T.C
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI 1. ve 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARININ ÖĞRENCİYE AİT FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN
İNCELENMESİ DOKTORA TEZİ HAZIRLAYAN Bahar GÜDEK Ankara-2007
T.C
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI 1. ve 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARININ ÖĞRENCİYE AİT FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN
İNCELENMESİ
DOKTORA TEZİ
HAZIRLAYAN Bahar GÜDEK
Tez Danışmanı Doç. Enver Tufan
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne
Bahar GÜDEK’e ait “ Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutumlarının Öğrenciye Ait Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi” adlı çalışma, 08-11-2007 tarihinde jürimiz taraf ndan Güzel Sanatlar Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalında DOKTORA tezi olarak kabul edilmiştir.
tarihsel ve ulusal bilince sahip insan yetiştirme sanatı olarak açıklanabilir. Eğitim sistemlerinin değişik koşullara ayak uydurması ve kendini sürekli yenilemesi gerekir. Bu değişim öğretmenlik mesleğini de beraberinde götürerek, çağdaş öğretmenlik mesleğinde yeni duyuş, düşünüş, deviniş ve sezişler gerektirmektedir.
Öğretmenlik mesleği içinde bir dal öğretmenliği olarak, müzik öğretmenliği de kendine özgü bir meslektir. Müzik öğretmenliği eğitimi bu mesleğe yönelen veya yöneltilen bireylerin müzik alanında öğretmenleştirme sürecidir. Bu süreç genel olarak müzik öğretmenliği mesleğinin gerektirdiği yeterlilikler üzerine odaklanır. Müzik öğretmenliği yeterliliği bilgi, beceri ve tutumların bir karışımıdır.
Bu araştırma, müzik öğretmeni adaylarının mesleklerine yönelik tutumlarını ortaya koymaktadır. Öğretmenlerin öğrencilerini etkileyen en önemli özelliklerinden birisi de öğretmenlik tutum ve davranışlarıdır. Mesleğine karşı olumlu tutum geliştiren öğretmenlerin mesleklerinde daha verimli oldukları, öğrencilerine iyi model oldukları gözlenmiştir. Araştırmanın müzik öğretmeni yetiştirme konusunda, müzik eğitimi alanına yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Araştırma süresince yard m ve desteklerini hiç esirgemeyen, yak n bir ilgiyle › baştan sona takip eden tez danışmanım Doç.Enver TUFAN ve değerli Öğretim Görevlisi Şaban ÇETİN’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Araştırmanın izleme aşamalarında görüş ve yardımlarından faydalandığım, Prof. Selmin TUFAN, Yrd. Doç. Dr.Yücel KAYABAŞI ve Öğretim Görevlisi Zihni KOÇ’a teşekkürü bir borç bilirim.
Ayrıca ölçeğin uygulanmasında bana yardımcı olan bütün Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğretim elemanlarına ve ölçek formlarını büyük bir ciddiyetle dolduran Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencilerine de şükranlarımı sunarım.
ÖZET
Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutumlarının Öğrenciye Ait Farklı Değişkenler
Açısından İncelenmesi
Bu araştırma, Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlarının öğrenciye ait farklı değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Araştırmanın evrenini; Türkiye’deki Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 4. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise Türkiye’deki Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Anabilim Dallar n n 1. ve 4. s n flar nda 2006› › › › -2007 eğitim- öğretim yılında öğrenim gören toplam 1102 öğrenci oluşturmaktadır.
Araştırma ile ilgili veriler araştırmacı tarafından geliştirilen Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeğiyle toplanmıştır. İki bölümden oluşan ölçeğin birinci bölümünde kişisel bilgilere, ikinci bölümde ise müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla “sevgi” ve “değer” alt boyutlarına ilişkin toplam 19 tutum ifadesine yer verilmiştir.
Ölçekten elde edilen veriler kodlanarak bilgisayar ortam nda SPSS (The Statistical Packet For Social Sciences) paket programı yardımıyla çözümlenmiştir. Ölçeğin birinci bölümüyle ilgili verilere ilişkin frekans ve yüzde dağılımı alınmış, öğrencilerin tutumlarının belirlenmesine yönelik olarak aritmetik ortalama ve standart sapma, tutumlar farklılığı ortaya koyabilmek için ikili karşılaştırmalarda bağımsız gruplar için “t” testi, ikiden fazla değişken gruplarının karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Görüşler arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı α = 0.05 manidarlık düzeyinde test edilmiştir.
Araştırmadan elde edilen bulgular şunlardır;
1.Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencilerin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlar olumludur.
2.Öğrencilerin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlarının cinsiyetlerine göre farklılaştığı, kızların erkeklere oranla daha olumlu tutumlara sahip olduklar görülmektedir.
3.Öğrencilerin devam ettikleri sınıf düzeylerine göre tutumlarının farklılık gösterdiği, 1. sınıf öğrencilerinin, 4. sınıf öğrencilere göre daha olumlu tutumlara sahip oldukları anlaşılmaktadır.
4. Öğrencilerin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlar n n mezun › oldukları liseye göre farklılık oluşturmadığı görülmektedir.
5. Öğrencilerin anne ve babalarının eğitim seviyelerinin ölçekten alınan toplam puanlarda farklılık oluşturmadığı tespit edilmiştir.
6.Öğrencilerin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlar n n, ailede › müzik öğretmeni bulunma durumlarına göre farklılaşmadığı görülmektedir.
7. Öğrencilerin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumları, ailedeki müzik öğretmenlerinin yakınlık derecesine göre faklılaşmamaktadır.
8. Öğrencilerin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumları, müzik öğretmenliğini seçme nedenlerine göre farklılaşmakta, Müzik öğretmenliğini “müzik öğretmenlerimden etkilenerek seçtim” , “motivasyonu yüksek bir meslek olduğu için seçtim” ve “akademik gelişim fırsatı sunuyor diye seçtim” şeklinde görüş bildirenlerin, “müzik öğretmenliğini kolay bir meslek olduğu için seçtim” ve “başka bir seçenek olmadığı için seçtim” şeklinde görüş bildirenlere oranla daha olumlu tutuma sahip olduklar görülmektedir.
9. Öğrencilerin öğretmenlik meslek bilgisi ve müzik alan bilgisi derslerini algılamalarına göre tutumlarında farklılık gözlenmektedir. Öğretmenlik meslek bilgisi ve müzik alan bilgisi derslerini “çok önemli” gören öğrencilerin tutumları, “orta” derecede önemli görenlere ve “hiç” önemli görmeyenlere oranla daha yüksektir.
Anahtar Sözcükler:Tutumlar, müzik öğretmenliği mesleği, müzik öğretmeni adaylar .
ABSTRACT
The Tendency of 1st and 4th Class Students Attending Concerning Being a Music Teacher by Considering Their Different Changeable Attidutes
The objective of this essay is to understand the tendency of 1st and 4th class students attending to Music Section at Education Faculties toward to career as music teacher by taking into consideration students’ some attitude variablities.
The field of this essay is the whole 1 st and 4 th class students attending to Music Sections at Education Faculties in Turkey. Sampling group of this survey covers total 1102 students educated in 1st and 4th classes attending Department of Musical Sciences at Education Faculties in Turkey in 2006-2007 Academic Year.
The data related to this study has been collected with the attitude scale aiming at career, Music Teacher. The Scale has two chapter. The first chapter includes individual data. The second chapter is comprised total 19 attitude statements concerning the sub dimensions “sympathy” and “worth” in order to understand the students’ real objective for the career, Music Teacher.
The coded data having from the scale has been analysed using the SPSS (The Statistical Packet for Social Sciences) program. Frequency and dispersion in percentage concerning the first chapter of the scale are determened. Then, mathematical average and standard deviation aiming to realize the students’ attitudes for the purpose to clarify the difference in attitudes have been used as “t” test in bilateral critics for independent groups and as variant analys in changable groups more then two. Different wievs were tested at α = 0.05 level wheter there is a gap or not.
1. The attitudes of the students participating in music education is quite positive.
2. There is a considerable difference between the attitudes of the genders. Females are much more positive then males.
3. On the other hand, there is also a difference according to the classes. Students’ attitudes at first class is more positive then the students’ attitudes at forth class.
4. There is no difference in terms of students’ attitudes graduated different high schools.
5. There is not any effect of the students’ parents educational situation on total scores having from the scale.
6. Being a music teacher in a family does not effect the students’ attitudes on selecting this professional as a music teacher.
7. Being a music teacher within the relatives does not effect the students’ attitudes on selecting this professional as a music teacher
8. Students’ attitudes concerning selecting music teacher as a professional are changable due to the main reason to select this career: Students have more positive attitudes declared that they have chosen this career because they are impressed by their own music teachers, this is a high motivated work, this would provide them with an extra academic education then the students stated that this is an easy career and there is no other option for them.
9. There is also a difference among the students’ attitudes observed according to their perception on lessons providing with knowledge needed as a music teacher and on lessons providing with knowledge in musical field. The students’ attitudes who they have a perception that knowledge needed as a music teacher and knowledge needed in musical field are “very important”, is much higher then the students who have a perception about the importance of those criterias “moderate” or “none”.
İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖNSÖZ ... i ÖZET... ii ABSTRACT... iv İÇİNDEKİLER...vi TABLOLAR LİSTESİ...xiv GRAFİKLER LİSTESİ...xix ŞEKİLLER LİSTESİ...xxiii BÖLÜM I ..……….1 GİRİŞ………....1
A. MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ MESLEĞİNE BAKIŞ...1
1. Müzik Öğretmenliği ve Mesleki Yapısı...1
B.MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ EĞİTİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ....10
1. Cumhuriyet Öncesi Müzik Öğretmenliği Eğitimi...11
2. Cumhuriyet Dönemi Müzik Öğretmenliği Eğitimi...13
3. Günümüzde Müzik Öğretmenliği Eğitimi...16
C. MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ VE MÜZİK ÖĞRETMENİ...21
1. Müzik Öğretmenliği Niteliklerinin Oluşum ve Gelişimine Genel Bir Bakış...22
2. Müzik Öğretmeni Yeterlik Alanları...24
3. Müzik Öğretmenliği Yeterliklerinde Genel Alanlar...24
D. TUTUM KAVRAMI VE TUTUMLARIN ÖLÇÜLMESİ...26
1.Tutumlar ve Yap s ...26›
a. Tutumları Oluşturan Temel Öğeler ve Özellikleri...28
b. Tutumların Oluşması...30
2. Tutumlar n Ölçülmesi ve Tutum Ölçekleri...35
a. Tutum Ölçeklerinin Temel Saylt lar ...› ...35
b. Tutum Ölçekleri...37
1)Bogardus Toplumsal Uzaklık Ölçeği...37
2)Thurstone (Eşit Görünen Aralıklar Ölçeği)...38
3)Guttman Ölçekleri (Birikimli-Yığışımlı Ölçekleme Tekniği)...38
4)Osgood (Duygusal Anlam Ölçeği)... 39
5)Likert Tutum Ölçeği...40
D.MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARIN BELİRLENMESİNİN ÖNEMİ...41
1. Araştırmanın Problemi ………...46 a) Alt Problemler ………...46 2. Araştırmanın Amacı...46 3. Araştırmanın Önemi...47 4. Araştırmanın Sınırlılıkları...48 5. Araştırmanın Sayıltılar...49 6. Tan mlar...49 7. İlgili Araştırmalar...50
a) Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar...50
b) Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar...63
BÖLÜM II ………..71
YÖNTEM ………71
1. Araştırmanın Modeli...71
3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi...72
4. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanmas ...79
BÖLÜM III ………...81
BULGULAR VE YORUM ………..81
A.ÖĞRENCİLERE İLİŞKİN KİŞİSEL BULGULAR...81
1. Öğrencilerin Mezun Oldukları Lise ve Cinsiyetlerine Göre Dağılımları...81
2. Öğrencilerin Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine Göre Dağılımları...81
3. Öğrencilerin Mezun Oldukları Lise Türüne Göre Dağılımları...82
4. Öğrencilerin Anne ve Babalarının Eğitim Seviyesine Göre Dağılımları...83
5. Öğrencilerin Ailelerinde Öğretmen Bulunma Durumlarına Göre Dağılımları...84
6. Öğrencilerin, Ailelerindeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Dağılımları...84
7. Öğrencilerin, Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Dağılımları...85
8. Öğrencilerin, Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Dağılımlar ...86
9. Öğrencilerin, Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Dağılımları...86
B. MÜZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARINA İLİŞKİN BULGULAR ...89
1.Öğrencilerin Müzik Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Genel Tutum
Puanlar ...89 2. Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliğine Yönelik Tutum Ölçeği Alt Boyutlarına İlişkin Tutumları...90
a. Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliğine Yönelik Tutum Ölçeği “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...90
b. Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliğine Yönelik Tutum Ölçeği “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...91
3. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin“Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı……….92
a. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...92
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...94
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...96
4. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Mezun Olduklar Liseye Göre Müzik › › Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam”
Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...98
a. Devam Ettikleri S n f Düzeyine v› e Mezun Oldukları Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik“Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...98
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Mezun Oldukları Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi”Alt Boyutu Tutum Puanlar n n › Dağılımı...100
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Mezun Oldukları Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n › Dağılımı...102
5. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...104
a. Devam Ettikleri S n f › Düzeyine ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının
Dağılımı ...104
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre
Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...106
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...108
6. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...111
a. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...111
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...112 c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre
Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum
Puanlarının Dağılımı...114
7. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...117
a. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı ...117
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı ...118
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...120
8. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...123
a. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...123
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı... 124
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...126
9. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer”, Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...128
a. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...128
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...131
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı ...134
10. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerin Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı...137
a. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...137
b. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “ Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...139
c. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “ Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...141
11. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli › Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve Ölçeğin “Sevgi”, “Değer” Alt Boyutuna İlişkin Tutum Puanlarının Dağılımı... ...143
a. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli › Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Dağılımı...143
b. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli › Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “ Sevgi” Alt
Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...145
c. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli › Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “ Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Dağılımı...147
BÖLÜM IV ...150
SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER...150
A. Sonuç...150
1. Öğrencilerin Kişisel Özellikleri...150
2. Öğrencilerin Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutumları...151
B. Tartışma ve Öneriler...156
KAYNAKÇA...161
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa No Tablo 1. Müzik Öğretmenliği Tutum Ölçeği Geçerlik-Güvenirlik
Analizi Sonuçlar ...75
Tablo 2. Müzik Öğretmenliği Tutum Ölçeği Alt Faktörlerinin Açıklandığı Varyans Oranlar ve Alfa Katsay lar ...› › ...77
Tablo 3. Tutum Ölçeğini Cevaplayan 1. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Sayılarının Araştırmaya Katılan Üniversitelere Göre Dağılımları...78
Tablo 4. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları...81
Tablo 5. Öğrencilerin Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine Göre Frekans ve
Yüzde Dağılımları...82
Tablo 6. Öğrencilerin Mezun Olduklar Lise Türüne Göre Frekans ve
Yüzde Dağılımları…………...82
Tablo 7. Öğrencilerin Anne ve Babalarının Eğitim Seviyesine Göre
Frekans ve Yüzde Dağılımları...83
Tablo 8. Öğrencilerin Ailelerinde Öğretmen Bulunma Durumlarına
Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları...84
Tablo 9. Öğrencilerin, Ailelerindeki Müzik Öğretmenlerinin
Yakınlık Derecesine Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları...84
Tablo 10. Öğrencilerin, Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları...85
Tablo 11. Öğrencilerin, Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma
Durumuna Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları...86
Tablo 12. Öğrencilerin, Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Frekans ve Yüzde Dağılımları...87
Tablo 13. Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik Tutumları... 89
Tablo 14. Öğrencilerin “Sevgi” Alt Boyutuna Yönelik Tutumlar ...90
Tablo 15. Öğrencilerin “Değer” Alt Boyutuna Yönelik Tutumları...91
Tablo 16. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...92
Tablo 17. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre › Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...94›
Tablo 18.Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Cinsiyetlerine Göre › Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...97›
Tablo 19. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Mezun Olduklar Liseye Göre› › Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanları ve t Testi Sonuçlar ...99
Tablo 20. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Mezun Olduklar Liseye Göre› › Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...101›
Tablo 21. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Mezun Olduk› lar Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu
Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...103›
Tablo 22. Devam Ettikleri S n f Düzeyine › ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum
Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...105›
Tablo 23. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu
Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...106›
Tablo 24. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu
Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...› ..108
Tablo 25. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum
Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...› ...111
Tablo 26. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu
Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...› ...113
Tablo 27. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu
Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...115
Tablo 28. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar ” ve t Testi Sonuçlar ...117
Tablo 29. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...119›
Tablo 30. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailede Öğretmen Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...121›
Tablo 31. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...123›
Tablo 32. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik
“Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar ve t Testi Sonuçlar ...125›
Tablo 33. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik
“Değer” Alt Boyutu Tutum Puanları ve t Testi Sonuçları ...127
Tablo 34. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam”
Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları...129
Tablo 35. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi”
Alt Boyutu Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları...132
Tablo 36. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer”
Alt Boyutu Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları...135
Tablo 37. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları...138
Tablo 38. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “ Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarına İlişkin Varyans
Analizi Sonuçlar ...140
Tablo 39. Devam Ettikleri Sınıf Düzeyine ve Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “ Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarına İlişkin Varyans
Analizi Sonuçlar ………..142
Tablo 40. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini › Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçlar ...144
Tablo 41. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini › Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçlar ...146
Tablo 42. Devam Ettikleri S n f Düzeyine ve Müzik Alan Bilgisi Derslerini › Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçlar ...148
GRAFİK LİSTESİ
Sayfa No Grafik 1. Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine
Yönelik “Toplam” Tutum Puanlarının Karşılaştırılması...94
Grafik 2. Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine
Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...96
Grafik 3. Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine
Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Karşılaştırılması...98
Grafik 4. Mezun Oldukları Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...100
Grafik 5. Mezun Oldukları Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...102
Grafik 6. Mezun Oldukları Liseye Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...104
Grafik 7. Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik
Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...106
Grafik 8. Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik“Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n›
Karşılaştırılması...107
Grafik 9. Annelerinin Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n› Karşılaştır lmas ...110›
Grafik 10. Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik
Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar n n › Karşılaştır lmas ...112›
Grafik 11. Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n›
Karşılaştırılması...114
Grafik 12. Babalarının Eğitim Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlar n n›
Karşılaştırılması...116
Grafik 13. Ailede Müzik Öğretmeni Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum
Puanlar n n › Karşılaştırılması...118
Grafik 14. Ailede Müzik Öğretmeni Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu
Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...120
Grafik 15. Ailede Müzik Öğretmeni Bulunup Bulunmama Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu
Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...122
Grafik 16. Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yak nl k Derecelerine Göre › Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum
Puanlar n n › Karşılaştırılması...124
Grafik 17. Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu
Grafik 18. Ailedeki Müzik Öğretmenlerinin Yakınlık Derecelerine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu
Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...128
Grafik 19. Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam” Tutum Puanlar n n ›
Karşılaştırılması...131
Grafik 20. Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu Tutum
Puanlar n n › Karşılaştırılması...134
Grafik 21. Müzik Öğretmenliğini Seçme Nedenine Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu Tutum
Puanlarının Karşılaştırılması...137
Grafik 22. Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik
“Toplam” Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...139
Grafik 23. Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu
Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...141
Grafik 24. Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik
“Değer” Alt Boyutu Tutum Puanlarının Karşılaştırılması...143
Grafik 25. Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Toplam”
Grafik 26. Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Sevgi” Alt Boyutu
Tutum Puanlar n n › Karşılaştırılması...147
Grafik 27. Müzik Alan Bilgisi Derslerini Önemli Bulma Durumuna Göre Öğrencilerin Müzik Öğretmenliğine Yönelik “Değer” Alt Boyutu
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa No Şekil 1 Tutum-Bellek-Algılanış- Davranış İlişkisi...34 Şekil 2 Tutum – Ortam İlişkisi...35
Çağımız toplumu, sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik alanlarda hızlı değişimlerin yaşandığı ve toplumu oluşturan her bireyin bu değişimden fazlasıyla etkilendiği bir süreci yaşamaktadır. Bilim çağının bir sonucu olarak ortaya çıkan bu hızlı değişim süreci, eğitimde de gelişimi ve değişimi zorunlu kılmıştır. Birçok ülkede eğitimde yeni arayışlara gidilmiş ve öğretmenlik mesleğinin niteliklerinin yükseltilmesine önem verilmiştir.
Bugün, çağdaş eğitimin en önemli unsuru; alanında uzman öğretmenlerdir. Bilimsel araştırmalarla, kalkınmada önem taşıyan nitelikli insan gücünün ve meslek elemanlarının başında öğretmenlerin yer aldığı; eğitimin niteliğinin yükseltilmesinde, insanlar n ve toplumla› ›n gelişmesinde öğretmenin önemli bir rolünün bulunduğu ortaya konmuştur.
Toplumu değiştirme ve geliştirme gücüne sahip bu bireyler, eğitimi bir bütün olarak görebilmeli, mesleğinde inanç ve bağlılık duygusuna sahip olmalı, mesleğin değerler sistemine uygun davranmalı, belirli bir öğretim alanında yeterliliğini kanıtlamalı ve mesleki bilgi ve becerilerini etkin bir şekilde uygulayabilmelidir.
A. MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ MESLEĞİNE BAKIŞ 1. Müzik Öğretmenliği ve Mesleki Yapısı
Öğrenme ve öğretme işlevi insanlık tarihi kadar eskidir. Çocuk dünyaya gelirken öğrenilmiş davranışları yoktur. Çocuk, yaşamını sürdürebilmesi için gerekli tüm bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkları başkalarından yaşamı içinde öğrenir (Bilgen, 1998:22).
Bireyin yaşamı boyunca süren eğitimin bir k sm okulda ya da s n f ortam nda › › › › planlı ve programlı bir biçimde yürütülmektedir. Bu kesite öğretim denmektedir (Küçükahmet,1995:64).
Öğretim, iş alanı olunca öğretmenlik mesleği doğmuştur. Öğretimin bir meslek olup olmadığı uzun süre tartışılmış, sonunda öğretmenliğin kendine özgü bir meslek olduğu, bir meslekte bulunması gereken her türlü özelliğe sahip olduğu konusunda fikir birliğine varılmıştır (Tezcan,1996:34).
Öğretmenlik mesleği gerçekte tam anlamıyla bir insanlık mesleğidir. Bu bak mdan öğretmenlik öğretmenin insanlığıyla, öğretmenlik nitelikleri öğretmenin insanlık nitelikleriyle iç içedir. Böyle olunca öğretmenlik mesleğini güçlendirip geliştirmenin yolu, öğretmenin öğretmenlik nitelikleri ile insanlık niteliklerini birlikte güçlendirip geliştirmekten geçer. Öbür yandan, öğretmenlik evrensel bir uğraştır. Dünyada her ülke, her ulus, her toplum bu uğraşa çok yer verir, bu uğraşa çok şey yükler, bu uğraştan çok şey bekler. Bu yer, yük ve beklenti öğretmenliği insanlık evreninde vazgeçilmez k lar (Uçan,2000:89).
Günümüzde öğretmenlik kendine özgü bir uğraş alanıdır. Dolayısıyla öğretmenlik mesleği profesyonel bir meslek olarak kabul edilir. Öğretmenlik artık özel alanda uzmanlık, akademik çalışma, mesleki formasyon ve üniversite diploması gerektiren kendine özgü bir profesyonel meslek statüsü kazanmış bulunmaktadır.
Meslek, bireyin kazanç elde etmek amacı ile devamlı olarak yaptığı ve birçok kuruluşta aynı ya da birbirine benzer olan bir grup etkinlik olarak tanımlanabilir. Ancak mesleğin sadece para kazanma, geçim sağlama yolu olduğu söylenemez. Meslek aynı zamanda yetenekleri kullanma ve kendini gerçekleştirme yoludur. Kişi diğer etkinliklerle olduğu gibi mesleki etkinlikler yolu ile de psikolojik gereksinmelerini karşılamaya, kendini gerçekleştirmeye çalışır (Kuzgun, 1981:52).
Öğretmenliğin meslekleşmesi bu doğrultuda belirli koşulların sağlanması, belirli ölçütlerin oluşması ve koşulların ölçütlere uygun hale gelmesiyle mümkün
olmuştur. Tüm Dünyada meslek olarak kabul edilen işlerin meslekleşmesinin birtakım ölçütleri ortaya konulmuştur (Erden, 1998: 64). Türkiye’ de öğretmenliğin meslekleşmesini sağlayan başlıca koşullar ve ölçütler şunlardır:
1. Tanımlanmış bir hizmet alanı olma ve o alanda hizmet verme. 2. Verdiği hizmetten ötürü yetiştirdiği kişiye, ailesine, topluma, devlete
karşı sorumlu olma.
3. Yeterince geniş ve yaygın bir hizmet alanına sahip olma. 4. Belirli bir uzmanl k bilgi ve becerisini gerektirme. 5. Örgün mesleksel eğitimden geçme.
6. Mesleksel kültüre sahip olma.
7. Mesleğe girişte belirli bir seçim ve denetimden geçme.
8. Toplumca ve devletçe meslek olarak tan nma ve kabul görme. 9. Mesleksel ahlak kurallar na sahip olma.
10. Meslek kuruluşları biçiminde örgütlenme.
11. Mesleksel amaçl süreli yay n organ na sahip olma.› ›
12. Yasal, tüzüksel ve yönetmeliksel statü ve güvenceye kavuşma.
13. Sadece Öğretmenlik mesleğinin öğrenimini görmüş veya yeterliklerini kazanmış olanların öğretmenlik yapmaya hak ve yetkileri olduğu kesin hükme bağlanmış olmalıdır (Uçan, 2000:62-63).
Öğretmenlik mesleğinin gerçekleştirilmesinin araçları ve koşulları ise; eğitim, öğretmenin kişiliği, pedagojik iletişim, öğretme ortamı, öğretmenlerin çalışma koşulları ve öğrencilerin faaliyetleridir.
Vassilev (2000), öğretmenlik mesleğinin yapısında yer alan kendine özgü mesleki özellikleri şu şekilde s ralamaktad r (Akt.Çetin, 2003:4); ›
1. Empatinin zorunlu unsur olduğu pedagojik sosyallik, 2. Eğitim ve yetiştirme sürecinde yaratıcılık,
3. Pedagojik gözlem, 4. Duygusal istikrar.
Son zamanlarda yapılan çalışmalarda ise öğretmenlik mesleğinin bir başka işlevi ortaya çıkarılmıştır; dar düşünce kalıplarını bırakmak. Bu yeni işlev beş bölümden oluşmaktadır. 1. İletişim, 2. Organizasyon 3. Yap c l k,› › 4. Bilişsel işlev, 5. Proje.
İletişim işlevi, öğretmenin öğrencilerle hemen iletişime geçebilme yeteneğiyle ilgilidir. Organize işlevi, eğitim faaliyetlerinin yapısını oluşturur. Bu nedenle organize işlevi öğretmenlik mesleğinin temel işlevidir. Yapıcı işlev, eğitim ve yetiştirmenin planlanması, programlanması ile ilgilidir. Bilişsel işlev, hem öğretmenler hem de öğrenciler için önem taşır. Bu işlev uyarınca öğretmenler belli eğitimsel amaçları, araçları ve yöntemleri belirlerler; öğrenciler ise mümkün olduğunca çok bilgi edinmeye çalışırlar. Proje işlevi, geleceğe ilişkin eğitimsel amaçları ve çalışmaları içerir.
Öğretim işinin ve dolayısıyla öğretmenliğin sanat mı yoksa bilim mi olduğu tartışması uzun süreler yapılmıştır. Öğretme işi hem bir sanat hem de bilimdir. Öğretmenlik, bazı özel yetenek ve yaratıcılığı gerektirdiği için bir sanattır. Aynı zamanda, öğretme metotları, psikoloji, sosyoloji, felsefe, eğitim psikolojisi gibi disiplinlerin bulgularının kullanılması açısından da bilimdir. Dolayısıyla öğretmen hem bir sanatç hem de bir bilim adam d r (Ergin, 1977:8; Kazanc , 1989: 3› › › -4).
Müzik, bir bilim, bir sanat ve bir dil olma özelliğiyle insan yaşamını derinden etkilemektedir. Müzik, bireylerin hem kendilerini hem de çevreleriyle olan ilişkilerini etkilemekte, yönlendirmekte ve geliştirmektedir. Müzik alanında yapılan etkinlikler, duygu ve düşüncelerin paylaşımında, toplumsal davranışlar oluşturabilmede, varolan kültürel değerlerin artırılmasında ve geleceğe aktarılmasında büyük önem taşımaktadır. Tüm bu özellikler, müzik öğretmenliğine sanatsal ve bilimsel bir boyut
kazandırmıştır. Bu bağlamda müzik öğretmeni de sanatçı kimliğiyle bilim adamı kimliğini her zaman içinde barındırmalıdır.
Müzik öğretmenliği aynı zamanda, müzik eğitimi ile programında ağırlıklı olarak müzik alanında öğretmenliğin gerektirdiği yeterliği ve nitelikleri kazanmış bir dal öğretmenliğidir.
Dal öğretmenliği bilgisi, bir yandan dal diğer yandan genel yetenek öğretmenlik bilgisine dayalıdır ve birbirinden farklı nitelikleri olan bu iki bilgi alanından beslenir. Bu açıdan bakıldığında dal öğretmenliği bilgisi, dal bilgisi ile genel öğretmenlik bilgisinin kendine özgü bir kesişim alanıdır. Bu özelliği nedeniyle de iki yönlü, karmaşık bir yapıya sahiptir.
Dal öğretmenliği eğitim programı, bireyi, programda ağırlıklı olarak kapsanan dalda öğretmenleştirme sürecinin önceden tasarlanan planı ve bu plan n uygulamadaki görünümüdür. Türü, düzeyi, süresi ve içeriği ne olursa olsun, böyle bir eğitim programı “dal bilgisi”, “genel bilgi” ve “öğretmenlik bilgisi” ni kapsar ve yine bu bilgiler üzerine kurulur (Uçan, 1997:187).
Bireyin programda kapsanan dalda öğretmenleşmesi, yani dal öğretmenliği formasyonu kazanması, bu üç tür bilginin basit bir toplamıyla değil, karmaşık bir bileşimiyle oluşur. Buna göre dal öğretmenliği formasyonu, dal, genel ve öğretmenlik bilgilerinden kaynaklanan üç boyutlu karmaşık bir bütündür.
Dal öğretmeni yetiştirme programlarını, bu üç boyutlu bileşimi sağlayacak biçimde düzenlemek gerekir. Böyle bir düzenleme, söz konusu üç ana öğenin birbirinden ayrışık değil birbiriyle kaynaşmış, birbirine yanaşık olmanın ötesinde birbiriyle dayanışık, hatta yer yer birbiriyle iç içe bir konumda olmalarını zorunlu kılar. Bir dal öğretmenliği programında yaklaşık olarak, dal bilgisinin % 70, genel bilginin %10 ve öğretmenlik bilgisinin % 20 ağırlıklı olması beklenir. Bu ağırlıkların miktar kabul edilebilir ölçüler içinde değişebilir, ama sırası değişmemelidir (Uçan,1997:187-188).
Öğretmen yetiştiren programlarda bilgi, beceri, tutum ve davranışı kazandırmanın bir önkoşulu da öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin okutulma yüzdesidir. Yap lan çalışmalar toplam olarak programın dörtte birinin bu kategorideki derslere ayrılması gereğini ortaya koymaktadır. Bir öğretmen yetiştirme programından gerçekten öğretmen yetiştirmek isteniyorsa, programda okutulan derslerin genelde dörtte birinin öğretmenlik bilgisi derslerinden oluşması gerekir. Eğer bir programda öğretmenlik meslek bilgisi dersleri beşte birden (%20’ den) aşağıda ise o programın öğretmen yetiştirdiğinden söz etmek oldukça zorlaşır (Küçükahmet, 2000:4-10).
Müzik öğretmenliği mesleği de bir dal öğretmenliği olarak genel öğretmenlik bilgisi ile beraber müzik öğretmenlik bilgisini de içinde barındırır. Müzik öğretmenliği, bireyin ve toplumun mutluluğu ve gelişimine olduğu kadar müziğin bir kültür öğesi olarak gelişimine de katkı sağlayan bir meslektir. Müzik öğretmeni ders etkinliklerini düzenleyip uygulayan, ders dışı etkinlikleri hazırlayan, yöneten, çalan, söyleyen, bütün özellikleriyle örnek ve aktif bir kişidir.
Müzik eğitiminin temel amacı; kişilikleri oluşmuş, toplumsal yaşayışın hazzın duymuş, milli ve evrensel müzik sanatına yönelerek bilim, teknik ve güzel sanatların diğer dallarıyla birlikte müzikte de çağdaş uygarlığın yaşayan, uygulayıcı ve yaratıcı bir ortağı durumuna gelmiş genç kuşakların yetiştirilmesini sağlamaktır (Süer, 1980:22). Bu amacın gerçekleştirilmesinde müzik öğretmeni, örgün müzik eğitimi sürecinin temel bir öğesi olarak, öğrencide müzik eğitiminin hedefleri doğrultusunda belirli davranış değişiklikleri oluşturmakla görevlidir ve bu görevlerinin üstesinden gelebilmesi için belli niteliklere sahip olmak zorundad r.
Farklı görüş açılarından bakıldığında günümüz müzik öğretmeni tipinin, bilim, teknik ve müzikte yaşanan gelişime ve değişime ayak uydurabilen, her tür müziği asgari düzeyde de olsa tan y p sevdiren, k sac› › a öğrencilerinin yaşantılarına müziği katabilen müzik öğretmenleri olması gerektiği yönünde bir beklenti içerisinde bulunulduğundan söz edilebilir. Nitekim, 12.7.2002 tarih ve 2741 sayılı makam onayı
ile MEB’nin belirlediği öğretmen niteliklerinde de bu görüşü destekleyen özellikler görülmektedir.
Söz konusu kararda genel kültür ve eğitim-öğretim açısından öğretmen nitelikleri şöyle belirlenmiştir;
1) Öğretmen, eğitme ve öğretme yeterliklerini geliştiren, destekleyici bir genel kültüre sahip olmal ,
2)Olay ve olgular , farkl disiplinlerin kavramlar n aç klamada genel kültüründen › › › › yararlanabilmeli,
3) Farklı disiplinlere ait bilgilerin konu alanı ile bağını kurabilmeli,
4) Öğretim sürecinde öğrenciyi derse hazırlayabilmeli ve öğrenci motivasyonunu sağlayabilmeli,
5) Öğretim sürecinde örnekleme, benzetme-ayırt etme, analiz ve sentez yapmada diğer disiplinlerden yararlanabilmeli,
6) Öğrencileri genel kültür yaşantılarını geliştirmeye özendirebilmeli, 7) Öğrenciyi tanıyabilmeli, 8) Öğretimi planlayabilmeli, 9) Materyal geliştirebilmeli, 10) Öğretim yapabilmeli, 11) Öğretimi yönetebilmeli, 12) Başarıyı ölçüp değerlendirebilmeli, 13) Öğrencilere rehberlik yapabilmeli,
14) Öğrencilerin temel becerilerini geliştirebilmeli,
15) Özel eğitime gereksinim duyan öğrencilere hizmet edebilmeli, 16) Yetişkinleri eğitebilmeli,
17) Ders dışı etkinliklerde bulunabilmeli, 18) Kendini geliştirebilmeli,
19) Okulu geliştirebilmeli ve
20) Okul-çevre ilişkilerini geliştirebilmelidir.
Özel alan açısından öğretmenlik mesleği için gerekli olan yeterlikler ise;
1) Öğreteceği alanın temel kavramlarını, araştırma ve inceleme araçlarını ve yapılarını anlayarak, alan n bu özelliklerini -öğrenciye anlamlı gelecek biçimde- öğrenme deneyimleri yaratabilmeli,
2) Bu bağlamda, öğrettiği alanın belli başlı kavramlarını, varsayımlarını, tartışmalarını, araştırma ve inceleme yöntemlerini bilmeli,
3) Bir bilgiye ait kavramsal çerçevenin öğrencinin öğrenmesini nasıl etkilediğini anlayabilmeli,
4) Öğreteceği alanla ilgili bilgileri diğer konu alanlarıyla ilişkilendirebilmeli, 5) Alan n okul çap nda uygulanan program içindeki yerini anlayabilmeli,›
6)Alana ait bilgilerin, gerçeklerin sabit bir bütünü değil; karmaşık, sürekli değişen bir yapıda olduğunu fark edebilmeli,
7) Farkl perspektifleri kabul ederek, bilginin nasıl geliştiğini öğrenciye aktarabilmeli, 8) Öğrettiği alana ilişkin gelişmelere yakından ilgi duyarak, günlük yaşamla bağını kurabilmeli,
9) Sürekli öğrenmeyi alışkanlık haline getirebilmeli,
10) Alanla ilgili faaliyetlerle, alanın öğretimi konusundaki profesyonel etkinliklere aktif olarak kat labilmeli.
Bu anlayış içinde öğretmen, özel alana ilişkin bilgi ve becerilerini; 1. Temel bilgileri, kavramları, ilkeleri değişik biçimde açıklama,
2. Farklı görüş kurma, öğrenme yollarını araştırma ve inceleme yöntemlerini aç klama,
4. Alanında araştırmalar yaparak bilgi üretme,
5. Öğrencileri alanla ilgili sorular sormaya, düşünceleri farklı perspektiflerden görmeye ve bilgi üretmeye özendirecek programları kullanma ve geliştirme, 6. Öğrencinin, gerekli bilgi ve becerileri başka alanlarla ilişkilendirmesine olanak
verecek disiplinler arası öğretim deneyimleri yaratma ve
7. Alana ilişkin problemleri tanıma, çözüm yolları arama, uygun çözüm yolunu
seçme, uygulama ve değerlendirme, biçiminde kullanır. (http://oyegm.meb.gov.tr/ttnet/yeterlik/ogyttr.htm)
Bu bağlamda, müzik öğretmenliği özel alan niteliklerinin, eğitim bilimciler ile müzik eğitimcilerinden oluşan komisyonlarca tartışıldıktan sonra, çağın koşulları ve toplumlar n müzik gereksinimleri de dikkate al narak, kapsaml ve ayr nt l olarak en › › › › › k sa zamanda belirlenmesi gerekmektedir.
Türkiye’ de öğretmenlik mesleği, çeşitli dönemlerde kabul edilen yasalarda yer alan nitelik ve görevlendirmeye ilişkin esaslarla tanımlanmaya çalışılmıştır. Milli Eğitim Temel Kanunu’nda öğretmenlik mesleği; öğretmenlik, devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleği olan eğitim ve pedagojik formasyon ile sağlanır, denilmekte ve bunun için tüm öğretmenlerin yüksek öğretim görmeleri koşulu getirilmektedir.
Öğretmenlik mesleğine ilişkin yapılan bu yasal tanım ve ortaya konulan nitelik ve önlemler, müzik öğretmeni yetiştirme aç s ndan da geçerlidir.›
Müzik öğretmenliği mesleği için yasal nitelikler, aslında daha önce; 1940 yılında saptanmış bulunmaktadır. Belirtilen yılda kabul edilen Orta Tedrisat Muallimler Kanunu’nda müzik öğretmenlerinin özel alan ve pedagojik formasyon veren yüksek okulu bitirmiş olmaları esası getirilmektedir (Süer,1989:180). Yeni yasa, öğretmenlerin sahip olması gereken nitelikler arasına sadece genel kültürü getirmiştir.
Günümüz müzik öğretmeni yetiştirme modelindeki müzik eğitimi anabilim/ana sanat dallarında, eski programlardan olabildiğince farklı, tek ve standart bir program uygulanmaktadır. Böylece tüm müzik öğretmenliği lisans programlarından aynı bilgi ve becerilere sahip öğretmen geliştirilmesi amaçlanmıştır (YÖK, 1999:21).
YÖK’ ün 1998 yılı içindeki son düzenlemesi ile öğretmenlik formasyonu dersleri ve bu derslerin süreleri artırılmış, ama öğretmen yetiştirme ve istihdamına yön verebilecek özellikte; tarafların üzerinde uzlaştığı, kapsamlı, tutarlı ve güvenilir ortak bir yeterlik listesi ortaya konmamıştır.
Bu karar ancak 4 y l sonra 12-07-2002 tarihinde 2741 say l makam onay ile › › yürürlüğe konmuştur. Söz konusu niteliklerin, öğretmenlik mesleğinin üç boyutu olan genel kültür, özel alan ve eğitme-öğretme yeterliği alt başlıklarıyla ele alındığı kararda; eğitme-öğretme yeterliği, eğitim sürecinde öğrenmenin belirli bir özel alana ilişkin, bilgi, beceri ve tutumları başkalarına öğretme veya onların öğrenilmesi için uygun f rsat ve olanaklar yaratma durumu olarak tan mlanmakta ve hiçbir› › özel alan yeterliği belirlenmediği, sadece her bir özel alanın gerektirdiği öğretmen yeterliğinin en genelden başlayarak özele doğru belirlenmesi ilkesinin benimsendiği görülmektedir. Bu karar, özel alan tanımının, öğretmenin öğretmekle yükümlü olduğu disiplinle ilgili bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıklarını kapsayan bir yeterlik boyutu olarak yapıldığını, ancak müzik öğretmenliğinin özel alanlar içinde yer almadığına da dikkat çekmektedir (Töreyin, 2004:2).
B. MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ EĞİTİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Bir meslek, eğitim ve hizmet alanı olarak Türkiye’ de müzik öğretmenliğinin oluşumu ve gelişimi, örgün müzik eğitiminin oluşumu ve gelişimiyle tam bir paralellik göstermemek ve bu nedenle onunki kadar öncelere dayanmamakla birlikte, Türkiye’ de modern eğitimin doğuşu ve gelişimiyle yakından ilişkilidir (Uçan,1997:213).
Müzik öğretmenliği eğitiminin tarihsel gelişimini, Cumhuriyet’ ten önceki dönem, Cumhuriyet dönemi ve günümüzde müzik öğretmeni yetiştirme şeklinde üç bölümde ele alarak incelemek mümkündür.
1. Cumhuriyet Öncesi Müzik Öğretmenliği Eğitimi
Cumhuriyet öncesi zaman kesiti olarak; batıya yönelişin etkisiyle modern eğitim kurumlarının açılmaya başlandığı dönem olmakla birlikte, birinci Tanzimat olarak nitelenebilen, Tanzimat öncesi II. Mahmut (1784-1839) dönemi al nmaktad r › (Süer,1980:12).
İslamiyet’in ortaya çıkmasıyla birlikte camilerde başlayan eğitim-öğretim, zamanla cami dışına çıkarak külliyeler şeklinde medreselere dönüşmüştür. Medreseler ve onun ilk kademesi olan s byan mektepleri, belirli hayati bilgiler veriyorsa da eğitim dini ağırlıktadır. Bunun sonucunda, medrese müderrisleri o dönem için, birer din alimi veya devrin matematiğine, mantığına aşina din adamlarıdır. Sıbyan mekteplerinin öğretmenleri ise çoğunlukla medreseden yetişmiş din adamlarıdır. Yani herhangi bir meslek formasyonu söz konusu değildir (Çetin,2003:12).
Dolayısıyla bu dönemi ele alırken, mesleksel anlamda müzik öğretmenliği eğitiminden bahsetmek mümkün değildir. Yalnızca dönemin müzik öğretimini irdeleyerek, eğitimin nerelerde ve ne şekilde yapıldığını ortaya koymak daha doğru olacaktır. Ancak cumhuriyet döneminin başladığı süreç içinde müzik öğretmeni ve müzik öğretmenliği mesleğinden bahsedilebilir.
Cumhuriyet öncesi döneme kadar divan edebiyat ile birlikte gelişen klasik Türk müziğinin; zamanının tek yüksek okulu durumunda olan Enderun-u Humayun ile bunun öncesindeki öğrenim düzeyi sayılabilecek “acemi oğlanlar mektebinde” öğretildiği görülmektedir. Diğer taraftan tekkelerde de müzik öğretimine önem verilmektedir (Süer,1980:12).
Bu dönemin askeri ve dini müzik eğitimi yapılan kurumları dışında kalan geleneksel örgün eğitim kurumları arasında yer alan sıbyan okullarında ve medreselerin baz k s mlar nda yürütülen belirli programlar çerçevesinde sadece ezan,› › › Kur’an ve ilahiler belirli ezgi ve makam kalıpları içinde dönemin İslam estetik anlayışına uygun olarak okutulup söyletilmeye çalışılırken; Enderun Okullarında uygulanan eğitim programlarında, diğer derslerin yanında ayrıca “müzik” dersine de yer verildiği ve bu dersin “Meşkhane” denilen ayrı bir yerde yapıldığı, belli programlarda tüm öğrencilerin müzik dersini almaya zorunlu tutulduğu ve derslerde daha çok “Klasik Türk Sanat Müziği” olarak adlandırılan “Geleneksel Türk Sanat Müziği”nin öğretildiği, müziğe daha ilgili ve yetenekli olanların çeşitli basamaklardan geçerek bu alanda daha ileri ve giderek bir tür “mesleki müzik eğitimi” gördükleri ve bu eğitimin yapıldığı bölümün bir bakıma “konservatuar” işlevi gördüğü bilinmektedir. Bu bak mdan Enderun Okulları, programlarında müzik eğitimine bilinçli, planlı, sürekli ve belirgin olarak yer verilen ilk Osmanlı örgün sivil eğitimi kurumu olarak nitelendirilebilir. Yine bu okullar, “dinsel olmayan müzik eğitimi” uygulamalarının yer aldığı ilk Osmanlı örgün sivil eğitim kurumu olarak görülebilir.
Tab lhane, Mehterhane ve Muz ka› -i Humayun imparatorluk dönemindeki (askeri) eğitim düzeni içinde birbirini izleyen başlıca (askeri) örgün müzik eğitim kurumlarıdır. Önceleri “tabıl”, sonraları “mehter” müziği çerçevesinde uygulanan askeri müzik eğitimi, Batı (Avrupa) sanat müziğinin, 1794’deki ilk kısıtlı girişimden sonra 1826’dan itibaren devletçe benimsenerek yayılmaya başlamasıyla “bando” müziği çerçevesinde yeni bir nitelik kazandı. Muzıka-i Humayun’daki Bat biçimi ağırlıklı yeni müzik eğitimi, buradan giderek sivil eğitim kurumlarına doğru yayılmaya başladı.
Eğitimde yenileşme sürecine girildikten sonra gerçekleştirilen yeni düzenlemeler çerçevesinde ise 1869’da yürürlüğe giren Maarifi Umumiye Nizamnamesi’yle (Genel Eğitim Tüzüğü) kız ortaokulları ile erkek öğretmen okulları programlarında müzik dersine yer verilmiş ve ayrıca, 1870’li yıllardan itibaren, belirli ilkokulların ders dışı etkinliklerinde müzik eğitimi uygulamaları hayata geçirilmiştir.
Müzik eğitimi bakımından 1910’lu yıllarda gözlenen bir başka önemli gelişme, konservatuar niteliğinde bir kuruluş olan Darülelhan’ın kurulmasıdır. Darülelhan, 1914 yılında başlayan hazırlıklar belirli aşamaya geldikten sonra Eğitim Bakanlığı’na (Maarifi Nezaretine) bağlı olarak ve “geleneksel Türk sanat müziği eğitimi” yapılmak amacıyla 1917 yılında kurulmuştur. Ancak bu okul, kuruluşundan dört yıl sonra 1921’de kapanmıştır (Uçan,1997:42-43).
Kırsal bölgelerde yaşayan geniş halk kitleleri ise kendi dar ve sınırlı olanaklar içinde, örgün olmayan süreçlerle, kendi bölgesel ve yöresel müziklerini öğrenebiliyorlardı. Halk ozanlarının yayıcı ve besteleyici hizmetleriyle zenginleşen, usta çırak yöntemi ile halk sazları ve müzikleri öğretimine yer veren bu öğretim modeli, bir yaygın eğitim olarak kabul edilebilir.
2. Cumhuriyet Dönemi Müzik Öğretmenliği Eğitimi
Cumhuriyet döneminde, Atatürk Devrimlerine h z, canl l k ve bütünlük › › kazand r lmak için bütün alanlarda yap lan at l mlar n yan s ra güzel sanatlar alan nda › › › › › › › › da yenilikçi atılımlar gerçekleştirilmiştir. Nitekim öğretmen yetiştirme olgusuna nitelik açısından bakan ve öğretmenliği bağımsız bir meslek, öğretmenlik uygulamasını ise bir sanat olarak değerlendiren Mustafa Kemal Atatürk;
“ Okulda öğretim görevinin güvenilir ellere verilmesi, yurt çocuklar n n o görevi hem › bir meslek hem de bir ülkü sayacak üstün ve saygıdeğer öğretmenler tarafından yetiştirilmesini sağlamak için, öğretmenlik diğer serbest meslekler gibi, derece derece ilerlemeye ve her halde geçim rahatlığı sağlamaya elverişli bir meslek durumuna konulmalıdır. Dünyanın her yerinde öğretmenler toplumun en fedakar ve saygıdeğer insanlar d r.” (1923, Atatürk’ün S.D.) demektedir.›
1924 yılında, neredeyse hiç eğitim kurumu açılmamışken, “Musiki Muallim Mektebi” nin açılmış olmasının, müzik öğretimine verilen önemi belirleyen bir gelişme olarak kabul edilebileceği düşünülmektedir.
1924-1937 yılları arasında, Musiki Muallim Mektebinde müzik öğretmenliği eğitimi; 1) ilk yılında MEB ilköğretim, ikinci yılında Ortaöğretim ve onuncu y l nda › Milli Musiki ve Temsil Akademisi kapsamına alınması nedeniyle Yükseköğretim Genel Müdürlüğü’ne bağlı bir kurum içinde yürütülen, 2) ilkokula dayalı, 3) müzik yetenek sınavıyla öğrenci alınan, 4) hazırlık sınıfının üstüne önceleri dört, sonralar beş yıl öğretim süreli, 5) programlarında dal bilgisi, genel bilgi ve öğretmenlik bilgisinin her üçünü de kapsayan, 6) öğretim elemanlarının seçiminde belirli nitelikler ve ölçütler aranan ve 7) orta öğretim düzeyinde öğrenim derecesi veren bir görünüm içindeydi (Uçan,1997:215).
Musiki Muallim Mektebinin 1925 y l nda yay nlanan talimnamesinin birinci › › maddesinde “Musiki Muallim Mektebi lise ve orta mektepler ile muallim mektepleri için musiki muallimi yetiştirmek maksadı ile tesis edilmiştir” ifadesi yer al r. 1931 y l nda yay nlanan ikinci talimnamede de “Musiki Muallim Mektebi lise ve orta › › derecedeki mektepler için musiki muallimi yetiştirmek maksadı ile açılmış bir müessesedir.” hükmü yer alır. 1934 yılında çıkarılmış olan Milli Musiki ve Temsil Akademisi teşkilat kanunu ile kurulan Temsil Akademisinin amaçları, “Memlekette ilmi esaslar dahilinde milli musikiyi işlemek, yükseltmek ve yaymak, sahne temsilinin her şubesinde ehliyetli unsurlar yetiştirmek, Musiki Muallimi yetiştirmek” olarak üç maddede toplanmıştır (Yayla, 2006:1).
1937-1978 yılları arasında ise Gazi Terbiye (Eğitim) Enstitüsü (GEE), 1960’lardan itibaren sırasıyla açılan İstanbul- Atatürk, İzmir-Buca ve Nazilli- Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümleri ile 1942-1947 y llar nda etkinlik gös› teren Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü Güzel Sanatlar Kolu Müzik Dal ’n içine alan dönemde müzik › öğretmenliği eğitimi; 1) önceleri MEB Yükseköğretim, sonraları Öğretmen Okulları Genel Müdürlüğü’ne bağlı bir kurum içinde yürütülen, 2) ortaöğretime (lise ve özellikle ilköğretim okulları ve müzik seminerlerine) dayalı, 3) genel bilgi (test) ve onu izleyen müzik yetenek sınavıyla öğrenci alınan, 4) üç yıl öğretim süreli, 5) programlarında dal bilgisi, genel bilgi ve öğretmenlik bilgisi alanlarının her üçü de birlikte kapsanan, 6) GEE Müzik Bölümü ve HYKE Güzel Sanatlar Kolu Müzik Dal öğretim elemanlarının seçiminde belirli nitelik ve ölçütler aranan fakat, diğer EE
Müzik Bölümlerine öğretim elemanı alımında o denli belirli nitelik ve ölçütler aranmayan, ve 7) üç yıllık yükseköğretim düzeyinde öğrenim derecesi veren bir görünüm içindeydi (Uçan, 1997:215).
Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Şubesi’nin yönetmeliğinde; “Gazi Eğitim Enstitüsü, orta okullarla muadili öğretim kurumlarına ve ilk öğretmen okullarına öğretmen, ilk öğretime müfettiş ve ilk öğretmen okullarına bağlı uygulama okullarına müdür yetiştiren; ilk ve orta okullarla ve ilk öğretmen okullarıyla ilgili problemler üzerinde incelemeler yapan ve bu okullar öğretmenlerinin mesleki gelişmelerine yard m eden bir öğretim kurumudur” maddesi ile amaçlarını düzenlediği görülmüştür. 1970 y l nda Talim Terbiye Dairesinin 537 say l karar yla kabul edilen Gazi Terbiye › › › › Enstitüsü Müzik Bölümü Müfredat Program ’nda müzik bölümünün temel amac ; › “.Orta dereceli okular ile meslek okullarında müzik derslerini okutacak, müzik eğitimi çalışmalarını yönetecek ve çevrelerine bu alanda rehber olabilecek nitelikte öğretmen yetiştirmek.” olarak yeniden düzenlenmiştir (Yayla,2006:1).
1978-1982 yıllarını Gazi, İstanbul- Atatürk, İzmir-Buca ve Bursa Yüksek Öğretmen Okulları Müzik Bölümlerini içine alan dönemde müzik öğretmenliği eğitimi, yürütüldüğü kurumun bağlı olduğu birim, dayalı olduğu öğretim düzeyi, öğrenci alım yöntemi, programların genel kapsamını oluşturan alanlar ve öğretim elemanlar n n seçimi bak mlar ndan bir önceki dönemle çok büyük benzerlik › › › gösteren, fakat programda yer alan ders türü ve çeşidi bakımından öncekilerden daha çok boyutlu ve zengin, dört yıl öğretim süresi ve lisansa eşdeğer düzeyde yükseköğrenim derecesi veren bir görünüm içindeydi (Uçan,1997 :214-215).
1978 yılından itibaren 4 yıllık öğretmen okulu olarak yapısı düzenlenen ve Yüksek Öğretmen Okulu Müzik Bölümü ismini alan kurumun amacı, temel eğitimin ikinci kademesine ve orta öğretim kurumlarına müzik dal öğretmeni yetiştirmek olarak düzenlenir (Yayla, 2006:2)
Bütün bu aşamaları kısaca tekrar gözden geçirecek olursak; Türkiye’deki müzik öğretmeni yetiştirme süreci 1920’li yıllarda kuruluş ve 1930’lu yıllarda yeniden
