Yoksul Bir Aydın ve Asja Lacis

Benjamin’in Marksizm’e yönelmesinde doğrudan rol oynamış birçok etkenden söz edilebilir; ama tezimiz açısından Benjamin yorumcularının da üzerinde hemfikir olduğu üç belirleyici unsur söz konusudur. Bunlardan ilki, Birinci Dünya Savaşı’yla

113

başlayan ve 1920’lerin ortalarına gelindiğinde yalnızca Almanya özelinde değil, aynı zamanda dünyanın birçok bölgesinde şiddetli bir biçimde yaşanılan ekonomik ve toplumsal bunalımlardır. Makro düzeydeki bu sorunların düşünürün yaşamında da belirleyici etkileri olmuştur. Benjamin, Alman-Yahudi bir burjuva ailenin üyesi olarak, 1920’lere kadar ekonomik sıkıntılar yaşamamış ve doğrudan ailesinin ekonomik desteğiyle yaşamını sürdürmüştür. 1920’lerin başına gelindiğinde ise ailesiyle ciddi bir kopuş yaşamış ve onlardan aldığı ekonomik desteği kaybetmiştir. Bu beklenmedik gelişmeye 1923 yılındaki büyük ekonomik kriz de eklenince ekonomik açıdan oldukça güç bir durumla karşı karşıya kalmıştır (Wolin, 1981: 83). Nitekim bir mektubunda içinde bulunduğu durumun vahametini şu cümleyle özetler: “Almanya’da ciddi bir biçimde düşünsel çalışma yapan kimse, en ciddi biçimde aç kalma tehlikesiyle karşı karşıyadır” (Benjamin’den aktaran Witte, 2002: 60).

Bu olumsuz gelişmeler ise Benjamin’in ekonomik, toplumsal ve siyasal olaylarla ilişki kurma biçiminde radikal bir dönüşüm gerçekleştirmiştir (Wolin, 1981: 83). Artık onun açısından güncel olaylara karşı temaşa eden bir bakış olanaksızlaşmıştır. Nitekim 1923’te yazdığı “İmparatorluğun Panoraması: Alman Enflasyonunda Bir Gezinti” adlı fragman, doğrudan Almanya’nın içinde bulunduğu ekonomik ve toplumsal krizi konu alarak bu yeni bakış açısını görünür kılar. Bu metin, onun Heidelberg ve Frankfurt’a yaptığı yolculuklar sonucunda tanıklık ettiği, Ruhl bölgesinin işgali ve yüksek enflasyonun toplumsal düzen üzerinde yarattığı sonuçlardan hareketle yazılır. Benjamin burada, Alman burjuvazisinin ekonomik düzlemde yaşadığı çöküşün sonuçlarını toplumsal ilişkilerin tahribatında tespit eder (Witte, 2002: 59). Bu anlamda fragman, burjuva toplumuna karşı “cepheden bir saldırı” gerçekleştirmektedir. Başka bir deyişle, mutlak bir çöküşün reddedilemezliği karşısında “korkaklık” ve “aptallık” karışımı bir karakter ortaya koyan burjuvazinin acziyetini ortaya koyar (Benjamin, 2016a: 22).

114

Benjamin’e göre, Alman burjuvazisi “yeni istikrar koşulları” karşısında çaresizce bir mucize beklemektedir. Sürekli yoksullaşma ve ekonomik krizlerle karakterize olan yeni istikrar biçimi Alman burjuvazisinin mutlak çöküşünün işaretidir.

Fakat ekonomik çöküşün toplumsal alanda yarattığı tahribatlar tehlikeleri öngörebilme yetisini de ortadan kaldırmıştır. Almanya, “kişinin karını azami kılma ideolojisine”

saplandığı, insani ilişkilerin ortadan kalktığı ve “doğanın vahşi bir yıkıma” maruz bırakıldığı bir yere dönüşmüştür. Böyle bir dünyada “söyleşme özgürlüğü”nden söz etmek ise imkânsızdır. Tüm sohbetler para meselesi etrafında dönmektedir, tüm insani ilişkilere paranın hükmü musallat olmuş durumdadır. Öyle ki Almanya “çıplak sefilliği”ni örtmek için banknotların havada uçuştuğu bir dünyaya dönüşmüştür. Yine de Benjamin açısından oldukça dikkat çekici bir paradoks söz konusudur. İnsanlar bir yandan kendi çıkarları doğrultusunda davranırken diğer yandan davranışları kitle içgüdülerinin egemenliği altındadır. Başka bir deyişle, Alman insanı “hayat şartları”,

“yoksulluk” ve “aptallıkları” neticesinde bireysel özgürlüklerini tümden yitirerek kitle içgüdülerinin esiri olmuştur. Bu kitle içgüdüleri ise hayata yabancılaşmış bir durumdadır. Bu nedenle kitle içgüdülerinin esiri olmuş Avrupa halkları yaklaşan tehlikeyi görememektedir. Sonuç olarak Benjamin açısından tüm Avrupa halkları gözlerini kapatsa da tehlike şudur: Ya onlar için bir mucize gerçekleşecek ya da yok oluşla karşı karşıya kalacaklardır (Benjamin, 2016a: 22).

Benjamin fragmanı yazdığında henüz Marksizm ile temas kurmamıştır. Fakat Marksizm’e yöneldikten sonra fragmandaki tespitlerin Marksizm ile yakınlığını fark edecek ve bazı sözcüklerde değişiklikler yapacaktır. Başka bir deyişle, metni daha Marksist bir hüviyete büründürecektir⁷⁷ (Witte, 1975: 8). Fakat hemen belirtilmelidir ki,

77 Benjamin, 1928 yılında Tek Yön adlı kitabını yayımlar. “İmparatorluğun Panoraması: Alman Enflasyonunda Bir Gezinti” (1923) adlı fragman da birkaç sözcük değişikliyle birlikte kitapta yeniden yayımlanır. 1928 basımında tercih edilen sözcükler ise radikal bir dönüşümün işaret taşlarıdır.

Fragmanın 1923 yılındaki cümleleri şu şekildedir: “ (…) Nasıl bir adam tek başınayken çok şey

115

düşünür Alman dünyasına ya da Orta Avrupa halklarına yönelik gözlemlerini dile getirirken yalnızca dışarlıklı bir bakışa sahip bir eleştirmen pozisyonunda değildir.

Ekonomik bunalım ve onun sonucu olan toplumsal alandaki değişimler, onu da eleştirel bir pozisyon almak zorunda bırakmıştır. Çünkü Benjamin, artık burjuva bir aileden gelme ayrıcalıklarını yitirmiş yoksul bir aydındır.

Benjamin’in Marksizm’e yönelerek komünizmin siyasal praksisi üzerine düşünceler geliştirmesine neden olan ikinci unsur ise tesadüfi bir biçimde gelişen bir tanışıklıkla başlamıştır. Benjamin, 1924’te Capri adasından Scholem’e gönderdiği mektupta “muhteşem” bir komünist kadınla tanıştığını yazar (Benjamin, 1994: 246). Bu kadın, Letonyalı tiyatro oyuncusu ve yönetmen Asja Lacis’tir. Benjamin Lacis aracılığıyla radikal bir komünizmle tanışır. Lacis, ona “radikal bir komünizmin güncelliği üzerine yoğun bir kavrayış” (Witte, 2002: 65) kazandırır.⁷⁸ Nitekim düşünür, 1920’lerin ikinci yarısından itibaren Scholem’e gönderdiği birçok mektubunda komünizmin siyasal pratiğini yeni bir ışıkla gördüğünü dile getirir. Asja Lacis, tabiri caizse Benjamin’e ışık olmuş, Benjamin ise Lacis’e âşık olmuştur.

çekebilir ama bunu karısı gördüğünde ya da karısı aynı şeyi çektiğinde farklı bir utanç duyarsa, aynı şekilde yalnızken çok şeye, gizleyebildiği sürece de herşeye tahammül edebilir. Ama ailesi ve hemşerileri üzerine devasa bir gölge gibi düştüğünde, kimse yoksullukla barışamaz. Bu durumda kendisine yöneltilen her aşağılama karşısında uyanık olması, kendini disipline etmesi gerekir ki nefretin derinliklerine yuvarlanmak yerine dua yokuşunu tırmanabilsin” (vurgu yazara aittir) (Benjamin, 2014a: 58). Benjamin, özellikle Georg Lukâcs’ın Tarih ve Sınıf Bilinci (1923) adlı metnini okuduktan sonra birkaç sözcükte değişiklik yapar: Nefret (hate) sözcüğü kader (grief) ile dua (prayer) sözcüğü ise isyan (revolt) sözcüğüyle yer değiştirir. Böylece fragmandaki ifadeler 1928 yılında şuna dönüşür: “ (…) Nasıl bir adam tek başınayken çok şey çekebilir ama bunu karısı gördüğünde ya da karısı aynı şeyi çektiğinde farklı bir utanç duyarsa, aynı şekilde yalnızken çok şeye, gizleyebildiği sürece de herşeye tahammül edebilir. Ama ailesi ve hemşerileri üzerine devasa bir gölge gibi düştüğünde, kimse yoksullukla barışamaz. Bu durumda kendisine yöneltilen her aşağılama karşısında uyanık olması, kendini disipline etmesi gerekir ki kaderin derinliklerine yuvarlanmak yerine isyan yokuşunu tırmanabilsin” (vurgu yazara aittir) (Benjamin, 2014a: 58). Peki, düşünür isyan sözcüğünü hangi anlamda kullanmıştır? Witte’nin yerinde tespitiyle, Benjamin “şimdinin bütünlüğünde bir radikal kırılma olarak” gördüğü devrimi, burada isyan olarak adlandırmıştır (Witte, 1975: 8).

78 Birçok Benjamin yorumcusu, Asja Lacis’in Benjamin üzerinde bu denli etkili olmasını oldukça dikkat çekici bulsa da onun Benjamin üzerindeki entelektüel gücünde ortaklaşır. Nitekim Ernst Bloch da

“Walter Benjamin’le Hatıralarım” adlı metninde, Asja Lacis hakkında benzer bir not düşer. 1924 yılında Capri Adası’nda Benjamin ile birlikte olan Bloch, Lacis’ten “Benjamin’i ona düşüncenin Marksist maiyetini aşılayacak derecede tesir eden” bir tiyatro yönetmeni olarak söz eder (Bloch, 2013:

247).

116

İkili arasında 1924’te Capri adasında başlayan tanışıklık 1930’ların ilk yıllarına değin sürecektir. Bu zaman zarfında, Scholem’in iddiaları ve Benjamin’in Moskova Günlüğü (1927) incelendiğinde oldukça gerilimli ve Benjamin açısından karşılıksız

kalmış bir ilişkiye tanık oluruz. İkili arasındaki ilişkinin bu boyutu oldukça kişisel gibi görünse de bu ilişkinin düşünürün hem Marksizm’le temasında hem de Marksizm içi konumlanışında oldukça belirleyici etkileri olmuştur. Bu ilişki, Benjamin’in komünist praksis üzerine düşünceler geliştirmesindeki rolü dışında, onun 1924’ten sonraki yaşamında da en azından iki hususta önemli bir rol oynar. Bunlardan ilki, Benjamin’in Filistin’e yerleşmekten vazgeçmesidir. Benjamin, Kudüs’te yaşayan arkadaşı Scholem’in de çabaları neticesinde, 1920’lerin ikinci yarısında Filistin’e yerleşmeyi ilk defa ciddi bir seçenek olarak düşünmeye başlamıştır.⁷⁹ Scholem, arkadaşı için Filistin’deki bir üniversiteyle bağlantılar kurmuş ve onun için akademik bir kürsü ayrılmıştır. Üstelik henüz Filistin’e yerleşmeden önce, anlaştığı üniversite tarafından İbranice öğrenmesi için maddi destekler bile yapılmıştır. Benjamin’in o tarihlerde ekonomik açıdan oldukça sıkıntılı bir yaşam sürdürdüğü düşünüldüğünde Filistin’e yerleşme kararının oldukça “rasyonel” olduğu açıktır. Ne var ki bütün koşullar sağlanmasına rağmen Benjamin hiçbir zaman Filistin’e gitmeyecektir (Ener, 2014: 164).

Lacis ise, Benjamin’in Filistin’e gitmeme kararında kendisinin etkili olduğunu öne sürer: “Bir keresinde yanında İbranice öğreten bir dil kitabı taşıyordu; İbranice

79 Benjamin’in Filistin’e yerleşebilmesi için Scholem’in çok fazla çaba gösterdiği ve dostuna her daim yardımcı olduğunu söyleyebiliriz. Fakat Benjamin’in Berlin’den ayrılarak Filistin’e göç etmeyi düşünmesinde Scholem’in ne tür bir etkisi olduğu tartışma götürmektedir. Genellikle Benjamin’in böyle bir fikre kapılmasından Scholem sorumlu tutulmaktadır. Bu konuda en makul olanı Scholem’e kulak vermek olacaktır: “Bana sürekli Benjamin’i Filistin’e / İsrail’e gelmesi konusunda “ikna etmek”

istediğim gibi bir eleştiride bulunuldu, halen de bulunulmakta. Bu türden bir şeyi hayata geçirme fikri benim gerçek tavrımın çok dışındadır. Uzun süre dostluğumuzda da, 1933’ten önceki mektuplarda da benim kaderimi tayin edişim ya da hayatıma ilişkin kararlar anlamında bir şüphem olmadı, fakat hiçbir zaman böylesi bir kararı kimseye, özellikle de Benjamin gibi karmaşık, zor birine dayatmaya çalışmadım. Tüm bunlar saçma olmakla birlikte buradaki mektuplar bizim bu tartışmaya ne denli farklı ve incelikli yaklaştığımızı gösteriyor. Bu konuda görüş bildiren bazı kişilerin meseleyi nezaketten uzak bir tavırla basite indirgemiş olmalarının hiçbir yararı yok. Ayrıca –benim tanışıklığım dışında- Benjamin’in Florens Christian Rang’a yazdığı mektuplar, Yahudilik fenomenine ilişkin tartışmalarla Filistin’e gitme kararı arasındaki farklılıkları kanıtlamaktadır” (Scholem, 2018: 11).

117

öğrendiğini söyledi. Belki de Filistin’e gidecekti. Dostu Scholem, orada maddi güvenliğini sağlayacağını vaat etmişti. Nutkum tutuldu; sonra da aramızda sert bir tartışma çıktı: Normal düşünebilen bir insanın yolu Moskova’ya çıkardı; Filistin’e değil.

Walter Benjamin’in Filistin’e gitmesini engelleyen kişinin ben olduğumu rahatlıkla söyleyebilirim” (Lacis, 2014: 174). Scholem ise açık bir biçimde ifade etmese bile arkadaşının bu kararından Lacis’i sorumlu tutmaktadır.⁸⁰ Peki, Lacis ile hiç tanışmasaydı Benjamin Filistin’e yerleşir miydi? Büyük ihtimalle sonuç değişmeyecek ve Benjamin Filistin’e hiçbir zaman yerleşmeyecekti. Bu yüzden Lacis’in iddialarına rağmen, düşünürün Filistin’e yerleşmeme kararında yalnızca dolaylı bir etkisi olmuştur.

Benjamin’in Lacis’e yönelik tutkusu elbette kararının önünde ciddi bir engeldir.

Nitekim Benjamin, Almanya’yı terk etmeyi ciddi bir seçenek olarak düşünmeye başladığı yıllarda sıklıkla Lacis ile birlikte zaman geçirmektedir. Hatta o sıralar Lacis ile

80 Benjamin’in en yakın arkadaşlarından biri olan Scholem’in Asja Lacis’e yönelik tutumu ise oldukça dikkate değerdir. Scholem, Walter Benjamin-Bir Dostluğun Hikayesi başlıklı eserinde, Lacis’e yönelik

“eleştirel, taraflı ve hatta giderek suçlayıcı” imalarda bulunmaktan sakınmaz. Lacis’i yalnızca Benjamin’in Filistin’e yerleşmeme kararından ötürü değil, aynı zamanda dostunun Marksizm’e yönelme kararında da asıl sorumlu olarak suçlar. Scholem açısından Benjamin’in Marksizm’e yönelmesi, erken dönem teolojik görüşlerinden uzaklaşmasına, yani “kendini yabancı olduğu bir dilde zorlamasına” neden olmuştur. Bu durum Benjamin’in düşüncesinde bir “yarılmaya” ve “kararsızlığa”

sebebiyet vermiştir. Nitekim kitabında bundan duyduğu kaygıyı şu şekilde ifade eder: “Şimdi kendisine ‘bağlayıcı bir duruş olarak, eskisinden bambaşka bir ışıkta görünen, komünizmin politik pratiği’ hakkındaki ifadeleri, beni kaygılandırmıştı” (Scholem’den aktaran Ener, 2014: 165). Fakat Ener’in yerinde tespitiyle, Scholem’in her iki hususta da “asıl belirleyici” olarak Lacis’i görmesi hatalıdır. Lacis her iki hususta da etkisi yadsınamayacak bir unsur olsa da ne Marksizm “virüsünü”

Benjamin’e bulaştıran ne de Filistin’e yerleşmeme kararında “asıl belirleyici” olan unsurdur.

Benjamin’e Marksizm “virüsünü” bulaştıran, düşünürü tarihsel materyalizme yönlendiren bir diğer unsur olarak işaretlediğimiz Georg Lukâcs ve onun ünlü eseri Tarih ve Sınıf Bilinci’nden başkası değildir. Nitekim Benjamin birçok metninde Lukâcs’tan ve onun eserinin kendisinde yarattığı etkiden Scholem’e söz etmiştir. Buna rağmen Scholem’in ısrarla Lacis’i işaret etmesi ise dikkat çekicidir.

Ener’e göre, Scholem’in bu ısrarı dostunun Filistin’e yerleşmekten vazgeçmesinde Lacis’in taşıdığı belirleyici rolle ilişkilidir (Ener, 2014: 164). Ener’in iddiası bir bakıma doğru olsa da, Lacis’e yönelik bu ısrarının bir başka boyutunu da göz ardı etmemek gerekir. Scholem eserinde, Benjamin'in verdiği sözlere rağmen Filistin'e göç etmemesinin ve Siyonist harekete katılmamasının ölümüne yol açtığını da ima eder. (Greenberg, 2008: 60) Yani Benjamin Kudüs’e yerleşseydi yalnızca maddi bir imkân elde etmeyecek, aynı zamanda Hitler faşizminin kurbanı da olmayacaktı. Her ne kadar Scholem yalnızca ima etmiş olsa da bu görüş oldukça yaygındır. Üstelik benzer bir akıl yürütme, düşünürün Komünist Parti üyeliği ya da Amerika’ya göç etme kararlarında da sıklıkla dile getirilir. Burada da, şayet Benjamin Komünist Parti’ye üye olsaydı ya da uygun olan zamanda Amerika’ya gitmeyi kabul etseydi, Hitler faşizminin kurbanı olmayacağına dair bir öngörü söz konusudur (Demiralp, 1999: 95).

118

evlenebilme ümidiyle eşine boşanma davası bile açmıştır⁸¹ (Ener, 2014: 164). Lacis ise yukarıdaki ifadelerinde de görüleceği üzere, Filistin’e yerleşme seçeneğine hiç de olumlu bakmaz. Lacis’in bu olumsuz tutumu ve sert eleştirisinin Benjamin’in Filistin’e yerleşmeme kararında etkili olduğu açıktır. Yine de Scholem’in ima ettiğinin aksine, Lacis hiçbir biçimde bu hususta “asıl belirleyici” değildir. Benjamin, kendisini her zaman “son Avrupalı” olarak görmüş bir entelektüeldir. Nitekim 1930’lu yılların sonlarında, Hitler faşizminin ölüm tehdidi altında bile “Avrupa’da savunulması gereken cepheler var” diyerek Amerika’ya yerleşmeyi reddedecektir (Adorno, 2004: 83).⁸²

Benjamin’in Lacis ile olan ilişkisinin bir diğer sonucu ise onun 1924 sonrası yaşamında belirleyici bir iz bırakacak olan Moskova ziyaretidir. Asja Lacis, 1926’da ağır bir depresyon sonucu Moskova’da sanatoryuma yatırılır. Böylece Benjamin’in yaklaşık iki ay sürecek olan Moskova ziyareti de başlamış olur. Bu ziyaret, Lacis’i görmeyi amaçlayan bir tutkuyla başlamış olsa da onunla sınırlı olmayan sonuçlara neden olur. Benjamin, Martin Buber’in Die Kreatur dergisiyle “Moskova” başlıklı uzun bir deneme yazmak için anlaşır. Derginin maddi desteğiyle Moskova’ya gider (Scholem, 2014: 22). Bu yükümlülükle birlikte Lenin sonrasındaki Sovyet devletinin siyasal ve kültürel atmosferine ilişkin gözlemlerde bulunur. Bu dönem, aynı zamanda Stalin’in muhalifleri tasfiye etmeye başladığı yıllardır. Benjamin açısından ise Marksizm ile temasından sonra her zaman gerilimli bir biçimde barındırdığı bir soru(n)

81 Benjamin’in Lacis ile evlenebilmek için eşine boşanma davası açması, Lacis ile ilişkisinin belirleyici bir rol oynadığı bir diğer husus olarak görülebilir. Bu ayrılık yalnızca hukuki bir sözleşmenin feshedilmesine neden olmamış, aynı zamanda Benjamin’in elindeki son maddi varlıkları da yitirmesine neden olmuştur. Benjamin, ailesinden miras kalan tek mülkü olan evini de satarak eşine nafaka ödemiştir. Öte yandan, sekreterlik yapan eşi Dora, Benjamin ailesinin tek gelir getiren üyesi konumundadır. Bu ayrılık neticesinde Benjamin bu gelir kaynağını da yitirmiştir. Böylece hali hazırda kötü olan ekonomik durumu daha fazla kötüleşmiştir. (Ener, 2014: 167)

82 Witte, Benjamin’in Filistin’e yerleşmeme kararıyla Yahudiliğe bakışı arasındaki ilişkiye dair oldukça yerinde bir tespit yapar: “Benjamin’in Filistin’e gitmekten kaçınması, daha 1913 yılında Ludwig Strauss’a dile getirdiği, siyonizmi reddedişiyle ve Yahudiliğin tinsel değerlerini Avrupa kültürü bağlamına yerleştirmeyi savunuşuyla dikkat çekici bir uyum içindedir” (Witte, 2002: 98).

119

vardır: Entelektüelin toplumsal ve siyasal rolü ne olmalıdır? Bu sorunun yanıtına bağlı olarak, Alman Komünist Parti’sine katılmalı mı katılmamalı mı?

Benjamin’in Komünist Parti’ye katılma düşüncesi henüz Marksizm’le temas kurduğu yıllarda başlar. Birçok mektubunda, partiye katılmayı düşündüğünü, hatta yakın zamanda katılacağını ifade eder. Moskova’da geçirdiği süre zarfında ise özellikle Asja Lacis ve Bernhard Reich tarafından Komünist partiye katılması ve siyasal tavrını netleştirmesi konusunda yoğun eleştiriler alır (Koçak, 2014: 9). “Partisi ve mesleği olmayan serbest bir yazar” olarak ona yöneltilen eleştirileri haklı bulsa da Parti’ye katılıp katılmama konusunda kaygılar ve kararsızlıklar yaşar. Ona göre, Komünist Parti’ye katılmanın “soldaki bağımsız bir konum”a sahip bir yazar için faydaları olduğu kadar zararları da vardır.⁸³ Bu nedenle onun açısından karar vermek oldukça güçtür.⁸⁴ Nitekim bir mektubunda, Parti’ye katılmasının “yazgının onu içeri itmesine bağlı olduğunu” ifade eder (Benjamin, 1994: 300). Fakat bu yazgı onu hiçbir zaman içeriye itmeyecektir.

Benjamin, Moskova ziyareti sonrasında yukarıdaki sorularına kısmen de olsa yanıt bulur. Stalin’in muhaliflere dönük tasfiye girişimlerine tanıklık eden düşünür, kendi erken dönem görüşleriyle Marksizm arasında kurulabilecek ilişkinin Parti çatısı

83 Bu konuda, Benjamin’in Moskova Günlüğü’ndeki 9 Ocak tarihli notuna kulak verelim: “Parti’ye girmeli mi? Tartışmasız yararları: sağlam bir konum, zımni bile olsa bir vekillik. İnsanlarla örgütlü, garantili bir ilişki. Buna karşılık: Proletaryanın hakim olduğu bir devlette komünist olmak, kişisel özgürlüğün tümüyle feda edilmesi anlamına geliyor. İnsan, kendi hayatını örgütleme görevini, deyim yerindeyse, Parti’ye terk ediyor. Oysa proletaryanın ezildiği yerde, bunun anlamı, er ya da geç gerçekleşebilecek tüm sonuçlarını göze alarak ezilen sınıfın saflarına katılmaktır. Öncülük konumunun baştan çıkarıcı cazibesi –eğer aynı konumda, eylemleriyle size her fırsatta bu konumun şüpheli yanlarını gösteren meslektaşlarınız da olmasa. Parti içinde: kendi düşüncelerinizi bir bakıma verili bir güç alanına yansıtabilmenin getirdiği büyük avantaj. Ama sonuçta Parti dışında kalmanın kabul edilebilirliği konusundaki belirleyici sorun, insanın burjuva saflarına geçmek ya da çalışmalarına zarar vermek zorunda kalmadan kendine elle tutulur ve nesnel yararlar sağlayan bir konuma yerleşip yerleşemeyeceğidir (…) Buradaki mücadele, benim şimdiye dek sürdürdüğüm uzmanlaşmış çalışmanın içerdiği tüm bu kaygıların çevresinde sürüyor. Ve eğer bu çalışma, bu dar zemin üzerinde fikirlerimin ritmini izleyemeyecek ve varoluşumu örgütleyemeyecekse, bu mücadele de Parti’ye girerek –en azından bunu deneyerek- noktalanmalı. Seyahatlerime devam ettiğim sürece, Parti’ye girmem söz konusu bile olamaz tabii (…)” (Benjamin, 2014b: 97).

84 Benjamin, Asja Lacis’in neden partiye üye olmuyorsun sorusuna verdiği yanıtta bu güçlüğü şöyle dile getirir: “Gözlerine at gözlüğü takılmış bir at gibisin sen. Yalnızca önünü görüyorsun ve yol sana düz gibi geliyor. Benim için ise mesele daha zor, daha karmaşık; ben bir sürü başka şeyi de düşünmek zorundayım” (Benjamin’den aktaran Lacis, 2014: 176).

120

altında gerçekleşemeyeceğini de apaçık bir biçimde görmüştür⁸⁵ (Scholem, 2014: 22).

Parti tarafından erken dönem görüşlerinin bir tehdit unsuru olarak görüleceğinin farkındadır. Nitekim Moskova Günlüğü’ndeki 9 Ocak tarihli bir notta Parti’ye katılması halinde açığa çıkacak olan sorunları şöyle tespit eder:

(…) Somut olarak benim gelecekteki çalışmalarımın, özellikle de biçimsel ve metafizik temelleriyle bilimsel çalışmalarımın hesabı verilebilir mi? Bu çalışmaların biçiminde “devrimci” olan nedir, eğer bunlarda gerçekten de

(…) Somut olarak benim gelecekteki çalışmalarımın, özellikle de biçimsel ve metafizik temelleriyle bilimsel çalışmalarımın hesabı verilebilir mi? Bu çalışmaların biçiminde “devrimci” olan nedir, eğer bunlarda gerçekten de