Zayıf Yönler

Dış Ticaret Stratejisinin Uygulanma Zorluğu

Petrol dışı sektörlerin yeterince gelişmemesi ve ülke ekonomisinin dünya konjonktürüne yüksek derecede bağımlılığı vardır.

Tek Pazar ve Az Sayıda Sektöre Bağımlılık

İhracatımızın tek ürün (petrol doğal gaz) ve tek pazara bağımlılığı istikrarlı ihracat artışının sağlanması önünde en önemli engellerden birisini teşkil etmektedir. Sermaye yatırımlarının %60 gibi önemli bir oranı hidrokarbon sektöründedir. Bundan dolayı yabancı yatırımcılar imalat sanayi sektörüne yatırım yapmaktan kaçınmaktadırlar. Azerbaycan ihracatta tek pazara bağımlılığı azaltmak üzere, başta petrol ihracatı için, yeni pazarlar yaratma çabasındadır.

Teknoloji Üretememe

Ekonomik yapının, kendi teknolojisini üretecek ve bunu ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürecek innovasyon sistemine sahip olmaması ve Ar-Ge harcamaları için yeterli kaynak ayrılamaması, dış pazarlardaki rekabet gücünün azalmasına sebep olmaktadır.

Diğer Taşımacılık Türleri

Teknolojik gelişmenin yavaş olması hava ve deniz taşımacılığının yeterli düzeyde geliştirilmemiş olması, ihracat açısından sorunlar yaratmaktadır.

Yatırımların Yönlendirilememesi

Sanayi sektöründe şu ana kadar en fazla doğrudan yabancı yatırım çeken sektör petrol ve gaz sektörüdür. Diğer sektörlere yatırımlar iş ortamının yeterince teşvik edici olmaması nedeni ile düşük düzeyde kalmıştır. Yatırım teşviklerinde, dünyadaki trendlere uygun sektörel stratejilerin olmaması nedeniyle belirli sektörlerde yoğunlaşmanın olması, ihracatta uzun vadeli sorunlara neden olmaktadır.

Müteahhitlik Hizmetleri

Azerbaycan’da inşaat sanayisine ait malzemelerin ve hammaddelerin bol ve ucuz olması ve arz açığının bulunması nedenleriyle inşaat sektörü dış yatırımlar için özendirici bir sektör konumuna gelmiştir. İnşaat sektörü özellikle Türk işadamlarının ilgisini çekmektedir.

Azerbaycan Malı İmajı

Mevcut sanayi tesislerinde eski teknolojinin kullanılması verimi düşürmekte ve de kaliteyi olumsuz yönde etkilemektedir. Azerbaycan’ın kendi markalarının oluşturulamaması, ihracattan azami faydayı sağlamanın önündeki önemli engelleri teşkil etmektedir.

Firma Yapısı

Küçük ve orta boy işletmelerin özelleştirilmesi, tarım sektöründe özel sektör girişimciliğinin artan ağırlığı, etkin bir piyasa mekanizmasına zemin hazırlayacak reformlarla ekonomide kamunun ağırlığının zaman içinde azalması, özel sektör sermaye birikiminin oluşması, kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması beklenmelidir.

3.3.3. Tehditler

Küreselleşme (Yanlış Politikalar)

Küreselleşme, ulusal piyasaları yıkarken, pazardan pay alma yarışını da arttırmıştır. Artan serbest rekabet karşısında şirketler faaliyetlerini uluslararasılaştırırken aynı zamanda farklı kültürlere ve coğrafyalara ürün pazarlayabilecek esnek yapıyı oluşturmalarını da şart kılmaktadır. Bu bağlamda Azerbaycan’da petrol, doğal gaz ve hidrokarbon ihracatının diğer sektörler üzerinde olumsuz etkisi nedeniyle, uluslararasılaşma sureci küreselleşme politikası yavaş ilerlemektedir.

Uluslararası Rekabetin Artması:

Rusya’nın petrol hammaddesi üzerinde oluşturduğu politika ve Çin gibi ülkelerin uluslararası ticarette daha aktif bir şekilde yer almaya başlamaları, başlıca ihraç pazarlarımızdaki rekabeti artırmaktadır.

Uluslararası Mevzuat

Uluslararası ticari mevzuatın giderek daha fazla konuyu düzenleme altına alması, dışa açık ekonomik büyüme modelini benimsemesi ve bu bağlamda dış ticaretin serbestleştirilmesi ve daha bağlayıcı hale gelmesi, Azerbaycan'ın politika araçlarını tek taraflı kullanma imkanını azaltmaktadır.

Bölgesel Entegrasyonlar

Entegrasyonun kısa dönemdeki üretim etkilerini olumsuz yönde etkileyecek en önemli faktörler ulaşım ve haberleşme alanlarındaki yetersiz altyapıdır. Petrol ve doğal gaz Rusya üzerinden uluslararası pazarlara taşınmaktadır. Bu nedenle söz konusu ülkeler ekonomik kalkınmalarının lokomotifi olan Rusya’ya bağımlı olmadan aktarması gerekmektedir. Yapının devam etmesi, entegrasyon içerisindeki ülkelerin ekonomik bağımsızlıklarını kazanmalarını engellemektedir.

Bölgesel Siyasi Krizler

1991 yılında yaşanan Karabağ Savaşında ve Gürcistan Rusya savaşında olduğu gibi, bölgesel siyasi ve askeri çatışmalar ihracat açısından yeni tehditler yarattılar.

3.3.4. Fırsatlar

Küreselleşme (Doğru Politikalar)

¾ Küresel ekonominin gereği olarak ortaya çıkması zorunlu olarak görülen vasıflı işgücünün oluşturulması için gerekli teknolojik ve eğitim yatırımlarının gözetilmesi ve yine üçüncü dünya ülkelerine bu konu için finansal yardımların sağlanması

¾ Küresel sermayenin aşırı hareketliliğine karşın bunu izleyebilecek bilgi akışının sağlanması ve gerekli teknolojik yatırımların yapılması

¾ Bölgesel farklılıkları giderecek küresel eylem planlarının ortaya atılması, ¾ Sosyal güvenlik, işçi hakları, ücret düzeyi gibi konularda ortaya çıkabilecek problemlerin giderilmesi ve bu amaçla üçüncü dünya ülkelerine yönelik yardımların sağlanması.

Serbest Ticaret Anlaşmaları

Azerbaycan, BDT üyesi yedi ülke ile ikili serbest ticaret anlaşmaları imzalamıştır. Azerbaycan'ın Serbest Ticaret Anlaşması imzaladığı ülkeler şöyledir: Rusya Federasyonu (30 Eylül 1992), Moldova (26 Mayıs 1995), Ukrayna (28 Temmuz 1995), Türkmenistan (18 Mart 1996), Özbekistan (27 Mayıs 1996), Gürcistan (10 Haziran 1996), Kazakistan (10 Haziran 1997). Temmuz 1999'da Azerbaycan AB ile bir Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması imzalamıştır. Bu Anlaşmanın hedeflerinden biri Azerbaycan mevzuatını AB yasalarına uyumlu hale getirmektir.

Türk Cumhuriyetleri

Anılan ülkelerin, hem ihracat hem de yatırım imkanları açısından sunduğu olanaklar, Azerbaycan ekonomisi için önemli fırsatları beraberinde getirmektedir.

Makro Ekonomik İstikrar

Üretim artışının yanı sıra yüksek seyreden petrol fiyatlarının da desteğini alan Azerbaycan ekonomisi, makro ekonomik göstergelerde rekorlar kırıyor. Ekonomi son üç yılda ikiye katlanmış durumda. Halihazırda, 2006’nın 9 aylık döneminde gösterdiği yüzde 34’lük büyüme oranıyla dünya ülkelerine fark atmış bulunuyor.

Tarım ve Hayvancılık

Tarım Azerbaycan ekonomisinin petrolden sonra ikinci önemli sektörüdür. Toplam işgücünün %39'u tarım sektöründe istihdam edilmektedir. İklimi tarımsal üretime oldukça elverişli olan Azerbaycan'ın başlıca tarım ürünleri pamuk, tütün, çay, zeytin, sebze ve meyve gibi ürünlerin üretimi konusunda uzmanlaşmış tarım sektörünün GSMH içindeki payı %22 düzeylerinde olup, tarım sektöründeki istihdam edilen işgücünün toplam istihdam içindeki payı ise % 36 düzeylerindedir. İthal edilen tahılın büyük bölümü hayvancılıkta yem olarak kullanılmaktadır.

Eğitim

Bağımsızlık sonrası üniversite ve fakülte sayısı hızla artmaktadır. Günümüzde Azerbaycan’da akademik unvanı olanların toplam sayısı 10.000 dolayındadır. Sonuç olarak, yüksek öğretim sonrası akademik eğitim görenler, sayı ve oranları bakımından gelişmiş ülkelere göre düşük olmasına karşın, gelişmekte olan ülkelerin çoğundan yüksektir.

Turizm Potansiyeli

Azerbaycan, Kafkas Dağları, ovaları, nehirleri, gölleri, 825 km’lik Hazar Denizi sahil şeridi, zengin mineral suları, birçok iklim tipinin bir arada yaşanması ve zengin tarih hazinesi ile turizm potansiyeli oldukça yüksek bir ülkedir. Dünyanın çeşitli bölgelerinde görülen 11 iklim tipinden 9’nun Azerbaycan'da bulunması, turizm etkinliklerinin çeşitliliğini sağlamaktadır. Son yıllarda yapılan bir takım modern kamp ve tesisler sayesinde, turist sayısında az da olsa artışlar görülmeye başlanmıştır. Özellikle son yıllarda turist sayısında gözlenen artışa paralel olarak turizm gelirleri de artmıştır.