Türk-Yunan İlişkileri
Yunanistan’ın
artık başlıca
önceliği
2008 yılından
itibaren her yıl
% 20 küçülen
ekonomisidir.
Sotirios YANAKAKIS
Yunanistan Krizi
2
0. yüzyılın uzun bir süresinde Türk ve Yunan ilişkilerinin tarihi bir düşmanlık dönemi olarak tanımlanır. 1974 yılından bu yana KIBRIS SORUNUNA Ege deniz yatağı ve yeraltı hakları ile ilgili Ege sorunu, iki doğu Akdeniz ülkesinin arasındaki merkezi çekişme alanı olmuştur. Ancak 1999 yılında Bülent Ece- vit ve Kostas Simitis’ten oluşan Türk ve Yunan hükümetleri sırasıyla ikili ilişkileri geliştirmek için ilk adımları atmaya başlamıştır. Bu çaba- lar daha sonra Tayyip Erdoğan ve Kostas Si- mitis/George Papandreau ve yakın zamanda Antonis Samaras hükümetleri zamanında da devam etmiştir. Bu karşılıklı çabalar ilişkileri iyileştirmeye yardımcı olması beklenen çeşit- li araçların kurulması ile sonuçlanmıştır. Bu enstrümanlar düzenli üst düzey ziyaretlerin, güven arttırıcı önlemler (GAÖ-CBM) hakkında görüşmelerin, düşük politika alanlarında olası ikili işbirliği alanlarını keşfi için çalışma grupla- rı oluşturulmasının yanı sıra daha hassas yük- sek siyasi konular ile ilgili anlaşma noktaları tespit etmeye çalışan ön temaslarıdır.Şimdiye kadar, somut sonuçlar açısından, çok sayıda GAÖ ve turizm, çevrenin korunma- sı, yatırım, siyasi konular ve enerji dahi geniş bir yelpazede konuları kapsayan çok sayıda işbirliği anlaşması ortaya çıkmıştır. Ölçek ve hedefler açısından bu anlaşmaların mütevazı olduğu vurgulanmalıdır. Bu anlaşmalar açıkça uzun süreli iki düşmanın uzlaş-
ma yolunda daha ileri adımla- ra yol açabilecek olan gerili- min aşağı çekilmesi sürecinin başlangıcıdır. Önemli olan, Yunanistan ve Türkiye ara- sındaki ilişkileri gelişmesine en olumlu yanıt veren kesi- min işadamları topluluğu olmasıdır.
İkili ticaret hacmi önemli ölçüde artmıştır. Türk pazarına Yunan yatırım- cıları girmeye başlamıştır. Yunan Başbakanı Antonis Samaras, Haziran ayın- da seçimleri kazanma- sından bu yana ile Türkiye ziyaretinde İstanbul’da Tayyip Erdoğan ile bir ara-
ya geldi ve tarımdan afet yardımına pek çok konuda anlaşma imzaladı. İki taraf 2015 yılına kadar 10 milyar dolarlık bir yıllık ticaret hac- mi belirledi. İki Ege ülkesi uzun zamandır top- rak, enerji keşifleri ve Kıbrıs adasının bölün- mesi konusunda anlaşmazlık halinde, ancak Yunanistan’ın başlıca önceliği artık 2008 yılın- dan itibaren her yıl %20 küçülen ekonomisidir. Türkiye’nin en büyük şehri İstanbul’da yaptığı basın toplantısında “bugün Türk-Yunan ilişki- leri için iyi bir gün ve daha iyi günlerin olması bizim elimizde” diyen Samaras, iki tarafın gü- venli bir şekilde güven inşa ettiğini anlatmıştır.
“Hala üzerinde anlaşamadığımız konular var ve anlaşmazlıklarımız önemli olabilir” diyen Samaras 20’den fazla kabine üyeleri dâhil bir toplantı son- rasında yaptığı açıklamada, “biz kar- şılıklı saygı ilişkileri oluşturmak için
çalışıyoruz” demiştir.
İki ülke arasında yaşanan deprem felaketi ve kendi- liğinden yardım- ların yapılması ve liderlerin diya- log başlat- ması netice- sinde her iki ülke arasın-
Yunanistan Krizi
Bu toplantı iki tarafında ilişkinin potansiyeli ta- mamladığını gördüklerinim siyasi bir ifadesidir. Farklılıklarımız vardır ana olumlu bir gündem için de arzu vardır” demiştir.
İki tarafta ilişkilerinin için yapısallaşmış çerçevenin gelişimi hakkındaki kararın kar- şılıklı saygı, güven, uluslararası hukuk ve iyi komşuluk ilişkilerinin gelişmesini daha da teş- vik etmesini için büyük bir adım teşkil ettiği ve bölgesel barışın, refahın ve istikrarın geliş- mesine öncülük ettiğine dair ikna olmuşlardır. Bu önemli olay hiç kuşkusuz iki saygılı ülke için yararlı olacak işbirliği alanında yeni yol- ların oluşmasına yol açacaktır. Bundan dolayı iki Başbakan da Yüksek İşbirliği Konseyinin kurulma başarısındaki çabalar için memnu- niyetlerini belirtmiştir. Başbakanlar ilişkilerin yeni rotasının Yunanistan ve Türkiye’yi iki ülke halkının yararı için daha aydınlık bir geleceğe yön vereceğine dair kanaatlerini vurgulamıştır.
Yunan Dışişleri Bakanı D. Avramopoulos’un belirttiği gibi: Devrimiz korku sendromlarını arkasında bırakan ve sorunu anlamak için ka- rar alan, vizyonu ve cesareti olan liderlere ihti- yaç duymaktadır. İki Başbakan, farklı zaman- larda halklarımız tarafından geniş yetki verilen, ülkelerimizin tarihinde yeni bir sayfa açmak isteyen Samaras ve Erdoğan’dan bahsetmek- ten çok mutluyuz. Onlar Yunan-Türk işbirliğine inanıyorlar ve ileri gitmek için güç ve çözüm- leri bulunmaktadır. Uluslararası hukukun sıkı rehberli ve temkin ile tarihimiz ve kendimiz arasında ortak bir anlayış ve saygı oluşturmak. Ama geçmiş bir başka şeydir, tarih bir başka şey. Geçmiş yazmak istediğimiz tarihimiz üze- rindeki gölgesini atamaz.
İki tarafta ilişkilerinin için yapısallaşmış çerçevenin gelişimi hakkındaki kararın kar- şılıklı saygı, güven, uluslararası hukuk ve iyi komşuluk ilişkilerinin ilişkilerinin gelişmesini daha da teşvik etmesini için büyük bir adım teşkil ettiği ve Yunanistan ve Türkiye arasında ek işbirliği alanlarını açtığına dair ikna olmuş- lardır.
İki ülkenin vatandaşları bölgesel barışı, is- tikrarı ve bölgenin ekonomik dinamizmini ga- ranti edecek olan böyle genişletilmiş bir işbirli- ğinden yararlanacaklardır.
İki ülke uluslararası örgütlerde her nerede olursa olsun işbirliği yollarını tetkik edecektir ve olumlu anlamda uluslararası örgütler içinde da bağlar 1999’dan sonra gelişti. (sözde deprem
diplomasisi) ticaret hızla büyüdü ve geçtiğimiz yıl ticaret hacmi 5 milyar dolara ulaştı. Başba- kan Erdoğan’ın da belirttiği gibi, Yunanistan 2002-2011 yılları arasında 6.5 milyar dolar tu- tarına ulaşan doğrudan yatırımıyla Türkiye’ye yatırım yapan ülkeler listesinde beşinci sırada- dır. Her yıl yaklaşık bir milyon Türk ve Yunan vatandaşı birbirlerinin ülkesini ziyaret etmek- tedir.
Başbakan Erdoğan basın toplantısı sırasın- da “ülkelerimiz arasındaki yapısalcı atmosfer, karşılıklı anlayış ve iyi komşuluk ilişkisinin aradaki bağları daha güçlendireceğine inanıyo- ruz” demiştir. Başbakan Erdoğan ayrıca kom- şular arasındaki iyi ilişkilerin Doğu Akdeniz’de istikrarı arttırdığına değinmiştir. Son Yüksek İşbirliği Konseyi toplantısında bakanlar ara- larında tarım, sağlık, taşımacılık, medya, göç, afet yardımı ve daha fazlasının olduğu alanlar- da 25 anlaşma imzalamıştır. Bir Türk diplomat kaynak ise kendilerinin iyi niyetin işbirliğini geliştireceğine dair taahhütlerinin olduğu söy- lemiştir. Kaynak, “tarihsel olarak Yunan-Türk ilişkileri zor olmuştur, kedi ve köpek gibiydik.