d e n iy o r . M a liy e t e n f l a s y o n u u z u n s ü r e r s e e k o n o m i “ d u r g u n l u k iç in d e enf- l a s y o n ” a g i r m i ş d e m e k t ir . B u n u n ü s t ü n e b ir d e b o l p a ra b a s ıld ığ ın d a , d a h a ü r e tim c a n l a n m a d a n fiy a tla r a lır b a ş ı n ı g i der. D u r g u n l u k iç in d e e n f la s y o n y a l n ız c a b iz im g ib i ü lk e le r in d e r d i d e ğ il. B u y ılın ik in c i y a r ı s ı n d a v e g e le c e k y ıl b o y u n c a z e n g in ü lk e le r d e d e ü r e t im y a v a ş la r k e n , e n f la s y o n u n h ız la n a c a ğ ı t a h m in e d iliy o r. A m a y in e d e z e n g in - f a k ir b ü t ü n ü lk e le r d e e n f la s y o n u n b a ş s o r u m lu s u , g e r e ğ in d e n ç o k p a r a b a s a n v e y a b a s m a k z o r u n d a k a la n h ü k ü m e t le r d ir . B u n u n b a ş l ı c a n e d e n i d e , d e v le t in g e li r in d e n ç o k h a r c a m a e ğ i l i m i n d e o lm a s ıd ır . B u e ğ ilim a r t t ık ç a h ü k ü m e t ö n c e iş in k o l a y ın a g i d i p p a r a b a s a r , s o n r a b o r ç l a n ır v e k a m u m a l v e h iz m e t le r in e z a m y a par. B ö y l e c e k e n d in i, k o l a y c a k u r t u la m a y a c a ğ ı b ir k a p a n a s o k m u ş o lu r. A r t ık i s t e m e s e de, m e s e l a b o r ç la r ın a n a p a r a ve fa iz in i ö d e m e k iç in y e n id e n b o r ç la n m a k v e p a r a b a s m a k z o r u n d a d ır . K a m u fiy a t la r ın a y a p ıla n s ü r e k li z a m la r is e m a liy e t leri y ü k s e l t ip e n f l a s y o n a b ir h ız d a h a v e rir. T ü r k i y e ’d e s ı k ı p a r a p o l it ik a s ı u y g u -la n d ığ ı r iv a y e t e d ile n 1 9 8 0 -1 9 8 7 d ö n e m in d e b a n k n o t m ik ta r ın ın o n k a tta n fa zla a r t t ığ ın ı b i l iy o r m u s u n u z ? A r k a d a n 1 9 8 8 ’d e y a l n ız c a b ir y ıllık a r t ış y ü z d e 5 0 ’yi b u l m u ş . Ş i m d i i s e 7 a y d a y ü z d e 7 0 a r t ış ile r e k o r a g id iy o r u z . K ı s a c a s ı 1 9 8 0 y ı l ı n d a 3 0 0 m ily a r lirayı b ile b u l m a y a n b a n k n o t h a c m i, 1 9 8 7 y ı lın d a 3 trily o n a , 1 9 8 8 y ıl ın d a 4 .5 t r ily o n a ve b u y ıl T e m m u z o r t a s ı n d a d a 8 t r ily o n a t ır m a n ıv e r m iş . E n f l a s y o n d a 1 9 8 6 ’d a y ü z d e 3 0 ’a k a d a r d ü ş t ü k t e n s o n r a , y e n i d e n h ız la n ıp y ü z d e 7 5 d ü z e y in e k a d a r ç ık m ış . M a z e r e t i n e o l u r s a o l s u n , b ö y l e b ir p a r a b o l l u ğ u n u n t a le b i b ir d e n g e n i ş l e t m e m e s i m ü m k ü n d e ğ il. Ç o k i y i m s e r b ir t a h m in le , im a la t s a n a y ii s o n b a h a r d a n iti b a r e n b u t a le p g e n i ş l e m e s i n e a y a k uy- d u r a b ilir s e a y lık e n f la s y o n ra k a m la rı b e l ki g e ç e n y ılın s e v i y e s i n d e k a la b ilir. A k s i t a k d ir d e y ıl s o n u n d a e n f l a s y o n u n 1 9 8 8 s e v i y e s i n i a ş m a s ı ih t im a li a r tar. A y r ıc a Özel im a la t s a n a y iin in , ü re t im p r o g r a m la r ın ı g e n i ş l e y e n t a le b e g ö r e a y a r la m a s ı g e c ik t ik ç e 1 9 9 0 y ılın a s a r k a n e n f la s y o n e t k is i d a h a d a y ü k s e k o l u r . T a b ii b u d u r u m d a b a ş s o r u m l u y in e d e k a m u k e s im id ir . Ş i m d i d e h ız la a r t a n b a n k n o t h a c m i n in g e r i ç e k i l m e s i n d e n s ö z e d e lim . B ir k e re b u iş s a n ıld ığ ı k a d a r k o la y d e ğ il. M e s e l a h a l k a v e iş le t m e l e r e d e v le t t a h v ili s a t a r a k fa z la p a ra y ı g e ri ç e k m e k h e m z a m a n alır, h e m d e d e v le t in b o r c u n u a r t ı rır. Ö t e y a n d a n , d o l a n ım d a k i fa z la p a r a n ın v e rg i y o lu İle 'g e ri ç e k ilm e s i iy id ir a m a b e k le n e n t a le p a z a lt ıc ı e t k iy i y a r a t m a s ı iç i n b a s ı l a n p a r a n ın g it t iğ i c e p ile, g e ri a lın a n p a r a n ın ç ık t ığ ı c e p a y n ı o lm a lıd ır . Ü c re t v e m a a ş a z a m iç in b a s ıl a n p a r a n ın y a r a t t ığ ı t a le p f a z la s ın ı, iş le t m e l e r d e n a lın a n v e r g iy le d a r a lt m a k k o l a y d e ğ ild ir . A y r ı c a g e r i ç e k ile n p a r a n ın y e n id e n n e r e d e k u l la n ıla c a ğ ı d a ç o k ö n e m lid ir . T a s a r r u f t a n ç e k ip c a ri m a s r a f la r d a k u l la n m a k b e k le n e n e t k iy i azaltır. G ö r ü l d ü ğ ü g ib i e n f l a s y o n a s l ı n d a f a z la p a r a b a s m a k t a n k a y n a k la n ıy o r . O n u n d a b a ş l ı c a n e d e n i d e v le t in g e li r in d e n f a z la p a r a h a r c a m a e ğ ilim id ir . B u e ğ ilim i, ç e ş it li m a z e r e t le r in a r d ın a s ı ğ ı n a r a k h a k lı g ö s t e r m e y e ç a l ı ş m a k h iç b ir h ü k ü m e t i s o r u m l u l u k t a n k u rt a r a m a z . S o r u m l u l u k t a n k u r t u lm a n ın ç a r e s i, e n f l a s y o n d a n ç ı k ı ş y o lla r ın ı a r a y ıp b u l m a k tır. O n u d a b a ş k a b ir y a z ıd a t a r t ış a c a ğ ız .I
J
düş
C
nceler
!
Orman yangınlarına karşı daha tedbirli olmalıyız
Kuraklık ve orman
yangınları
1
P ro f.
Dr.M.SadıkGENÇKAN
1927’de doğdu. 1952’de AÜZiraat Fakültesi'n-
den mezun oldu. 1956'da doktor,
7 9 6 5 7 edo
çent ve 1973'te profesör oldu. 1956-57 yılla
rında Technische Ünlversität München-W e-
ihenstephan’da, 1960-61 ve 1968-69 yıllarında
Justus-Lieblg Universität G ie s s e n d e m isa
fir öğretim üyesi ve araştırıcı olarak çalıştı.
m
m
» N S A N kültüründen çok daha önce var olan ve en eski bir doğal kaynağı ifade eden ormanlar, ülkemizin de ulusal ser vetlerinden olup, doğal kaynaklanmızm başında yer almakta ve yaşamsal nite likte ör.em taşımaktadır. Genelde, or m anlara önemi ve yararlan, sadece orman ürün leri üretiminden ibaret olmayıp, başta toprak ve su kaynaklarının korunması ve sürekliliğinin sağ lanması olmak üzere, çok yönlü bir önem ve ya rarlar demetini oluşturmaktadır. İnsanoğlunun, beşiğinden bu dünyayı terk edişine kadar ürünleri ne gereksinim duyduğu ormanlar, iklimin iyi yön de değişmesinde ve doğal dengenin kurulmasında başrolü oynamaktadır.
TARIMIN SİGORTASI
Orman, özellikle toprak ve su muhafazası, eroz yon kontrolü, toprak verimliliğinin korunması gi bi konular açısından, tarımın adeta sigortası niteliğindedir. Zira, bugün pekçok ülkede olduğu gibi özellikle Ortadoğu'da ve de Türkiye’de kor kunç bir erozyon kendini göstermekledir Gerek rüz gâr erozyonu ve gerekse su erozyonu, toprağın en verimli üst katının aşınma ve taşınması suretiyle büyük zararlara yol açtığı gibi, yağış sularının teş kil ettiği seller de her yıl büyük oranda mal ve can kaybına neden olmaktadır. Klasik bir araştırmaya göre, Türkiye'de bir yılda, sadece Kızılırmak, Sa karya ve Çubukçayı sularıyla denizlere akıp giden toprağın 570 bin ton buğday ürününe denk oldu ğu dikkate alındığında her yıl erozyon afeti ile mil yarlarca liralık kaybın ortaya çıktığı görülmektedir. Doğanın binlerce yıl içinde meydana getirdiği ta rım arazisinin en değerli toprak tabakası l-2 yıl içinde erozyonla akıp gitmektedir. Orman örtüsü, bu afetin önlenmesinde en etkin önlemi oluşturmak ta ve birinci derecede rol oynamaktadır. Bu ne denle de orman, saymakla bitmeyecek kadar çok olan yararları yanında. “ Ormansız toprak vatan değildir" sözünün haklı bir yargı olduğunu doğ rulamaktadır. Öte yandan, doğanın insanoğluna bir lütuf olarak sunmuş olduğu ormanlar, sadece re zerve ve doğal kaynakları kapsayan bir potansiyel varlık olarak kalmamakta, ayrıca, uygar bir insa nın duygusal ve estetik gereksinimlerini de cevap landırmaktadır. Hatta orman, gönül ferahlığı yaratan ve yaşama duygularım kamçılayan yeşil ren gi ve doğal güzellikleri ile turistik bakımlardan da ayrı bir değer taşımaktadır.
YANGINLARIN NEDENLERİ
Ormanlarımızın gerileme nedenleri arasında san gınlar önemli derecede yer almaktadır.
Orman yangınları, aslında, ya insan faktörün den kasıtlı .veya-kasılsız olarak, ya da doğal olay lardan kavnaklanabilmektedir. İnsanoğlu, bir yandan, tarla açmak veya yangınları izleyen yılda sü ratle gelişen taze filizleri hayvan yemi olarak kul lanmak amacıyla, ya da çalılıklarda mevcut haşarelerden veya yırtıcı hayvanlardan kurtulmak için kasıtlı olarak ormanları yakmaktadır. Öte yan dan da, insanoğlu, ihmal ve sorumsuzlukla, orman içinde çeşitli nedenlerle ateş yakmak, ya da sönme miş bir sigara izmaritini ormana atmak suretiyle, veya ormanda avlanma nedeniyle kasıtsız olarak ormanları yakabilmektedir. Hatta konu tarihsel açı dan incelendiğinde, jeolojik zaman sisteminin er ken ve orta kuvaterner periyodunun eski insanlarının yani Taş Devri insanının, yaklaşık iki milyon yıl önce ilkel aletleri ile ateşten faydalanma pahasına ormanları bilinçsizce yok ettiği de bilinmektedir.
Günümüzde ayrıca trenlerden sıçrayan kıvılcımla rın da bazı defa tesadüfen orman yangınlarına ne den olduğu görülmektedir. Doğal kaynaklı olan orman yangınları ise, daha çok tropik ve subıro- pik bölgelerde görülmekte, yıldırım düşmesi veya şiddetli ve sürekli fırtınalar surecinde dalların sür tünmeleri gibi çeşitli doğal olaylardan meydana gel mektedir. Bütün bunların en korkunç ve en vahşi- yane olanı da, hiçbir kişisel çıkar beklemeden or manların, sadece milli serveti yok etmek amacıyla, kasıtlı ve bilinçli olarak yakılmasıdır. Aslında, bi limsel kaynaklara göre, koruların kesim yaşının: Kızılağaç, titrek kavak ve öteki yumuşak yapraklı ağaçlar için 60 yıl, ladin ve köknar için 80, çam ve çeşitleri için I00, kayın ve öteki sert dokulu ağaçlar için 120. meşe için ise 160 yıl olduğu dü şünülürse, bu katliamın ne derecede korkunç bo yutlar ortaya koyduğu çok açık olarak anlaşılmaktadır. Öte yandan yangınlar sonrasında doğal tensil yapılsa bile uzun zaman orman sahası çıplak kaldığından ve bu yüzden de topraktaki bitki besin maddeleri önemli derecede kaybolduğundan, hatta doğal denge ve çoğu gelişme faktörleri de bo zulduğundan dolayı, sahanın yeniden kazanılması için, hem fazla harcamaya ve hem de çok uzun za mana gereksinim bulunmaktadır. Her şeyden ön ce yangın sonucunda çok uzun yılların ürünü olan mevcut orman varlığı ortadan kalkmakta ve yok olmaktadır.
KURAKLIĞIN ETKİSİ
Böylece, milli ekonomimizde büyük bir önem taşıyan ve ülkemizin doğal kaynaklarının başında yer alarak ulusal servetlerimizden birini simgele yen ormanlarımızın, yangın afeti ile her yıl karşı karşıya gelmesi hatta şehitler verilerek bu yangın ların söndürülmeye çalışılması, büyük bir facia ola rak bütün vatansever yurttaşlarımız tarafından üzünüyle izlenmektedir. Ancak, bu yıl Ege ve A k deniz bölglerimizde hüküm süren kuraklık, bu böl gelerimizde, orman yangınlarını artırma niteliğin dedir. Zira, kış ve ilkbahar aylarında hüküm sü ren bir kuraklık, yaz aylarındaki muhtemel orman yangınları tehlikesini büyütmektedir. Esasen, or
man yangınlarının başlaması ve gelişmesi, bir ta raftan yanıcı materyalin nem miktarının düşüklüğü, bir taraftan da havanın bağıl neminin azlığı ora nında artmaktadır. Bu iki faktör ise, önemli dere cede, yazdan önceki kuraklıkla etkilenmektedir. Sonuçta da, orman yangınlarının başlama ve ge lişmesi hızlanmaktadır. Özellikle kızılçam orman larının egemen olduğu Ege vc Akdeniz bölgelerimiz de kuraklık, orman yangınlarında olumsuz bir fak tör niteliğindedir. Flora evreni bakımından ülke mizde, Marmara’nın Doğu ve Güney çevresi ile Ege ve Akdeniz bölgelerimiz. Doğu Akdeniz provcıı- sine dahil bulunmaktadır. Bu kesimin karakteris tik orman ağacı ise kızılçamdır. Kızılçam, özel yapısal karakteri ve kapsamındaki bol reçine ne deniyle kuraklığın ve sıcaklığın etkisiyle kolaylıkla tutuşabilmcktedir.
SONUÇ
Özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerimizde ege men olan kızılçam topluluğu (pinetum brııllael’nuıı oluşturduğu ormanlarda kurak ve de sıcak devre lerde yangın tehlikesiyle daima karşı karşıya bulu nulmakta ise de, bu yılın getirdiği aşırı kuraklığın vc sıcaklığın daha da etkin olduğu göz önünde tu tularak orman yangınlarına karşı gerekli önlemle rin alınmasında daha tedbirli olıınulması gerekliği unutulmamalıdır.
g §
V ;
i l
i *
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
