Yeni Yükseköğretim Yasası için İstanbul Üniversitesi Önerisi

Görüfl

/ Viewpoint

Yeni Yüksek Ö¤retim Yasas› için ‹stanbul Üniversitesi

Önerisi

A proposal from Istanbul University for a new legislation on higher education

‹stanbul Üniversitesi Üniversite Yasas› Çal›flma Grubu*; Veysel Batmaz1_{, Recep Öztürk}2_{, Öktem Vardar}3_, Murat Yan›k4_{, S›dd›k Yarman}5_{, Hasan Yaz›c›}2

1_{‹stanbul Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi,} 2_{‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi,} 3_{Magna Charta Observatory Genel Sekreteri,} 4_{‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi,} 5_{‹stanbul Üniversitesi Bilimsel Araflt›rma Projeleri Birimi, ‹stanbul}

Üniversitelerin esas amaçlar› seküler dünya görüflü çerçevesinde elefltirel ak›l, yarat›c›l›k ve beceriyi, bu-lunduklar› toplumda ve uluslararas› düzeyde evren-sel boyutlara tafl›mak, ulusal ve uluslararas› rekabete açmakt›r. Bu ba¤lamda çeflitlilik, kurumsal özerklik ve hesap verebilirlik 3 temel ö¤edir. Yüksek ö¤reti-mi düzenleyecek yasa çerçeve niteli¤inde olmal›d›r.

Anahtar sözcükler:Üniversite yasas›, çerçeve yasa, çeflitlilik.

The main aims of the universities are to further and promote secular critical thinking, innovation and know–how to universal standards along with opening the same to local and international competition. Pluralism, autonomy along with accountability are the principal elements to this end. A “framework law” is needed for our institutions of higher education.

Key words:University law, framework law, diversi-ty.

‹letiflim / Correspondence:

Prof. Dr. Hasan Yaz›c› ‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi ‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal› Tel: 0212 414 30 00 e-posta: hasan@yazici.net

Ü

Ü

niversitelerimizin ilgili paydafllar›n gereksinimleri-ne oldukça uzak oldu¤u hakk›nda yayg›n ve hakl› bir kan› vard›r. Ne kadar de¤ifltirilirse de¤ifltirilsin, 12 Eylül totaliter ara rejiminin ürünü olan 2547 say›l› yasan›n yaratt›¤› al›flkanl›klarla üniversitelerin içinde bulundu¤u olumsuz durumu aflmak olas› de¤ildir. 2547 say›l› yasan›n merkeziyetçili¤ine son veren, merkeziyetçilik yerine ba¤›m-s›zl›¤› ve çeflitlili¤i temel ve vazgeçilemez kural olarak gören; her alanda, nicelikten çok niteli¤i vurgulayan bir yüksek ö¤-renim düzenlemesine ivedi gereksinim bulunmaktad›r.

Üniversiteler:

Yaflam biçimi örne¤i olmak,

Bulunduklar› bölgenin ekonomik kalk›nmas›na yard›mc› olmak,

Ülkenin birlik ve beraberli¤ini korumak amaçlar› ile kurulmazlar.

Esas amaçlar› seküler dünya görüflü çerçevesinde elefltirel ak›l, yarat›c›l›k ve beceriyi, bulunduklar› toplumda ve

uluslara-ras› düzeyde evrensel boyutlara tafl›mak, ulusal ve uluslarauluslara-ras› rekabete açmakt›r.

Bu esas amaç baflar›ya ulaflt›¤›nda, yukar›da sayd›¤›m›z tüm "di¤er" amaçlar, üstelik katlanarak, gerçekleflirler.

Çerçeve Yasa

Çeflitlilik

Tüm üniversitelerin merkezi ve tek tip bir düzenlemeyle yönetilmesi anlay›fl›na son verilmeli, çeflitlili¤i teflvik etmeli, kurumlar›n kimliklerini oluflturmalar›na destek olunmal›d›r. Yöneticilerin göreve gelifl yöntemi üniversiteler aras›nda de-¤iflkenlik gösterebilmelidir. Seçim yan›nda, en az›ndan belli kategorilerdeki üniversiteler için, her düzeyde yönetici, atama yöntemiyle belirlenebilmelidir. Bu amaçla tüm ülkeyi ve yük-sek ö¤renim sistemini kapsayacak k›sa bir çerçeve yasa haz›r-lanarak, üniversitelerin kendi yönetsel, akademik ve malî ya-p›lar›n›n kendileri taraf›ndan oluflturulmas›na, yönetmelikler-le veya ayr› yasalarla olanak tan›nmal›d›r.

Yüksekö¤retim Dergisi 2011;1(1):6-7. © 2011 Deomed

Gelifl tarihi / Received: Ocak / January 18, 2011; Kabul tarihi / Accepted: fiubat / February 28, 2011; Online yay›n tarihi / Published online: Nisan / April 5, 2011

*‹stanbul Üniversitesi Üniversite Yasas› Çal›flma Grubu üyeleri soyad› s›ras›na göre yaz›lm›flt›r. Burada yay›nlanan metin, Hazi-ran/Temmuz 2009 tarihinde yap›lan bir dizi toplant›n›n sonucunda haz›rlanm›flt›r.

Özet Abstract

Cilt/ Volume1 |Say›/ Issue1 |Haziran/ June 2011 7

Yeni Yüksek Ö¤retim Yasas› için ‹stanbul Üniversitesi Önerisi

Kurumsal Özerklik ve Hesap Verebilirlik

Bu çerçeve yasada, üniversitelere kurumsal özerklik veril-meli; devlete ve kamuya/tüm paydafllara hesap verici ve fleffaf, karfl›l›kl› iletiflimi ve etkileflimi önceleyen yönetsel ve akade-mik yap›lar kazand›r›lmal›d›r.

Uygulama

Üniversitelerin performanslar›n›n (girdi ve ç›kt›lar› aç›s›n-dan) kurum içi ve kurum d›fl› organlarca, çeflitli kalite sis-temleri uygulanarak denetlenmesi sa¤lanmal›d›r; her üni-versitenin adil bir flekilde rekabet etmesi teflvik edilmelidir. Yüksek ö¤retimi finanse ederken “kamu yarar›-bireysel getiri” aç›s›ndan dengeli bir maliyet paylafl›m sistemi ku-rarak, çok kaynakl› gelir sistemlerine uygun bir mali kay-nak yap›s› oluflturulmal›d›r.

fiimdiki YÖK kalkmal› ve Yüksek Ö¤renim Üst Kurulu oluflturulmal›d›r. Bu kurul, üniversitelere para kayna¤› bu-lunmas› ve mali denetimden sorumlu olmal›d›r. Söz konusu kurula bürokratlar ve akademisyenler d›fl›nda sanayi ve tica-ret çevreleri ve yerel yönetimler de aktif olarak kat›lmal›d›r. Yeni olarak, Yüksek Ö¤renim Üst Kurulu’ndan tümüyle ba¤›ms›z ve ana görevi yüksek ö¤retim kurumlar›n›n ev-rensel ve yerel bilimsel ve teknolojik gerçekler/girdiler ba¤lam›nda denetimini yapacak bir Yüksek Ö¤retim Kali-te ve Akreditasyon Üst Kurulu oluflturulmal›d›r. Bu kuru-lun oluflmas›nda akademisyenler ve bürokratlar yan›nda endüstri ve ifl çevreleri, meslek örgütleri yan›nda yabanc› uzmanlar aktif olarak bulunmal›d›r. Yüksek Ö¤retim Ka-lite ve Akreditasyon Üst Kurulu uluslararas› düzeyde ak-redite olup benzer kurulufllarla ifl birli¤i içinde olmal›d›r. Meslek Yüksek Okullar› üniversitelerin bünyelerinden ç›ka-r›larak ba¤›ms›z birimler olarak yeniden yap›land›r›lmal›d›r.

Kurumlar aras› rekabet ve geçifller özendirilmelidir. Akademik unvanlar akademik çal›flmalar d›fl›nda kullan›l-mamal›d›r.

Akademik baflar›lar› kan›tlanm›fl yerli veya yabanc› ö¤re-tim elemanlar›ndan misafir ö¤reö¤re-tim üyesi olarak yararlan-ma yayg›nlaflt›r›lyararlan-mal›d›r.

T›p fakültelerine, konservatuarlara ve güzel sanatlar bö-lümlerine/fakültelerine çerçeve yasada ayr› bir yer verilme-li ve bu ba¤lamda t›p fakültelerinde kverilme-linik profesörlük/do-çentlik unvanlar› oluflturulmal›; ayn› flekilde, çerçeve yasada konservatuarlar ve güzel sanatlar bölümlerindeki/fakültele-rindeki unvanlar akademik unvanlardan farkl›laflt›r›lmal›d›r. ‹ster seçilmifl isterse atanm›fl olsun bütün üniversite yöne-ticileri, ilgili kurumdaki ö¤retim üyelerinin salt ço¤unlu-¤unun imzal› teklifi ve dörtte üçünün oyuyla görevinden al›nabilmelidir.

Akademik kadro sözleflmeyle çal›flmaya özendirilmelidir. Sürekli ve kaliteli iflleyen bir akreditasyon ve kalite sistemi kurulduktan sonra bu sisteme uyum gösteren yöneticilere ve ilgili birimlere, ö¤retim üyesi atamas› da dahil, al›nacak her türlü eleman/ö¤renci konusunda, objektif ve yar›flma-c› olarak düzenlenen merkezi s›nav barajlar›n› aflanlar ara-s›ndan eleman/ö¤renci seçme olana¤› tan›nmal›d›r. Endüstri ve ifl çevreleriyle iliflki, azami fleffafl›k temelinde, gelifltirmelidir.

Üç farkl› çal›flan kategorisine (ö¤retim üyesi, yönetici, memur) için farkl› disiplin kurallar› yasada yer almal›d›r.

Sonuç

Özetle yüksek ö¤retimi düzenleyecek yasan›n yukar›da s›-ralad›klar›m›z ›fl›¤›nda, çeflitlili¤e aç›k bir çerçeve yasa niteli-¤inde olmas› görüflündeyiz.