KONYA HAYVANCILIK MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ SIĞIRLARINDA ENFEKSİYÖZ BOVİNE RHİNOTRACHEİTİS - ENFEKSİYÖZ PUSTULAR VULVOVAGİNİTİS (IBR/IPV) ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

Selçuk Üniversitesi Vet. Fak. Dergisi

Cilt: 4, Sayı: 1 (53- 64), 1988

KONYA HAYV ANCILIK MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ SI GIRLARlNDA

ENFEKSİYÖZ BOVİNE RHİNOTRACHEİTİS - ENFEKSİYÖZ PUSTULAR

VULVOVAGİNİTİS (IBRJIPV) ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

The Rescarehes on lnfectious Bovine Rhinotracheitis - Infestious Pustular Vul-vovaginitis (IBR JIPV) in Bovines of Konya Livestock Central Re search Institute

Feridun Öztürk* Asunıan Toker** Sibel Yavru***

Summary: The 238 blood sera taken from cattle in Ko11ya Lives+ock Central Research Institute were examined for antibodies to IBR

1

IPV ı·irus by microneutralisation test. At the end of the test, at undiluted blood sera, the ı 34 cattle blood sera (56.30

o/

0 ) were found seropositive for the neutralizing

antibodies to IBR

1

IPV virus. The highest ineidence of antibody was found in cattle over two years old. The 6ı (45.52

°/

0 ) of the ı34 titrated positive

sera showed a neutralizing antibody-titers in a range of ı :39.9 and ı :3 ı 7. The cattle over two years old had the high antibody-titers.

Özet Kotl)Ja Ha)mancılık Aferkez Araştırma Enstitüsiindeki toplam 238 adet sığırdan alınan kan serum numuneleri IBR

1

IPVvirusuna karşı mik-roniJtralizasyon testi ile kontrol edildi. Test sonunda, ı 34 adet kan serwnu (o/o 56.30) sulandırılmamış olarak IBR

1

IPV virusuna karşı niı'tralizan antikorlar yönünden serapozitif bulundu. En yüksek antikor dağılımının 2 ya-şın üzerindeki sığırlarda olduğu tesbit edildi. Pozitif serumların nötralizan antikor titrelerinin ı: 1.42-ı :3 ı 7 arasında olduğu saptandı. Titresi yapılan -ı34 pozitif semmun 6ı adedi (0

/ 0 45.52) ı :39.9-ı :3ı 7 arasında değişen

antikor titresi gô'sterdi. Yine, 2 yaşın üzerindeki sığırların yüksek antikor tit-reltrine sahip olduğu tesbit edildi.

Giriş

IBR

1

IPV (İnfeksiyöz bovine rhinotracheitis

1

İnfeksiyöz pustu-lar vulvovaginitis) herpesvirus tarafından meydana getirilen sığırla­ rın bir hastalığıdır (39). Hastalık etkeni Bovine Herpesvirus Tip I

ola-*

Doç.Dr. S.Ü. Veteriner Fakültesi, Viroloji Bilim Dalı, Konya.

**

Yrd.Doç.Dr. A.Ü. Veteriner Fakültesi, Viroloji Bilim Dalı, Ankara.

54 Feridun Öztürk - Asuman Toker - Sibel Yavru

rak klasifiye edilmiştir (8). Virus immunolojik olarak tek tiptir (8). Nötralizasyon testi ile çeşitli virus türleri arasında antijenik benzer-lik olduğu, bununla beraber türler arasında küçük farklılıklar bulun-duğu bildirilmektedir (33, 45). IBR/ IPV virusu bir DNA virusu olup, olgun virus partikullerinin büyüklüğü 150 nın ile 230 nın arasıp_da değişmektedir (3, 12, 15). Virus etere duyarlı, pH 6.0-9.0 değerle­ rinde çok stabil fakat pH 4.5-5.0 de la bildir, 56 oc da 21 dakikada, 37°C da 10 günde ve 22oC'da 50 günde inaktive olur (18). Straub (38) virusun çe§itli dezenfektanlara karşı hassasiyetini test etmiş ve 0

/ 0 5 formalİn ile 1 dakikada, 0/ 0 0.5 NaOH ile 0.5 dakikada,

%

0.01 HgC12 ile 5 dakikada 0/ 0 1 lik amonyum bazları ile 5 dakikada,

o/o

10 lugol solusyonunda 5 dakikada inaktive olduğunu bulmuştur. Virus ilk defa Madin ve ark. (28) tarafından sığır embryo böbrek hücre kültürlerinde üretilmiştir. Virus 1 ila 2 gün içerisinde karakteristik CPE (Cytopathologic effect) ve Cowdry's A tipi intranüklear inklüz-yon · cisimcikleri meydana getirir. Üreme keza domuz, koyun, keçi ve at böbrek hücre kültürlerinde ve adaptasyondan sonra HeLa hücre-lerinde görülmektedir (2).

IBR / IPV hastalığı birçok farklı klinik sendronılarla birlikte seyreder. Bunlar; solunnın sistemi ve göz hastalıkları (22, 28, 42), genital sistem hastalıkları (16, 17, 29, 30, 40), merkezi sinir sistemi hastalıkları (7, 25), sindirim sistemi hastalıkları (5, 43) ve dermatitis' tir (10). Ayrıca, inapparent latent enfeksiyonlarda sık görülür (31). Böyle enfeksiyonlar, stress faktörleri ve kortikosteroidlerle aktive ola-bilir (37).

IBR / lPV hastalığının indirekt teşhisinde nötralizasyon testi en duyarlı metodlardan birisidir.

Murase ve ark. (35) Japonya'da yaptıkları çalışınada, IBR vi-rusuna karşı 1653 sığ·ır kan senununun 166 adedinde

(o/

0 10) nötra-lizan antikorlar tesbit et.ınişler, sığırlar arasında IBR'ye karşı pozitif nötralizan antikor oranlarını aşağıdaki şekilde bulmu§lardır:

402 ithal sığırın 130'unda (0_{;~ 32.3), ithal sığırlarla aynı}

çiftlik-te barındırılan 512 sığırın 25'inde

(o/

0 4.9) ve 739 yerli sığırın ll'inde

(% 1.5) serapozitiflik saptamışlardır. Jessett ve Rampton (24), K.en-ya'da 1966-1974 yılları arasında toplanan 3204 sığır kan serumun-dan 1570'inde

(o/

0 49) IBR virusuna karşı nötralizan antikorlar

sap-tamışlar ve en yüksek insidans'ın ( ~~ 62) 2 yaşın üzerindeki sığırlarda gö.rüldüğüıi.ü bildirmişlerdir. lVIsoUa ve ark. (34), İskoçya'nın farklı

Konya Hayvancl!_ık Merkez Araştırma Enstitüsü ... 55

bölgelerinden 114 etçi ve sütçü sığır sürülerinden topladıkları 1152 kan serumu nun1unesinde lER'ye kaqı nötralizan antikorların varlı­

ğını araştınnışlar ve 140 serumda

(o/

0 12) antikor saptamışlar ve 114 sürünün 58'inde (%ı 51) numune alınan hayvanların en azından bi-rinin seropozi tif old uğu n u belirlemişlerdir. Aynı araştırıcılar ( 34), 103 sütçü sığır sürüsünün 49'unda (% 48) serapozitif hayvan bulun-duğu halde, ll etçi sığır sürüsünün 9'unda (0

/ 0 82) serapozitif hay-van bulunduğunu. tesbit etmişlerdir. Suzan ve ark. (41), Meksika'nın 19 değişik bölgesinde sütçü ve etçi sığırlardan topladıkları kan serum-larında, 277 sütçü sığ-ırın 158'inde (~~ 57) 1154- et<) sığ;ırın 60l'inde (~In 52) lER'ye karşı nötralizan antikorlaı saptamışlardır. Babu ve ark. (4), Hindistan'da 34 mğır kan serumu nnrnunesinden 24'inde

( o/

0 70.58) nötralizan antikorlar tesbit etmişlerdir. K.anada'da, lVritc-hell ve Greig (32) abort yapmış 463 ineğİn 133'ünde (% 28) ve abort tarihi belli olmayan 331 ineğİn lOS'inde

(o/

0 32) lER virusuna kaqı spesifik nötralizan antikorlar bulmuşlardır. !konomi ve ark. (23), solunum hastalıklı 355 danadan alınan çift serum nuınunelerinde, lER'ye kaqı

%

8.2 oranında serapozitiflik bildirmişlerdir. Redger ve Hamblin (21), Güney Afrika ülkelerinde 43 farklı hayvan t<ilrün-den toplanan 3182 kan serumu numunesint<ilrün-den 1963 adedinde lER

virusuna kaqı nötralizan antikorlar saptamışlar ve test edilen 1334 buffalo kan serumundan 1018'inde

(o/

0 76.30) 1:4 ila 1:256 arasında değişen titrelerde nötralizan antikorlar tesbit etmişlerdir. Aynı araş­ tırıcılar (2 1), buffalolarda tesbit_ edilen yüksek antikor titrelerinin, bu hayvanların vahşi hayatta enfeksiyonun önemli bir rezervuan olduğunu gösterdiğini teklif etmişlerdir. Eauer ve ark. (6), Almanya' da 65 bölgeden toplanan 6 aylıktan büyük 6487 sığırın kan serumla-rını mikronötralizasyon testiyle kontrol etmişler ve lER'ye kaq1 620 adet serumun (0

/ 0 9.5) serapozitif olduğunu bulmuşlar, titresi yapılan pozitif serumların

%

50'den fazlasının 1 :32 ila 1 :256 arasında deği­ şen antikor titresi gösterdiğini saptamışlardır. Rüsch ve ark. (36), 21 sütçü ineğin bulunduğu deneme istasyonunda akut bir lER enfek-siyonunun ortaya çıkmasından sonra 2 yıl süreyle lER'ye karşı nöt-ralizan antikorlar tesbit etmişler ve lER'nin ilk klinik belirtisinden sonraki 3 hafta içinde bütün hayvanların serapozitif olduğunu bul-ll!uşlardır. Aynı aıaştırıcılar (36) antikor titrelerinin 1: 10-l :750 arasında deği~tiğini, antikor titreleri ile klinik semptomlaruı şiddeti arasında bir ilişkinin olmaaığını ve 9 gebe hayvanın 4 tanesinin abo~ t yaptığını bildirmişlerdir. Woernle ve Erunner (44), hastalık problemi olmayan ve solunum hastalığı, diyare, a?ort, infertilite ve neonatal

56 Feridun Öztütk - Asuman Toker - Sibel Yavru

ölüm olayları görülen sığır sürülerinde, virus enfeksiyonlarının rolünü araştırmak an1acıyla nötralizasyon test metodu kullanarak serolajik çalışmalar yapmışlar ve IBR'ye karşı hastalık problemi olmayan sürü-lerde 0

/ 0 2.5, respiratorik hastalıklı sürülerde

o/

0 24, diyareli sürülerde

o/o

4, fertilite problemi olan sürülerde 0

/ 0 23 ve abort ve neonatal ölüm-lerin yüksek insidans gösterdiği sürülerde

o/

0 23 oranında hayvanların pozitif olduğunu saptamışlardır.

Türkiye'de sığırlarda IBR üzerinde ilk çalışma Erhan ve ark. (13) tarafından yapılmışt1r. Bu araştırıcılar (13), inanlı İnekhanesin­ den alınan 25, K .. aracabey Harasından alınan 7 5 sığır kan serum u nda IBR'ye karşı sırasıyla

%

24 ve

%

29 oranında nötralizan antikorlar tesbit etmişlerdir. Gürtürk ve ark. (19), Türkiye'de çeşitli bölgelerden toplanan 1029 sığır kan serumundan 561 adedinin (%ı 54.51) IBR'ye karşı nötralizan antikor kapsadıklarını saptamışlardır. Aynı araştırı­ cılar (20), sonraki çalışmada, pozitif reaksiyon veren 561 serum un 131 adedinin

(o/

0 23.35) I :32'den yüksek titre verdiğini ve en yüksek an-tikor titresinin I :512 olduğunu bildirmişlerdir. Akça (I) yaptığı dok-tora çalışmasında, Türkiye'de çeşitli şehirlerden toplanan.. 437 adet sığır kan serum unu, IBR

1

IPV virusuna kaqı ınikronötralizasyon tes-tiyle kontrol etmiş ve 238 adedinde- (% 54.46) nötralizan antikorlar tesbit etmiştir. Aynı araştırıcı (I), pozitif serumların SN 50 (serum nöt-ralizasyon) değer dağılımlarını I :3.98-1 :256 arasında bulmuştur. Burgu ve Akça (9), Gelemen Devlet Üretme Çiftliği sığırlarında nöt-ralizasyon testiyle IBR'ye karşı kontrol ettikleri 61 sığır kan serumun-dan 3l'inde

(o/

0 55.73) pozitifsonuç almı§lar ve pozitifsonuç veren serumlardaki nötraljzan antikor titrelerinin 1:13.2-1 :251 arasında ·dağılım gösterdiğini saptamışlardır.

Tarım-Orman ve K.öyişleri Bakanlığına bağlı Konya Hayvancı­ lık Araştırma Merkezindeki sığırlarda, zaman zaman etyolojisi bilin-meyen solunum yolu hastalıkları ortaya çıktığı bildirilmektedir. Bu amaçla Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsüne ait sığ"Ir­ lardan kan serum u alınarak IBR

1

IPV virusu ile nötralizan antikor-lar yönünden bu çalışma yapılmıştır(.

Materyal ve Metot

Serumlar: Araştırmada kullanılan kan serum u n um u neleri, Ta-rım-Orman ve Köyişleri Bakanlığına bağlı K.onya Hayvancılık Mer-kez Araştırma Enstitüsünde bulunan 238 adet değişik yaş grupların­ daki sığırlardan toplandı. Bu hayvanlar daha önce solunum yolu

en-Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü ... 51

feksiyonu geçirmiş ve iyileşmiş olan hayvanlardı. Kan serumları kao-linli tüpler içine alındı ve serumları ayırtedildi. K.an serumları, sero-lojik tes te tabi tutulmadan önce su banyosuncia 56 oc da 30 dakika ısıtılarak inaktive edildi. 2 X antibiyotik ( 100 I. E. penisilin / ml., 100 gama streptomisin/ ml., 0.005 mg. kanamisinf ml.) ilave edilerek oda ısısında 2 saat bekletildi. Sonra sterilite kontrolları yapılarak -20 oc da saklan dı.

Hücre kültürü: Araştırn1ada, Ankara Üniversitesi Veteriner Fa-kültesi Viroloji Biliıu Dalından sağlanan MDBK. (l\1adin Darby Bo-vine Kidney) devamlı hücre kültürü 42. passajdan itibaren kullanıl­ dı. Bu hücre kültürü ~/₀ 10 inaktif dana serumu kapsayan Eagle's MEM (minimum essential medium) vasatında üretildi.

Virus: Araştırmada IBR/ IPV (lnfectious Bovine Rhinotrac-heitis-Infectious Pustular Vulvovaginitis) virusunun Colorado suşu

kullanıldı. Virus suşu Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi

Viro-loji Bilim ·Dalından temin edildi. Virus, MDBK hücre kültürlerinde 37 oc da üretildi. Virus üretme vasatı olarak serumsuz Eagle's MEM vasatı kullanıldı. Takriben hücrelerin

o/

0 90'ında CPE ( cytopathic effect) görühlüğü zaman hücreler toplandı. Dondurma-çözdürme işleminden sonra viruslu hücre sıvısı, 3000 devirde 15 dakika kadar soğutmalı santrifüjde santrjfüj edildi. Virus süspansiyonu 0.5 ınl. miktarında ampullere taksim edildi ye gerekli olana kadar - - c 70oC

da muhafaza edildi. IBR / IPV virusunun enfeksiyözite titresi mikro-titrasyon metodu ile tesbit edildi (20).

Serum nötralizasyon (SN) testi: SN testleri düz altlı, doku kül-türü üretilebilen, 96 gözlü mikrotitrasyon tablalarında, mikronötra-lizasyon yöntemi ile yapıldı ( 14). Serum numuneleri başlang1çta sulandırılmamış olarak kullamldı. Mikrotitrasyon tablasındaki her göze 0.05 ml serum sulandırması ve üzerine 0.05 ml, her ml. de 100

DKİDS0 _{(doku kültürü infektif doz) virus kapsayan virus}

süspansi-yonu konuldu. Mikrotitrasyon tablalarının üzeri steril non-toxic şef­ faf bir bant ile yapıştırıldı ve 37 oc da 2 saat kadar bekletildi. Bu sürenin sonunda, bant kaldırılarak 0.05 ml 3 X 1

os

MDBK. hücresi j

ml her göze ilave edildi. Mikrotitrasyon tablalarının üzeri tekrar bant ile kapatılıp 37oC da etüvde inkübe edildi. Üçüncü günde mikroskop altında sonuçlar okundu. Sulandırılmamış kan serumu nu-munelerinde pozitif sonuç veren serumların serum nötralizasyon in-deksleride (SN so) mikronötralizasyon yöntemi ile tesbit edildi ve serum titreleri Karber (26) metoduna göre hesaplandı.

ss

Feridttrt Öztürk - Asıtman Toker - Sibel Yavru

Bulgular

Ara§tırmada kullanılan IBR/ IPV virusunun (Colorado SU§u) MDBK hücre kültüründe üretilmesi, üreme süresi ve mikrotitras-yon yöntemi ile saptanan enfeksiyözite titresi tablo l 'de gösterilmi§tir.

Tablo 1. Araştırmada kullanılan IBRJIPV virusunun MDBK hücre kültüründe üretilme sonucu ve enfeksiyözite gücü.

-Hücre kültürü CPE Üreme süresi Enfeksiyözite değeri (saat olarak) (DKİD₅•₀/0.05 ml)

MDBK

₊

48 105'95

Ara§tırmanın birinci kısmında mikronötralizasyon testiyle kont-rol edilen toplam 238 adet sığır kan serumundan 134 adedi

(o/

0 56.30) sulandınlmamı§ olarak IBR / IPV virusuna kaqı pozitif sonuç ver-mi§ tir (Tablo 2).

Tablo 2. Mikronötralizasyon testiyle IBRJIPV virusuna karşı kontrol edilen sığır kan serumlarının toplu sonuçları.

Serumların Serum adedi Pozitif Pozitif serumların

alındığı yer serumlar yüzdesi (%)

-Konya Hay.Mer.

Araş.Enst. 238 134 56.30

Pozitif sonuç veren 134 serumdan 122 adedi 2 ya§ın üzerindeki, 12 adedi 6-15 aylık sığırlara aitti. Ya§ durumuna göre en yüksek antikor dağılımının 2 ya§ın üzerindeki sığırlarda olduğu görülmü§tür (Tablo 3).

Tablo 3. Yaş gruplarına göre test edilen pozitif hayvanların sayısı ve yüzdesi.

6-15 aylık 1 < 25 aylık 1 12/102 (% ll. 76) 122/136 (% 89. 70)

_ Ara§tırmanın ikinci kısmında sulandırılmamı§ olarak IBR/ IPV virusuna kar§ı nötralizan antikor yönünden pozitif sonuç veren sığır kan serumlarının yine ınikronötralizasyon testiyle yapılan SN₅₀ (se-rum nötralizasyon) değer dağılımlarının ı :ı. 42 -ı : 3ı 7 arasında ol-duğu saptanmı§tır (Tablo 4, Şekil ı). Titresi yapılan serumların 6ı adedi (

o/

0 45.52) ı :39.9 -ı :3ı7 arasında deği§en antikor titresi göster-mi§tir. 2 ya§ın üzerindeki hayvanların yüksek antikor titrelerine sa-hip olduğu tesbit edilmi§tir.

Tablo 4. IBR/IPV virusuna karşı pozitif serumların SN50 (serum nötralizasyon50) değerleri J Serum ı

~ı

Sulandırmaları ı :1.42 ı :1.59 ı :5.63 ı :5.97 ı: ı 1.3 ı :ı4.2 ı :20 ı :28.2 ı :39.9 ı:56.3 ı :79.5 ı :113 ı :ı59

-Pozitif serumla-ların adedi ve ı6 ı 6 2 ı 12 ı8. ı7 2ı 24 8 6 ı (% ci.74)1 yüzdesi (% 11.94) (% 0.74) (% 4.47) (% 1.49) (%

o.

74) (% 8 95) (% 13.34) (% 12.68) (% 15.67) (% ı7.9~)(% 5.97) (% 4.47) (% 0.74)

60 Feridun Öztürk - Asuman Toker - Sibel Yavru 30 Vl 20 >-ro Vl c ro 10 > >-ro :r: ... ... ... ... ~ .. .. .. .. . . . . ~ (J1 :--.ı N N w uı -J ... w <.D :-" :-- o (X) w en <.D tn _::i tn m _w j..J i-..) _C.O w l.rı w w tD w tn

Şekil 1. IBR/IPV pozitif sığır senımlarının SN50 değerleri.

Tartışına ve Sonuç

IBR

1

IPV hastalığı, sığırlarda büyük ekonomik kayıplara yol açan dünyada yaygın bir hastalıktır. ·

Hastalığın indirekt teşhisinde nötralizasyon testi en uygun ve sık kullanılan · teşhis meto~larından birisidir.

Türkiye' de IBR üzerinde ilk çalışma Er han ve ark. ( 13) tarafın­

dan yapılmış; inanlı İnekhanesindeki sığırlarda 0

/ 0 24, Karacabey

Harasındaki sığırlarda

o/

0 29 oranında IBR'ye karşı pozitif

nötrali-zan antikorlar saptanmıştır. Gürtürk ve ark. ( 19) Türkiye'nin çe-şitli bölgelerinden ve Deviere bağlı hayvancılık işletmelerinden top-ladıkları sığır serumlarının %ı 54.5l'inde, Akça (1) Konya ilinin de içinde bulunduğu Türkiye'nin çeşitli illerinden topladığı sığır serum-larının

%

54.46'sında (Konya ilinden alınan serumların

o/

0 56.25'in-de), Burgu ve Akça (9) Gelemen Devlet Üretme Çiftliği sığırlarının

%

55. 73'ünde IBR'ye karşı nötralizan antikorlar saptamışlardır. Bu

araştırma ile K.onya HayvanCılık Merkez Araştırma Enstitüsü sığır­

lannda IBR

1

IPV'ye karşı

o/o

56.30 oranında serapozitiflik saptan-mıştır. Bu oran Türkiye'de önceden yapılan araştırmaların (1, 9, 19)

sonuçlarıyla tamamen paralellik göstermektedir.

Bauer ve ark. (6), Msolla ve ark. (34), Murasa ark. (35), 1\!litc-hell ve Greig (32), I konomi ve ark. (23) ülkelerinde sığırlarda JBR /

Konya Hayvancılık l'vlerkez Araştırma Enstitüsü ... 61

IPV üzerinde yaptıkları çalışmalarda, sırasıyla

%

9.5,

%

12, 0

/o

_{1 O,} 0

/ 028, 0/ 0 8.2 oranında pozitif nötralizan antikorlar tesbit etmişlerdir. Bu sonuçlarla Türkiye'de yapılan araştırma sonuçları ve bu araştır­ manın sonuçları kıyaslanacak olursa enfeksiyonun Türkiye'de sığır populasyonu içerisinde oldukça yaygın olduğu görülmektedir.

IBR'ye karşı pozitif sonuç veren sığır kan serumlarının en yük-sek nötralizan antikor titrelerini Gürtürk ve ark. (20) 1:512, Akça · (1) 1:256, Burgu ve Akça (9) 1:251 olarak bulmuşlardır. Bu çalışma­

da, en yüksek antikor titnisi 1 :317 olarak tesbit edilmiştir. Rüsch ve ark. (36), lER'nin ilk klinik belirtisinden sonraki 3 hafta içinde sığır.,. ların kan serumlarında 1 :750'ye kadar ulaşan antikor titresi saptamış­ lardır. Gürtürk ve ark. (20) IBR pozitif 561 sığır kan serumundan 131 adedinin (% 23.35) 1:31.6-1:512, Bauer ve ark. (6) ise IBR pozitif sığır serumlarının

%

50'den fazlasının 1 :32-1 :256 arasında değişen antikor titresi gösterdiklerini bildir:ı;nişlerdir. Bu çalışmada, 134 po-zitif sığır serumunun 61 adedi (0

/ 0 45.52) 1:39.9-1 :317 arasında deği­ şen antikor titresi göstermiştir.

... Jessett ve Rambton (24), IBR virusuna kaqı nötralizan

anti.kor-larııi. 2 yaşın üzerindeki sığırlarda daha fazla görüldüğünü

(o/

0 62)

bildirmişlerdiı. Bu çalışmada .yaş durumuna göre nötralizan antikor dağılımıriıi:ı en fazla 2 yaşın üzerindeki sığırlarda olduğu görülmüş

(% 89. 70) ve bu hayvanların yüksek antikor titrelerine sahip olduğu saptanmıştır. Türkiye' de IBR / IPV üzerinde yaş gruplarına göre bir

çalışmaya rastlanılamadığı için bıi konuda mukayese yapılamamiştır.

Türkiye'de bugüne kadar yapılan çalışmalar ve bu araştırma ile ortaya konulan sonuçlar, IBR/ IPV enfeksiyonunun Türkiye'de sı­ ğırlar arasında yaygın olduğunü göstermektedir. Sonuç olarak sığır­ larda viral hastalıklar içerisinde önemli bir yeri olan IBR

f

IPV en-feksiyonu solunum, sindiri~ ve merkezi sinir sistemi hastalığı, abort, infertilite ve neonatal ölümlere yol açmakta ve bu şekilde ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu hastalık, intensifşekilde hayvancılık yapılan yerlerde ve işletmelerde bir yetiştirme hastalığı olarak ortaya çıkmaktadır. Hastalıkta özellikle inapparent latent enfeksiyonların (ll, 31) bulunduğu unutulmamalıdır. Latent enfeksiyona yakalanmış yabancı bir hayvanın sürü içine sokulmasıyla hastalık yayılır ve bir problem halini alır. Bu nedenle ithal edilen damızlık hayvanların; tabii· tohumlamada kullanılan boğaların (40) ve suni tohumhima için kullanılan spermanın (27) hastalığın yayılmasını önlemek açısından virolojik kontrollarının yapılması gerekmekte ve koruyucu olarak aşı uygulamasına geçilmesi tavsiye edilmektedir.

62 Feridun Öztürk - Asuman Toker - Sibel Yavru

Kaynaklar

ı . Akça, Y. (ı 98 ı) Türkiye' de sı.ğır ve koyunlarda erifeksiyöz bovine rhinotracheitis-enfeksiyöz puslular vulvovaginitis ( IBR-IPV) üzerinde serotojik araştırmalar, Doktora tezi, Ankara Üniv. Vet.Fak., Ankara.

2. Andrewes, C. and Pereira, H.G. (ı967) "Viruses of vertebrates", 2nd Ed., Bailliere, Tindall and Cox., London.

3; Armstrong, J.A., Pereira, H.G. and Andrewes, C.H. (1961) Observations on the vims of infectious bovine rhinotracheitis, and its affinity with the Herpesvirus group, Viroıogy, ı4, 276-28S.

4. Babu, T.S;, Mallick, B.B. and Das, S.K. (ı984) Prevalence of infectious bovine

rhinot--riıcheitis virus (BHV ı) antibodies in bovines, Inciian Vet. .J., 6ı, ı9S-200.

5. Baker, j.A., McEntee, K. and Gillespie, J.H. (ı960) Effects ~f infectious bovine rhi-notracheitis-injectious puslular vulvovaginitis ( IBR-IPV) virus on newbom calves, Cornell Vet., 50, 1S6-ı 70.

-6. Bauer, K., Gerbermann, H., Schmittdiel, E. und Winteroll, Gabriele (ı980)

Sero!ogische untersuchungen über den verbreitungsgrad der IBR-IPV-virusil!fektion bei rindem in Bayern, Tierarztliche Umschau, 9, ı, S94-600.

7. Beck, B.E. (197S). Infectious bovine rhinotracheitis enceplıelomyelitis in cattle and its differen-tial diagnosis, Can. Vet.J., ı6, 269-271.

8. B urgu, İ. (ı 980) lnjectious bovine rhinotraclıeitis 1 Infectious pustular vulvovaginitis, coital exanthemllnfectious bovine necrotic rhinotraclıeitis, Vet.Hek.Der.Derg., SO, ı-2, 39-40. 9. Burgu, İ. ve Akça, Y. (1982). Gelemen Devlet Üretme Çiftliği stğırlarında bazı viral

enfek-yonlara karşı serotojik araştırmalar, A.Ü.Vet.Fak.Der., 29, 3-4, S06-5ı2.

ı O. Bwangamoi, O. and Kaminjolo, I. S. (ı 97 ı) Isolation of !BR 1 IPV virus from the semen and skin lesions of bulls at Kabete~ Kenya, Zenbtl.Vet.Med., ı88, 262-269.

ı ı. Castrucci, G., Frigeri, F., Ranucci, S., Ferrari, M., Cilli, V., Pedini, B., Nett-leton, P., Caleffi, F., Aldrovan~i, V. and Herring, A.j. (ı984) Comparative studies of strains of infectious bovine rhinotracheitis virus isolated from latent(y ilifected calves, Comp. Immun.Microbiol. InfeeL Diş,. 7, ı, ıo-ıo.

ı2. Cruicltshank, j.G. and Berry, D.M. (ı965). Nforplwlogy of infectious bovine rlıinotrac­ lıeitis virus, Virology, 25, 48ı-482.

13. Erhan, M., Onar, B., Csontos, L. ve Hopkins, I.G. (197 ı). Koyun sığır ve atların bazı

virusi ve bedzonya hastalıkları üzerinde serolajik araştırmalar, Pendik Vet. Kon. ve Araş.Enst. Derg., 4, 2, sı-S8.

14. Frey, H.R. und Liess, B. (ı97ı) Vermelırungskinetik und veru;endbarkeit einer stark zyto-pathogenen VD-1HD virusstammes fiir diagnostisdıe zmtersuchungen mit der mikı-otiter-met/ıode,

Zbl.Vet.Med., ı8, 6ı-7I.

ıs. 1

Gibhs, E.P.j., Johnson, R.N. and Voyle, C.A. (1970). Differential diagnosis of virus infections of tlıe bovine teat skin by electronmicroscopy, J. Comp. Path., 80, 4SS-463.

Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü ... 63

16. Gillepsie, J.H., McEntee, K., Kendrick, T.W. and Wagner, W.C. (ı959) Compa-rison of infictious puslular vulvo-vaginitis virus with infectious bovine dıinotraclıeitis virus, Cor-nell Vet., 49, 288-297.

ı 7. Gorulay, R.N., Stott, E.J., Espinasse, J. and Barle, C. (ı974) isolation of Mycop-lasma agalactiae mr. bovis and in.fectious bovine rlıinotraclıeitis virus from an outbreak of nıastitis

in Fı·ance, Vet.Rec., 95, 534-535.

18. Griffin, T.P., Howells, W.V., Crandell, R.A. and Maurer, F.D. (1958) Stability of the ıirus of infectious bovine rlıinotracheitis, Am.J.Vet.Res., 19, 909-992.

ı9. Gürtürk, S., Finci, E. ve Burgu, İ. (ı974) Turdumuz sığırlarında e11feksiyöz

rlıinotrac/ıe-itis ( IBR) üzerinde araştırmalar, A.Ü. Vet.Fak.Derg., XXI, ı-2, 34-46. 20. Gürtür k, S., Finci, E. ve B urgu, İ. (ı 97 5) Turdumuz sığırlarında enfeksüıöz rlıinotraclıe­

itis ( IBR) üzerinde araştırmalar, A.Ü. Vet.Fak.Derg., XXII, 3-4, ıo4-ll I.

2 ı. Gedger, R.S. and Hamblin, C. (1978) .Neutralizing antibodies to bovid lıeıpes virus ı

(in-fectious bovine rhinotraclıeitis / infectious puslular vulvo-vaginitis) in african wildlife u:itlı special reference to the cape buffalo (syncerus Caffer), .J.Comp.Path., 88, 2ıı-2ı8.

2ı. Hedgeı·, R.S. and Hamblin, C. (ı978) .Neutralizing antibodies to bovid heıpers virus l(in-fectious bovine rhinotraclıeitis finfectious puslular vulvo-vaginitis) in african wildlife with special

reference to the cape buffalo (syncerus Caffer), .J.Comp.Path., 88,2ıı-2ı8.

22. Hunhes, J.P., Olandeı·, H.J. and Wada, M. (ı964) Keratoconjunctivitis associated with infectious boviııe rhinotracheitis, J.Am.Vet.Med.Ass., ı45, 32-39.

23. Ilmnomi, R., Frasheri, D., Ostreni, F.snd Qiqi, J. (ı986) Viral infections in ca(f

bronchojmeımıonia, Buletini i Shkencave Zooteknike e Veterinare, 4, 5ı-58.

24. Jessett, D.M. and Rampton, C.S. (ı975) The indicence of antibody to irifectious bovine

rlıinotraclıeitis virus in Kenyan cattle, Res.Vet.Sci., ı8, 225-226.

25. Johnston, J.A.T., Simınons, G.C. and McGavin, M.D. ( ı964). Studies crı the transmis-sibility f!f a viral meningoencephalitis of calves, Aust.Vet.J., 40, ıs9-ı95.

26. Kar her, G. (ı 93 ı) Beitrag zur kollektiven Behandlwzg jJharmokologischer Reilıeıwersuche, Arehiv für experimentaile Pathologie und Pharmakologie, ı62, 480-483.

27. Kupfcrschmied, H. U., Kihm, U., Bachmann, P., 1"..1üller, K.H. and Aclı:.erınann, M. (ı986) Transmission of IBRJIPV virus in bovine semen: a case report, Theriogenology,

25, 439-H3.

28. Madin, S.H., York, C.J. and McKercher, D.G. )1956) Isolation oftlıe irifectious bovine

rhinotraclıeitis virus, Science, ı24, 72ı-722.

29. Mare, C.J. and avn Ressburg, S.J. (ı96ı) The isolation f![viruses associated witlı irifer-tility in cattle: a preliminaıJ' report, J.S. Afr. Vet. Ass., 32, 20ı-2ı0.

30. McKercher, D.G. and Wada, E.M. (ı964-) Tlıe virus of ilifectious bovine rlıinotracheitis

asa cause of abortion in cattle, ]. Am.Vet.l\tfed.Ass., ı44, ı36-142.

:H. McKercher, D.G., Wada, E.M. and Strauh, O.C. (1963) Distribution and persistance of irifectious bovine rhinotracheitis virus in e.\perinıentall_y iıifected cattle, Am. J.Vet. Res., 24,

64 Feridun Öztürk - Asuman Toker - Sibel Yavru

32. Mitchell, D. and Greig, A.S. ( 1967) Ineidence and significance of !BR antibodies in abor-ting cattle, Can. J. Comp. Med., 31, 234-238.

33. Mondino, G. and Straub, O.C. ( 1966) Vergleichende untersuclıungen an zweı eurojıaisclzen rhinotmcheitisvirusstaınmen, Tierarztl. Umsch., 21, 569-572.

34. Msolla, P.M., Wiseınan, A. and Selınan, I.E. (1981) The prevalen'ce of serum ~~eutra­

lizing antibodies to infectious bovine dıinotmcheitis virus in Scotland, J.Hyg. Camb., 86, 209-215.

35. Murase, N., Shiınizu, Y. and Kawakaıni, Y. (1973) A serological surV!D' of infectious bovine rhinotracheitis in cattle in Hokkaido, .Japan, Nat. lnst. Anim. Hlth. Guart., 13, 36-37.

36. Rücsh, P., Engels, M., Berchtold, M. und Wyler, R. (1981) Untersuchungen über den titerverlaufvirusneutralisierender antikörper nach akuter !BR, Sclıweiz. Arch.Thierheilk., 123, 419-427.

37. Sheffy, B.E. and Rodınan, S. ( 1973) Activation of latent infectious bovine rlıinotraclıeitis

irifection, J.Am.Vet.Med. As., 163, 850-851.

38. Straub, O.C. ( 1965) In vitro-untersuclıungen ii b er die Wirkung e iniger desinfektionsmittel auf ein zuı· herpersgruppe gehörendes virus der !BR f IPV virusgrup pe ( rhinotraclıeitis-und

blasche-naussclılagviren der rinder), Tierarztl.Umsch., 20, 568-570.

39. Straub, O.C. ( 1978) Vorkommen der durc/ı IBR-IPV-viren hervorgerıifenen krankizeiten und

mögliclıe differentialdiagnostisclıe probleme in den versclıiedenen kontinenten und derlandem, Dt.

Tierarztl. Wschr., 78, 84-90.

40·. Studdert, M.j., Baker, C.A.V. and Savan, M. (1964) lnfectious pustular vulvovaginitis virus it?fection in bulls, Am.] .Det.Res., 25, 303-314.

41 ~ Suzan, V.M., Onuına, M., Aguilar, R.E. and Murakaıni, Y. (1983) Prevalence of bovine herpesvirus-I, Paraiıifluencza-3, bovine rotavims, bovine viral diarrlıea, bovine adenovirus-7

boviıte leukemia virus and biuetongue virus antibodies in cattle in Mexico, Jpn.J.Vet.Res., 31, 125-132.

42. Taylor, R.L. and Hanks, M.A. (1969) Viral isolations from bo~ine eye tumors, AN.].

Vet.Res., 30, 1885-1886.

43. Welle:qıans, G., Lennen, J., Loınba, .F. and Gouflaux, M. (1974) Le tropisme diges tif du virus IBR, Annls. Med.Vet.~ 118, 175-184.

44. Woernle, H. und Brunner, A. (1982) Erkrankungen der atemwege des rindes, diarrhoe, fruchtbarkeitsstörungen, verkalbungen und friilısterblichkeit, virologische-serologische, untersur

hıingsergebnisse, Tierarztl. Umsch., 37, 2, 100-109.

45. York, C.j., Schwarz, A.J.F. and Estela, L.A. (1957) Isolation and identification ofin-fectious bovine rliinotracheitis virus in tissue culture, Proc.Soc.Exp.Biol.Med., 94, 740-744.