Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar

“Öğrencilerden kaynaklanan şiddet ve öğretmene karsı gelmedavranışlarını ve önlemeye yönelik etkinlikleri” tespit etmeyi amaçlayan Adana Milli Eğitim Müdürlüğü, Rehberlik ve Araştırma Merkezi,Adanailine bağlı 13 ilçedeki 133 okulda gözlem, görüşme ve incelemeyapmıştır. Araştırma 2000-2001 eğitim-öğretim yılında yaklaşık 1000 öğretmen,15.000 öğrenci,25 okul idarecisi ve 300 veli üzerinde yapılmış “öğrenciden kaynaklanan şiddet ve öğretmene karsı gelme” davranışlarının nedeni olarak şu davranışlar tespit edilmiştir:

• Anne –babanın sergiledikleri tutumlar,

• Kalabalık sınıflar,

• İletişim araçlarının sık kullanılması,

• Okullardaki fiziksel – eğitsel – sosyal – sportif alan ve etkinliklerin yetersizliği,

• Ailelerin okuldan ve eğitim sisteminden beklentileri,

• Öğrencilerin aile, öğretmen ve okul idarecilerinden yeterli ilgi, sevgi ve saygıyıgörememeleri,

ƒ Yapılan seçme ve yerleştirme sınavlarındaki aksaklıklar, yanlışlıklar.

öğrencilerdegözlenen olumsuz durumların artmasının nedeni olarak gösterilmiştir.

Bütün bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması için varolan etkenin durumuna ve yapısına uyguneğitsel, idari ve kanuni önlemlerin alınması önerilmiştir(Göksu, 2001).

Öztürk(2001), yaptığı araştırmada ilköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin, sınıf ortamında istenmeyen öğrenci davranışlarını hangi sıklıkla gözlemlediklerini ve bu davranışlarla bas edebilmek için hangi yolları tercih ettiklerini tespit etmeyi amaçlamıştır. Araştırma örneklemi Kayseri ili Büyükşehir sınırları içinde yer alan ve küme örnekleme yoluyla rastlantısal olarak belirlenen 18 ilköğretim okulundaki, 320 sınıf öğretmeni olarak belirlenmiştir. Araştırma bulgularına göre Öztürk; öğretmen görüşlerine dayalı olarak öğrenme ve öğretme sürecini olumsuz yönde etkileyecek sıklıkta gözlenen bazı istenmeyen davranışları, şu şekilde belirlemiştir:

a) Dersin işlenişini aksatan davranışlar; Soruların gereksiz yere sorulması, şikayetlerin artması, tuvalet izinlerinin artması, sınıf içerisinde sürekli öğrencilerin birbirleriyle konuşması

b) Çevreye ve bireylere zarar verici davranışlar; Can yakma, şiddet içerikli şakalar, sürekli kavga etme isteği

c) Toplumsal beklentileri yansıtmayan davranışlar; söz almadan konuşmak, d) Sorumlulukların aksamasından kaynaklanan davranışlar; görevleri ve ödevleri yapmamak, araç-gereç eksikliği

e) Derse karşı ilgisiz davranışlar; hayal kurma, dersi dinlememe, derse katılmama, ders dışı şeylerle ilgilenme

Sınıf öğretmenleri çağdaş eğitim anlayışına göre geçmiş yıllara oranla artık istenmeyen davranışı olumlu bir hale getirmekte etkili olmakta ve bu tarz bir

davranış sergileyen öğrenciyi cezalandırmak yerine, davranışın nedenini araştırarak önlemeye yönelik bir yaklaşım sergilemektedirler. Bununla birlikte öğretmenler, öğrencileriyle birlikte konuşarak sınıf kurallarını belirleme, öğrenciyle olumlu, empatik ve birebir ilişki içerisinde olma ve öğretmen-okul-veli işbirliğini sağlamaya yönelik çalışmalar yapmaktadır.

Özen ve Batu (1999)’ya göre tarama modeliyle yapılan ve 1999- 2000 öğretim yılında Eskişehir İlMerkezi’nde bulunan 92 ilköğretim okulunun birinci kademesinde görev yapan 1235sınıf öğretmeni üzerinde gerçekleştirilmiş araştırma sonucunda, önleyici disiplin yöntemlerinin çoğunun sınıf öğretmenleri tarafından tercih edildiği, cinsiyet, mesleki kıdem, öğrenci sayıları gibi demografik değişkenlerin istenmeyen öğrenci davranışları üzerinde herhangi bir etkiye sahip olmadığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin yaslarına, mezun oldukları okullara veokutmakta oldukları sınıf düzeylerine göre önleyici yöntemi kullanma sıklıklarınındeğiştiği araştırmanın sonucu olarak belirtilmektedir.

Aydın (2001) yaptığı araştırma ile “İlköğretim Okullarında Sınıf DisiplinininSağlanması”nı ortaya koymaya çalışmıştır. Araştırma bulgularında ortaya konan, disiplin sağlamada başarılı ya da başarısız bütün öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışlarıyla karşılaştığı şeklindedir. Kızma, dövme, aşağılama gibi yöntemlerin istenmeyen öğrenci davranışlarında bir çözüm yöntemi olmadığı, bazı durumlarda davranışların görülme sıklığını arttırdığı belirlenmiştir. Araştırmada disiplin sağlamada güçlük çeken öğretmenlerin ayrımcılıkyapma, ders isleme yöntemlerinde yetersiz olma, formasyon eksikliklerinin öncelikle önem taşıdığı sonucuna varılmıştır. Sınıf disiplini konusunda başarılı olan öğretmenler bu araştırmaya göre daha çözümleyici ve ılımlı yaklaşımlar kullanırken, disiplin sağlamada güçlük çeken öğretmenler daha sert yaklaşımlar kullanmaktadırlar.

Çaresizlik yaşanan bazı disiplin sorunları (gürültü, kavga etme vb.) karsısında öğretmenlerin herhangi bir çözüm yoluna gidemedikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Araştırma, başarılı öğretmenlerin disiplin sağlamaya önem verdikleri şeklinde yorumlanabilmektedir. Bir sınıftaki disiplin sorunlarının çözümlenmesinde sınıf öğretmeninin aile ve öğrenciyle bire bir ilişkileri önemli olduğu kadar, rehberlik servisinin de bu konudaki çalışmalarının önemli olduğu bilinmektedir.

Yiğit (2001), öğrencilerin öğretmenle ilişkilerini incelediği araştırmasında öğretmenlerin, istenmeyen davranışlar karşısında öğrenciyle göz teması kurma, davranışın nereden kaynaklandığını belirleme tepkilerinin,sıklıkla kullanıldığını;

öğrenciyi güzellikle uyarma, öğrencinin etrafında gezinme, öğrenciye sorular yöneltme, jest ve mimiklerle uyarma, öğrenciye görev ve sorumluluk yükleme, eleştirilerini yapıcı şekilde yöneltme, derse karşı ilgisiz olan öğrencilerin motivasyonunu artırma, istenmeyen davranış sergileyen öğrencilerle birebir görüşme tekniklerinin de öğrenci öğretmen ilişkilerinde kullanılan diğer yöntemler olduğunu belirtmiştir.Kullanım sıklığı az olan ancak araştırmada ortaya çıkan diğer sonuçlar da şu şekildedir: Öğrenciye bağırma, azarlama, dokunarak uyarma, grup görüşmesi yapma, gürültülü davranışlarını uyarı amaçlı kullanma, rehberlik servisinden ya da okul idaresinden yardım isteme, istenmeyen davranışın sonuçlarını tüm sınıfa yükleme, görmezden gelme, durumu farkedememe, fiziksel şiddet gösterme, sınıf içi etkinliklere katmama ve not verme yetkisini kötüye kullanma.

Mursal (2005), “İlköğretim I. Kademe 5. Sınıf Öğrencilerinin Sınıf İçerisindeİstenmeyen Davranışlar Göstermesine Neden Olan Öğretmen Davranışlarına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri” konulu araştırmasında, öğretmenlerin sosyal beceriyetersizliğinden kaynaklanan,

ƒ Öğrenciyi aşağılama,

ƒ Sınıf üyelerini birbirleriyle kıyaslama, ayrım yapma

ƒ Kuralları uygularken açık ve tutarlı davranmama,

ƒ Davranışlarında nezaket kurallarına uymama

ƒ Bireysel farklılıkları dikkate almama,

ƒ Ödül-ceza yöntemini yanlış şekilde kullanma,

ƒ İletişim becerilerinde yetersiz olma,

ƒ Öğrencileri motive edebilecek enerjiye ve canlılığa sahip olmama,

ƒ Öğrenciler ile ilgili bilgi sahibi olmama

ƒ Öğrenci isteklerini göz ardı etmedavranışlarının öğrencilerde istenmeyendavranışlara neden olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Bunun yanında öğretmenin öğretimle ilgili beceriyetersizliğinden kaynaklanan:

ƒ Eğitim-öğretim faaliyetlerinin ve ortamının amaçlarını açıkça ifade edememe,

ƒ Sınıf disiplinini sağlamada başarısız olma,

ƒ Zaman yönetimi konusunda yetersiz olma,

ƒ Öğretim yöntem ve teknikleri konusunda yaratıcı olmama,

ƒ Sınıfın fiziki durumuna hakim olamama,

ƒ Davranışlarıyla öğrencilere örnek olamama,

ƒ Öğrencileri güdüleme konusunda yetersiz kalma,

ƒ Ders anlatma konusunda kabiliyetsiz olma,

ƒ Pekiştireçleri zamanında ve etkin kullanamama gibi davranışların da sınıfta istenmeyendavranışlara neden olduğunu yaptığı araştırma ile belirlemiştir.

Sayın (2001)' ın “Sınıf Öğretmenlerinin Karşılaştıkları İstenmeyen Öğrenci Davranışları ve Bu Davranışların Nedenlerine İlişkin Görüşleri ile İstenmeyenDavranışları Önleme Yöntemleri” konulu bir araştırma yapmıştır. Bu araştırma ile,

Öğrencisiyle alay etme davranışı gösteren sınıf öğretmenlerinin istenmeyen davranışların ortaya çıkmasında etkili olmadığı, sınıf öğretmenlerinin tutarsız uygulanan sınıf kuralları davranışını gösterdiğinde öğrenciler üzerinde istenmeyen davranışların oluşması konusunda etkili olduğu, öğrenciler arasında ayrım yapan sınıf öğretmenlerinin öğrencilerinistenmeyen davranışta bulunmasında etkili olduğu, sınıflarda sağlanacak fiziksel düzenin öğrencilerde istenmeyen davranışlara yolaçabileceği, öğrencinin öğrenebilme düzeyine inilmemesinin, dersin amaçlarının açıkça ifade edilmemesinin, öğretmenin deneyimsiz olmasının öğrencilerde istenmeyen davranışların oluşmasında etkili olduğu,pekiştireçlerin kullanılmamasının istenmeyendavranışlara neden olabileceği,ödevlerin yapılmamasının ve sınıfın fiziksel düzeninin rahatsız edecek tarzda olmasının öğretmenlerin sınıf içerisinde nadirenkarşılaştıkları sorunlar arasında yer aldığı sonuçlarına ulaşmıştır.