Komplike bir yapıya sahip yiyecek-içecek işletmelerinin faaliyetleri esnasında karşılaştıkları bir takım sorunları vardır. Ancak yiyecek-içecek işletmeleri turizm endüstrisinde faaliyet gösteren sektörün olmazsa olmazlarından kabul edilen stratejik öneme sahip en önemli unsurlarından biridir. Nitekim yiyecek-içecek işletmelerini turizm
getirilirken turizm sektörünün genel sorunlarına kısaca değinmekte fayda vardır. Bu bağlamda turizm sektörünün genel sorunları aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
Turizm Sektörü’nün Genel Sorunları
Turizm; otoritelerin tahminlerine göre turizm anlayışında ve şeklinde küçük değişmeler olsa da turizm, gelecekte de gelişimini sürdürerek önemini koruyacak hatta arttıracaktır. Bu bağlamda Türkiye'nin ödemeler dengesine ve ekonomik gelişimine önemli ölçüde katkıları olan turizmde gelecekteki hedeflerine ulaşmak hatta hedeflerini aşmak için Türkiye’nin mevcut sorunlarını tespit edip, bu sorunlarına çözümler üretmesi gerekmektedir. Sorunların çözüme kavuşturulmasıyla ve Türkiye'nin sahip olduğu muhteşem turizm potansiyeli ile gelecekteki hedeflerinin çok üzerine çıkması pek muhtemel görünmektedir. Bunun için ülkesel turizm sorunlarına kısaca değinmekte yarar vardır. Bu sorunlar aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.
Çevre sorunları
Đç turizmin gelişmemesi sorunu
Đşletmecilik sorunları
Ulusal ve uluslararası konjonktürel sorunlar
Turizmin çeşitlendirilmesi sorunu
Ulaştırma sorunu
Altyapı sorunları
Reklam-tanıtım sorunu
Turizm politikası oluşturulmaması sorunu
Pazarlama sorunu
Turizm planlaması sorunu (Öğüt ve diğ, 2003: 34-36)
Turizm istikrar sorunu
Turizm hedef pazar çeşitlendirme sorunu
Đşletmelerin yenilenme sorunu
Türkiye turizm ürününün ucuza pazarlanma sorunu
Yukarıda saydığımız tüm bu sorunlar aşağıdaki şekilde kısaca açıklanabilir;
Altyapı sorunları :
Turizm merkezlerinde altyapı sorunları çözüme kavuşturulamamış, yoğun dönemlerde yoğunluğa gereken hizmet gerektiği gibi verilememektir.
Çevre sorunları :
Çevre kirliliği her geçen gün artmakta, turizm yöreleri hızla betonlaşmaktadır. Bir an önce gerekli önlemler alınmalıdır. Turizmin temel yapıtaşlarından birisi temiz çevre, doğal güzellikler ve temiz denizdir.
Turizm çeşitlendirilmesi: Türkiye turizmi çeşitlendirmek zorundadır. Turizmi çeşitlendirmek, turizmin tüm yıla yayılmasını sağlar. Kıyıların betonlaşıp kirlenmesini yavaşlatır, global pazarda rakiplere rekabet üstünlüğü sağlar. Türkiye’nin kaliteli, ucuz sağlık hizmetleriyle tedavi cenneti olabileceği,
Đndependet gazetesinin ''Türkiye'nin dış ve kısırlık tedavilerinde ucuz olmasının ilgi çekici olduğunu'' yazmasından anlaşılmaktadır (Sabah, 2006: 5).
Đşletme sahiplerinden kaynaklanan sorunlar önem arzetmektedir.
Turizm ulusal ve uluslararası konjonktürel değişimlerden büyük oranda etkilenmektedir.
Đç turizmin gelişmesi için alınabilecek tedbirler alınmalı, her türlü teşvikler devreye sokulmalıdır. Đç turizmin gelişmesi Türkiye turizminin ucuza pazarlanması sorununu çözecek önemli bir etmendir.
Ayrıca Türkiye 200'ün üzerinde anfi tiyatro ve 1350'nin üzerinde termal kaynağıyla (Hürriyet, 2006: 9) turizmi çeşitlendirmek için gereken büyük bir potansiyele sahiptir. Bu enstrümanlarla turizmin çeşitlendirilmesi Türkiye turizminin sezonunun uzamasına, nitelikli işgören istihdamının artmasına ve istikrara kavuşmasına yol açacaktır.
Türkiye yeni hedef pazarlar belirlemelidir. Avrupa birliğine bağımlı kalmamalıdır.
Türkiye için turizmin ne derece önem arz ettiği, geniş topluluklarca yeterince algılanamamıştır. Topyekün turizm bilinci oluşturulması çalışmaları toplumun bütün katmanlarına yayılmalıdır. Türkiye ulaşım ağını ( hava, deniz, kara, demiryolu) teknolojik gelişmeyle günün şartlarına uygun hale getirmelidir.
Pazarlamaya gereken önem verilmeli, acilen pazarlama stratejileri geliştirilmelidir.
Türkiye turizm planlamasını günün ihtiyaçlarına göre sürdürülebilir turizm için yeniden yapmalıdır.
Turizm endüstrisi mümkün olduğunca istikrara kavuşturulmalı, bunun için gerekli stratejiler geliştirilmelidir.
Bunların içinde iç turizm ve pazar çeşitlendirilmesine gidilmelidir.
Turizm politikaları acilen gözden geçirilmeli, yeni stratejiler oluşturulmalıdır.
‘’Kuzey ıraklılar, turizmcilere’ Burada tatilini Antalya'da geçirmek isteyen çok. Gelin ofis açın’ önerisi götürdü’’ (Sabah, 2007:8) haberi, bize pazar çeşitlendirilmesinin önemini göstermektedir.
Turizm ucuza pazarlanmakta, bunun için gerekli önlemler acilen alınmalıdır. Pazar çeşitlendirilmesi, iç turizmin geliştirilmesi, ürün çeşitlendirme bu sorunu çözmede nüve noktalarıdır. Tisk başkanı Koçoğlu ''Dünyanın en güzeli'' dediği otellerde yabancıların sudan ucuz fiyatlarla tatil yaptığından yakındı ( Hürriyet, 2006:11)
Türkiye Turizm işletmeleri eskimeye başlamıştır. Günün teknojisiyle yenilenmeleri gerekmektedir. Bunun için gerekli önlemler alınmalıdır.
Reklam ve Tanıtma:
Đşletmeler kendi aralarında reklam ve tanıtma stratejileri geliştirmelidir. Bunun için turizm işletmeleri, dernekleri vasıtasıyla bir araya gelip, çözümler üretilmelidir. Türkiye devlet politikası olarak, üniversite sayısını hızla arttırmalı, yabancı ülkelerden mümkün olduğunca çok öğrencinin bu üniversitelerde okumaları sağlanmalıdır. Türkiye'de okuyan öğrenciler
ülkelerine döndüklerinde Türkiye'nin gönüllü turizm, ticari ve diplomatik elçileri olacaklar, adeta Türkiye'nin her konu da lobilerini oluşturacaklardır.
Turizm sektörünün genel sorunları ile birlikte yiyecek-içecek sektörünün sorunlarını işverenler ve işgörenler açısından kısaca aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
2.12.1 Yiyecek-Đçecek Đşletmelerinin Đşveren Açısından Sorunları
Büyük öneme sahip yiyecek-içecek sektörünün daha iyi hizmet verebilmesi ve Türkiye’nin turizm hedeflerine varmada daha verimli olması için hiç kuşkusuz sektörün değerlendirilmesi yapılıp sorunları belirlendikten sonra bunlara çözümler üretilmelidir. Daha iyiyi yakalamanın yolu mevcut sorunların çözümünden geçer. Bu bağlamda mevcut sorunları aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
KDV Açısından Sorunlar:
Hammadde KDV oranının düşük, satışlarda ise yüksek ödenmesi, işletmelere ekonomik yük getirmektedir.
Sosyal Güvenlik Harcamaları:
Sosyal güvenlik kesintilerinin işveren işçi payının yüksekliği işletmeleri kayıt dışı istihdama zorlamaktadır.
Kritik Noktalarda Nitelikli Personel Đstihdam Zorluğu:
Kritik nokta personelinin yüksek ücret beklentisi işletmeleri kayıt dışı istihdama itmekte, bu da hizmet kalitesini düşürmekte ve netice itibariyle de müşteri memnuniyetini olumsuz etkilemektedir.
Denetim Yetersizliği:
Merdiven altı faaliyetlere göz yumulması haksız rekabet ortamı yaratmakta bu ise işletmeleri kayıtlı işletmeleri zora sokmaktadır (Gürkan, 2005: 111-112). Ayrıca ;
Çalışma süresinin yoğunluğu
Sosyal faaliyetlere boş zaman ayırmama
Özel günlerde çalışma
Aile yaşantısına zaman ayıramama
Tatillerde bile çalışma zorunluluğu gibi olumsuzluklar sektörde çalışanı yormaktadır.
Bununla birlikte işgörenler açısından da yiyecek-içecek sektörü bazı sorunlara sahiptir. Bunlar ise kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir.
2.12.2 Yiyecek-Đçecek Đşletmelerinin Đşgören Açısından Sorunları
Kariyer imkanının yetersiz oluşu
Düşük ücret
Đş yeri çalışma şartlarının ağırlığı
Özel hayata zaman ayıramama
Sosyal güvenliğin yetersizliği
Toplumun sektöre bakış açısı
Yasal statünün olmaması (Demirkol ve diğ, 2004:167)
Çalışma süresinin fazla olması ve özel günlerde çalışma zorunluluğu başlıca sorunları oluşturmaktadır.
Yiyecek-içecek işletmelerinin rekabet üstünlüğü elde ederek ülke ekonomisine katkısı, sorunların çözülerek yenilikler getirilmesi ölçüsünde artacaktır.