Ermeni terorizminin kökleriyle ilgili dev bir araştırma:150 yıllık kin:Türkler kötüleniyor, kilise zenginlesiyor

(1)

25 EKİM 1984

\Erm eni terörizm inin kökleriyle

ilg ili dev b ir araştırm a:

IS O

taııbul Ermeni Patrikliğine seçilenlerin bir kısmı, devletin dış gailelerle ğraşmasını fırsat bilerek dini nüfuzlarını devlet aleyhine kullanma girişim cinde bulunuyorlardı. Horen Lusinyan’dan sonra patrikliğe seçilen Yeği- 1 Turyan zaman zaman bu çeşit girişimleriyle dikkati çekiyordu.

Amerika'da Türk

düşmanlığı

pompalandıkça,

Ermenllerl eğitmek

İçin toplanan para

artıyordu

kürkler kötüleniyor,

kilise zenginleşiyor

E

VET, Amerikan protestan misyoneri Türkiye

Ermenisini avucunun içine almıştı ve bir hamur gi bi yoğuruyordu artık. Ameri-

katı ile Ermeninin göbekleri

birbirine bağlanmıştı. fyna Ermenilere harcanan Amerikan parası, halktan top lanıyordu. Bu parayı toplaya bilmek için Amerikan Protes tan Kilisesi kolları sıvayıp se ferber oluyordu. Atlantik’ten Pasifik’e kadar baştan başa tüm Amerikan kiliseleri işe koyuluyor, Türkiye Ermenisi- rie gönderilmek üzere Ameri kan halkından para istiyordu.

Paranın toplanabilmesi için binlerce kilisede, her pazar,

‘İğrenç Türk’ teması binlerce

jtez Amerikan halkının

kafası-G

a sokuluyordu. Türk ne ka- ar çok kötülenebllirse ve

fzavallı ve masum’ Ermeniye

yürekler ne kadar çok acındı- nlırsa, toplanan para o ölçü de artıyordu.

ı Am erika’da, ö zellikle

t1890’lardan sonra, Türk düş- anlığı kampanyaları giderek ıkfaşmıştır. Bunlar, her vesi- eyle tekrarlanıp durmuştur. (1894 Sasun ayaklanması üze ne, Türkiye Ermenilerine ardım için, misyoner örgütü, merikan Protestan Kilisesi, (Amerikan Kızılhaç’ı, başta

phristlan Herald olmak üzere,

çeşitli Amerikan gazeteleri ve diğer bazı kuruluşlar seferber edilm işti. Washington’daki Osmanlı elçisi Mavroyeni

Bay, “Bu bir dini ayaklanma dır” diyordu. İki kişilik perso

neliyle çırpınıp kalmıştı. Ame rikan Dışişleri Bakanlığına bota üstüne nota gönderiyor du. Protestan Kilisesinin bu örülmemiş Türk düşmanlığı ampanyasını protesto edi- ordu. Notalar, Amerikan Dı şişleri dosyalarında kalıyor- 0u.c-Protestan kilisesi kam

panyayı azıtarak sürdürü

yor, ^sürdürüyordu. Öindar •Amerikan vatandaşı, ömrün- jde yüzünü görmediği Türk’e ikinle diş bileyerek ve “zulüm

gören” zavallı din kardeşi Er-

¡meniye karşı yüreği burkula cak cüzdanını açıyor ve (kilisenin sandığına birkaç do klar atıp çıkıyordu. Evet, Ame- ¡rikşüı, Sbkaktaki Amerikalı, ¡Türkiye’nin yerini bilmiyordu. ¡Türk insanını ömründe hiç ¡görmemişti. Ama yeryüzünün biryerinde “kanlı bir canavar” old,uğunu, bunun adına Türk derjdiğini, bu “canavarın” ve

“bartoann” masum Hıristiyan-

lari koyun gibi kesip biçtiği- ni.Jyice kafasına sokmuştu. Sevap işlediğini, dine hizmet ettiğini, Cennetlik olacağını sanarak, cüzdanını açıyor ve para veriyordu.

Bu amansız Türk düşman lığa kampanyasıyla toplanan paraların haddi hesabı yoktur. ¡Küçük birörnek bir fikir edin- »fneye yeter: “Sasun ayaklan

ıla s ı üzerine, yalnız Sivas ¡yöresi Ermenilerine Amerika’ İden 150 bin dolar kadar para

»Protestan Kilisesi, Amerika’da Türk

düşmanlığı karşılığı, Ermeni

yandaşlığını bir ticaret yöntemi olarak

benimsedi

1900 lü yıllarda Harput’tan her yıl 100

Ermeni kızı evlenmek üzere

Amerika’ya yollanıyordu

ı Birinci Dünya savaşı öncesinde ABD’de

50.000 kişilik bir Ermeni kolonisi

oluştu

ı Misyonerler Amerikan Hükümetini

Türkiye'ye askerî müdahalede

bulunmaya kışkırttılar

iCreen adında bir misyoner, Ermenllerl

kurtarmak için Türklere karşı bir Haçlı

Seferi çağrısı yaptı

1892'de İstanbul Ermeni Patrikliği'ne seçilen Horen Lusinyan, Sultan Ab- dülhamid lin in azınlıklar politikası yüzünden gerektiği kadar aktif olama manın sıkıntısını çekiyordu.

Bütün bu paraların her do- •ı, her cent'i, Türk düşman lı yapılarak toplanmıştı.

Yeryüzünde Türk milleti kadar başka hiçbir millet, hiçbir İn san toplumu, böylesine yay gın, böylesine sürekli bir kin ve düşmanlık kampanyasına hedef olmamıştır.

•U YAR ILAR HİÇBİR

TEPKİ YAPMIYOR

1

895 yılında Amerika'

da yürütülen “Erme

nilere yardım” kam

panyasında pek çok kilisede

“Türklere lânet” duaları yapıl

mış, pek çok açık hava m itin ginde Türklere akıl almaz iftiralar atan “kararlar” alın mıştı. Her defasında Osman

lI elçisi bu düşmanlık kam

panyasına Amerikan Dışişle rinin dikkatini çekmişti. Elçi nin notaları kampanyaya hiçbir etki yapamamıştı. Son ra, bu kampanyaya katılan

“Christian Herald” adlı New

York gazetesi, toplanan para ları Ermenilere dağıtmak üze re W.W. Howard adlı birini

Van’a göndermişti. Osmanlı

elçisi Mavroyeni Bey, Mr. Ho-

ward’in yayınları ve konuşma

larıyla koyu bir Türk düşmanı olduğunu kanıtladığını, 4 Ekim 1895 günü Amerika Dış işleri Bakanlığına resmen ve yazıyla bildirmişti. Buna rağ men, Howard ve benzerler Anadolu’ya gelmişler ve Er menilere yardımları elden da ğıtarak, bir kez daha düşman lık propagandası yapmışlardı

•A M ER İK A ’DA

ERMENİ GÖÇMENLER

A

MERİKA’da Ermeni propagandasının en sürekli kaynakların dan biri, oraya göçedip yerle

şen Ermenilerdir. Bunların büyük çoğunluğu Türkiye’den gitmişlerdir. Amerika Ermeni kolonisinin nasıl oluştuğuna kısaca değinelim.

XIX. yüzyılın İkinci yarısı na kadar Amerika’da bir Er meni varlığı yoktu. Ondan

sonra, geçen yüzyılın ikinci yarısında azar azar Ermeni göçleri başladı.

Amerika'dan Türkiye’ye ilk gelenler tacirlerle misyo nerlerdi. Türkiye’den Ameri ka’ya İlk giden Ermeniler de bunların kayırıp korudukları kimseler oldu.

Gidenlerin bir bölümü ge ri döndü, ama bazıları da dön medi. Dönenler Protestan kili selerinde görev aldılar, içle rinden sivrllenler de oldu. Türkiye, Protestan cemaati nin başına geçen, daha son ra Kudüs Ermeni Patrikliği’ne yükseltilen Harutlon Vaha-

bedyan bunlardan biriydi.

Misyonerler yalnız papaz yetiştirmek için öğrenci gön dermekle kalmadılar. Öteki Amerikan yüksek okullarına,

Yale, Princeton gibi Amerikan

üniversitelerinde de Ermeni öğrencileri yetiştirdiler. Bun ların da bir bölümü Amerikan pasaportuyla geri döndü. Amerikan vatandaşı olarak İs tanbul’da çalıştılar. Örneğin,

1891 yılında, İstanbul’da, Amerikan vatandaşı 6 Erme ni doktor ve 2 Ermeni dişçi vardı. Bunlar, misyonerlerin

Amerika’ya gönderip yetiştir dikleri ve orada bulundukları sırada, Amerikan vatandaşlı ğına geçirilen kimselerdi.

öğrenim için Amerika'ya gidip, oraya yerleşen Ermeni gençlerinin sayısı, 1890 yılın da 70 kadardı. Bunlar, Ameri ka'da Ermeni kolonisinin ilk çekirdeğini oluşturdular.

Sayıları henüz pek azdı ama yükseköğrenim görmüş, genç ve dinamik kişilerdi. Ko yu birer Türk düşmanı olarak y e tiş tirilm iş le rd i, ü stelik Amerikan misyonerlerinin ve Protestan kilisesinin prote- gâ’ le riyd ile r, arkalarında Amerikan Protestan kilisesi nin desteği vardı.

Amerika’ya yerleşen ikin ci Ermeni grubu, yeni yetişme küçük tüccar takımıydı. Örne ğin, Harputlu Agop Bogigian, m isyonerlerin yanlarında uşak olarak çalıştıktan sonra, 1876 yılında Amerika’ya git miş, tutunamayıp geri dön müş, bu defa papaz yamağı olarak misyonerlerin yanında çalışmaya başlamış, misyo nerin biriyle kavga edip ayrıl mış, sonra yeniden Amerika' ya gidip halı dükkânı açmış tı. Jakob Arekelyan adlı bir başka Ermeni genci, bir mis yoner ailenin uşağı olarak Amerika'ya gitmiş, oraya va rınca, uşaklığı bırakıp, Bos ton'da bir ticarethane açmış ve tutunmuştu. Bir bölüm Er meni de Amerikan tüccarının yanında simsar olarak çalışıp Türkiye’de biraz para yaptık tan sonra, Amerika’ya gitmiş ve kendi başına bir işyeri aç mışlardı. 1880’lerde Amerika’ nın Boston, Şikago, New York gibi kentlerinde ufak-ufak Er

meni dükkânları veya mağa zaları açıldığı görülür. Bunlar halı, kilim, vb. gibi Türk mal ları satıyorlardı.

Amerika’daki ilk Ermeni komitelerini, irili-ufaklı propa ganda yayınlarını bunlar sü rekli beslemişlerdir. Zaman zaman komitecilerle çatışıp öldürülenler de olmuştur. Ama genellikle, Ermeni tüc carı ve işadamı, Amerika’da Türk düşmanlığını körükleyen gruplardan biri olarak ortaya çıkmış ve hep öyle kalmıştır.

• H E R YIL 100

ERMENİ KIZI

ĞRENCİ ve küçük tüc- ■ ■ car takımının

arkasın-dan, 1890’lara doğru, küçük esnaf, zanaatkâr ve köylü Ermeniler de Amerika’ ya göçe başlamışlardır. Bun lar, ö nce likle m isyoner çalışmalarının en yoğun oldu ğu Harput, Merzifon, Erzurum gibi yörelerden kalkıp Ameri ka’ya gitmişlerdir. Çalışıp pa

ra kazanmak n iyetiyle

gitmişlerdir. Önce bekârlar gitmiş, sonra ailelerini ve ya kınlarını çekmişlerdir. Giden lerin çoğu, askerlik bedeli ödememek için gidiyordu. Sonra, bunlara Ermeni kızla rı gönderiliyordu. Harput’taki

Amerikan konsolosluğunun yazdığına göre, 1900 yılların da Harput’tan her yıl evlen mek üzere, 100 kadar Ermeni kızı Amerika'ya gönderiliyor du.

Giderek Türkiye Ermenile- ri bir çeşit “Amerika sıtması

na” tutuldular. 1890-1900 yıl ları arasında yaklaşık 12.000 kadar Ermeninin Amerika’ya göçettiği anlaşılıyor.

İlk giden Ermeni göçmen leri, Amerikan misyonerleri nin merkezi olan Boston çevresinde, özellikle Worces

ter kentinde kümelendiler. Burada 1891 yılında ilk Erme ni kilisesi açıldı. ABD'nin öte

ki ucuna, California eyaletinin

Fresno kentine ise, yalnız

Merzifon’dan küçük bir Erme ni grubu gitmişti.

1901 yılından sonra Erme ni göçleri giderek hızlandı, ikinci Meşrutiyet döneminde göç sınırlamalarının biraz gevşetildiği ve bundan yarar lanan Ermenilerin topluca Amerika’ya göçetmeye yönel dikleri görülüyor.

1908 yılında 3.300,1910 yı lında 5.500 ve 1913 yılında 9.355 Ermeni, Türkiye’den Amerika'ya göçetmiştlr. Birin ci Dünya Savaşı’nın arifesin de Amerika’daki Ermeni kolonisi 50.000 nüfusu aşmış tı.

Bu koloninin oluşması aşamasında Hınçak ve Taş-

nak komiteleri hiç zaman vi-

tirmeden Amerika’da "'alış maya koyulmuşlardır. 1890 yı lında Hınçak komitesinin ku-, rucularından biri Nisan Gara-

bedyan, Amerika Ermenileri

arasına gönderilmiş ve he men orada örgütün gizli hüc relerini kurmuştur. Amerika’ da 1903’te 36, 1907’de 48 ve 1914’te 77 Taşnak komitesi kurulmuştur. Hınçaklar da kendi yörelerinden 1500 ka dar eğitilmiş “ fedai" topla mışlardı. Amerikan Ermeni kolonisi, Hınçak ve Taşnak düşüncelerine göre mayalan- dırılmıştı.

Ermeni Hınçak komitesi, Ağustos 1894’te, Ş iirlin Sa

sun kazasında bir ayaklanma

çıkardı. Ermeni çeteleriyle Türk askeri arasında çarpış malar yaklaşık bir ay kadar sürdü ve ayaklanma bastırıl dı. Yaklaşık 900 kişi öldü.

Sasun’da silahlar patlar

ken, Atlantik ötesinde de bü yük bir propaganda patlaması oldu. Protestan kilisesinin öncülük ettiği, Amerika’daki küçük Ermeni kolonisinin ve Amerikan basınının da katıl dığı bu kampanyada, Türkiye en ağır biçimde karalandı. Er menilerin ayaklanma çıkar dıkları gözardı edildi. Sırf Hıristiyan oldukları için kılıç tan geçirildikleri ileri sürüldü.

•AM ERİKALI

PİERRE L'ERMİTE

B

U ayaklanma üzerine bir kitap yazan Ameri kalı Greene,Sasun’da yapılan sözde katliam konulu kitabında tıpkı karanlık orta çağdaki Pierre L’Ermite adlı papaz gibi, Türkiye’ye karşı bir Haçlı Seferi düzenlenme sini istiyor. Haçlı Seferi çağ rısında bulunuyor. Türkiye’ye karşı böyle bir sefer açmamış olan Avrupa devletlerine tek tek çatıyor.

“Ah nerde o ortaçağ Haçlı şövalyeleri” der gibi hayıfla

nıyor ve bugün artık “ Hıristi

yan Hıristiyan değil ki!” diyor.

Türkiye’ye silahlı dış müdaha le yapılması için ısrar ediyor. Şunu yazıyor:

“Türkiye ne çekiyorsa kö tü Müslüman yönetiminden çekiyor. Şartlar değişirse, imparatorluktaki bu güzel ır kın nasıl ilerleyeceğini biliyo rum. Ermeni halkının büyük fizikî,zihnî ve ahlâkî yetenek lerini biliyorum. Ama bu ka dar büyük yeteneği, enerjisi ve zekâsı olan bu halkın bu kadar uzun zaman tâbi duru munda kalmasını akıl almıyor. “ Ermeniler bu durumda bırakılacak idiyse, Berlin Ant laşmasında Ermeni adının anılmış olması boşunadır. Re form işini, üç aydır Ermenile ri kılıçtan geçirenlerin (Türklerln) eline bırakmak, Er menileri yok olmaya terket- mek demektir ve bu kanlı esere Avrupa’nın mührünü basmak demektir. Tarihin de sık sık gösterdiği gibi, Türki ye’yi ıslah etmenin tek yolu, silâhlı dış müdahaledir. Mü dahale tehdidi değil, müdaha