Yurt DıĢında Yapılan AraĢtırmalar

Öğretmen eğitiminde önemli bir uygulama olan ders imecesi (Lesson Study) modeliyle ilgili öğretmen adaylarıyla yapılan yurt dıĢı araĢtırmalar incelendiğinde; Elipane (2011) matematik öğretmeni adaylarının matematik öğretiminde teorik bilgilerinin geliĢimi için Lesson Study yaklaĢımını kullanmıĢtır. ÇalıĢmada araĢtırmacı, Japonya‟nın bir okulunda öğretmenlik uygulaması dersi sırasında Lesson Study yaklaĢımıyla öğretmen adaylarının ilgi, yetenek ve beceriler üzerinde durmuĢtur. Fernandez (2010) çalıĢmasını 18 öğretmen adayıyla yürütmüĢtür. AraĢtırmacı çalıĢmasında, Lesson Study ile Mikro Öğretim unsurlarını birleĢtiren “Micro teaching lesson study” (MTLS) modelini kullanmıĢtır. AraĢtırmacı, matematik öğretmeni adaylarının nasıl ve ne Ģekilde

ders planları, video kayıtları, grup tartıĢmalarının dokümanları, gözlem saha notları, yansıtıcı raporlar ve geribildirim anketleri gibi çeĢitli veri kaynaklarından faydalanılmıĢtır. ÇalıĢmanın sonucunda, MTLS modelinin öğretim aĢamasında ders öncesi ve sonrası yapılan planların matematik öğretmeni adaylarına öğrenme fırsatı sağladığı belirtilmiĢtir. Ayrıca bilgili bir danıĢman desteği alınarak ders planlarını grupça yapma, aktif öğrenme, analiz etme, yaptıklarını düĢünme ve ortak çalıĢmaya dayalı müzakere süreci gibi hususlar matematik öğretmeni adaylarına alanı öğretme bilgilerinde önemli geliĢmeler kattığı belirtilmiĢtir.

Öğretmen eğitiminde Lesson Study modelinin bir grup üzerinde yaptığı araĢtırmada Gunnarsdñttir ve Pálsdñttir (2011), matematik öğretiminin geliĢiminin öğretmen eğitimi araĢtırmasının temeline dayandığını, bunun yanı sıra Ġzlanda‟daki öğretmen eğitiminin sürekli bir geliĢim içinde olduğunu belirtmiĢtir. Öğretmen eğitiminde önemli konulardan biri olarak değerlendirilen Lesson Study modeli, öğretmen adaylarının mesleki becerilerinin geliĢiminde yardımcı olduğu vurgulanmıĢtır. Burroughs ve Luebeck (2010), çalıĢmasında “Hizmet öncesinde ve hizmet içi öğretmenlerin Lesson Study modelini kullanmalarının sonuçları nelerdir?” ve “Bu modelin uygulama sonuçlarını hizmet öncesi öğretmenleri nasıl ifade etmektedir?” sorularına açıklayıcı bulgular sunmaktadır. Toplanan verilere göre araĢtırmacı, Lesson Study‟ye hizmet öncesi öğretmenlerin dâhil edilmesinin, onların iĢbirliği sürecini geliĢtirebildiklerini belirtmiĢtir. Ayrıca Lesson Study uygulamasının matematik öğretimi bağlamında hizmet öncesi öğretmenlerine eleĢtirisel ve yansıtıcı düĢünme fırsatı verdiğini vurgulamıĢtır.

Hizmet öncesi öğretmenlerin matematiği öğretme bilgilerinin geliĢimine katkısını ortaya çıkarmak için Lesson Study yaklaĢımını kullandığı çalıĢmasında Corcoran ve Pepperell (2011), Lesson Study uygulaması öğrencilerin akranlarıyla yaptığı iĢ birliği sonucu matematiğe karĢı olumsuz tutumlarını olumluya dönüĢtürdüğünü belirtmiĢtir. Ayrıca öğretmen adaylarının Lesson Study yaklaĢımının matematiği öğretme bilgilerinin geliĢiminde etkili olduğunu vurgulamıĢtır. Hizmet öncesi öğretmen adaylarının ders imecesi (lesson study) ile mesleki geliĢim algılarını karĢılaĢtıran Elipane ve ark. (2014), öğretmen adaylarının öğrenme öğretme süreçlerinde yaĢadıkları zorlukları ele almıĢlardır. ÇalıĢma sonucunda araĢtırmacılar ders imecesi (lesson study) uygulamasıyla hizmet öncesi öğretmen eğitiminde öğretmenler arasında iĢbirliği ruhunun önemli bir unsur olduğunu belirtmiĢlerdir. Buna karĢın Corcoran (2011), uzman kiĢi olan kendisi ve 3 öğretmen adayının katılımıyla matematik öğretiminde „Lesson Study‟yi kullanarak bir çalıĢmanın

öğrenme çıktılarını incelemiĢtir. ÇalıĢmanın sonucunda matematik öğretiminde „Boundary Objects (Bağımlı Nesneler)‟e Lesson Study uygulamasıyla arzu edilen baĢarının sağlanamadığı ve aktif katılım göstermediği belirtilmiĢtir.

Verhoef ve Tall (2011) yaptığı çalıĢmasında, Lesson Study‟nin lise öğretmenlerinin mesleki geliĢimine etkisini ortaya koymaya çalıĢmıĢtır. AraĢtırmacı, Lesson Study grubu iki farklı ders döngüsünün araĢtırmasını incelemiĢtir. Ġlki Lesson Study modeliyle türev kavramının öğretimi üzerine odaklanmıĢlardır. Ġkincisi matematik öğretimi üzerinde Lesson Study‟nin lise öğretmenlerinin mesleki geliĢimine katkısı incelenmiĢtir. Lesson Study uygulamasıyla öğrencilerin teğet doğrusu konusundaki kavram yanılgılarını ortaya çıkarmıĢtır. ÇalıĢmanın sonucunda Verhoef ve Tall (2011), lise öğretmenlerinin matematiği öğretme bilgilerini geliĢtirdiklerini belirtmiĢtir. Yoshida ve Jackson (2011) Lesson Study sürecinde öğretmenlerin matematik öğretimine yönelik alan bilgilerinin geliĢip geliĢmediğine odaklanmıĢtır. Japonya‟da Lesson Study sürecine uygun çalıĢmalarda derslerin planlama aĢaması, problemlerin tanımlanması, öğrenciyi düĢünmeye sevk etme ve eğitim araçları kullanıldığında öğretmenlerin alanı öğretme bilgilerinde geliĢme gösteren çalıĢmalara rastlanırken Amerika‟da Lesson Study sürecinde yeterli derinliğe inilmediği belirtilmiĢtir. Bu çalıĢmada araĢtırmacı, Lesson Study sürecine uygun ders planı yapılırken uygun eğitimsel araçları kullanmanın öğretmenlerin alanı öğretme bilgilerini geliĢtirmede önemli katkısı olduğunu vurgulamıĢtır. Back ve Joubert (2011) araĢtırmalarında Lesson Study‟nin öğretmenlerin mesleki geliĢimine etkisini incelemiĢtir. AraĢtırmacılar öğretmenlerin Lesson Study süreciyle ne kadar iç içe olduklarını ve uzun bir süreyi kapsayan uygulamada görülen önemli değiĢiklikler olduğu belirtilmiĢtir. Ġlkokul matematik öğretmenlerinin matematik bilgisini geliĢtirmek için ders imecesi (lesson study) uygulamalarıyla yapılan çalıĢmada Fernandez (2005), özellikle reform yanlısı öğretimin yasalaĢtırmanın matematik hakkında öğretmenlere fırsatlar sağladığını vurgulamıĢtır. Yine ders imecesiyle ilgili yapılan çalıĢmalardan biri ise Puchner ve Taylor (2004), iki okulda ders imecesi (lesson study) gruplarıyla yaptıkları çalıĢmada ders imecesi (lesson study)‟nin öğrenci katılımını olumlu yönde etkilediğini belirtmiĢtir.

Lesson Study modeli ve problem çözme yaklaĢımının birlikte incelendiği araĢtırmalar incelendiğinde ise; Ronda (2009) tarafından yapılan çalıĢma Filipinlerde bir devlet lisesinde çalıĢan bir grup matematik öğretmenlerinin problem çözme sürecinde yaĢadıkları zorlukları Lesson Study uygulaması ile ele almıĢtır. Isoda (2011), Japonya'da 4. 5. ve 6. sınıf öğretmenleriyle bir çalıĢma yapmıĢtır. AraĢtırmacı çalıĢmasında ders imecesi (Lesson Study) etkinlikleriyle öğretmenlerin problem çözme yaklaĢımlarını incelemiĢtir.

öğretileceğini içermesidir. Öğretmenlerin öğretim planını tasarlamaları, öğretmen ve öğrencilerin geliĢimine yönelik kontrol listelerinin kullanılması çalıĢmanın verilerini oluĢturmuĢtur. ÇalıĢmanın sonucunda araĢtırmacı, ders imecesi (Lesson Study) modeli aynı okulda çalıĢan bir kaç matematik öğretmeninin problem çözme konusunda bir Ģeyler öğrenebilmelerine ve öğretmenlerin bu yaklaĢım uygulanırken karĢılaĢacakları zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olduğu belirtilmiĢtir. Ders imecesi ve problem çözme ilgili en önemli araĢtırmalardan biri de Marsigit ve ark. (2012) felaket bölgesindeki bir Endonezya okulunda matematiği öğretmede ders imecesi (Lesson Study)'ni uygulamak için matematiksel problem çözmenin geliĢtirilmesiyle ilgili bir çalıĢma yapmıĢlardır. AraĢtırmacılar, programla ilgili ders kitapları oluĢturmak amacıyla felaket bölgesindeki okullarda probleme dayalı öğretim yapmak için ders imecesi (Lesson Study) etkinlikleri geliĢtirdiklerini belirtmiĢlerdir.

Groves (2013) öğretmenlerin profesyonel anlamda öğrenmeleri için bir model olan Japon menĢeli ders imecesi (Lesson Study)'ne dünya çapında bir ilgi olmakla birlikte, Japonya‟da matematik araĢtırma derslerinin gerçek uygulamasını destekleyen çok az araĢtırma olduğunu belirtmiĢtir. Groves (2013)‟in yaptığı bu çalıĢma, üç okuldan oluĢturulan araĢtırma grubundan 3. ve 4. sınıf öğretmenlerinin ve 2012 yılında dört öğrenci koçu ve müfredat liderlerini içeren bir lesson study projesinden elde edilen bulgulara dayalı olarak Japon problem çözme ders yapısı ile ilgili öğretmenlerin inanıĢ ve uygulamalarındaki değiĢiklikleriyle ilgilidir. Katılımcılara, ders imecesi (Lesson Study) tanıtılmıĢ ve toplamda dört araĢtırma dersi için iĢbirliği içinde çalıĢmıĢlardır. Öğretmenler projeye katılanlarına yön verecek kendi araĢtırma hedeflerini geliĢtirmeleri konusunda teĢvik edilmiĢlerdir. Bu çalıĢmanın verilerini planlama derslerinden tutulan not ve kayıtlardan elde edilen verilere, öğrenci çalıĢmalarına (ders planlarına), araĢtırma dersi sonrası yapılan mülakatlara ve katılımcı öğretmenlerin sunumları oluĢturduğu belirtilmiĢtir. Groves (2013) çalıĢma sonucunda, ders imecesi (Lesson Study) projesinden elde edilen bulgular ıĢığında, sınıf içi uygulamalarda öğretmenlerde değiĢikliğe yol açması için planlama boyutuna daha fazla odaklanılması gerektiğini vurgulamıĢtır.

Ders imecesi modeli, problem çözme ve kurmayla ilgili, gerek Türkiye‟de gerek yurt dıĢında çalıĢmalar yapılmıĢ ve bu alandaki çalıĢmaların sınırlı olduğu görülmüĢtür. Matematik öğretimi alanında genel olarak öğrencilerin problem çözme ve kurma çalıĢmalarının istenen düzeyde olmadığı, problem çözme ve kurma öğretiminde güçlükler yaĢandığı bilinmektedir. Literatür incelendiğinde öğretmenlerin, öğrencilerinin problem

çözme ve kurma çalıĢmalarında istenilen düzeyde baĢarılı olabilmeleri için ancak iyi düzenlenmiĢ bir öğrenme ortamı ile mümkün olacağı düĢünülmektedir. Öğretmenlerin gerek hizmet-öncesi gerekse hizmet-içi eğitimde problem çözme ve kurma öğretimi konusunda yetiĢtirilmeleri gerekmektedir. Bu çalıĢmada ders imecesi çalıĢmalarıyla sınıf öğretmenlerinin problem çözmeye dayalı matematiği öğretme bilgilerinin geliĢimini incelenmesi amaçlanmıĢtır. Literatür incelendiğinde, ülkemizde sınıf öğretmenleriyle ders imecesi çalıĢmalarıyla problem çözme süreçlerinin inceleyen böyle uzun süreli çalıĢmalar yok denecek kadar azdır. Yapılan araĢtırmaların, özellikle öğrenci, öğretmen adayları, öğretmenler ve akademisyenler üzerinde yoğunlaĢtığı görülmektedir (Baki, 2012; Isoda, 2011; Marsigit ve ark., 2012; Groves, 2013; Ronda, 2009; Back ve Joubert, 2011; Verhoef ve Tall, 2011; Corcoran, 2011; Corcoran ve Pepperell, 2011; Burroughs ve Luebeck, 2010; Fernandez, 2010; IĢık ve Kar 2012; Yıldız, 2014; Yazgan, 2007; Yıldız, 2008; Küpcü, 2012; Özgen, 2013; Kalaycı, 2014; Kar, 2014; Özen, 2015; Serbest; 2014; Yıldız, 2013; Bütün, 2015; Yoshida, 1999).

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNTEM

Bu bölümde araĢtırmanın yürütülmesinde takip edilen yöntem, araĢtırmanın tasarımı, veri toplama araçları, pilot uygulama, uygulanan model aĢamasında yapılanlar ve veri analiz süreçleri ele alınmıĢtır.